زاوه

زاوه، هم اکنون نام روستایی در نزدیکی تربت حیدریه است. زاوه همچنین نام کهن شهر تربت حیدریه، احتمالاً تا پیش از قرن نهم هجری بوده است، و از آن زمان به نام قطب‌الدین حیدر به تدریج تربت قطب‌الدین حیدر و بعدها تربت حیدری نام گرفت و سرانجام، به تربت حیدریه معروف شد.الگو:سخ

زاوه همچنین نام شهرستانی در نزدیکی تربت حیدریه است. در این شهرستان روستایی به نام زاوه وجود دارد که از بزرگترین روستاهای این شهرستان است. روستای زاوه در سرشماری سال 1385 بالغ بر 486 خانوار و 1778 نفر جمعیت داشته است.

آب و هوا

تنوع آب و هوایی روستای زاوه متنوع است به نحوی که آب و هوای تابستانی آن تحت تاثیر اقلیم گرم و خشک کویری و آب و هوای زمستان آن تاثیر گرفته از سیکلون های هوای سرد است.

اقتصاد

اقتصاد روستای زاوه بر مبنای کشاورزی و دامپروری است. مجصولات اصلی این روستا زعفران و انگور است. آب این روستا در قدیم از قناتی به نام قنات امرآباد تامین میشده است.

تاریخ

بر اساس باورهای افسانه ای بنای زاوه را به زوطهماسب نسبت داده اند که به احتمال فراوان مبنای این باور نزدیکی لغوی این دو بوده است و سند تاریخی دیگری بر صحت این مدعا وجود ندارد. بر اساس مطالعات تاریخی، اولین نشانه های زیست انسانی در زاوه به دوران ماقبل تاریخ باز میگردد. پس از آن نیز زاوه یکی از آبادی های پر رونق در قلمرو پارتیان بوده است. در صحت این ادعا میتوان گفت که بر اساس تواریخ، زاوه یکی از مناطقی بوده است که مورد لشکر کشی اعراب قرار گرفته است، که این خود دلیل خوبی بر قدمت و وجوداین شهر پیش از اسلام است. پس از حمله مغول، این منطقه نیز از تاخت و تاز مغولان مستثنی نشد. اما به روایت آثار تاریخی، مردم این ناحیه مقاومت بسیاری در مقابل مغولان داشته اند. قتل‌عام مردم زاوه از اولین قتل‌عام های مغول در ایران بوده است. تحت تاثیر این واقعه بود که مجیرالملک رخی و ضیاء زوزنی از وزرای خراسانی که خود از برخاستگان همین منطقه بودند با دشمن کنار آمده و مصلحت را در تسلیم دیدند. موید ثابتی در کتابی به نام تاریخ نیشابور تصویری از زاوه در این دوران را اینچنین به دست داده است:الگو:نقل قول یاقوت حموی نیز زاوه را پیش از حمله مغول اینگونه توصیف کرده است:الگو:نقل قول و نیز در کتبی مانند حدودالعالم، مرآت البلدان، حبیب السیر، اخبار افراد بشر از این ولایت به آبادانی و رونق یاده شده و در تمامی این کتب بر ویران ساختن آن به دست مغول مطالبی موجود است. همچنین در سال 743 هجری در این منطقه جنگی میان دولت شیعه مذهب سربداران و دولت سنی آل کورت در گرفت. این نبرد از آن رو که تاثیر سیاسی و ایدئولوژیکی گسترده ای در منطقه شرق کشور داشته است از اهمیت خاصی برخوردار است. جرقه جنگ زاوه قتل شیخ حسن جوری بود. از آثار تاریخی زاوه میتوان به خانه ملا عباس تربتی اشاره کرد.

وجه تسمیه

وجه تسمیه زاوه نامعلوم است. زاوه را به نام شهر زو نیز نامیده اند. برخی از زاوه ای ها اعتقاد دارند زاوه همان سبای بلقیس است و اعتقاد به این دارند که سلیمان بن داوود تخت ملکه را از این منطقه به سرزمین بنی اسراییل برده است.احتمال دارد دلیل این اعتقاد افسانه ای این باشد که زاوه را زوه نیز میتوان خواند که آهنگی نزدیک به سبا دارد. اما در اینکه زاوه را در دوره ای شهر زو مینامیده اند تردیدی نیست. بیهقی در خصوص نام زاوه گفته است: الگو:نقل قول زاوه را در زمانی زاوه سنجان نیز میگفته اند. چنین است که حمدالله مستوفی در جایی از کتابش گفته است:الگو:نقل قول

منابع

• لغت‌نامه دهخدا: زاوه
• محمدرضا خسروی، جغرافیای تاریخی ولایت زاوه، مشهد، ۱۳۶۶

الگو:پانویس