قصرشیرین: تفاوت بین نسخه‌ها

از دایره المعارف فرق اسلامی
پرش به: ناوبری، جستجو
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه شهر ایران |نام‌رسمی= قصر شیرین |روی‌نقشه= آری |عرض‌جغرافیایی =۳۴٫۵۱۱۹...» ایجاد کرد)
 
سطر ۱: سطر ۱:
−
{{جعبه شهر ایران
+
 
−
|نام‌رسمی= قصر شیرین
+
−
|روی‌نقشه= آری
+
−
|عرض‌جغرافیایی =۳۴٫۵۱۱۹
+
−
|طول‌جغرافیایی =۴۵٫۵۷۷۲
+
−
|تصویر=
+
−
|اندازه‌تصویر= ۲۵۰
+
−
|برچسب‌تصویر=
+
−
|استان= کرمانشاه
+
−
|شهرستان= قصر شیرین
+
−
|بخش=  [[بخش مرکزی شهرستان قصر شیرین|مرکزی]]
+
−
|دهستان=
+
−
|نام‌محلی= قصر
+
−
|نام‌های‌دیگر=
+
−
|نام‌های‌قدیمی=
+
−
|سال‌شهرشدن= [[۱۳۱۰]]<ref name="Ministry of Interior">{{یادکرد وب| نشانی = http://portal2.moi.ir/Portal/Home/Default.aspx?CategoryID=8f931308-c67e-4cf4-a5e7-3c1bbb1a6f32| عنوان = بانک اطلاعات تقسیمات کشوری| تاریخ بازدید = امرداد ۱۳۹۲|ناشر = وب‌گاه رسمی وزارت کشور ایران}}</ref>
+
−
|جمعیت =۱۵٬۴۳۷ نفر<ref name='amariran'>[http://www.sci.org.ir/content/userfiles/_census85/census85/natayej/township/Os05.xls درگاه ملی آمار ایران] بازدید در تاریخ ۳۱ آگوست ۲۰۱۰</ref>
+
−
|رشدجمعیت=
+
−
|تراکم‌جمعیت=
+
−
|زبان= [[زبان کردی|کردی]]<ref name="zaban">{{یادکرد وب|عنوان=فرمانداری شهرستان قصرشیرین|ناشر=پورتال استان کرمانشاه|نشانی=http://www.portal-ks.ir/HomePage.aspx?TabID=4986&Site=douranportal&Lang=fa-IR|تاریخ بازدید=۳۱ آگوست ۲۰۱۰}}</ref>
+
−
|مذهب= [[اهل حق]]، [[شیعه]]، [[سنی]]، [[یهودی]]
+
−
|مساحت=
+
−
|ارتفاع=۳۳۳ متر<ref>[http://www.fallingrain.com/world/IR/13/Qasre_Shirin.html مختصات و ارتفاع]، بازدید در ۱۳ اکتبر ۲۰۱۳.</ref>
+
−
|میانگین‌دما=
+
−
|میانگین‌بارش‌سالانه=
+
−
|شمارروزهای‌یخبندان=
+
−
|شهردار=
+
−
|ره‌آورد= خرما و مرکبات
+
−
|پیش‌شماره= ۰۸۳۵۴۲۲
+
−
|وب‌گاه=
+
−
|جمله‌خوشامد= خوەش هاتین
+
−
|پانویس=
+
−
}}
+
 
'''قصر شیرین''' (به کُردی قەسر شیرین Qesir-Şîrîn) یکی از شهرهای [[استان کرمانشاه]] در غرب ایران است. این شهر مرکز بخش مرکزی [[شهرستان قصر شیرین]] در غرب استان کرمانشاه است و در نزدیکی مرز ایران و [[عراق]] قرار گرفته‌است. قصر شیرین به دلیل نخل‌های بلند و همچنین محصولات متنوع کشاورزی مورد توجه بوده‌است. این شهر از دیرباز مکانی برای هم زیستی اقوام مختلف کرد، و مذاهب مختلف ازقبیل ([[اهل حق|یارسان]]، [[شیعه]]، [[سنی]]، [[یهودی]]، [[مسیحی]] و [[بهائی]]) بوده‌است. لازم به ذکر است در اطراف قصر شیرین منابع نفت نیز وجود دارد.{{مدرک}}
 
'''قصر شیرین''' (به کُردی قەسر شیرین Qesir-Şîrîn) یکی از شهرهای [[استان کرمانشاه]] در غرب ایران است. این شهر مرکز بخش مرکزی [[شهرستان قصر شیرین]] در غرب استان کرمانشاه است و در نزدیکی مرز ایران و [[عراق]] قرار گرفته‌است. قصر شیرین به دلیل نخل‌های بلند و همچنین محصولات متنوع کشاورزی مورد توجه بوده‌است. این شهر از دیرباز مکانی برای هم زیستی اقوام مختلف کرد، و مذاهب مختلف ازقبیل ([[اهل حق|یارسان]]، [[شیعه]]، [[سنی]]، [[یهودی]]، [[مسیحی]] و [[بهائی]]) بوده‌است. لازم به ذکر است در اطراف قصر شیرین منابع نفت نیز وجود دارد.{{مدرک}}
  
