در حال ویرایش بروجرد
هشدار: شما وارد نشدهاید. نشانی آیپی شما برای عموم قابل مشاهده خواهد بود اگر هر تغییری ایجاد کنید. اگر وارد شوید یا یک حساب کاربری بسازید، ویرایشهایتان به نام کاربریتان نسبت داده خواهد شد، همراه با مزایای دیگر.
این ویرایش را میتوان خنثی کرد.
لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که میخواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثیسازی ویرایش را به پایان ببرید.
نسخهٔ فعلی | متن شما | ||
سطر ۱: | سطر ۱: | ||
+ | {{درجه|متوسط|معیار}} | ||
+ | {{جعبه شهر ایران | ||
+ | |نامرسمی=بروجرد | ||
+ | |روینقشه= | ||
+ | |عرضجغرافیایی=۳۳٫۸۰ | ||
+ | |طولجغرافیایی=۴۸٫۵۰ | ||
+ | |تصویر=Borujerd-collage1.jpg | ||
+ | |اندازهتصویر=275 | ||
+ | |برچسب تصویر=تصویرهای بهم چسبیده بروجرد | ||
+ | |شهرستان=بروجرد | ||
+ | |بخش=[[بخش مرکزی شهرستان بروجرد|مرکزی]][[اشترینان]] | ||
+ | |دهستان= | ||
+ | |ناممحلی=ووری یرد | ||
+ | |نامهایدیگر= وروگرد | ||
+ | |نامهایقدیمی=اُردکَرد ([[اشکانیان]])،{{سخ}}بَروگرد ([[ساسانیان]]) | ||
+ | |سالشهرشدن= از دوره [[ساسانیان]] | ||
+ | |جمعیت=۲۴۰،۶۵۴ نفر سال ۱۳۹۰ <ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.sko.ir/Sarshomari1390/Shahrhaye_IRAN.xls|عنوان=نتایج سرشماری سال ۱۳۹۰ | ناشر =معاونت برنامه ریزی استانداری خراسان جنوبی (به نقل از مرکز آمار ایران) |تاریخ =۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۲ |تاریخ بازبینی=۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۲}}</ref> | ||
+ | |رشدجمعیت= | ||
+ | |تراکمجمعیت=۶۵۵۸ | ||
+ | |زبان=[[گویش بروجردی]] | ||
+ | |مذهب=[[شیعه]]<ref>[http://www.borujerd.ir/borujerd-shenasi/mardom-shenasi.html]</ref> | ||
+ | |مساحت=۳۵ کیلومتر مربع | ||
+ | |ارتفاع=۱۶۴۰ متر | ||
+ | |میانگیندما=۱۴/۶ | ||
+ | |میانگینبارشسالانه=۴۵۹ میلیمتر <ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://wrs.wrm.ir/m3/istgah_baranlist.asp?RecPerPage=ALL |عنوان=آمار بارندگی ایستگاههای بارانسنجی مبنای وزارت نیرو | ناشر =شركت مديريت منابع آب ايران |تاریخ =۱۳۹۳ |تاریخ بازبینی=۱۳۹۳/۶/۱۴ }}</ref> | ||
+ | |شمارروزهاییخبندان=۷۰ | ||
+ | |شهردار=منوچهر یوسفی | ||
+ | |رهآورد=ورشو و کلوچه | ||
+ | |پیششماره=۰۶۶۲ <ref>{{یادکرد وب| نشانی =http://tcl.co.ir/ictlorestan_content/media/image/2014/08/2686_orig.pdf| عنوان =پیش شماره شهرستانهای استان لرستان| تاریخ بازدید =۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴| نویسنده =| تاریخ = | ناشر = وبگاه مخابرات استان لرستان| زبان = فارسی| نشانی بایگانی =http://www.webcitation.org/6SVMvtOPx | تاریخ بایگانی = ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴}}</ref> | ||
+ | |وبگاه=[http://www.borujerd.ir/home.html شهرداری بروجرد] | ||
+ | |جملهخوشامد= به بروجرد شهر فرهیختگان خوش آمدید | ||
+ | |پانویس= | ||
+ | }} | ||
+ | |||
