|
|
| سطر ۱: |
سطر ۱: |
| − | {{به روز-نیاز}}
| |
| − | {{Coord|۲۷٫۴|۱۷٫۶|dim:۲۰۰۰۰۰۰_type:country|display=title|display=title}}
| |
| − | {{جعبه اطلاعات کشور|
| |
| − | نام اصلی = لیبیا|
| |
| − | نام فارسی رسمی = دولت لیبی |
| |
| − | نام عادی = لیبی |
| |
| − | تصویر پرچم = Flag of Libya.svg|
| |
| − | تصویر نشان ملی = |
| |
| − | شعار ملی = آزادی، عدالت، مردم‌سالاری|
| |
| − | سرود ملی = [[سرود ملی لیبی|لیبیا،لیبیا،لیبیا]]|
| |
| − | نقشه = Libya in its region.svg|center|200px |
| |
| − | پایتخت = [[طرابلس (لیبی)|طرابلس]]|
| |
| − | بزرگترین شهر = [[طرابلس (لیبی)|طرابلس]]|
| |
| − | زبان رسمی = [[عربی]] |
| |
| − | نوع حکومت = جمهوری |
| |
| − | نوع حاکمان = شورای ملی انتقالی|
| |
| − | نام حاکمان = رئیس شورای ملی انتقالی: [[مصطفی عبدالجلیل]]{{سخ}}رئیس دفتر اجرایی شورای ملی انتقالی: [[محمود جبرئیل]]{{سخ}}نایب رئیس شورای ملی انتقالی: [[عبدالحفیظ غوغا]]{{سخ}}نخست‌وزیر موقت: [[عبدالرحیم الکیب]]{{سخ}}|
| |
| − | نحوه تشکیل = |
| |
| − | موارد منجر به تشکیل = |
| |
| − | تاریخ تشکیل = ۲۷ فوریه ۲۰۱۱ <ref>{{cite news |title=Anti-Gaddafi Figures Say Form National Council |author= |url=http://www.forexyard.com/en/news/Anti-Gaddafi-figures-say-form-national-council-2011-02-27T145134Z | publisher = [[forexyard.com]] |date= 28 February ۲۰۱۱ |accessdate=5 March ۲۰۱۱}}</ref>|
| |
| − | مساحت = ۱٬۷۵۹٬۵۴۱ |
| |
| − | رتبه مساحت = ۱۷ام |
| |
| − | درصد آبها = ۰٫۱ |
| |
| − | سال براورد جمعیت = برآورد ۲۰۱۰|
| |
| − | جمعیت = ۶٬۴۲۰٬۰۰۰ |
| |
| − | رتبه جمعیت = ۹۸ام |
| |
| − | تراکم جمعیت = ۳٫۶ |
| |
| − | رتبه تراکم جمعیت = ۲۱۸ام |
| |
| − | سال تولید ناخالص داخلی = |
| |
| − | تولید ناخالص داخلی = |
| |
| − | رتبه تولید ناخالص داخلی = |
| |
| − | سرانه تولید ناخالص داخلی = |
| |
| − | رتبه سرانه تولید ناخالص داخلی = |
| |
| − | سال شاخص توسعه انسانی = |
| |
| − | شاخص توسعه انسانی = |
| |
| − | رتبه شاخص توسعه انسانی = |
| |
| − | وضع شاخص توسعه انسانی = |
| |
| − | واحد پول = [[دینار لیبی]] = ۱۰۰۰ درهم |
| |
| − | کد واحد پول = XOF |
| |
| − | منطقه زمانی = GMT |
| |
| − | منطقه زمانی تابستانی = |
| |
| − | utc = +۲ |
| |
| − | dst = |
| |
| − | کد بین‌المللی خودرو = |
| |
| − | دامنه اینترنتی = |[[:.ly|ly]] |
| |
| − | پیش‌شماره تلفنی = ۲۱۸ |
| |
| − | }}
| |
| − |
| |
| | '''لیبی''' با نام رسمی '''دولت لیبی'''، کشوری عربی در [[آفریقای شمالی]] است. لیبی با کشورهای [[مصر]]، [[سودان]]، [[چاد]]، [[نیجر]]، [[الجزایر]] و [[تونس]] هم‌مرز است. پایتخت لیبی، شهر [[طرابلس (لیبی)|طِرابلُس]] است. | | '''لیبی''' با نام رسمی '''دولت لیبی'''، کشوری عربی در [[آفریقای شمالی]] است. لیبی با کشورهای [[مصر]]، [[سودان]]، [[چاد]]، [[نیجر]]، [[الجزایر]] و [[تونس]] هم‌مرز است. پایتخت لیبی، شهر [[طرابلس (لیبی)|طِرابلُس]] است. |
