دبی
دُبِی (به عربی: دبیّ) الگو:انگلیسی یکی از شهرها و شیخ‌نشین‌های هفت‌گانهٔ امارات متحده عربی است. این شهر در جنوب کشور ایران و در حاشیهٔ خلیج فارس و در شبه جزیره عربستان واقع شده‌است. دبی بیشترین جمعیت را در میان هفت شیخ‌نشین کشور امارات دارد و بعد از شهر ابوظبی بزرگ‌ترین شهر کشور امارات است.
اولین اشاره‌های تاریخی در دبی از سال ۱۰۹۵ میلادی ثبت شده‌است و اولین نشانه‌های شهرسازی در دبی به سال ۱۷۹۹ بر می‌گردد. دبی در سال ۱۸۳۳ توسط شیخ مکتوم بن بطی بن سهیل آل مکتوم به طور رسمی به عنوان یک شهر بنیان نهاده شد. موقعیت جغرافیایی مهم این شهر، باعث شد تا در قرن بیستم به یک بندر مهم تبدیل شود. در سال ۱۹۶۶ و با کشف نفت در دبی، دبی و کشور قطر تصمیم به راه‌اندازی یک واحد پولی جدید به جای «روپییهٔ خیلج» که قبلأ پول رایج بود گرفتند. کشف نفت منجر شد تا کارگران خارجی برای کار در این شهر به سرعت به آن نقل مکان کنند به طوری که در مدت بسیار کوتاهی ۳۰۰ درصد به جمعیت آن اضافه شد و آن را به یکی از منابع مهم بین‌المللی نفت تبدیل کرد. دبی جدید از زمانی که بریتانیا آن را در سال ۱۹۷۱ ترک کرد شروع به شکل گرفتن کرد. در این زمان، دبی به همراه ابوظبی و ۴ شیخ‌نشین دیگر کشور امارات متحده عربی را تأسیس کردند. یک سال بعد شیخ‌نشین رأس‌الخیمه به کشور امارات پیوست اما قطر و بحرین تصمیم گرفتند که هرکدام یک کشور مستقل باشند. در سال ۱۹۷۳ درهم امارات به عنوان واحد پولی رسمی امارات معرفی شد و به این ترتیب دبی و قطر اتحادیهٔ پولی بین خود را منحل کردند. در سال ۱۹۷۹ در یکی از محله‌های دبی با نام جبل علی یک منطقهٔ آزاد تجاری تأسیس شد که به شرکت‌های خارجی اجازهٔ واردات و صادرات بدون محدودیت را می‌داد. با شروع جنگ خلیج فارس در سال ۱۹۹۰ سرمایه‌داران و تاجران پول‌ها و دارایی‌های خود را از این شهر خارج کردند که باعث شد اوضاع اقتصادی این شهر برای مدتی بحرانی بشود اما با تغییر فضای سیاسی، دوباره رونق خود را به دست آورد.
امروزه دبی به عنوان یک شهر جهانی و تجاری موفق و مهم در منطقه جای خود را پیدا کرده‌است. اگرچه اقتصاد دبی با صنعت نفت رشد کرد اما بیشتر درآمد دبی از منطقه آزاد جبل علی، فروش ملک به اتباع خارجی در مناطق آزاد، اعطای اقامت، صدور مجدد کالا، ترانزیت مسافر و کالا و همچنین قسمت بزرگی نیز از گردشگری و دیگر خدمات مالی و تجاری تأمین می‌شود. دبی به تازگی توجه جهانیان را از طریق ساخت و سازهای بزرگ و عظیم و همینطور رویدادهای تفریحی و ورزشی هیجان‌انگیز به خود جلب کرده‌است.
در سال‌های پایانی دههٔ ۲۰۰۰ میلادی به خاطر بحران‌های مالی گسترده در جهان، ساخت و ساز املاک در دبی برای مدت ۳ سال با مشکلات جدی روبه‌رو شد. هر چند دبی توانست طبق یک برنامه تدریجی و مداوم خود را بهبود بخشد. در سال ۲۰۱۲ دبی ۲۲مین شهر گران‌قیمت جهان و گران‌قیمت‌ترین شهر خاورمیانه معرفی شد.
ریشهٔ نام
واژه ی دوبی تازی شده ی واژه ی "دو پی" پارسی است به معنی "دو بنیاد" که اشاره دارد به بنیاد شهر دوپی در دو سوی خور.
در دههٔ ۱۸۲۰ میلادی، دبی توسط مورخان بریتانیایی «الوصل» نامیده می‌شد. به دلیل سنت‌های شفاهی منطقه، تعداد کمی پرونده مربوط به فرهنگ تاریخی و افسانه‌ای دبی وجود دارد که به صورت نوشته در آمده‌است. به همین دلیل ریشه‌های واژه ی دبی در منابع عربی بسیار مورد مناقشه قرار دارد. به گفتهٔ فدل هندهال (Fedel Handhal)، محقق تاریخ و فرهنگ امارات متحده عربی، کلمهٔ دبی ممکن است از کلمهٔ «دَبا» تشکیل شده باشد که اشاره‌ای به جریان آهستهٔ رودخانهٔ قدیمی این شهر با نام خور است. همچنین احمد محمد عبید شاعر و محقق نیز می‌گوید که ریشهٔ کلمهٔ دبی، دَبا است اما منظور از دبا نوعی ملخ بوده‌است.[۱]
تاریخچه
دبی تا قبل از سال ۱۸۳۳ میلادی دهکده‌ای از توابع مشایخ ابوظبی بود، در سال ۱۸۳۳ شیخ مکتوم بن بطی آل مکتوم به همراه ۸۰۰ نفر از خویشاوندان و وابستگان و همراهان خود، از امارت ابوظبی به این دهکده کوچیدند و از آن تاریخ دوران حکمرانی قبیلهٔ آل مکتوم و تأسیس شیخ‌نشین دبی آغاز شد. پیش از این تاریخ، دبی یک روستای کوچک بیش نبود و هیچ امتیازی نسبت به سایر روستاهای اطراف خود نداشت.