سطر ۵۷: سطر ۲۵:
 
=== موقعیت جغرافیایی ===
 
=== موقعیت جغرافیایی ===
 
شهر قصرشیرین در ۱۶۶ کیلومتری غرب شهر [[کرمانشاه]] واقع شده‌است. این شهر بین طول جغرافیایی ۴۵ درجه و ۳۵ دقیقه شرقی و عرض ۳۴ درجه و ۳۱ دقیقه شمالی قرار دارد که ارتفاع آن از سطح دریا ۳۳۳ متر می‌باشد.<ref>[http://www.fallingrain.com/world/IR/13/Qasre_Shirin.html مختصات و ارتفاع]، بازدید در ۱۳ اکتبر ۲۰۱۳.</ref>
 
شهر قصرشیرین در ۱۶۶ کیلومتری غرب شهر [[کرمانشاه]] واقع شده‌است. این شهر بین طول جغرافیایی ۴۵ درجه و ۳۵ دقیقه شرقی و عرض ۳۴ درجه و ۳۱ دقیقه شمالی قرار دارد که ارتفاع آن از سطح دریا ۳۳۳ متر می‌باشد.<ref>[http://www.fallingrain.com/world/IR/13/Qasre_Shirin.html مختصات و ارتفاع]، بازدید در ۱۳ اکتبر ۲۰۱۳.</ref>
−
=== آب و هوا ===
 
−
منطقه جنوب قصرشیرین آب و هوای بیابانی گرم و خفیف، مرکز آن آب و هوای خشک و نیمه معتدل و شمال و شرق آن آب و هوای نیمه خشک سرد دارد. قسمت های مرتفع نیز دارای آب و هوای نیمه مرطوب سرد هستند. میانگین سردترین ماه سال بین ۲/۵ تا ۵ درجه سانتیگراد و میزان بارندگی بین ۳۵۰ تا ۴۵۰ میلیمتر در نوسان است.<ref>پورشفیع، عبدالله ، ''بازسازی و جغرافیای شهری قصرشیرین'' ، تهران: آناهیتا، ۱۳۷۴، ص۷۶.</ref>
 
−
=== آب‌ها ===
 
−
رودخانه الون از درون شهر قصرشیرین می گذرد. این رود از کوه های شمال شرقی [[سرپل ذهاب]]، [[کوه سیاوانه]] در ۵۰ کیلومتر شمال شهر قصرشیرین سرچشمه می گیرد و از به هم پیوستن آب [[چشمه سیاوانه]] و [[سراب اسکندر]] به وجود می آید. این رود پس از عبور از [[شهرک ریجاب|ریجاب]] و [[پیران (سرپل‌ذهاب)|پیران]] با آن [[سراب گیلان]] یکی می شود و از آنجا به بعد نام الون به خود می گیرد.<ref>سبحانی، نریمان ، ''شهر باستانی قصرشیرین'' ، کرمانشاه:انتشارات مؤسسه فرهنگی، هنری و سینمایی کوثر ، چاپ یکم: ۱۳۸۰، ص۱۳</ref> آبدهی متوسط این رود در ایستگاه قصرشیرین در سال ۱۳۸۰، نزدیک به ۱۴ متر مکعب در ثانیه بوده است. با توجه به عبور این رود از سرپل ذهاب و ریختن فاضلاب این شهر و نزدیک به ۲۰ روستای میان این دو شهر در آن، آلودگی الون بالاست و این مسئله سبب تغییر رنگ آب رودخانه شده است. الون پس از گذر از قصرشیرین، از [[مرز ایران و عراق]] عبور کرده و به [[استان دیاله]] در [[عراق]] وارد می شود و در آنجا با گذر از شهر [[خانقین]] در محل [[دوآب خانقین]] به [[رود سیروان]] می ریزد.<ref>سبحانی، نریمان ، ''شهر باستانی قصرشیرین'' ، کرمانشاه:انتشارات مؤسسه فرهنگی، هنری و سینمایی کوثر ، چاپ یکم: ۱۳۸۰، ص۱۴</ref> بر روی رود الون، از سال ۱۳۳۷ [[سد انحرافی الون]] ساخته شده که آب رودخانه را برای کاربرد کشاورزی به زمان های پیرامون شهر منتقل می کند.<ref>سبحانی، نریمان ، ''شهر باستانی قصرشیرین'' ، کرمانشاه:انتشارات مؤسسه فرهنگی، هنری و سینمایی کوثر ، چاپ یکم: ۱۳۸۰، ص۱۴</ref> همچنین آب مورد نیاز مردم شهر قصرشیرین تا پیش از لوله کشی آب این شهر در سال ۱۳۳۹، به طور مستقیم و با ابزار ابتدایی از الون تأمین می گردید.<ref>سبحانی، نریمان ، ''شهر باستانی قصرشیرین'' ، کرمانشاه:انتشارات مؤسسه فرهنگی، هنری و سینمایی کوثر ، چاپ یکم: ۱۳۸۰، ص۲۰</ref>
 