| | | | |
| سطر ۵۷: |
سطر ۹: |
| | کشور لیبی یکی از ۱۰ کشور اصلی صادرکننده نفت در جهان است و تولید ناخالص ملی سرانه آن جزو بالاترین‌ها در آفریقا است.<ref> Annual Statistical Bulletin, (۲۰۰۴), «World proven crude oil reserves by country, ۱۹۸۰–۲۰۰۴», O.P.E.C.. Retrieved July 20, 2006.</ref> | | کشور لیبی یکی از ۱۰ کشور اصلی صادرکننده نفت در جهان است و تولید ناخالص ملی سرانه آن جزو بالاترین‌ها در آفریقا است.<ref> Annual Statistical Bulletin, (۲۰۰۴), «World proven crude oil reserves by country, ۱۹۸۰–۲۰۰۴», O.P.E.C.. Retrieved July 20, 2006.</ref> |
| | | | |
| − | لیبی به صورت «پادشاهی لیبی» در سال ۱۹۵۱ به استقلال رسید و از سال ۱۹۶۹ تا سال ۲۰۱۱ توسط [[معمر قذافی]] که با انجام یک کودتای نظامی بر سر کار آمد رهبری شد. با بروز جنگ داخلی در سال ۲۰۱۱ و پیروزی نسبی مخالفین قذافی، بخش اعظمی از لیبی در حال حاضر در کنترل [[شورای ملی انتقالی]] اداره می‌شود. کرسی لیبی در سازمان ملل از تاریخ ۱۶ سپتامبر ۲۰۱۱ به نماینده [[شورای ملی انتقالی]] سپرده شده‌است.<ref name="BBCPersian1">[http://www.bbc.co.uk/persian/world/2011/09/110916_l32_libya_fighting_sirte_walid.shtml سازمان ملل کرسی لیبی را به دولت موقت این کشور داد] </ref><ref name="BBCPersian2">[http://www.bbc.co.uk/persian/world/2011/09/110916_l72_libya_negin.shtml کرسی لیبی در سازمان ملل به دولت موقت سپرده شد]</ref> | + | لیبی به صورت «پادشاهی لیبی» در سال ۱۹۵۱ به استقلال رسید و از سال ۱۹۶۹ تا سال ۲۰۱۱ توسط [[معمر قذافی]] که با انجام یک کودتای نظامی بر سر کار آمد رهبری شد. با بروز جنگ داخلی در سال ۲۰۱۱ و پیروزی نسبی مخالفین قذافی، بخش اعظمی از لیبی در حال حاضر در کنترل [[شورای ملی انتقالی]] اداره می‌شود. کرسی لیبی در سازمان ملل از تاریخ ۱۶ سپتامبر ۲۰۱۱ به نماینده [[شورای ملی انتقالی]] سپرده شده‌است. سازمان ملل کرسی لیبی را به دولت موقت این کشور داد کرسی لیبی در سازمان ملل به دولت موقت سپرده شد. |
| | | | |
| | در بهمن ماه ۱۳۸۹ [[اعتراضات سراسری در لیبی (۲۰۱۱)|اعتراضات گسترده‌ای در لیبی]] علیه حکومت معمر قذافی آغاز شد که باعث شد به مرور بخش‌های مختلفی از این کشور از کنترل نیروهای حکومت خارج شود. سرانجام در ۲۸ مهرماه ۱۳۹۰ با قتل معمر قذافی حکومت وی بر آن کشور کاملاً تمام شد. | | در بهمن ماه ۱۳۸۹ [[اعتراضات سراسری در لیبی (۲۰۱۱)|اعتراضات گسترده‌ای در لیبی]] علیه حکومت معمر قذافی آغاز شد که باعث شد به مرور بخش‌های مختلفی از این کشور از کنترل نیروهای حکومت خارج شود. سرانجام در ۲۸ مهرماه ۱۳۹۰ با قتل معمر قذافی حکومت وی بر آن کشور کاملاً تمام شد. |
| | | | |
| | == تاریخ == | | == تاریخ == |
| − | [[پرونده: Omar_Mukhtar_13.jpg|بندانگشتی|چپ|250px | [[عمر مختار]] ، رهبر جنبش مقاومت مردم لیبی علیه اشغالگری نظامی ایتالیا بود.]]
