در حال ویرایش بنگلادش
هشدار: شما وارد نشدهاید. نشانی آیپی شما برای عموم قابل مشاهده خواهد بود اگر هر تغییری ایجاد کنید. اگر وارد شوید یا یک حساب کاربری بسازید، ویرایشهایتان به نام کاربریتان نسبت داده خواهد شد، همراه با مزایای دیگر.
این ویرایش را میتوان خنثی کرد.
لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که میخواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثیسازی ویرایش را به پایان ببرید.
نسخهٔ فعلی | متن شما | ||
سطر ۱: | سطر ۱: | ||
+ | {{Coord|23|N|90|E|region:BD_type:country_scale:1000000|display=title|display=title}} | ||
+ | {{جعبه اطلاعات کشور| | ||
+ | نام اصلی = গণপ্রজাতন্ত্রী বাংলাদেশ| | ||
+ | نام فارسی رسمی = جمهوری خلق بنگلادش | | ||
+ | نام عادی = بنگلادش | | ||
+ | تصویر پرچم = Flag of Bangladesh.svg|left|100px | | ||
+ | تصویر نشان ملی = Coat_of_arms_of_Bangladesh.svg| | ||
+ | شعار ملی = | | ||
+ | سرود ملی = [[سرود ملی بنگلادش|بنگاله زرین من]] | | ||
+ | نقشه = Bangladesh (orthographic projection).svg|left|300px | | ||
+ | نقشه۲ = Bangladesh in its region.svg|left|300px | | ||
+ | پایتخت = [[داکا]] |latd=23|latm=42|latNS=N|longd=90|longm=21|longEW=E| | ||
+ | بزرگترین شهر = [[داکا]] | | ||
+ | زبان رسمی = [[زبان بنگالی]] | | ||
+ | نوع حکومت = [[جمهوری پارلمانی]] | | ||
+ | نوع حاکمان = • [[رئیس جمهور]]{{سخ}}• [[نخست وزیر]]{{سخ}}• [[مشاور رئیس]] | | ||
+ | نام حاکمان = [[محمد عبدالحمید]]{{سخ}}[[شیخ حسینه]] (CDU){{سخ}}[[فخرالدین احمد]] (SPD) | | ||
+ | نحوه تشکیل = استقلال از [[پاکستان]] | | ||
+ | موارد منجر به تشکیل = [[اعلان]]{{سخ}} {{سخ}} [[روز پیروزی]] | | ||
+ | تاریخ تشکیل =[[۲۶ مارس]] [[۱۹۷۱ (میلادی)|۱۹۷۱]]{{سخ}}[[۱۶ دسامبر]] [[۱۹۷۱ (میلادی)|۱۹۷۱]] | | ||
+ | مساحت = ۱۴۷٬۵۷۰ | | ||
+ | رتبه مساحت = ۹۴ام | | ||
+ | درصد آبها = ۷٫۰ | | ||
+ | سال براورد جمعیت = [[۲۰۰۰ (میلادی)|۲۰۰۰]] | | ||
+ | جمعیت = ۱۶۱٬۳۰۰٬۰۰۰ | | ||
+ | رتبه جمعیت = ۷ام | | ||
+ | تراکم جمعیت = ۱۰۴۵ | | ||
+ | رتبه تراکم جمعیت = ۱۱ام | | ||
+ | سال تولید ناخالص داخلی = | | ||
+ | تولید ناخالص داخلی = | | ||
+ | رتبه تولید ناخالص داخلی = | | ||
+ | سرانه تولید ناخالص داخلی = | | ||
+ | رتبه سرانه تولید ناخالص داخلی = | | ||
+ | سال شاخص توسعه انسانی = | | ||
+ | شاخص توسعه انسانی = | | ||
+ | رتبه شاخص توسعه انسانی = | | ||
+ | وضع شاخص توسعه انسانی = | | ||
+ | واحد پول = [[تاکا]] | | ||
+ | کد واحد پول = BDT | | ||
+ | منطقه زمانی = CET | | ||
+ | منطقه زمانی تابستانی = DST | | ||
+ | utc = +۶ | | ||
+ | dst = +۶ | | ||
+ | کد بینالمللی خودرو = | | ||
+ | دامنه اینترنتی =.bd | | ||