  
 
== مردم ==
 
== مردم ==
 
=== زبان ===
 
=== زبان ===
−
زبان مردم قصرشیرین [[کردی جنوبی]] است که با لهجه ی قصری ادا می شود. همچنین گویش های دیگر کردی مانند [[سنجاوی]]، [[جافی]]، [[باجلانی]] و [[گورانی]] هم در قصرشیرین تکلم می شود. از این میان دو گویش گورانی و باجلانی امروز متکلم بسیار کمتری دارند و از سوی سازمان یونسکو در فهرست زبان های شدیداً در معرض خطر نابودی قرار گرفته اند.<ref>[http://www.endangeredlanguages.com/lang/hac پایگاه اینترنتی زبان های در خطر: زبان گورانی] بازدید در ۱۴ اکتبر ۲۰۱۳.</ref><ref>[http://www.endangeredlanguages.com/lang/bjm پایگاه اینترنتی زبان های در خطر: زبان باجلانی] ۱۴ اکتبر ۲۰۱۳.</ref> یهودیان قصرشیرین در گذشته به زبان کردی آمیخته به واژگان [[عبری]] سخن می گفتند که خود آن را [[لیشانا نوشان]] به معنای «زبان خودمان» و یا [[هولاهوله]] می نامیدند. این زبان نیز امروزه با کوچ دسته جمعی یهودیان به اسرائیل به فراموشی سپرده شده و از سوی سازمان [[یونسکو]] در فهرست زبان های شدیداً در معرض خطر نابودی نیز قرار گرفته است.<ref>[http://www.endangeredlanguages.com/lang/huy پایگاه اینترنتی زبان های در خطر: زبان هولاهوله] ۱۴ اکتبر ۲۰۱۳.</ref>
+
زبان مردم قصرشیرین [[کردی جنوبی]] است که با لهجه ی قصری ادا می شود. همچنین گویش های دیگر کردی مانند [[سنجاوی]]، [[جافی]]، [[باجلانی]] و [[گورانی]] هم در قصرشیرین تکلم می شود. از این میان دو گویش گورانی و باجلانی امروز متکلم بسیار کمتری دارند و از سوی سازمان یونسکو در فهرست زبان های شدیداً در معرض خطر نابودی قرار گرفته اند.<ref>[http://www.endangeredlanguages.com/lang/hac پایگاه اینترنتی زبان های در خطر: زبان گورانی] بازدید در ۱۴ اکتبر ۲۰۱۳.</ref><ref>[http://www.endangeredlanguages.com/lang/bjm پایگاه اینترنتی زبان های در خطر: زبان باجلانی] ۱۴ اکتبر ۲۰۱۳.</ref>  
  
 
===دین===
 
===دین===
−
قصر شیرین از دیرباز مکانی برای هم زیستی مذاهب مختلف ازقبیل ([[اهل حق|یارسان]]، [[شیعه]]، [[سنی]]، [[یهودی]]، [[مسیحی]] و [[بهائی]]) بوده‌است. در حال حاضر مسیحیان ارمنی و آشوری همگی را قصر شیرین را ترک کرده اند. یهودیان نیز که تا پیش از جنگ ایران و عراق محلۀ مستقلی در شهر داشتند همگی از قصر شیرین کوچ کرده اند و کنیسۀ آن ها نیز در جنگ ویران شده است. همچنین گورستان یهودیان قصر شیرین به صورت تپه ای خاکی در ضلع غربی پارک شاهد (پارک سیب) درآمده که نشانی از سنگ قبر در آن دیده نمی شود. یهودیان کردستان اعتقاد دارند قبر [[بنیامین]] فرزند [[یعقوب]] از پیغمبران یهودی در نزدیکی قصر شیرین قرار دارد.<ref>[http://mfa.gov.il/MFAFA/IsraelExperience/IraniansInIsrael/Pages/180610-JewsIran.aspx# وزارت امور خارجۀ اسرائیل، ''آشنایی کوتاه با یهودیان ایران: تاریخ، فرهنگ، باورهای دینی، زندگی اجتماعی و پراکندگی آنان''، نوشتۀ افشین نادری، به نقل از پایگاه اینترنتی صادقین؛]  بازدید در ۱۵ اوت ۲۰۱۴.</ref>
+
قصر شیرین از دیرباز مکانی برای هم زیستی مذاهب مختلف ازقبیل ([[اهل حق|یارسان]]، [[شیعه]]، [[سنی]]، [[یهودی]]، [[مسیحی]] و [[بهائی]]) بوده‌است.  
  
