أرأیتیون

از دایره المعارف فرق اسلامی
پرش به: ناوبری، جستجو

نام اشخاصی که مسائل غیر مورد ابتلا را عنوان می کرده اند. [۱]

گویا در این نام گذاری، تعریضی به فقه اهل رأی وجود داشته است؛ چنان که جاحظ در البیان و التببین نقل می کند که: «از عبدالله بن شریک پرسیدند فقه ابوحنیفه چگونه است؟ گفت: اعرف الناس بما لا یکون و اجهل الناس بما یکون». [۲] در متن « البیان و التببین » این جمله از « شریک » و نه از عبدالله بن شریک، نقل شده است.[۳]

شایان توجه است که ایشان، پیروان رأی بوده اند که مسائل را به صورت ارأیت (به معنای اخبرنی) عنوان می کرده اند.

دائرة المعارف بزرگ اسلامی در بیان اصحاب حدیث به أرأیتیون اشاره کرده و می نویسد: «پیشینه و ریشه های اصحاب رأی، به مفهوم مصطلح آن را در نسلهای پیشین، باید در شیوه فقیهانی گمنام در عصر تابعان جست وجو کرد که راه طرح مسائل تقدیری و گسترش فقه را دنبال می کرده اند. در واقع، شکل گرفتن مباحث فقهی به صورت یک «علم » و پای نهادن آن در راه گستردگی و پیچیدگی، از کوششهای اینان مایه می گرفت که در آغاز گروهی مغلوب و نامطلوب در محافل تابعان بوده اند. در توضیح مطلب باید گفت که در نیمه دوم سده 1ق، گروهی از جویندگان فقه و شرکت کنندگان در محافل تابعان، به دنبال طرح پرسشهایی تقدیری و گسترش دادن نظری فقه بوده اند که جناح غالب، آنان را «اصحاب ارأیت» یا «ارأیتیون » لقب می دادند. این نام گذاری از آن رو بود که اینان پرسشهای فرضی خود را غالباً با عبارت قالبی و تکرار شونده «اَرَأَیت. . . » خطاب به شیخ و استاد خود مطرح می کرده اند. [۴]

رک: اصحاب رأی.

پانویس

  1. فجرالاسلام، احمد امین، ص232
  2. البیان و التببین، جاحظ، ج1، ص495
  3. برای زندگی نامه شریک رک: فاطمیه
  4. دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج9، ص128