+ | پیششماره تلفنی = ۸۸۰ | | ||
+ | }} | ||
'''جمهوری خلق بَنْگِلادِش''' {{به بنگالی|গণপ্রজাতন্ত্রী বাংলাদেশ}} کشوری است واقع در جنوب قارهٔ [[آسیا]] و شرق [[هند]]، | '''جمهوری خلق بَنْگِلادِش''' {{به بنگالی|গণপ্রজাতন্ত্রী বাংলাদেশ}} کشوری است واقع در جنوب قارهٔ [[آسیا]] و شرق [[هند]]، | ||
سطر ۲۳: | سطر ۷۰: | ||
ترور این شیخ در ۱۹۷۵ در نهایت منجر به قدرت رسیدن ژنرال [[ضیاءالرحمان]] شد و وی با انجام اصلاحاتی در قانون اساسی، کشوری اسلامی به وجود آورد. این ژنرال نیز خود در ۱۹۸۱ ترور شد و ژنرال ارشاد در ۱۹۸۲ به قدرت رسید. در ۱۹۸۶ حکومت نظامی ملغی گشت و با اصلاحاتی در قانون اساسی دولتی غیر نظامی زمام امور را به دست گرفت. به دنبال مدتی اغتشاش، ارشاد خلع و متهم به فساد شد. در مارس ۱۹۹۱، حزب ملی بنگلادش به رهبری بیوه ضیاء الرحمن، برنده انتخابات چندحزبی گردید. از آن زمان نظام حکومتی بنگلادش از محور رئیس جمهور به محور پارلمان تغییر یافتهاست. | ترور این شیخ در ۱۹۷۵ در نهایت منجر به قدرت رسیدن ژنرال [[ضیاءالرحمان]] شد و وی با انجام اصلاحاتی در قانون اساسی، کشوری اسلامی به وجود آورد. این ژنرال نیز خود در ۱۹۸۱ ترور شد و ژنرال ارشاد در ۱۹۸۲ به قدرت رسید. در ۱۹۸۶ حکومت نظامی ملغی گشت و با اصلاحاتی در قانون اساسی دولتی غیر نظامی زمام امور را به دست گرفت. به دنبال مدتی اغتشاش، ارشاد خلع و متهم به فساد شد. در مارس ۱۹۹۱، حزب ملی بنگلادش به رهبری بیوه ضیاء الرحمن، برنده انتخابات چندحزبی گردید. از آن زمان نظام حکومتی بنگلادش از محور رئیس جمهور به محور پارلمان تغییر یافتهاست. | ||
+ | |||
+ | == سیاست == | ||
+ | [[پرونده:Sheikh Hasina.jpg|بندانگشتی|شیخ حسینه.]] | ||
+ | [[پرونده:Begum Zia Book-opening Ceremony, 1 Mar, 2010.jpg|بندانگشتی|خالده ضیاء.]] | ||
+ | حزب ملیگرای بنگلادش در ائتلاف با هفت حزب سیاسی دیگر سرانجام دولت نظامی بنگلادش به رهبری ژنرال ارشاد را وادار کرد تا به برگزاری انتخابات آزاد در سال ۱۹۸۳ تن در دهد. | ||
+ | |||
+ | با وجود تصمیم ژنرال ارشاد به تشکیل مجدد پارلمان، خالده ضیا در اعتراض به ادامه محدودیتهای سیاسی در بنگلادش، انتخابات پارلمانی را تا سال ۱۹۹۱ تحریم کرد. | ||
+ | |||
+ | با فراهم شدن زمینه برگزاری انتخابات آزاد، ائتلاف به رهبری حزب ملیگرای بنگلادش در انتخابات فوریه سال [[۱۹۹۱ (میلادی)|۱۹۹۱]] توانست اکثریت کرسیهای پارلمان را به دست آورد و رهبر این حزب [[عبدالرحمان بیسواس]] در همین سال رئیس جمهور بنگلادش شد و خالده ضیا به عنوان نخستین نخست وزیر زن در بنگلادش رای اعتماد پارلمان را کسب کرد. | ||
+ | این حزب توانست در دور بعدی انتخابات در سال ۱۹۹۶ به پیروزی چشمگیری دست یابد و خانم ضیا مجدداً به سمت نخست وزیری منصوب شد. | ||
+ | |||
+ | در انتخابات سال ۲۰۰۱ نیز حزب ملیگرای بنگلادش با ائتلاف با احزاب اسلامگرا در انتخابات شرکت کرد و برای سومین بار به پیروزی دست یافت. | ||