'''بُروجـِرد''' مرکز [[شهرستان بروجرد]]، دومین شهر پرجمعیت [[استان لرستان]] و سی و سومین شهر پرجمعیت [[ایران]] است. این شهر در شمال دشتی حاصلخیز به نام [[سیلاخور]] قرار گرفته و قلههای مرتفع [[کوه گرین|گرّین]] از مجموعه رشته کوههای [[زاگرس]] مانند نواری شمال غربی تا جنوب شرقی آن را در بر گرفتهاند و سرابهای دائمی متعددی که از دامنه این کوهها جاری است در اقتصاد منطقه و توسعه شهر بروجرد نقش اساسی داشتهاند. از گذشتههای دور، این شهر دارای موقعیت ویژه ارتباطی بودهاست. قرارگیری بر سر شاهراه [[تهران]] - جنوب یکی از عوامل رونق اقتصادی شهر به شمار میرود. بروجرد در اواخر دوره ساسانیان یکی از دو شهر [[ماه نهاوند]] از توابع ناحیه [[پهله]] از سرزمین [[ماد]] بود. [[حموله بن علی بروجردی|حموله]] وزیر محلی [[آل ابی دلف]] از حکمرانان [[عباسیان|عباسی]] بین سالهای ۲۱۰ تا ۲۵۸ هجری قمری در عمران بروجرد کوشید و در آن منبری برپا کرد.<ref name=Hazin/><ref name=masalek/> [[محمدتقی حسامالسلطنه]] شاهزاده [[قاجار]] و حاکم ولایت بروجرد و مضافات، در سال ۱۲۴۲ ه.ق. حکومت ولایت لرستان و ولایت خوزستان را نیز به دست آورد و بروجرد را حاکم نشین [[حکمرانی بروجرد، لرستان و خوزستان]] کرد.<ref name=etz>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= اعتضادالسلطنه |نام= |کتاب=اكسیرالتواریخ: تاریخ قاجاریه از آغاز تا سال ۱۲۵۹ ه.ق. | ناشر= چاپ جمشید كیانفر|سال=۱۳۷۰}}</ref>{{سخ}}جمعیت شهر بروجرد بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۰ خورشیدی [[مرکز آمار ایران]] ۲۴۰،۶۵۴ نفر گزارش شدهاست. منطقه بروجرد یکی از مراکز مهم گویشوران زبان لری است<ref name="lori-language-ii"/> و زبان گفتاری رایج در شهر بروجرد [[گویش بروجردی]] است. به دلیل فعالیت شرکتهای مختلف [[پویانمایی رایانهای]] در این شهر، بروجرداز سال ۱۳۸۹ به عنوان «پایتخت انیمیشن ایران» انتخاب شده است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.irna.ir/fa/News/2000476098/سینما_و_تئاتر/دبیرخانه_ˈ_بروجرد_پایتخت_انیمیشن_ایرانˈ_فعالیت_خود_را_آغاز_کرد |عنوان=دبیرخانه بروجرد پایتخت انیمیشن ایرانˈ فعالیت خود را آغاز کرد | ناشر =ایرنا |تاریخ =۱۳۸۹/۱۰/۱۸ |تاریخ بازبینی=۱۳۹۳/۶/۱۹ }}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= |عنوان=انتخاب بروجرد به عنوان پایتخت انیمیشن ایران | ناشر =ایسنا |تاریخ =شنبه ۲۹ خرداد ۱۳۸۹ |تاریخ بازبینی=۱۳۹۳/۶/۱۹ }}</ref> به دلیل وجود تعداد زیادی واحدهای تولیدی و صنعتی و عرضه محصولات آنها در بازار داخلی و خارجی، بروجرد قطب صنعتی استان لرستان محسوب میشود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.lorestankhabar.com/بخش-اقتصادی-4/66816-بروجرد-قطب-صنعت-لرستان-میزبان-واحدهای-صنعتی-استان |عنوان=بروجرد قطب صنعت لرستان میزبان واحدهای صنعتی استان | ناشر =لرستان خبر |تاریخ =۱۳۹۳/۰۳/۰۸ |تاریخ بازبینی=۱۳۹۳/۶/۲۲ }}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.shabanews.net/News/No/18338 |عنوان=رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان لرستان گفت: شهرستان بروجرد قطب صنعتی لرستان است | ناشر =شبکه اخبار بنگاه و بازار ایران |تاریخ =۱۳۹۰/۱۲/۲۴ |تاریخ بازبینی=۱۳۹۳/۶/۲۲ }}</ref> | '''بُروجـِرد''' مرکز [[شهرستان بروجرد]]، دومین شهر پرجمعیت [[استان لرستان]] و سی و سومین شهر پرجمعیت [[ایران]] است. این شهر در شمال دشتی حاصلخیز به نام [[سیلاخور]] قرار گرفته و قلههای مرتفع [[کوه گرین|گرّین]] از مجموعه رشته کوههای [[زاگرس]] مانند نواری شمال غربی تا جنوب شرقی آن