نسبت قیبلهٔ آل مکتوم به قبیلهٔ آل بوفلاسه یکی از فروع قبائل بزرگ (بنی یاس) می‌رسد. اصل نام این قبیله از نام «فلاسة» (خواهر فلاح بن هلال الیاسی جد آل نهیان) حکام امارت ابوظبی گرفته شده‌است. تاریخ نویسان چنین نوشته‌اند که «فلاسة» (خواهر فلاح آل نهیان) به ازدواج پسر عموی خود (راشد بن عامر بن هلال الیاسی) در آمد و صاحب چند پسر شد که به (الرواشد) معروف شدند. از آنجاییکه «فلاسة آل نهیان» شخصیت برجسته‌ای بین عشیرهٔ خود بود و از نفوذی قوی برخوردار بود، فرزندانش نام آل بوفلاسه برخود گرفتند و به قبیلهٔ «آل بوفلاسه» مشهور شدند، نسب به نام مادرشان فلاسة آل نهیان. قبیلهٔ بنی یاس از چند قبیلهٔ بزرگ تشکیل یافته بود و به نام «حلف بنی یاس» (پیمان بنی یاس) معروف بود. که بیشتر آنان از قبیلهٔ «فضاعه» نوادگان و عموزادگان یاس بودند، که جد مستقیم «آل نهیان» و «آل مکتوم» می‌باشد. قبیلهٔ بنی یاس از نفوذ و تمیز خاصی در منطقه برخوردار بودند، و در قیام اتحاد دولت امارات متحده عربی نقش مهمی داشتند.
فرمانروایان آل مکتوم حکام امارت دبی
شیخ‌نشین دبی توسط خانوادهٔ «آل مکتوم» تأسیس شد و تا به امروز نیز این خانواده بر آن حکومت می‌کنند. زنجیره مستقیم فرمانروایان آل مکتوم ومؤسسین امارت دبی عبارتند از:
- مکتوم بن بطی آل مکتوم (۱۸۳۳- ۱۸۵۲)
- سعید بن بطی آل مکتوم (۱۸۵۲- ۱۸۵۹)
- حشر بن مکتوم آل مکتوم (۱۸۵۹- ۱۸۸۶)
- راشد بن مکتوم آل مکتوم (۱۸۸۶- ۱۸۹۴)
- مکتوم بن حشر آل مکتوم (۱۸۹۴ - ۱۹۰۶)
- بطی بن سهیل آل مکتوم (۱۹۰۶- ۱۹۱۲)
- سعید بن مکتوم آل مکتوم (۱۹۱۲ - ۱۹۲۹)
- راشد بن سعید آل مکتوم (۱۹۵۸- ۱۹۹۰)
- مکتوم بن راشد آل مکتوم (۱۹۹۰ - ۲۰۰۶)
- محمد بن راشد آل مکتوم (۲۰۰۶ – تا امروز)
دبی مدرن با تلاش شیخ راشد بن سعید آل مکتوم (سال‌های حکومت: ۱۹۵۸ - ۱۹۹۰) شکل گرفت. در طی این سالیان دبی به صورت یک مرکز داد و ستد برای ایران و هند و اینک به صورت پل ارتباطی داد و ستد در میان آفریقا و آسیای شرقی میانه در آمده‌است. در سال‌های جاری دبی به یک مکان مطمئن برای سرمایه گذاری تبدیل شده‌است.
پانویس
فهرست منابع
- دکتر:عبدالله، مرسی، محمد ( الامارات العربیة وجیرانها ) دارالقلم: کویت، چاپ اول، انتشار سال ۱۹۸۱ میلادی. به (عربی)
- الشیخ، عارف، اسماء من الخلیج، چاپ اول، چاپخانه البیان، دبی: تاریخ انتشار ۱۹۸۲ میلادی.
- دکتر: المجد، کمال، احمد، (دولة الامارات العربیة المتحدة، دراسة مسحیة شاملة) . ، شرکه المصریة للطباعة والنشر: قاهره، چاپ اول، انتشار سال ۱۹۷۸ میلادی.
- دکتر: فاطمه، الصایغ، (الامارات العربیة المتحدة من قیبلة الی الدولة) . انتشار مرکز الخلیح للکتب ۱۹۹۷ میلادی.
- محمدیان، کوخردی، محمد، “ (الإمارات عبر التاریخ) “، ج۱. سال انتشار ۲۰۰۸ میلادی به (عربی).
- دکتر:ادوارد، هندرسون، “ (ذکریات عن دولة الإمارات و سلطنة عمان) “، چاپ موتیف ایت للنشر، مطبعة راشد، عجمان ۱۹۸۸ میلادی.
- ثیسجر، ویلفرد. ملقب به مبارک بن لندن، (الرمال العربیة) ، منشورات موتیف ایت للنشر چاپ وانتشار سال ۱۹۹۱ میلادی به (عربی).