+ | |||
+ | خالده ضیا همسر ژنرال ضیاء الرحمن، رئیس جمهوری پیشین بنگلادش از سال ۱۹۷۷ تا زمان ترور او در سال ۱۹۸۱ زمام امور این کشور را در دست داشت. در پی ترور ژنرال ضیاء الرحمان، خالده ضیا وارد صحنه سیاست شد و رهبری حزب ملیگرای بنگلادش را در دست گرفت. [[شیخ حسینه|شیخ حَسینه]]، که دختر مجیبالرحمن، پایهگذار کشور بنگلادش است، از سال ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ مقام نخست وزیری این کشور را در دست داشت و به عنوان رهبر حزب عوامی لیگ، از رهبران سیاسی مهم بنگلادش بهشمار میآمد. در انتخابات سال [[۲۰۰۲ (میلادی)|۲۰۰۲]] میلادی [[تاجالدین احمد]] با اکثریّت آرا حائز پست ریاست جمهوری شد. | ||
+ | |||
+ | از ماه اکتبر سال ۲۰۰۶ و پایان دوره زمامداری خالده ضیا یک دولت انتقالی زمام امور بنگلادش را در دست گرفت. | ||
+ | |||
+ | براساس قوانین بنگلادش، در صورتی که در پایان یک دوره پارلمانی انتخابات جدیدی برگزار نشده باشد، دولت انتقالی میتواند به مدت سه ماه زمام امور را به منظور فراهم کردن زمینه برگزاری انتخابات در دست بگیرد. | ||
+ | |||
+ | با این همه، دولت انتقالی انتخابات پارلمانی را که برای ماه ژانویه سال ۲۰۰۷ برنامهریزی شده بود به دلیل درگیریهای خونین بین طرفداران حزب ملیگرا و حزب عوامی لیگ به تعویق انداخت و با اعلام وضعیت اضطراری در بنگلادش، گفت به اقداماتی برای پاکسازی صحنه سیاست این کشور از فساد دست خواهد زد. حدود دو دهه خصومت سیاسی بین شیخ حسینه و خالده ضیا از عوامل ناآرامی و بیثباتی در این کشور بودهاست. | ||
+ | |||
+ | دهها تن از سیاستمداران بنگلادشی، از جمله طارق رحمن، فرزند خانم خالده ضیا، به اتهام فساد مالی بازداشت شدند. | ||
+ | |||
+ | در سال ۲۰۰۹ به دنبال به قدرت رسیدن [[شیخ حسینه]]، نیروهای شبه نظامی بنگلادش دست به شورش زدند. شورشی که از داکا آغاز شد و تدریجاً به دیگر شهرهای بنگلادش گسترش یافت ولی بعداً به طور کامل سرکوب شد. اصلاحاتی که دولت شیخ حسینه به منظور سکولارتر کردن قانون اساسی بنگلادش صورت داد، باعث خشم تندروها در این کشور شد. | ||
+ | |||
+ | == جغرافیا == | ||
+ | [[پرونده:Bangladesh in its region.svg|بندانگشتی|چپ|236px]] | ||
+ | [[پرونده:Bg-map.png|بندانگشتی|چپ|236px]] | ||
+ | کشور بنگلادش در جنوب قاره آسیا و در شبه قاره هند قرار گرفتهاست. این کشور از شمال و شرق و غرب به هندوستان و قسمتی از جنوب شرقی به کشور برمه محدود بوده و در قسمت جنوبی آن خلیج بنگال قرار دارد. | ||
+ | |||
+ | پایتخت این کشور شهر [[داکا]] با ۱۲،۲۹۵،۷۲۸ نفر جمعیت میباشد. مساحت بنگلادش ۱۴۷٬۵۷۰ کیلومتر مربع و جمعیت آن ۱۵۰٬۴۴۸٬۳۴۰ نفر است که به نسبت وسعت تراکم جمعیت بسیار زیاد است. از شهرهای مهم بنگلادش میتوان به چیتاگونگ ۲،۵۳۲،۴۲۱ نفر، خولنا ۸۴۲،۹۹۵ نفر و راجشاهی ۷۲۷،۰۸۳ نفر اشاره کرد. | ||