را در بر گرفتهاند و سرابهای دائمی متعددی که از دامنه این کوهها جاری است در اقتصاد منطقه و توسعه شهر بروجرد نقش اساسی داشتهاند. از گذشتههای دور، این شهر دارای موقعیت ویژه ارتباطی بودهاست. قرارگیری بر سر شاهراه [[تهران]] - جنوب یکی از عوامل رونق اقتصادی شهر به شمار میرود. بروجرد در اواخر دوره ساسانیان یکی از دو شهر [[ماه نهاوند]] از توابع ناحیه [[پهله]] از سرزمین [[ماد]] بود. [[حموله بن علی بروجردی|حموله]] وزیر محلی [[آل ابی دلف]] از حکمرانان [[عباسیان|عباسی]] بین سالهای ۲۱۰ تا ۲۵۸ هجری قمری در عمران بروجرد کوشید و در آن منبری برپا کرد.<ref name=Hazin/><ref name=masalek/> [[محمدتقی حسامالسلطنه]] شاهزاده [[قاجار]] و حاکم ولایت بروجرد و مضافات، در سال ۱۲۴۲ ه.ق. حکومت ولایت لرستان و ولایت خوزستان را نیز به دست آورد و بروجرد را حاکم نشین [[حکمرانی بروجرد، لرستان و خوزستان]] کرد.<ref name=etz>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= اعتضادالسلطنه |نام= |کتاب=اكسیرالتواریخ: تاریخ قاجاریه از آغاز تا سال ۱۲۵۹ ه.ق. | ناشر= چاپ جمشید كیانفر|سال=۱۳۷۰}}</ref>{{سخ}}جمعیت شهر بروجرد بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۰ خورشیدی [[مرکز آمار ایران]] ۲۴۰،۶۵۴ نفر گزارش شدهاست. منطقه بروجرد یکی از مراکز مهم گویشوران زبان لری است<ref name="lori-language-ii"/> و زبان گفتاری رایج در شهر بروجرد [[گویش بروجردی]] است. به دلیل فعالیت شرکتهای مختلف [[پویانمایی رایانهای]] در این شهر، بروجرداز سال ۱۳۸۹ به عنوان «پایتخت انیمیشن ایران» انتخاب شده است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.irna.ir/fa/News/2000476098/سینما_و_تئاتر/دبیرخانه_ˈ_بروجرد_پایتخت_انیمیشن_ایرانˈ_فعالیت_خود_را_آغاز_کرد |عنوان=دبیرخانه بروجرد پایتخت انیمیشن ایرانˈ فعالیت خود را آغاز کرد | ناشر =ایرنا |تاریخ =۱۳۸۹/۱۰/۱۸ |تاریخ بازبینی=۱۳۹۳/۶/۱۹ }}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= |عنوان=انتخاب بروجرد به عنوان پایتخت انیمیشن ایران | ناشر =ایسنا |تاریخ =شنبه ۲۹ خرداد ۱۳۸۹ |تاریخ بازبینی=۱۳۹۳/۶/۱۹ }}</ref> به دلیل وجود تعداد زیادی واحدهای تولیدی و صنعتی و عرضه محصولات آنها در بازار داخلی و خارجی، بروجرد قطب صنعتی استان لرستان محسوب میشود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.lorestankhabar.com/بخش-اقتصادی-4/66816-بروجرد-قطب-صنعت-لرستان-میزبان-واحدهای-صنعتی-استان |عنوان=بروجرد قطب صنعت لرستان میزبان واحدهای صنعتی استان | ناشر =لرستان خبر |تاریخ =۱۳۹۳/۰۳/۰۸ |تاریخ بازبینی=۱۳۹۳/۶/۲۲ }}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.shabanews.net/News/No/18338 |عنوان=رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان لرستان گفت: شهرستان بروجرد قطب صنعتی لرستان است | ناشر =شبکه اخبار بنگاه و بازار ایران |تاریخ =۱۳۹۰/۱۲/۲۴ |تاریخ بازبینی=۱۳۹۳/۶/۲۲ }}</ref> | ||
+ | |||
+ | == ریشهشناسی == | ||
+ | بروجرد با نامهای گوناگون در درازای تاریخ خوانده شده است، بروجرد را با نامهای زیر خواندهاند: | ||
+ | |||
+ | اُرُجِرد-اُرُگِرد-اُرُذکَرد-اُروگِرد-الوکرد-بَرجود-بَردُجِرد-بَرگود-بَروجِرد-بُروجِرد-بروکرد-بَروگِرد-بکاگِرد-بوک گرد-پیروزگرد-پیروزه گِرد- فُروجِرد-فُلوُگِرد-فیروزگرد-فیروزه جرد- فیروزه گرد-وَرجرد-وَردگرد-وَروجِرد-وَروگِرد-وِروگرد-وِلوگرد-ووریِ گرد-ویروگرد-یزدجرد-یزدگرد. | ||