| + | |
| | بخش خاوری لیبی ([[برقه]] یا سیرنائیکا) در نیمه نخست سده یکم پیش از میلاد زیر فرمانروایی یونانی‌ها درآمد. باختر لیبی یا بخش طرابس تا ۲۰۰ سال پیش از زایش مسیح بخشی از کشور [[کارتاژ|کارتاژها]] بود. در سده یکم میلادی هر دو بخش لیبی زیر فرمانروایی [[امپراتوری روم]] قرار گرفتند و پس از آن نیز [[امپراتوری بیزانس]] ([[روم شرقی]]) بر آنها حاکم شد. از نیمه دوم سده هفتم میلادی، کشورگشایی عرب‌ها به لیبی هم رسید و پای اسلام به این کشور هم کشیده شد. دوران حکومت چندین خلافت عربی بر لیبی سرانجام در قرن شانزدهم و با چیرگی [[عثمانی]] بر این کشور پایان یافت.<ref name="A"></ref> | | بخش خاوری لیبی ([[برقه]] یا سیرنائیکا) در نیمه نخست سده یکم پیش از میلاد زیر فرمانروایی یونانی‌ها درآمد. باختر لیبی یا بخش طرابس تا ۲۰۰ سال پیش از زایش مسیح بخشی از کشور [[کارتاژ|کارتاژها]] بود. در سده یکم میلادی هر دو بخش لیبی زیر فرمانروایی [[امپراتوری روم]] قرار گرفتند و پس از آن نیز [[امپراتوری بیزانس]] ([[روم شرقی]]) بر آنها حاکم شد. از نیمه دوم سده هفتم میلادی، کشورگشایی عرب‌ها به لیبی هم رسید و پای اسلام به این کشور هم کشیده شد. دوران حکومت چندین خلافت عربی بر لیبی سرانجام در قرن شانزدهم و با چیرگی [[عثمانی]] بر این کشور پایان یافت.<ref name="A"></ref> |
| | | | |
| سطر ۷۵: |
سطر ۲۷: |
| | {{اصلی|جنگ داخلی لیبی (۲۰۱۱)}} | | {{اصلی|جنگ داخلی لیبی (۲۰۱۱)}} |
| | | | |
| − | مجموعه‌ای از راهپیمایی‌های خیابانی، اعتراضات و [[نافرمانی مدنی|نافرمانی‌های مدنی]] علیه حکومت لیبی و رهبر آن، [[معمر قذافی]] است که از [[۱۳ ژانویه]] [[۲۰۱۱ (میلادی)|۲۰۱۱]] میلادی، در کشور لیبی آغاز شد و از روز [[۱۷ فوریه]] [[۲۰۱۱ (میلادی)|۲۰۱۱]] میلادی، به شکلی گسترده‌تر درآمد و با برخوردهای خونین و خشونت‌آمیز حاکمیت با مردم معترض روبه‌رو شد. شورای امنیت سازمان ملل متحد با تصویب دو قطعنامه، منطقه‌ی پرواز ممنوع در لیبی ایجاد کرد و مجوز حمله‌ی هوایی نیروهای ناتو به خاک لیبی علیه دولت قذافی داده شد. سحرگاه [[۳۱ مرداد]] ۱۳۹۰ (۲۲ اوت ۲۰۱۱) مخالفان توانستند وارد طرابلس شوند و در همان روز یکی از دو تلویزیون ملی کشور را تحت کنترل خود بگیرند و تعدادی از نزدیکان معمر قذافی را دستگیر کنند. ساعاتی بعد یکی از پسران قذافی در خیابان‌های طرابلس ظاهر شد و خبر دستگیری خود را تکذیب کرد. سرانجام در ۲۸ مهرماه ۹۰ سرت آخرین پایگاه معمرقذافی سقوط کرد و معمر قذافی کشته شد. دولت انتقالی اعلام پایان جنگ کرد اما از نیروهای ناتو خواست تا یک ماه دیگر نیز به ماموریت خود ادامه دهند.