+ | |||
+ | بنگلادش به دو منطقه طبیعی تقسیم میشود: جلگه آبرفتی وسیعی که ۹۰٪ کشور را تشکیل میدهد و دوسوم بخش شرقی جلگه دلتایی براهماپوترا ـ گنگ، بزرگترین دلتای جهان، است و از خلیج بنگال به طرف شمال امتداد مییابد؛ و منطقه دوم منطقه تپههای چتاگانگ که در گوشه جنوب شرقی کشور قرار دارد و حدود یک ششم سرزمین را در برمیگیرد. | ||
+ | |||
+ | این کشور از نظر طبیعی در جلگهٔ هموار بنگال قرار دارد. نزدیکی این کشور به خط [[استوا]] موجب وجود بارانهای موسمی شدهاست و نیز دارای رودخانههای بسیاری میباشد که نقش مهمی را در اقتصاد این کشور بر عهده دارند. از نظر آب و هوایی، بنگلادش دارای آب و هوای گرم و مرطوب است و به سبب واقع شدن در کنار خلیج بنگال و اقیانوس هند تابستانها این کشور به شدت در مقابل سیلهای ناشی از جریانهای موسمی اقیانوس هند آسیبپذیر است و سالانه صدها نفر قربانی این بارانهای موسمی میشوند. | ||
+ | |||
+ | رودهای گنگ، براهماپوترا (جمونا)، میگهنا و پدما مهمترین رودهای بنگلادشاند و این کشور را آبیاری میکنند. رودهای [[گنگ]] و [[براهماپوترا]] که از کوههای [[هیمالیا]] سرچشمه گرفته و به [[خلیج بنگال]] میریزند. رود گنگ و رودهایی که به آن میریزد، ناحیه وسیعی از جنوب غربی بنگلادش را در برمیگیرد. سرچشمه هیچیک از رودهای بنگلادش در داخل این سرزمین قرار ندارد، ازینرو بنگلادش بر جریان رودهایی که سرزمین آن را آبیاری میکند نظارت کامل ندارد؛ برای نمونه، ساخت سدی بر بالای رود گنگ در ایالت [[بنگال غربی]] هند، موجب تغییر مسیر مقادیر قابل ملاحظهای آب به نفع این ایالت شدهاست.<ref>کریمی، جواد: مدخل «بنگلادش»، در دانشنامه جهان اسلام. ۱۳۵۴-۱۳۶۰ خورشیدی.</ref> | ||
+ | |||
+ | رودخانههای پرشمار، مهمترین چشمانداز طبیعی بنگلادش است و به طور چشمگیری بر سبک زندگی مردم آنجا تأثیر گذاشتهاست. این رودها زمینهای گستردهای را آبیاری کرده و نوعی سامانه ترابری مناسب و ارزان به وجود آوردهاند. تهنشینی رسوبات [[آبرفت|آبرُفتی]] این رودها باعث غنای خاک کشاورزی میشود و ذخایر بزرگ ماهی آنها، منبع غذایی مهمی برای ساکنان این کشور است. با اینهمه، به سبب تغییرات پیوسته و بعضاً سریع در مسیر این رودها و طغیان آنها، خسارت زیادی متوجه بنگلادش میشود.<ref>کریمی، جواد: مدخل «بنگلادش»، در دانشنامه جهان اسلام. ۱۳۵۴-۱۳۶۰ خورشیدی.</ref> | ||
+ | |||
+ | به هر صورت، سرزمین بنگلادش بسیار حاصلخیز بوده و امکان زندگی را برای جمعیت بزرگی فراهم نمودهاست. قسمتهای جنوب شرقی این کشور، از جنگلهای [[خیزران]] پوشیده شدهاست. | ||
+ | |||
+ | کشاورزی بنگلادش متکی به بارانهای موسمی است. ۸۲ درصد جمعیت بنگلادش به کشاورزی مشغول هستند{{مدرک}} و [[برنج]] و [[کنف]] از محصولات آنان میباشد. به تازگی، در اعماق [[خلیج بنگال]] منابع گاز طبیعی، کشف شدهاست. این کشور فاقد منابع معدنی و ذخایر زیرزمینی قابل توجهاست. | ||