+ | |||
+ | '''گرد''' و '''کرد''' در اسامی شهرهای ایرانی به معنای شهر، آبادی و ساخته و اثر هستند. [[اشکانیان]] و [[ساسانیان]] شهرها را بیشتر با پسوند ''گرد'' میساختهاند همانند سوسنگرد، بروگرد و دارابگرد. عدهای نام درست بروجرد را '''ویروگرد''' دانستهاند که به معنای شهر و ساخته [[ویرو]] شاهزاده اشکانی است. کوهی در غرب بروجرد با نام [[قله ولاش|ولاش]] نیز یاد آور نام شاهان اشکانی است. اما معتبرترین نوشتهها، بروجرد را '''پیروزگرد''' دانستهاند که آن را به فیروز ساسانی منتسب میکند. [[سعید نفیسی]] بروجرد را از شهرهای [[ساسانیان]] و اصل آن را بروگرد و ساخته از «بر» + «گرد» دانستهاست که به معنای شهری است که گرد است و بر و میوه فراوان دارد. [[یزدگرد سوم]] پادشاه ساسانی پس از شکست از اعراب به منطقه بروجرد گریخت و سپاهیانش در آن محل بر + او + گرد آمدند و به این ترتیب نام این محل '''بَروگرد''' شد. | ||
+ | در کتابهای تاریخی از بروجرد با نامهای گوناگون نام برده شدهاست مانند بَروجرد، فلوجرد، اردکرد، یزدگرد، ولوگرد. روحبخشان در کتاب «جغرافیای تاریخی بروجرد» بیش از سی مورد از صورتهای مختلف نام این شهر را به تفصیل ذکر نمودهاست.<ref> [http://www.zagrosonline.com/history.html zagrosonline]</ref> | ||
+ | امروزه بروجرد در [[گویش بروجردی]] وُوری یرد ''vūriyerd'' و در [[لری خرمآبادی]] وُروگرد ''vorūgerd'' نامیده میشود. بروگرد ''borūgerd'' نام روستایی آن و نیز نام به کار رفته در نوشتههای پارسی سره و '''بروجرد''' ''borūjerd'' نام رسمی این شهر است. | ||
+ | |||
+ | در منابع مختلف گاه به شهر بروجرد لقبهایی منتسب شده است. از جمله آنها '''شهر سبز حضرت سلیمان''' است که توسط [[ظل السلطان]] داده شد.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=ظل السلطان |نام=مسعود میرزا بن ناصر |کتاب=خاطرات ظل السلطان |به کوشش = حسین خدیو جم| ناشر=اساطیر |سال=۱۳۶۸| صفحه=۵۹۰| جلد=۲}}</ref> به دلیل اینکه شجاع الدین لر مدتی در این شهر سکونت داشت لقب '''شهر شجاعان''' را به آن دادند.<ref>{{یادکرد ژورنال | نام خانوادگی =مقدس جعفری | نام =محمد حسن | عنوان =پیشینه شهر و شهر نشینی در بروجرد | ژورنال =صدای زاگرس | مکان = | ناشر = | دوره =۱ | شماره =۱ | سال =۱۳۸۱ | صفحه =۴۱ | پیوند = | تاریخ بازبینی = | doi =}}</ref> | ||
+ | همچنین '''زادگاه فرزانگان''' از لقبهای دیگر این شهر است. اما لقبی که بیشتر منابع بر آن تصریح دارند '''دارالسرور'''به معنای سرای شادمانی است که [[محمد تقی خان حکیم]] صفای شهر در فصل [[بهار]] را علت آن دانسته است.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=حکیم |نام=محمد تقی خان |کتاب=گنج دانش جغرافیای تاریخی شهرهای ایران| به کوشش= مهرعلی صوتی و جمشید کیانفر | ناشر=زرین |سال=۱۳۶۶}}</ref> همچنین لقب دیگری با نام '''دارالشوکه''' در پشت سکههای ضرب بروجرد در دوره [[قاجار]] دیده شده است.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=عزیزی |نام=علیرضا |کتاب=از ایران چه میدانم؟ - بروجرد | ناشر=پژوهشهای فرهنگی |سال=۱۳۸۳|صفحه= ۳۴}}</ref> | ||
== پیشینه تاریخی == | == پیشینه تاریخی == | ||
=== آثار پیش از تاریخ === | === آثار پیش از تاریخ === | ||