<ref>{{یادکرد وب | + | مجموعه‌ای از راهپیمایی‌های خیابانی، اعتراضات و [[نافرمانی مدنی|نافرمانی‌های مدنی]] علیه حکومت لیبی و رهبر آن، [[معمر قذافی]] است که از [[۱۳ ژانویه]] [[۲۰۱۱ (میلادی)|۲۰۱۱]] میلادی، در کشور لیبی آغاز شد و از روز [[۱۷ فوریه]] [[۲۰۱۱ (میلادی)|۲۰۱۱]] میلادی، به شکلی گسترده‌تر درآمد و با برخوردهای خونین و خشونت‌آمیز حاکمیت با مردم معترض روبه‌رو شد. شورای امنیت سازمان ملل متحد با تصویب دو قطعنامه، منطقه‌ی پرواز ممنوع در لیبی ایجاد کرد و مجوز حمله‌ی هوایی نیروهای ناتو به خاک لیبی علیه دولت قذافی داده شد. سحرگاه [[۳۱ مرداد]] ۱۳۹۰ (۲۲ اوت ۲۰۱۱) مخالفان توانستند وارد طرابلس شوند و در همان روز یکی از دو تلویزیون ملی کشور را تحت کنترل خود بگیرند و تعدادی از نزدیکان معمر قذافی را دستگیر کنند. ساعاتی بعد یکی از پسران قذافی در خیابان‌های طرابلس ظاهر شد و خبر دستگیری خود را تکذیب کرد. سرانجام در ۲۸ مهرماه ۹۰ سرت آخرین پایگاه معمرقذافی سقوط کرد و معمر قذافی کشته شد. دولت انتقالی اعلام پایان جنگ کرد اما از نیروهای ناتو خواست تا یک ماه دیگر نیز به ماموریت خود ادامه دهند. |
| − | | نشانی = http://www.alarabiya.net/articles/2011/08/23/163608.html
| + | |
| − | | عنوان = سیف الاسلام فرزند قذافی درخیابان‌های طرابلس ظاهرشد.
| + | |
| − | | تاریخ بازدید = ۲۳ اوت ۲۰۱۱
| + | |
| − | | نویسنده =
| + | |
| − | | نشانی نویسنده =
| + | |
| − | | نویسندگان دیگر =
| + | |
| − | | تاریخ =
| + | |
| − | | سال = ۱۴۳۲
| + | |
| − | | ماه = رمضان
| + | |
| − | | قالب =
| + | |
| − | | اثر = وبگاه
| + | |
| − | | ناشر = العربیة
| + | |
| − | | صفحه =
| + | |
| − | | زبان = فارسی
| + | |
| − | | نشانی بایگانی =
| + | |
| − | | تاریخ بایگانی =
| + | |
| − | | نقل قول =
| + | |
| − | }}</ref><ref>{{یادکرد وب
| + | |
| − | | نشانی = http://www.time.com/time/world/article/0, 8599, 2090033, 00.html
| + | |
| − | | عنوان = A Free Saif al-Islam Shatters the Sense that Rebels Are Close to Victory
| + | |
| − | | تاریخ بازدید = ۲۳ اوت ۲۰۱۱
| + | |
| − | | نویسنده =
| + | |
| − | | نشانی نویسنده =
| + | |
| − | | نویسندگان دیگر =
| + | |
| − | | تاریخ =
| + | |
| − | | سال = ۲۰۱۱
| + | |
| − | | ماه = اوت
| + | |
| − | | قالب =
| + | |
| − | | اثر = وبگاه
| + | |
| − | | ناشر = Time
| + | |
| − | | صفحه =
| + | |
| − | | زبان = انگلیسی
| + | |
| − | | نشانی بایگانی =
| + | |
| − | | تاریخ بایگانی =
| + | |
| − | | نقل قول =
| + | |
| − | }}</ref><ref>{{یادکرد وب