−
=== فرهنگ ===
 
−
==== مطبوعات ====
 
−
نخستین نشریه در قصرشیرین، شب نامه «حرف های حسابی» بود که در ۱۹۱۵ میلادی (۱۲۹۴ خورشیدی)، همزمان با تشکیل دولت مهاجرین در کرمانشاه، از سوی «کمیته دفاع ملی» منتشر می شد.<ref>شیریان، محمدحسین ، ''تاریخ مطبوعات استان کرمانشاه'' ، کرمانشاه: اداه کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کرمانشاه، شورای پژوهشی ، چاپ یکم، ۱۳۹۲، ص۱۰۱.</ref> نشریه دیگر در قصرشیرین «صدای سرحد» بود که به صاحب امتیازی علی اکبر غروی منتشر می شد.<ref>شیریان، محمدحسین ، ''تاریخ مطبوعات استان کرمانشاه'' ، کرمانشاه: اداه کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کرمانشاه، شورای پژوهشی ، چاپ یکم، ۱۳۹۲، ص۳۴۰.</ref> همچنین هفته نامه «شاه ایل» دیگر نشریه ای بود که از خردادماه سال ۱۳۳۱ به مدیریت رحیم حاتم آغاز به انتشار کرد. انتشار این نشریه تا سال ۱۳۵۶ به مدت ۲۵ سال به طور نامرتب ادامه یافت.<ref>سبحانی، نریمان ، ''شهر باستانی قصرشیرین'' ، کرمانشاه:انتشارات مؤسسه فرهنگی، هنری و سینمایی کوثر ، چاپ یکم: ۱۳۸۰، ص۱۶۱</ref><ref>شیریان، محمدحسین ، ''تاریخ مطبوعات استان کرمانشاه'' ، کرمانشاه: اداه کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کرمانشاه، شورای پژوهشی ، چاپ یکم، ۱۳۹۲، ص۳۹ و ص۶۹.</ref> در حال حاضر هیچ نشریه ای در قصرشیرین منتشر نمی‌شود.
 
  
−
== آموزش ==
 
−
=== مراکز آموزش عالی ===
 
−
* دانشگاه آزاد اسلامی واحد قصرشیرین
 
−
* دانشگاه پیام نور واحد قصرشیرین
 
−
* دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی [[دانشگاه رازی کرمانشاه]]، واحد قصرشیرین
 
  
 
== آثار تاریخی ==
 
== آثار تاریخی ==
سطر ۹۵: سطر ۵۱:
 
این کاخ مجلل که شعاع برکه آب مصنوعی جلو آن چشمها را خیره می‌نمود در طول شرقی و غربی بنا شده و دارای ۳۴۲ متر طول و در عریض‌ترین نقطه دارای ۱۷۸ متر عرض بوده‌است. در سمت شرقی عمارت پلکانی دو ردیف وجود دارد که منتهی به ایوانی می‌شد که ۹۹ متر پهنا داشته‌است. در این ایوان اتاقهای مسقف طاقی چندی قرار داشته که سه طاق آن مدخل یک دهلیز طویل را تشکیل می‌دادند و اتاقهای متعدد دیگر هم به این دهلیز راه داشته‌اند. مدخل اصلی این عمارت از همان پلکان فوق و از وسط ایوان به یک سرازیری می‌گذشت که با ۲۴ ستون آرایش یافته بود و از آنجا به عمارت خصوصی شاهنشاه داخل می‌شدند. اولین تالار بزرگ و وسیع این کاخ به سه راهرو تقسیم شده و منتهی به اتاق مربع شکلی می‌شده‌است و بعد از آنجا به اتاقهای دیگری داخل می‌شدند و ایوان مسقفی نیز در مرکز حیاط دیده می‌شود. اتاقهای پادشاه(نظیر آنچه در تخت جمشید است)دارای سقف چوبی است بر خلاف اتاقهای دیگر که عمدتاً طاقی بودند. مصالح و موادی که در این ساختمان بکار رفته‌اند از سنگ‌های آهکی کاخ هنی فشی پست تر می‌باشد. ستونها از آجرتراش و با گچ اندود شده و در این قسمت هم با مواد کاخهای مجلل هنی فشی تفاوت کلی دارد.»<ref>[http://kermanshah.ichto.ir/Default.aspx?tabid=1565&language=fa-IR] </ref>
 