در ناحیه بروجرد به ویژه در دشت سیلاخور، تعداد زیادی تپه های باستانی و تاریخی وجود دارد که از دور های پیش از تاریخ تا قرن معاصر آباد بوده اند. از نظر باستان شناسی، [[تپه قرق]] با قدمت [[عصر مس]] در [[دهستان شیروان]]، از مهمترین تپه های باستانی شهرستان بروجرد است که تا پنج طبقه لایه برداری و مطالعه شده است. اشکال هندسی و رنگ اخرایی سفال های کشف شده قدمت آن را با [[تپه گیان]] و کوهدشت لرستان همزمان می کند. در لایه های بیرونی، تک سفال هایی از دوره های بعدی از جمله اشکانیان هم در آن دیده می شود <ref name=farhang>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=آنی زاده |نام=علی |کتاب=فرهنگ مردم بروجرد | ناشر=طرح آینده |سال=۱۳۸۸}}</ref> (ص. ۹). [[تپه قلعه رومیان]] نیز در سه کیلومتری جنوب بروجرد از تپه های مهم باستانی منطقه است که تا قرن نهم دارای اهمیت نظامی بوده است (همان). | در ناحیه بروجرد به ویژه در دشت سیلاخور، تعداد زیادی تپه های باستانی و تاریخی وجود دارد که از دور های پیش از تاریخ تا قرن معاصر آباد بوده اند. از نظر باستان شناسی، [[تپه قرق]] با قدمت [[عصر مس]] در [[دهستان شیروان]]، از مهمترین تپه های باستانی شهرستان بروجرد است که تا پنج طبقه لایه برداری و مطالعه شده است. اشکال هندسی و رنگ اخرایی سفال های کشف شده قدمت آن را با [[تپه گیان]] و کوهدشت لرستان همزمان می کند. در لایه های بیرونی، تک سفال هایی از دوره های بعدی از جمله اشکانیان هم در آن دیده می شود <ref name=farhang>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=آنی زاده |نام=علی |کتاب=فرهنگ مردم بروجرد | ناشر=طرح آینده |سال=۱۳۸۸}}</ref> (ص. ۹). [[تپه قلعه رومیان]] نیز در سه کیلومتری جنوب بروجرد از تپه های مهم باستانی منطقه است که تا قرن نهم دارای اهمیت نظامی بوده است (همان). | ||
+ | [[پرونده:Sixth province of Iran.PNG|بندانگشتی|180px|[[استان ششم]]]] | ||
+ | |||
=== پیش از اسلام === | === پیش از اسلام === | ||
شواهد و اشارات تاریخی حاکی است که بروجرد از شهرهای قبل از اسلام بوده و دلایل زبانشناسی نیز واژه بروجرد را با ترکیب دو جزء برو + گرد موجودیت این شهر را به پیش از اسلام میرساند زیرا که گرد در زبانهای قدیمی ایران به معنای شهر میباشد.<ref> [http://www.lorestanmiras.ir/Lorestaan/boroojerd.htm بروجرد] </ref> بروجرد از شهرهای باستانی ایران است که برخی ساخت آن را به [[منوچهر]] از سلسله [[پیشدادیان]] نسبت میدهند اما شواهد کافی در مورد شهر بودن آن تنهااز دوران [[ساسانیان]] موجود است که بر اساس کتابهای تاریخی، بروجرد یکی از پایگاههای نظامی ایران به هنگام حمله اعراب و جنگ نهاوند بودهاست. در گذشته بروجرد از شهرهای آباد و مهم بوده و گاه فرمانداری جداگانه و گاه مرکز استان لرستان و خوزستان بودهاست.<ref> [http://setinelor.com/fa/archives/2009/10/07/9687 بروجرد (وروگرد- بروگرد)] ''ستین لر'' </ref>[[مینورسکی]] نام اصلی این شهر را ویروگرد و آن را منتسب به '''ویرو''' شاهزاده دوره اشکانی می داند.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=مینورسکی |نام=ولادیمیر فدروویچ |کتاب=درباره ویس و رامین. ترجمه مقربی. در:فرهنگ ایران زمین ج.