+ | |||
+ | == مردم == | ||
+ | ۹۸٪ نژاد این کشور را بنگالیها تشکیل میدهند. ۸۹٫۷ درصد از مردم بنگلادش مسلمان و اکثریت آنها سنیمذهب هستند. ۹٫۲ درصد از بنگلادشیها نیز پیرو آیین [[هندو]] است. زبان رسمی بنگلادش، بنگالی است، زبان انگلیسی هم اگرچه رسمی نیست ولی به عنوان زبان دوم شناخته میشود، | ||
+ | |||
+ | طبق آخرین گزارشها از بانک توسعه آسیایی، ۹۵ درصد از زنان در بنگلادش زیر خط فقر زندگی میکنند و با شرایط دشواری روبرو هستند.<ref>آلکس وود: [http://www.bbc.co.uk/persian/world/2011/05/110508_l07_roadsafety_bangladesh_women.shtml بنگلادش: زنان ترجیح میدهند پیاده سر کار بروند]. در: بیبیسی فارسی: بازدید: ژوئن ۲۰۱۲.</ref> | ||
+ | |||
+ | براساس برآورد انجام شده، بیش از ۷۷ میلیون نفر از مردم بنگلادش یعنی حدود نیمی از جمعیت این کشور، از دهه ۷۰ میلادی و در پی حفر چاههایی که امکان استفاده از منابع آب زیرزمینی را میدهد، در معرض سم [[آرسنیک]] قرار گرفتهاند.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/world/2010/06/100619_l31_bangladesh_water.shtml آب آلوده جان میلیونها نفر را در بنگلادش تهدید میکند]، بیبیسی فارسی. بازدید: ژوئن ۲۰۱۲.</ref> | ||
+ | |||
+ | == اقتصاد == | ||
+ | بنگلادش دومین صادرکننده [[پوشاک]] جهان است.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/world/2013/05/130509_u08_bangladesh_fire_garment.shtml هفت کشته در آتشسوزی کارگاه دوزندگی در بنگلادش]، بیبیسی فارسی</ref> کارمزد پایین کارگران، این کشور را به یکی از قطبهای مورد توجه مارکهای شناختهشده جهانی تبدیل کرده است.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/world/2013/05/130509_u08_bangladesh_fire_garment.shtml هفت کشته در آتشسوزی کارگاه دوزندگی در بنگلادش]، بیبیسی فارسی</ref> | ||
+ | |||
+ | واحد پول بنگلادش [[تاکا]] با واحد جزء (پَیسه) است. این کشور از اعضای کشورهای همسود (مشترکالمنافع) است، | ||
+ | |||
+ | بنگلادش با جمعیتی سریعاً در حال رشد یکی از فقیرترین کشورهاست و به کمک خارجی شدیداً وابسته است. کشاورزی و دامداری بیش از ۷۰٪ جمعیت را به خود اختصاص میدهد. برنج در بیش از سه چهارم زمین قابل کشت تولید میشود. با وجود حاصلخیزی زمین، محصول اغلب با سیل و توفان از بین میرود. در ۱۹۹۲ طرحی بزرگ با عنوان طرح مهار سیل آغاز شد، که طبق آن مسیر رودخانهها تغییر کرده و دیواره آنها مرتفع خواهد شد. کشت تجاری عمده کشور چای و کنف است که بنگلادش ۹۰٪ تولید جهانی کنف را در دست دارد. صنایع معدنی کم است ولی ذخایر گاز طبیعی وجود دارد.{{مدرک}} | ||
+ | |||
+ | == تقسیمات کشوری == | ||
+ | [[پرونده:استانهای بنگلادش.png|چپ|بندانگشتی|200px|استانهای بنگلادش]] | ||
+ | کشور بنگلادش مشتمل بر ۷ [[استانهای بنگلادش|استان]] میباشد: | ||