این کاخ مجلل که شعاع برکه آب مصنوعی جلو آن چشمها را خیره می‌نمود در طول شرقی و غربی بنا شده و دارای ۳۴۲ متر طول و در عریض‌ترین نقطه دارای ۱۷۸ متر عرض بوده‌است. در سمت شرقی عمارت پلکانی دو ردیف وجود دارد که منتهی به ایوانی می‌شد که ۹۹ متر پهنا داشته‌است. در این ایوان اتاقهای مسقف طاقی چندی قرار داشته که سه طاق آن مدخل یک دهلیز طویل را تشکیل می‌دادند و اتاقهای متعدد دیگر هم به این دهلیز راه داشته‌اند. مدخل اصلی این عمارت از همان پلکان فوق و از وسط ایوان به یک سرازیری می‌گذشت که با ۲۴ ستون آرایش یافته بود و از آنجا به عمارت خصوصی شاهنشاه داخل می‌شدند. اولین تالار بزرگ و وسیع این کاخ به سه راهرو تقسیم شده و منتهی به اتاق مربع شکلی می‌شده‌است و بعد از آنجا به اتاقهای دیگری داخل می‌شدند و ایوان مسقفی نیز در مرکز حیاط دیده می‌شود. اتاقهای پادشاه(نظیر آنچه در تخت جمشید است)دارای سقف چوبی است بر خلاف اتاقهای دیگر که عمدتاً طاقی بودند. مصالح و موادی که در این ساختمان بکار رفته‌اند از سنگ‌های آهکی کاخ هنی فشی پست تر می‌باشد. ستونها از آجرتراش و با گچ اندود شده و در این قسمت هم با مواد کاخهای مجلل هنی فشی تفاوت کلی دارد.»<ref>[http://kermanshah.ichto.ir/Default.aspx?tabid=1565&language=fa-IR] </ref>
  
−
== گردشگاه‌ها ==
 
−
 
−
=== موزه‌ها ===
 
−
تنها موزه در شهر قصرشیرین، موزه مردم شناسی است که از سال ۱۳۸۷ راه اندازی شده است. در این موزه ابزار زندگی کشاورزی و عشایری، پوشاک کردی کردان جنوب کردستان و وسایل زندگی عشایری به نمایش گذاشته شده است. مکان این موزه [[کاروانسرای عباسی قصر شیرین]] است.<ref>[http://www.yjc.ir/fa/news/4319909/موزه-مردم-شناسی-قصرشیرین-پذیرای-مسافران-نوروزی-است باشگاه خبرنگاران: موزه مردم شناسی قصرشیرین پذیرای مسافران نوروزی است.] بازدید در ۱۴ اکتبر ۲۰۱۳.</ref><ref>[http://www.chn.ir/NSite/FullStory/News/?Id=57652&Serv=0&SGr=0 خبرگزاری میراث فرهنگی: تنها موزه قصرشیرین امسال افتتاح می­شود.] بازدید در ۱۴ اکتبر ۲۰۱۳.</ref><ref>[http://vazeh.com/n-2129937_موزه-مردم-شناسی-شهرستان-قصرشیرین-گشایش-یافت پایگاه اینترنتی واضح: موزه مردم شناسي شهرستان قصرشيرين گشايش يافت.] بازدید در ۱۴ اکتبر ۲۰۱۳.</ref>
 
−
 
−
'''نگاره‌هایی از موزه‌ی مردم شناسی قصرشیرین'''
 
−
<center>
 
−
<gallery>
 
−
پرونده:Anthropology_Museum_of_Qasr-e_Shirin_1.jpg|
 
−
پرونده:Anthropology_Museum_of_Qasr-e_Shirin_2.jpg|
 
−
</gallery>
 
−
</center>
 
−
 
−
== سوغاتی‌ها ==
 
−
 
−
=== میوه ها ===
 
−
مرکبات از قبیل نارینج، پرتقال، لیمو، نارنگی و ...، خرما، پسته، بادام، انگور، بادام، بادمجان، انار، توت، آلو.<ref>سبحانی، نریمان ، ''شهر باستانی قصرشیرین'' ، کرمانشاه:انتشارات مؤسسه فرهنگی، هنری و سینمایی کوثر ، چاپ یکم: ۱۳۸۰، ص۹۴</ref>
 
−
=== شیرینی ===
 
−
[[نان خرمایی]].
 
−
=== صنایع دستی ===
 
−
[[گلیم]]، [[گیوه]]، [[جاجیم]]، [[موج]] و [[حصیربافی]] از شاخه های جوان درخت خرما که به آن فَسیل گفته می شود.<ref>پورشفیع، عبدالله ، ''بازسازی و جغرافیای شهری قصرشیرین'' ، تهران: آناهیتا، ۱۳۷۴، ص۸۸.</ref>
 
−
 
−
=== غذاها ===
 
−
[[ترخینه]]، [[قاپلی]]، کلانه، بامیه.<ref>سبحانی، نریمان ، ''شهر باستانی قصرشیرین'' ، کرمانشاه:انتشارات مؤسسه فرهنگی، هنری و سینمایی کوثر ، چاپ یکم: ۱۳۸۰، ص۹۵</ref>
 
−
 
−
== جستارهای وابسته ==
 
−
* [[خسرو دوم]]
 
−
* [[ساسانیان]]
 
−
* [[طاق گرا]]
 
−
* [[طاق کسری]]
 
−
* [[مرز خسروی]]
 
−
* [[خانقین]]
 
−
* [[بازارچه مرزی پرویز]]
 