۴ به نقل از دانشنامه جهان اسلام:مدخل [http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=1066 بروجرد] | ناشر=|سال=۱۳۳۵}}</ref> | شواهد و اشارات تاریخی حاکی است که بروجرد از شهرهای قبل از اسلام بوده و دلایل زبانشناسی نیز واژه بروجرد را با ترکیب دو جزء برو + گرد موجودیت این شهر را به پیش از اسلام میرساند زیرا که گرد در زبانهای قدیمی ایران به معنای شهر میباشد.<ref> [http://www.lorestanmiras.ir/Lorestaan/boroojerd.htm بروجرد] </ref> بروجرد از شهرهای باستانی ایران است که برخی ساخت آن را به [[منوچهر]] از سلسله [[پیشدادیان]] نسبت میدهند اما شواهد کافی در مورد شهر بودن آن تنهااز دوران [[ساسانیان]] موجود است که بر اساس کتابهای تاریخی، بروجرد یکی از پایگاههای نظامی ایران به هنگام حمله اعراب و جنگ نهاوند بودهاست. در گذشته بروجرد از شهرهای آباد و مهم بوده و گاه فرمانداری جداگانه و گاه مرکز استان لرستان و خوزستان بودهاست.<ref> [http://setinelor.com/fa/archives/2009/10/07/9687 بروجرد (وروگرد- بروگرد)] ''ستین لر'' </ref>[[مینورسکی]] نام اصلی این شهر را ویروگرد و آن را منتسب به '''ویرو''' شاهزاده دوره اشکانی می داند.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=مینورسکی |نام=ولادیمیر فدروویچ |کتاب=درباره ویس و رامین. ترجمه مقربی. در:فرهنگ ایران زمین ج.۴ به نقل از دانشنامه جهان اسلام:مدخل [http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=1066 بروجرد] | ناشر=|سال=۱۳۳۵}}</ref> | ||
سطر ۱۷: | سطر ۶۵: | ||
=== پس از اسلام === | === پس از اسلام === | ||
+ | [[پرونده:City Gate Boroudgerd by Eugène Flandin.jpg|بندانگشتی|دروازه بروجرد اثر [[اوژن فلاندن]]، ۱۲۲۰ هجری شمسی]][[پرونده:Afvaj.jpg|بندانگشتی|افواج لرستان و عربستان (خوزستان) در بروجرد، دوره قاجار.]] | ||
+ | [[پرونده:Iranian_child_victims.jpg||بندانگشتی|چپ|سالن ورزشی آیتالله طالقانی در بروجرد. اجساد دانشآموزان ایرانی که بر اثر حملهٔ هواپیماهای عراقی در ۲۰ دی ۱۳۶۵ کشته شدند.]] | ||
+ | |||
در تقسیمات باستانی ایران، بروجرد به همراه [[نهاوند]] بخشی از دو نقطه شهری [[ماه نهاوند]] از توابع [[پهله]] از سرزمین [[ماد]] بوده است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= |عنوان=بروجرد | ناشر =دانشنامه جهان اسلام (نقل قول از ابن مقفع) |تاریخ = |تاریخ بازبینی=۱۱ شهریور ۱۳۹۱}}</ref> [[حموله بن علی بروجردی|حموله]] وزیر حکومت محلی [[آل ابی دلف]] از حکمرانان عرب خلفای [[عباسیان|عباسی]] که بین سالهای ۲۱۰ تا ۲۵۸ هجری قمری در [[کرج ابودلف|کرج ابی دلف]] ناحیهای بین [[اراک]] و بروجرد امروزی (شهر آستانه از توابع شهرستان شازند) ساکن شده بودند، به بازسازی بروجرد پرداخت و در آن منبری برپا کرد.<ref name="masalek">{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= |نام=ابراهیم بن محمد اصطخری |کتاب=مسالک الممالک | ناشر= چاپ دخویه لیدن|سال=۱۹۶۷. به نقل از دانشنامه جهان اسلام: مدخل [http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=1066 بروجرد]}}</ref>. بروجرد بین قرن سوم تا ششم بخشی از [[ناحیه جبال|ولایت جبال]] بود که مرکز آن ناحیه در دوره مذکور شهر کرج بود. کرج از بروجرد کوچکتر بود و و میوه و مایحتاج آن از بروجرد تامین می شد <ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=ابن حوقل |نام= |کتاب=صوره الارض | ناشر= |سال= |صفحه= ص. 