آشنایی با دانشنامه: تفاوت بین نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۲۳ مهٔ ۲۰۱۵، ساعت ۱۱:۰۹

جنگ هفتاد و دو ملت همه را عذر بنه

چـون ندیدند حقیقت، ره افسانه زدند

هرچه بیشتر در علل تفرّق و تشتّت امت اسلامی اندیشه می‌کنیم، ژرف‎تر به عمق جملات نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله واقف می‎گردم که فرمود: «مثل اهل بیتی فی هذه الأمة کمثل سفینة نوح، من رکبها نجی و من ترکها هلک» و بیشتر بر آن وجود شریف درود می‎فرستیم که راه هدایت را از مسیر نورانی خاندان مکرّمش علیهم السلام گوشزد نمود تا مسلمانان با تمسّک به عروة الوثقای امامت، راه را گم نکنند و با توسل به دامان پرفیض محمد و آل محمد صلی‌الله علیه و آله، خویش را از منجلاب تباهی بیرون کشند.

آثار نگاشته شده در حوزه فِرَق، گاه نسبتهایی را به برخی فرقه‌ها می‌دهند که خالی از مسامحه نیست و قابل تأمل و حتی شک‌برانگیز است. تو گویی در این موارد، قلم در دست دشمنان این فرق بوده است. از سوی دیگر فرقه‌نگارانی نیز هستند که به نیت پاکسازی افکار و آثار نامطلوب بد گذشتگانشان، از در توجیه درآمدند و آن آثار و افکار را به گذشته ایشان مربوط دانستند و به نوعی آنها را بی اهمیت تلقی کردند؛ در حالی که در بررسی‌های تاریخی، حال و گذشته نداریم؛ و هر دو به یک اندازه در امر پژوهش مهم است.

به هر حال در حوزه فرق، جز فرقه‌های بسیار مشهور که می‌توان به منابع خوبی در رابطه با آنها دست یافت، آثار فرقه‌های غیرمشهور، یا از میان رفته‌اند و یا مدافعی در طول تاریخ نداشته‌اند و به آنها بیشتر از دید یک فرقه تاریخی از میان رفته توجه شده است. این رفتار نیز خود نوعی یکجانبه نگری در فرقه‌پژوهی است.

فرقه‌هایی که گاه توانسته‌اند تفاوت جوهری در اندیشه اسلامی ایجاد کنند؛ یعنی در باب مسائل مهمی مانند جبر، تشبیه، تجسیم و موافقت‌ها و مخالفت‌هایی که پیرامون این اندیشه‌های بنیادی در جهان اسلام ظهور کرده است، اظهار نظر مضبوط کرده‌اند.

اما این دائرة المعارف سعی می کند نگاه منصفانه تری داشته باشد، و در این مسیر، از همه پژوهشگران برای گسترش و به روز رسانی پژوهش های پیرامون فرقه پژوهی، با رعایت قوانین ویکی استقبال می کند:

اول: این ویکی «فرقه» را گروهی می داند که کتابهای فرق تا پنجاه سال پیش (حداکثر تا آغاز قرن پانزدهم قمری) آنها را فرقه نامیده‌اند. بنابراین مقالات فقط می تواند به این فرقه ها بپردازد.

دوم. لازم است ویرایش پژوهشگران با ارائه منابع فرقه شناختی صورت گیرد که از سابقه تاریخی برخوردار باشند؛ تا ما به آنها به دیده تاریخی نگاه کنیم. به همین خاطر، فرقه‌سازی‌های برخی آثار که اخیراً نوشته شده‌اند و بیشتر در جهت تخریب بوده و اطلاعات علمی در آنها نیست، آورده نمی شود.

همکاران شما در دائرة المعارف فرق اسلامی