+ | # [[باریسال]] (Barisal) | ||
+ | # [[چیتاگونگ]] (Chittagong) | ||
+ | # [[داکا]] (Dhaka) | ||
+ | # [[خولنا]] (Khulna) | ||
+ | # [[راجشاهی]] (Rajshahi) | ||
+ | # [[رنگ پور]] (Rangpur) | ||
+ | # [[سیلهت]] (Sylhet) | ||
+ | |||
+ | {{استانهای بنگلادش}} | ||
+ | |||
+ | == دیدنیها == | ||
+ | [[پرونده:IndianBuddha11.JPG|بندانگشتی|چپ|تندیس بودایی. سده ۱۱ میلادی.]] | ||
+ | دلتای بنگلادش آبشارها و کشتزارهای چای و طبیعتی سرسبز دارد. سواحل کاکس در ۱۵۰ کیلومتری بندر [[چیتاگونگ]] و بازار آن و باغ وحش داکا از مناطق دیدنی آن کشور بهشمار میرود. | ||
+ | |||
+ | معماری سنتیِ بنگلادش در آثار باقیمانده از دوره [[گورکانیان]]، نمود مییابد. آثار و سازههای تاریخی مانند [[مسجد کوسومبا]] (۹۶۵) در راجشاهی؛ [[مسجد شاه محمد]] (۱۰۹۱) در اگرا سندور؛ [[مسجد داکا]] و [[دژِ لال باغ]] (۱۱۹۱ـ۱۱۹۲)؛ [[مسجد هفتاد و هفت گنبد]] در باگرهات و [[آرامگاه بیبی پری]] در داکا از دیدنیهای معماری دوران اسلامی در بنگلادش است. | ||
+ | |||
+ | == ترابری == | ||
+ | در شهر داکا، [[ریکشا]] (سه چرخههایی که توسط انسان یا موتور حرکت میکنند) از معروفترین وسایل نقلیه برای زنان به حساب میآمد، اما در سال ۲۰۰۲ دولت استفاده از این وسیله نقلیه را در بسیاری از شهرها ممنوع کرد. از آن زمان به بعد تنها وسیله حمل و نقل اتوبوسهای خصوصی و عمومی برای رفتوآمد جمعیت هفت میلیونی این شهر است.<ref>آلکس وود: [http://www.bbc.co.uk/persian/world/2011/05/110508_l07_roadsafety_bangladesh_women.shtml بنگلادش: زنان ترجیح میدهند پیاده سر کار بروند]. در: بیبیسی فارسی: بازدید: ژوئن ۲۰۱۲.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
* Wikipedia contributors, "Bangladesh," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Bangladesh&oldid=495567206 (accessed June ۳, ۲۰۱۲). | * Wikipedia contributors, "Bangladesh," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Bangladesh&oldid=495567206 (accessed June ۳, ۲۰۱۲). | ||
* Khan, Zillur R. (1997). "Bangladesh's experiments with parliamentary democracy". Asian Survey 37 (6): 575–589. | * Khan, Zillur R. (1997). "Bangladesh's experiments with parliamentary democracy". Asian Survey 37 (6): 575–589. | ||
− | + | {{پانویس|۲}} | |
+ | {{ویکیسفر}} | ||
+ | {{ویکیانبار-رده|Bangladesh|بنگلادش}} | ||
+ | {{کشورهای آسیا}} | ||
+ | {{کشورهای جنوب آسیا}} | ||
+ | {{اعضای اتحادیه کشورهای همسود}} | ||
+ | {{دامنه سطحبالای کد کشوری}} | ||
+ | {{سازمانهای اطلاعاتی جهان}} | ||
+ | {{ملک}} | ||
[[رده:بنگلادش|بنگلادش]] | [[رده:بنگلادش|بنگلادش]] | ||
[[رده:اعضای اتحادیه کشورهای همسود]] | [[رده:اعضای اتحادیه کشورهای همسود]] |