361}} نقل در اطلس شیعه. ۱۳۸۷</ref>. | در تقسیمات باستانی ایران، بروجرد به همراه [[نهاوند]] بخشی از دو نقطه شهری [[ماه نهاوند]] از توابع [[پهله]] از سرزمین [[ماد]] بوده است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= |عنوان=بروجرد | ناشر =دانشنامه جهان اسلام (نقل قول از ابن مقفع) |تاریخ = |تاریخ بازبینی=۱۱ شهریور ۱۳۹۱}}</ref> [[حموله بن علی بروجردی|حموله]] وزیر حکومت محلی [[آل ابی دلف]] از حکمرانان عرب خلفای [[عباسیان|عباسی]] که بین سالهای ۲۱۰ تا ۲۵۸ هجری قمری در [[کرج ابودلف|کرج ابی دلف]] ناحیهای بین [[اراک]] و بروجرد امروزی (شهر آستانه از توابع شهرستان شازند) ساکن شده بودند، به بازسازی بروجرد پرداخت و در آن منبری برپا کرد.<ref name="masalek">{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= |نام=ابراهیم بن محمد اصطخری |کتاب=مسالک الممالک | ناشر= چاپ دخویه لیدن|سال=۱۹۶۷. به نقل از دانشنامه جهان اسلام: مدخل [http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=1066 بروجرد]}}</ref>. بروجرد بین قرن سوم تا ششم بخشی از [[ناحیه جبال|ولایت جبال]] بود که مرکز آن ناحیه در دوره مذکور شهر کرج بود. کرج از بروجرد کوچکتر بود و و میوه و مایحتاج آن از بروجرد تامین می شد <ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=ابن حوقل |نام= |کتاب=صوره الارض | ناشر= |سال= |صفحه= ص. 361}} نقل در اطلس شیعه. ۱۳۸۷</ref>. | ||
سطر ۲۶: | سطر ۷۷: | ||
از قرن دهم و همزمان با دوره [[صفویه]] در بیشتر زمانها {{مدرک|چه زمانهایی؟}} ولایت بروجرد به صورت مستقل اداره میشده است و شامل بروجرد و [[جاپلق]] بوده است. این ترتیب تا دوره [[پهلوی اول]] ادامه داشت. در اواخر قرن دهم و اوایل قرن یازدهم هجری و همزمان با حکومت [[صفویان]]، لشکریان عثمانی (رومی) به مناطق غربی ایران حمله های متعددی کردند و بخش هایی از این مناطق را به اشغال خود درآوردند و ایرانیان را در حوالی بروجرد شکست دادند. در سال ۹۹۷ هجری، سپاه ایران به فرماندهی [[قورخمسخان شاملو]] در حوالی بروجرد از قشون [[عثمانی]] شکست خورد. <ref>احمد بن حسین منشی قمی. خلاصة التواریخ. تهران: چاپ احسان اشراقی، ۱۳۵۹ـ۱۳۶۳، ج ۲، ص ۸۸۵. </ref>{{سخ}} | از قرن دهم و همزمان با دوره [[صفویه]] در بیشتر زمانها {{مدرک|چه زمانهایی؟}} ولایت بروجرد به صورت مستقل اداره میشده است و شامل بروجرد و [[جاپلق]] بوده است. این ترتیب تا دوره [[پهلوی اول]] ادامه داشت. در اواخر قرن دهم و اوایل قرن یازدهم هجری و همزمان با حکومت [[صفویان]]، لشکریان عثمانی (رومی) به مناطق غربی ایران حمله های متعددی کردند و بخش هایی از این مناطق را به اشغال خود درآوردند و ایرانیان را در حوالی بروجرد شکست دادند. در سال ۹۹۷ هجری، سپاه ایران به فرماندهی [[قورخمسخان شاملو]] در حوالی بروجرد از قشون [[عثمانی]] شکست خورد. <ref>احمد بن حسین منشی قمی. خلاصة التواریخ. تهران: چاپ احسان اشراقی، ۱۳۵۹ـ۱۳۶۳، ج ۲، ص ۸۸۵. </ref>{{سخ}} | ||