| + | |
| − | | نشانی = http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-14610722
| + | |
| − | | عنوان = Battle for Tripoli
| + | |
| − | | تاریخ بازدید = ۲۳ اوت ۲۰۱۱
| + | |
| − | | نویسنده =
| + | |
| − | | نشانی نویسنده =
| + | |
| − | | نویسندگان دیگر =
| + | |
| − | | تاریخ =
| + | |
| − | | سال = ۲۰۱۱
| + | |
| − | | ماه = اوت
| + | |
| − | | قالب =
| + | |
| − | | اثر = وبگاه
| + | |
| − | | ناشر = The BBC
| + | |
| − | | صفحه =
| + | |
| − | | زبان = انگلیسی
| + | |
| − | | نشانی بایگانی =
| + | |
| − | | تاریخ بایگانی =
| + | |
| − | | نقل قول =
| + | |
| − | }}</ref><ref>{{یادکرد وب
| + | |
| − | | نشانی = http://www.voanews.com/persian/news/LIBYA-08-22-2011-128223623.html
| + | |
| − | | عنوان = ادامه درگیری در طرابلس، دو پسر رهبر لیبی آزاد هستند
| + | |
| − | | تاریخ بازدید = ۲۳ اوت ۲۰۱۱
| + | |
| − | | نویسنده =
| + | |
| − | | نشانی نویسنده =
| + | |
| − | | نویسندگان دیگر =
| + | |
| − | | تاریخ =
| + | |
| − | | سال = ۲۰۱۱
| + | |
| − | | ماه = اوت
| + | |
| − | | قالب =
| + | |
| − | | اثر = وبگاه
| + | |
| − | | ناشر = صدای آمریکا
| + | |
| − | | صفحه =
| + | |
| − | | زبان = فارسی
| + | |
| − | | نشانی بایگانی =
| + | |
| − | | تاریخ بایگانی =
| + | |
| − | | نقل قول =
| + | |
| − | }}</ref>
| + | |
| − | | + | |
| − | === پس از جنگ ===
| + | |
| − | سه سال پس از [[مداخله نظامی در لیبی (۲۰۱۱)|مداخله نظامی غرب در لیبی]] که به سرنگونی معمر قذافی کمک کرد بسیاری بر این باورند که لیبی به سرعت در حال تبدیل به کشوری شکست‌خورده است. از آن زمان کشور شاهد ویرانی، محاصره دائمی مجلس، اشغال وزارتخانه‌ها و حتی در یک مورد ربودن نخست‌وزیر بوده است.
| + | |
| − | | + | |
| − | بعضی از شبه‌نظامی‌ها تا حد زیادی به دلیل علاقه به شهر و منطقه خودشان می‌جنگند؛ بعضی به گروه‌های اسلامی سیاسی مثل اخوان المسلمین وابسته‌اند.
| + | |
| − | | + | |
| − | اکنون دو دولت رقیب در لیبی وجود دارد. یکی اعضای مجلسی که در انتخابات ژوئن ۲۰۱۴ برگزیده شدند. آنها نماد آینده دموکراتیک کشوری بوده و از سوی جامعه جهانی به رسمیت شناخته می شوند اما کنترل هیچ‌یک از سه شهر کلیدی کشور را در دست ندارند. آنها برای فرار از دست شبه‌نظامیان به شهر طُبـرُق در نزدیکی مرز مصر گریخته‌اند. دیگری مجلس پیشین موسوم به کنگره ملی عمومی در طرابلس هنوز بر سر کار است. این مجلس حتی دولت خود را در رقابت با آن مجلس بر سر کار آورده است.