−
* [[میدان نفتی نفت‌شهر]]
 
  
−
== نگارخانه ==
 
−
<center>
 
−
<gallery>
 
−
پرونده:Ghasr-mard.JPG|لباس سنتی مردهای قصرشیرین، [[موزه مردم‌شناسی کرمانشاه]]
 
−
پرونده:Ghashr-zan.JPG|لباس سنتی زن‌های قصرشیرین، [[موزه مردم‌شناسی کرمانشاه]]
 
−
پرونده:Qasr-e Shirin 8 Years War.JPG|قصرشیرین در چند روز ابتدایی [[جنگ ایران و عراق|جنگ ۸ ساله ی ایران و عراق]]، توسط [[حزب بعث عراق|ارتش بعث عراق]] تصرف و به طور کامل تخریب شد.
 
−
پرونده:Qasr-e Shirin 8 Years War-2.JPG|قصرشیرین در چند روز ابتدایی [[جنگ ایران و عراق|جنگ ۸ ساله ی ایران و عراق]]، توسط [[حزب بعث عراق|ارتش بعث عراق]] تصرف و به طور کامل تخریب شد.
 
−
پرونده:Qesr-i Shirin March1911 Photo by Gertrude Bell 18.jpg|بنای تاریخی [[چهارقاپی]] در قصرشیرین، 1911 میلادی
 
−
پرونده:Qesr-i Shirin March1911 Photo by Gertrude Bell 22.jpg|بنای تاریخی چهار قاپی در قصرشیرین، 1911 میلادی
 
−
پرونده:Qesr-i Shirin March1911 Photo by Gertrude Bell 36.jpg|قصرشیرین از دیرباز از سکونتگاه های [[مردم کرد]] بوده است.
 
−
</gallery>
 
−
</center>
 
  
 
== پانویس ==
 
== پانویس ==
سطر ۱۵۵: سطر ۶۵:
 
</div>
 
</div>
  
−
{{استان کرمانشاه}}
 
  
 
[[رده:قصر شیرین|قصر شیرین]]
 
[[رده:قصر شیرین|قصر شیرین]]

نسخهٔ ‏۶ دسامبر ۲۰۱۵، ساعت ۰۵:۱۴

قصر شیرین (به کُردی قەسر شیرین Qesir-Şîrîn) یکی از شهرهای استان کرمانشاه در غرب ایران است. این شهر مرکز بخش مرکزی شهرستان قصر شیرین در غرب استان کرمانشاه است و در نزدیکی مرز ایران و عراق قرار گرفته‌است. قصر شیرین به دلیل نخل‌های بلند و همچنین محصولات متنوع کشاورزی مورد توجه بوده‌است. این شهر از دیرباز مکانی برای هم زیستی اقوام مختلف کرد، و مذاهب مختلف ازقبیل (یارسان، شیعه، سنی، یهودی، مسیحی و بهائی) بوده‌است. لازم به ذکر است در اطراف قصر شیرین منابع نفت نیز وجود دارد.الگو:مدرک

وجه تسمیه

علت نامگذاری این ناحیه به قصر شیرین، احداث کاخی برای شیرین، همسر مسیحی خسرو پرویز در این محل بوده‌است.[۱]

در مورد سوابق تاریخی و وجه تسمیه قصرشیرین مطالب فراوانی گفته شده، از جمله آنکه قصرشیرین را که اسم آن دستجرد، دستگرد بوده که یونانیها آنرا آرت میتا گفته اند " آرت" در زبان لاتینی به معنی معماری است. در این هر دو نام یگانگی الفاظ میتان و ماد مشهود است و دستگرد یکی از قصور سلطنتی خسرو پرویز بوده است. جغرافی دانان معتقدند که در دوره هخامنشی نیز این محل دارای بخش های آبادانی بوده که بنام های کاله یا اکرای پل "سرپل ذهاب " و کادینا " کرند" و باغشتانا و سرخک نوشیروان و قره غان خوانده میشدند. لسترنج آورده است که: شش فرسخ بعد از خانقین در نصف راه حلوان که اولین شهر استان جبلان است قصرشیرین واقع شده است. شیرین معشوقه خسرو پرویز است. و قصرشیرین قریه ای است یزرگ که بارو و خرابه قصر ساسانی در آنجا پدیدار است. ابن رشد در قرن سوم در باره آن می گوید: ایوانی بزرگ و با شکوه از گچ و آجر دارد. به گرد ایوان حجره هایی ساخته اند و حجره ها به یکدیگر راه دارند و در حجره ها به آن ایوان باز میشود. جلو ایوان صفحه ای است از سنگ مرمر، داستان فرهاد دلداده شیرین و پهلباد نوازنده و شبدیز اسب معروف خسروپرویز در بسیاری نقاط آن حول و حوش به صورت افسانه ای در آمده است. بر قصرشیرین جبال بزرگی مشرف است که در سر حد ایران واقع است. این شهر در طول تاریخ فراز و نشیب های زیادی را پشت سر گذاشته است ولی بعلت موقعیت خاص خود دوباره از نو ساخته شده است بطوریکه پس از حمله اعراب به ایران قصرهای خسروپرویز بکلی ویران گشت و تا سال۱۲۷۰ قمری قصرشیرین قصبه کوچکی بیش نبوده و جمعیتی در حدود۲۵۰۰ نفر داشت. قصرشیرین در جنگ بین المللی اول مرز سربازان دولتی آلمان و عثمانی از یک طرف و روسیه و انگلستان از طرف دیگر بود. ویرانه قصور وسیعی که بنام شیرین محبوبه خسروپرویز ساسانی موسوم و در جوار شهر چدید کنونی واقع گردیده است از عهد باستان تا حال مشرف بر شاهراه بزرگی است که اراضی مرتفع ایران را به دشت بین النهرین متصل می کند. قصرشیرین در دوران قاجاریه محل زمستانی حکام گوران و سنجابی بود که خالصه جات را از دولت اجاره می کردند.[۲]

