یحیی صبح ازل

میرزا یحیی نوری از مشاهیر بابیه و رئیس فرقه معروف به ازلیه، پسر میرزا بزرگ نوری و برادر کوچک‌تر بهاءالله است. وی در سال 1246 یا 1247 هجری قمری در تهران متولد شد. در سال 1266هجری قمری باب او را به عنوان خلیفه خود معین کرد و دستور داد که در حفاظت خویش بکوشد تا از سوء قصد مردم برکنار باشد. پس از کشته شدن باب، یحیی صبح ازل به تناوب در تهران و نور مازندران مي‌زیست، و چون در کشتار دسته جمعی بابیه در 1268 هجری قمری حیات او نیز به مخاطره افتاد و حکومت در صدد دستگیری وی بود، خود را به بغداد رسانید و در آنجا اقامت گزید. چهار ماه بعد از او، برادرش بهاءالله که در تهران محبوس بود از زندان خلاص شده، به بغداد رفت، و به یحیی صبح ازل ملحق شد، و کم کم بابیه به بغداد روی آوردند. یحیی صبح ازل در این شهر نیز از نظرها پنهان مي‌زیست و بهاءالله را واسطه بین خود و اتباعش قرار داد. پس از ده سال اقامت او در بغداد، دولت عثمانی به سبب مجادلاتی که بین بابیه و مسلمانان روی مي‌داد، بابیه را از بغداد به اسلامبول کوچ داد و پس از چهار ماه، از اسلامبول به ادرنه فرستاد. یحیی صبح ازل قریب پنج سال در ادرنه بود. در این شهر، بهاءالله دعوی من یظهره اللهی کرد و خود را موعود باب خواند و یحیی صبح ازل ادعای وی را شدیداً رد کرد. بدین گونه بابیه به دو فرقه بهائی و ازلی منقسم شدند و دولت عثمانی سرانجام به سبب منازعاتی که بین پیروان دو فرقه رخ مي‌داد یحیی صبح ازل و اتباعش را به قبرس و بهاءالله و یارانش را به عکا تبعید کرد و یحیی صبح ازل در قبرس در سال 1330 هجری قمری وفات یافت.