| + | |
| − | | + | |
| − | بحران کنونی در ماه ژوئن ۲۰۱۴ با باختن اسلام‌گراها در انتخابات آغاز شد. شبه‌نظامی‌هایی از مصراته و سایر شهرها پایتخت را محاصره کردند. مجلس پیشین گفت مجلس جدید را به رسمیت نمی‌شناسد چرا که قدرت در مراسمی رسمی منتقل نشده است. اما در شرایطی که طرابلس و بنغازی را شبه نظامی‌ها کنترل می‌کردند انتقال قدرت به سختی ممکن بود.
| + | |
| − | | + | |
| − | نزدیک به ۱۷۰۰ گروه شبه نظامی از جمله [[اخوان‌المسلمین]]، [[القاعده]] و [[دولت اسلامی عراق و شام |دولت اسلامی]] در حال جنگ با یکدیگر بر سر قدرت هستند.<ref name="B">[http://www.bbc.co.uk/persian/world/2014/10/141016_u14_libya_government| لیبی و پارلمانی مخفی‌شده در یک هتل چهل‌ساله ] بی بی سی فارسی، ۲۵ مهر ۱۳۹۳</ref>
| + | |
| − | | + | |
| − | == سیاست ==
| + | |
| − | === شورای ملی انتقالی ===
| + | |
| − | [[شورای ملی انتقالی]]، لیبیِ مخالفِ قذافی را طی [[جنگ داخلی لیبی (۲۰۱۱)|جنگ داخلی سال ۲۰۱۱]] نمایندگی می‌کند. در تاریخ ۵ مارس ۲۰۱۱ شورا خود را به عنوان ''نمایندهٔ همه لیبی'' معرفی کرد. تا تاریخ ۲۶ اوت ۲۰۱۱، ۶۵ کشور این شورا را به عنوان دولت موقت لیبی به رسمیت شناخته‌اند. این کشورها شامل فرانسه، <ref>[https://www.nytimes.com/2011/03/11/world/europe/11france.html?_r=1 France Becomes First Country to Recognize Libyan Rebels], New York Times, March ۱۱, ۲۰۱۱</ref><ref>{{cite web|author=Kim Ghattas |url=http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-14164517 |title=US recognises Libyan rebel TNC as legitimate authority |publisher=Bbc.co.uk |date=2011-07-15 |accessdate=2011-08-20}}</ref><ref>[http://www.smh.com.au/world/france-appoints-envoy-to-rebel-libyan-city-20110310-1bpt9.html France appoints envoy to rebel Libyan city], Sydney Morning Herald</ref> قطر، <ref>{{cite news|url=http://english.aljazeera.net/news/middleeast/2011/03/201132814450241767.html|agency=Al Jazeera English|date=28 March ۲۰۱۱|accessdate=25 April ۲۰۱۱|title=Qatar recognises Libyan rebels after oil deal}}</ref> ایتالیا، <ref>{{cite news|url=http://www.esteri.it/MAE/EN/Sala_Stampa/ArchivioNotizie/Approfondimenti/2011/04/20110404_FocusLibia_frattini_Cnt.htm |title=Libya: Frattini, the NTC is Italy’s only interlocutor |publisher=Italian Ministry of Foreign Affairs |date= 4 April ۲۰۱۱|accessdate=2011-04-04}}</ref> آلمان، <ref>{{cite web|title=Germany recognises Libya rebel council -rebel says|url=http://af.reuters.com/article/libyaNews/idAFWEA561320110613|publisher=Reuters|accessdate=13 June ۲۰۱۱}}</ref> کانادا، <ref>{{cite news|title=Canada recognizes anti-gadhafi rebels as libyas new government|url=http://www.theglobeandmail.com/news/politics/canada-recognizes-anti-gadhafi-rebels-as-libyas-new-government/article2060025/|publisher=Theglobeandmail|accessdate=14 June ۲۰۱۱}}</ref> و ترکیه <ref>{{cite news| url=http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-14009206 | work=BBC News | title=Libya: Turkey recognises Transitional National Council | date=3 July ۲۰۱۱}}</ref> می‌شوند. این شورا از طرف چندین کشور عربی <ref>{{cite news| url=http://news.smh.com.au/breaking-news-world/libyan-rebels-get-arab-league-boost-20110313-1bsgx.html | work=The Sydney Morning Herald | first=Karim | last=Talbi | title=Libyan rebels get Arab League boost | date=13 March ۲۰۱۱}}</ref> و اروپایی <ref>{{cite news| url=http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-12711162 | work=BBC News | title=Libya: US and EU say Muammar Gaddafi must go | date=11 March ۲۰۱۱}}</ref> نیز حمایت می‌شود. شورای ملی انتقالی در تاریخ ۲۳ مارس ۲۰۱۱،یک هیئت اجرایی، به ریاست [[محمود جبرئیل]] تشکیل داد.