پیشینه

قصر شیرین پیش از اسلام

قصر شیرین از شهرهای قدیمی و تاریخی استان کرمانشاه است و بنای آن را در آثار تاریخی و ادبی به خسرو پرویز نسبت می‌دهند وی در زمان پادشاهیش باغی وسیع با قصرهایی دلپذیر که متناسب با آب و هوای زمستان این ناحیه بود در این شهر بنا نهاد. پس از حمله عرب ها به امپراتوری ساسانیان، قصرهای خسرو پرویز به کلی ویران گشت. تا سال ۱۲۷۰. ق(برابر با ۱۸۵۳ میلادی)، قصرشیرین قصبه کوچکی بیش نبود.[۳]

قصرشیرین پس از اسلام

ابودلف مسعر بن المهلهل الخزرجی در آغاز سده چهارم هجری قصرشیرین را به صورت شهری «دارای ساختمان های بلند و عظیم» که «دید انسان از تعیین ارتفاع آن عاجز، و فکر از پی بردن به آن قاصر است» توصیف کرده است.[۴] اما یعقوبی در سال ۲۸۷ قمری از ویرانه های قصر یاد می کند و ابن اثیر از تخریب بیشتر آن در طی زلزله ای در سال ۳۴۵ قمری خبر می دهد.[۵] حمدالله مستوفی در قرن هشتم هجری و در سال ۷۴۰ قمری (۱۳۴۰ میلادی) قصرشیرین را دارای هوایی بد و دارای بادهای سموم عنوان می کند و کاخ شیرین را «اندکی معمور» می نامد.[۶]

قصر شیرین در دوران معاصر

پرونده:IMAGE 035.jpg
اثر به جا مانده از بنای تاریخی مربوط به ۱۱۰ تا ۱۲۰ سال پیش در شهر قصرشیرین که در زمان جنگ هشت ساله ایران و عراق نابود شد.

با آغاز جنگ ایران و عراق در سال ۱۳۵۹ قصر شیرین نخستین شهر از ایران بود که توسط ارتش بعث عراق تسخیر شد. ارتش عراق با ورود به شهر به تخریب شهر پرداخت، چنانکه تمامی ساختمان‌های شهر در مدت کوتاهی ویران گشت و تنها یک ساختمان باقی‌ماند که به عنوان مقر نیروهای بعثی مورد استفاده قرار می‌گرفت. آثار تاریخی شهر نیز همگی مورد تخریب قرار گرفتند. پس از پایان جنگ در سال ۱۳۶۷ اهالی شهر مجدداً به بازسازی شهر پرداختند و شهر را از نو بنا کردند. همچنین تعدادی از مردمان قصرشیرین در شهرستان ایوانغرب ساکن می‌باشند.

جغرافیا

موقعیت جغرافیایی

شهر قصرشیرین در ۱۶۶ کیلومتری غرب شهر کرمانشاه واقع شده‌است. این شهر بین طول جغرافیایی ۴۵ درجه و ۳۵ دقیقه شرقی و عرض ۳۴ درجه و ۳۱ دقیقه شمالی قرار دارد که ارتفاع آن از سطح دریا ۳۳۳ متر می‌باشد.[۷]

مردم

زبان

زبان مردم قصرشیرین کردی جنوبی است که با لهجه ی قصری ادا می شود. همچنین گویش های دیگر کردی مانند سنجاوی، جافی، باجلانی و گورانی هم در قصرشیرین تکلم می شود. از این میان دو گویش گورانی و باجلانی امروز متکلم بسیار کمتری دارند و از سوی سازمان یونسکو در فهرست زبان های شدیداً در معرض خطر نابودی قرار گرفته اند.[۸][۹]

دین

قصر شیرین از دیرباز مکانی برای هم زیستی مذاهب مختلف ازقبیل (یارسان، شیعه، سنی، یهودی، مسیحی و بهائی) بوده‌است.


