ابوالحسین بصری

محمد بن علی بن طیب (م: 436ق) متکلم معتزلی و عالم اصولی حنفی است. از تاریخ تولد او اطلاع دقیقی در دست نیست. وی از مردم بصره بود که در بغداد اقامت گزید و تا پایان عمر در همین شهر به تدریس کلام مشغول بود و هم در آنجا درگذشت. ابوالحسین بصری از شاگردان قاضی عبدالجبار معتزلی بود. با اینهمه ابوالحسین در تمامی آراء خود از او پیروی نکرد و حتی در مواردی با او به مخالفت برخاست. ابوالحسین حلقه درسی بزرگی در بغداد داشت. ابوالحسین را شیخ المعتزله خوانده و یکی از ائمه اعلام ایشان دانسته اند. ابوالحسین بصری حنفی مذهب بود و شهرت او به آراء و عقاید اعتزالی اوست. وی در فلسفه نیز دستی تمام داشت. شایان ذکر است که مذهب فلسفی ابوالحسین مکتب مشائی بود. در واقع به سبب علاقه ابوالحسین به فلسفه و ورود در آن و ردّ نظریات اهل اعتزال بود که معتزله بهشمیه مذهب از او بیزاری جستند.