<ref>{{cite web|url=http://english.aljazeera.net/news/africa/2011/03/2011322193944862310.html# |title=Libyan rebels form 'interim government' - Africa |publisher=Al Jazeera English |date=2011-03-22 |accessdate=2011-08-20}}</ref> [[وزارت امور خارجه ایالات متحده آمریکا]] شورای انتقالی را در تاریخ ۱۵ ژوئیه ۲۰۱۱ به رسمیت شناخت.<ref>{{cite news
| + | |
| − | |url = http://news.yahoo.com/us-recognizes-libyan-rebels-libyan-government-124658625.html
| + | |
| − | |first = Matthew
| + | |
| − | |last = Lee
| + | |
| − | |title = US recognizes Libyan rebels as Libyan government
| + | |
| − | |date = 2011-07-15
| + | |
| − | |accessdate = 2011-07-15
| + | |
| − | |newspaper = Associated Press
| + | |
| − | }}</ref> پس از آن دولت [[بریتانیا]] در تاریخ ۲۷ ژوئیه ۲۰۱۱ تمامی دیپلمات‌های رژیم قذافی را قبل از استقرار دیپلمات‌های دولت انتقالی در لندن اخراج کرد.<ref name="UK Recognises NTC">{{cite web
| + | |
| − | |url = http://www.fco.gov.uk/en/news/latest-news/?view=News&id=635937682
| + | |
| − | |title = Libyan Charge d’Affaires to be expelled from UK
| + | |
| − | |date = 2011-07-27
| + | |
| − | |accessdate = 2011-08-18
| + | |
| − | }}</ref>
| + | |
| − | | + | |
| − | در تاریخ ۱۷ سپتامبر سال ۲۰۱۱ سازمان ملل متحد با ۱۱۴ رای موافقت خود با نشستن نماینده دولت انتقالی بر کرسی لیبی در این سازمان موافقت کرد.<ref name="BBCPersian1"/><ref name="BBCPersian2"/>
| + | |
| − | | + | |
| − | === خلاصه تاریخ پنجاه سال گذشته ===
| + | |
| − | نوع حکومت لیبی '''''جماهیری عربی سوسیالیستی مردمی عظیم''''' بود. حاکم اصلی این کشور [[معمر قذافی]] بود که هیچ مقام رسمی نداشت و معمولاً برادر رهبر و پیشوای انقلاب نامیده می‌شد. او از طریق کودتای نظامی و برکناری رژیم سلطنتی بر سر کار آمده‌بود.
| + | |
| − | در لیبی حکومت به دو بخش تقسیم می‌شد: یکی بخش انقلابی که از سال ۱۹۶۹ بر سر کار آمده‌بود. معمّر قذّافی رهبر تاریخی انقلاب در این کشور بود. او با رأی مردم انتخاب نشده بود و به همین دلیل با رأی مردم هم نمی شد او را از کار برکنار کرد.
| + | |
| − | | + | |
| − | بخش دوم حکومت شامل بخش ''جماهیری'' (جمع جمهوری) که از کمیته‌های مردمی تشکیل می‌شد.
| + | |
| − | | + | |
| − | در ۲۱ دسامبر ۱۹۸۸ هواپیمای خطوط مسافری پان آمریکن بر فراز دهکدۀ [[لاکربی]] در اسکاتلند منفجر شد و تمام ۲۷۰ مسافر و خدمه آن جان باختند.
| + | |
| − | | + | |
| − | فاجعۀ هوایی لاکربی در آن سالها به بزرگترین جریان تحقیق و بازجویی تاریخ انگلستان تبدیل شد. این حادثۀ تروریستی را عموماً حمله‌ای به ایالات متحده تلقّی کردند چون ۱۸۹ نفر از قربانیان آمریکایی بودند. ماجرای لاکربی تا پیش از حوادث تروریستی ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ مرگبارترین حمله به شهروندان آمریکایی تلقّی می‌شد.