آثار تاریخی

مشخصات و ویژگی‌های کاخ خسرو

در کتاب تاریخ ایران نوشته ژنرال سرپرسی سایکس در مورد کاخ خسرو آمده:

«عمارت خسرو یا کاخ خسرو در قصرشیرین در سمت غربی دامنه‌های زاگرس واقع و تاریخش از آغاز سده هفتم میلادی است. کاخ نامبرده در پارکی که محیط آن شش هزار متر می‌باشد بنا شده‌است. در بعضی جاها ایوانش هنوز نمودار است و آن شش متر و نیم ارتفاع دارد. در این نزهتگاه وسیع امروزه به جز ریشه‌های درختان خرما و انار چیز دیگر دیده نمی‌شود. ولیکن نویسندگان عرب شرح زیباییهای این باغ و شماره جانوران نادر و کمیابی را که در آن آزاد می‌گشتند را به تفضیل نوشته‌اند. این کاخ مجلل که شعاع برکه آب مصنوعی جلو آن چشمها را خیره می‌نمود در طول شرقی و غربی بنا شده و دارای ۳۴۲ متر طول و در عریض‌ترین نقطه دارای ۱۷۸ متر عرض بوده‌است. در سمت شرقی عمارت پلکانی دو ردیف وجود دارد که منتهی به ایوانی می‌شد که ۹۹ متر پهنا داشته‌است. در این ایوان اتاقهای مسقف طاقی چندی قرار داشته که سه طاق آن مدخل یک دهلیز طویل را تشکیل می‌دادند و اتاقهای متعدد دیگر هم به این دهلیز راه داشته‌اند. مدخل اصلی این عمارت از همان پلکان فوق و از وسط ایوان به یک سرازیری می‌گذشت که با ۲۴ ستون آرایش یافته بود و از آنجا به عمارت خصوصی شاهنشاه داخل می‌شدند. اولین تالار بزرگ و وسیع این کاخ به سه راهرو تقسیم شده و منتهی به اتاق مربع شکلی می‌شده‌است و بعد از آنجا به اتاقهای دیگری داخل می‌شدند و ایوان مسقفی نیز در مرکز حیاط دیده می‌شود. اتاقهای پادشاه(نظیر آنچه در تخت جمشید است)دارای سقف چوبی است بر خلاف اتاقهای دیگر که عمدتاً طاقی بودند. مصالح و موادی که در این ساختمان بکار رفته‌اند از سنگ‌های آهکی کاخ هنی فشی پست تر می‌باشد. ستونها از آجرتراش و با گچ اندود شده و در این قسمت هم با مواد کاخهای مجلل هنی فشی تفاوت کلی دارد.»[۱۰]


پانویس

الگو:پانویس

منابع

  1. ↑ پورشفیع، عبدالله ، بازسازی و جغرافیای شهری قصرشیرین ، تهران: آناهیتا، ۱۳۷۴، ص۹۰.
  2. ↑ الگو:بازسازی و جغرافیای شهری قصرشیرین
  3. ↑ [۱]
  4. ↑ اب‍ودل‍ف خ‍زرج‍ی، م‍س‍ع‍ر ب‍ن م‍ه‍ل‍ه‍ل، س‍ف‍رن‍ام‍ه اب‍ودل‍ف در ای‍ران (در سال ۳۴۱ هجری): با تعلیقات و تحقیقات ولادیمیر مینورسکی؛ ترجمه ابوالفضل طباطبایی ، تهران: زوار٬ ۱۳۵۴، ص۵۸.
  5. ↑ سبحانی، نریمان ، شهر باستانی قصرشیرین ، کرمانشاه:انتشارات مؤسسه فرهنگی، هنری و سینمایی کوثر ، چاپ یکم: ۱۳۸۰، ص۳۳
  6. ↑ ح‍م‍دال‍ل‍ه م‍س‍ت‍وف‍ی، ح‍م‍دال‍ل‍ه‌ب‍ن اب‍ی‌ب‍ک‍ر، ن‍زه‍ه ال‍ق‍ل‍وب ب‍ا م‍ق‍اب‍ل‍ه و ح‍واش‍ی و ت‍ع‍ل‍ی‍ق‍ات و ف‍ه‍ارس، ق‍زوی‍ن: ن‍ش‍ر طه: ن‍ش‍ر ح‍دی‍ث ام‍روز، ۱۳۷۸، ۶-۴۵
  7. ↑ مختصات و ارتفاع، بازدید در ۱۳ اکتبر ۲۰۱۳.
  8. ↑ پایگاه اینترنتی زبان های در خطر: زبان گورانی بازدید در ۱۴ اکتبر ۲۰۱۳.
  9. ↑ پایگاه اینترنتی زبان های در خطر: زبان باجلانی ۱۴ اکتبر ۲۰۱۳.
  10. ↑ [۲]
برگرفته از «http://www.wikiferaq.org/index.php?title=قصرشیرین&oldid=14086»