بر اساس قانون تقسیمات کشوری مصوب ۱۶ آبان ۱۳۱۶ شهر بروجرد در کنار شهرهایی مانند [[ملایر]] و خرمآباد بخشی از [[استان غرب]] به شمار میآمد اما پس از تغییر قانون در تاریخ ۳ بهمن ۱۳۱۶ تعداد [[استانهای ایران]] از شش استان به ده استان تغییر یافت و بروجرد در کنار شهرهایی مانند خرمآباد، [[اهواز]]، [[دزفول]] و [[آبادان]] در [[استان ششم]] قرار گرفت.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=3749 |عنوان =تقسیمات کشوری | ناشر =دانشنامه جهان اسلام |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۶ مه ۲۰۱۳}}</ref> بروجرد براساس قانون تقسیمات کشوری مصوب ۱۳۲۶ ه. ش. به عنوان یکی از بخشهای تابعه [[شهرستان خرمآباد]] در استان ششم کشور قرار گرفت که در سال ۱۳۲۸ ه. ش از خرمآباد منفک و به شهرستان ارتقاء یافت.<ref>http://www.dastour.ir/Brows/?lid=24595</ref> <ref>http://alihme.wikispaces.com/file/view/divisions.pdf</ref> | بر اساس قانون تقسیمات کشوری مصوب ۱۶ آبان ۱۳۱۶ شهر بروجرد در کنار شهرهایی مانند [[ملایر]] و خرمآباد بخشی از [[استان غرب]] به شمار میآمد اما پس از تغییر قانون در تاریخ ۳ بهمن ۱۳۱۶ تعداد [[استانهای ایران]] از شش استان به ده استان تغییر یافت و بروجرد در کنار شهرهایی مانند خرمآباد، [[اهواز]]، [[دزفول]] و [[آبادان]] در [[استان ششم]] قرار گرفت.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=3749 |عنوان =تقسیمات کشوری | ناشر =دانشنامه جهان اسلام |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۶ مه ۲۰۱۳}}</ref> بروجرد براساس قانون تقسیمات کشوری مصوب ۱۳۲۶ ه. ش. به عنوان یکی از بخشهای تابعه [[شهرستان خرمآباد]] در استان ششم کشور قرار گرفت که در سال ۱۳۲۸ ه. ش از خرمآباد منفک و به شهرستان ارتقاء یافت.<ref>http://www.dastour.ir/Brows/?lid=24595</ref> <ref>http://alihme.wikispaces.com/file/view/divisions.pdf</ref> | ||
+ | |||
+ | در زمان [[جنگ ایران و عراق]] بروجرد پذیرای جمعیت زیادی از جنگزدگان خوزستانی شد و همچنین بارها مورد بمباران هوایی قرار گرفت. در [[بمباران مدرسههای ایران توسط عراق|یکی از این بمبارانها]] که در روز [[۲۰ دی]] [[۱۳۶۵]] روی داد، هواپیمای عراقی دو مدرسه شهید فیاضبخش و مام حسن مجتبی در محله ابراهیمآباد این شهر را بمباران کردند که منجر به کشته شدن ۶۰ دانش آموز شد. با اینکه استان لرستان و شهر بروجرد در جنگ تحمیلی بارها مورد حملات هوایی و موشکی عراق قرار گرفتند بعد از اتمام جنگ هیچ گونه اعتباری مبنی بر مناطق جنگ زده دریافت نکردند که این خود یکی از دلایل عدم توسعه کمی و نسبی صنعتی در این منطقه است ا.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://khorramabad.irna.ir/News/80493346/زنگ-مدرسه-ای-كه-با-انفجار-بمب-به-صدا-در-آمد/اجتماعي/ |عنوان=زنگ مدرسهای که با انفجار بمب به صدا در آمد | ناشر =ایرنا |تاریخ =۲۰ دی ۱۳۹۱ |تاریخ بازبینی=شنبه ۴ خرداد ۱۳۹۲}}</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
سطر ۳۲: | سطر ۸۵: | ||
# زبان و گویش در لرستان. وبگاه [[سازمان میراث فرهنگی]] لرستان. | # زبان و گویش در لرستان. وبگاه [[سازمان میراث فرهنگی]] لرستان. | ||
# سازمان میراث فرهنگی بروجرد | # سازمان میراث فرهنگی بروجرد | ||
+ | |||
+ | == پیوند به بیرون == | ||
+ | * [http://www.borujerd.ir شهرداری بروجرد] | ||
+ | * [http://www.havairan.com/weather/Luristan/Bor%C5%ABjerd هواشناسی بروجرد] | ||
+ | |||
+ | |||
[[رده:بروجرد]] | [[رده:بروجرد]] | ||
[[رده:روستاهای شهرستان بروجرد]] | [[رده:روستاهای شهرستان بروجرد]] | ||
[[رده:شهرهای استان لرستان]] | [[رده:شهرهای استان لرستان]] |