محمد بن علی سنوسی

شیخ محمد بن علی بن سنوسی بن العربی بن محمد بن عبدالقادر سرسلسله فرقه سنوسیه است. وی که از اعقاب حسن مثنی بن امام مجتبی (علیه السلام) بوده در سال 1202هجری قمری در مستغنام الجزایر به دنیا آمده و پس از دو سال پدر خویش را از دست می دهد. پس از آن سرپرستی وی را عمه اش فاطمه عهده دار می گردد. سنوسی در هفت سالگی عمه خویش را در اثر طاعون از دست می دهد و از این پس زیر نظر پسرعمویش شیخ محمد سنوسی قرار می گیرد. وی تا 19سالگی در منطقه مستغنام بوده و سپس به تلمسان رفته و مشغول تحصیل علوم تکمیلی می شود. پس از آن به فاس رفته و هفت سال در آن جا ساکن می شود. سنوسی از فاس رهسپار قاهره می شود ولی در اثر آن چه تعصب مذهبی خوانده شد آن جا را ترک کرده و به مکه می رود. در مکه وی با احمد بن ادریس فاسی آشنا شده و شاگرد او می گردد. پس از مرگ فاسی، سنوسی به واسطه سخت گیری عالمان مکه، و هم چنین فشار دولت عثمانی، ناچار به ترک مکه و بازگشت به مغرب می شود. در این امر، علاقه وی به همراهی با مسلمانان در مبارزه با فرانسویان به رهبری شیخ عبدالقادر، را نیز دخیل دانسته اند. هرچند وی موفق به حضور در میان مبارزین نمی شود ولی گویا پیروان و مریدان خویش را بر این امر ترغیب نموده است. وی پس از آن مدتی در مصر و بعد در بُرقه واقع در لیبی ساکن می شود. وی در سال 1276هجری قمری وفات یافته است. از زمره مبارزین به نام سنوسیه، باید از «عمر مختار» یاد کرد.

دائرة المعارف بزرگ اسلامی می نویسد: « احمد بن ادریس بن محمد بن علی مراکشی (م: 1253هـ. ق) از طریقه خضیریه، ورد شاذلی را ترجیح می داد و پیروان او ایجادکنندگان طایفه های متعددی بودند که گاه با نام احمدیه و گاه با نام ادریسیه گروه بندی می شوند. ادریسیه طریقه ای انزواطلب و کناره گیر است که به امور اجتماعی و سیاسی نمی پردازد. محمد بن علی سنوسی، عثمان مرغنی و ابراهیم رشید، سه تن از مریدان برجسته احمد بن ادریس مراکشی بودند که خود طریقه های جداگانه را به وجود آوردند. مشهورترین شاگرد احمد بن ادریس مراکشی، فردی لیبیایی به نام محمد بن علی سنوسی (م: 1276هـ. ق) بود که طریقه سنوسیه را تشکیل داد. این طریقه در چاد، نیجر و نیجریه رواج یافت و از همان ابتدا به سازمانی برای بازرگانان تبدیل شد که با ساختارهای نژادی پیوند نزدیکی داشت. طریقه سنوسیه ذکر خفی احمد بن ادریس مراکشی را حفظ کرده است. »