| + | |
| − | | + | |
| − | دولتهای آمریکا و انگلیس، لیبی را مسئول بمبگذاری در این هواپیما معرفی کردند که به وضع تحریم‌های بین‌المللی علیه لیبی منجر شد. در سال ۲۰۰۳ دولت لیبی رسماً مسئولیّت بمبگذاری در یک هواپیمای مسافربری شرکت پان آمریکن در سال ۱۹۸۸ را پذیرفت.
| + | |
| − | | + | |
| − | [[عبدالباسط مقراحی]] تنها فردی‌است که در ارتباط با این بمبگذاری محکوم شده‌است، البته او همواره گفته که بیگناه است.
| + | |
| − | | + | |
| − | [[پرونده:Districts of Libya Controlled by Gaddafi and the NTC.png|بندانگشتی|300پیکسل|وضعیت کنونی خاک لیبی]]
| + | |
| − | | + | |
| − | == تقسیمات کشوری ==
| + | |
| − | === تقسیمات کشوری پیشین ===
| + | |
| − | کشور لیبی به ۳۲ استان (به عربی: شعبیة) و ۴ ناحیه اداری تقسیم شده‌است. هر استان نیز از چندین بخش (به عربی: مؤتمرات شعبیة) تشکیل شده‌است.
| + | |
| − | | + | |
| − | استان‌های لیبی بدین شرح‌اند:
| + | |
| − | [[پرونده: Libya New Municipalities.png|چپ|بندانگشتی|250px]]
| + | |
| − | | + | |
| − | {|
| + | |
| − | ||
| + | |
| − | * ۰۱ [[استان اجدابیا|اجدابیا]]
| + | |
| − | * ۰۲ [[استان بطنان|بطنان]]
| + | |
| − | * ۰۳ [[استان حزام الاخضر|حزام الاخضر]]
| + | |
| − | * ۰۴ [[استان جبل‌الاخضر]]
| + | |
| − | * ۰۵ [[استان جفره|جفره]]
| + | |
| − | * ۰۶ [[استان جفاره|جفاره]]
| + | |
| − | * ۰۷ [[استان کفره|کفره]]
| + | |
| − | * ۰۸ [[استان مرج|مرج]]
| + | |
| − | * ۰۹ [[استان مرقب|مرقب]]
| + | |
| − | * ۱۰ [[استان النقاط الخمس|النقاط الخمس]]
| + | |
| − | * ۱۱ [[استان قبه|قبه]]
| + | |
| − | * ۱۲ [[استان واحات|واحات]]
| + | |
| − | * ۱۳ [[استان زاویه|زاویه]]
| + | |
| − | * ۱۴ [[استان بنغازی|بنغازی]]
| + | |
| − | * ۱۵ [[استان بنی ولید|بنی ولید]]
| + | |
| − | * ۱۶ [[استان درنه|درنه]]
| + | |
| − | ||
| + | |
| − | * ۱۷ [[استان غات|غات]]
| + | |
| − | * ۱۸ [[استان غدامس|غدامس]]
| + | |
| − | * ۱۹ [[استان غریان|غریان]]
| + | |
| − | * ۲۰ [[استان مرزق|مرزق]]
| + | |
| − | * ۲۱ [[استان مزده|مزده]]
| + | |
| − | * ۲۲ [[استان مصراته|مصراته]]
| + | |
| − | * ۲۳ [[استان نالوت|نالوت]]
| + | |
| − | * ۲۴ [[استان تاجوراء و نواحی چهارگانه|تاجوراء و نواحی چهارگانه]]
| + | |
| − | * ۲۵ [[استان ترهونه و مسلاته]]
| + | |
| − | * ۲۶ [[استان طرابلس|طرابلس]]
| + | |
| − | * ۲۷ [[استان سبها|سبها]]
| + | |
| − | * ۲۸ [[استان سرت|سرت]]
| + | |
| − | * ۲۹ [[استان صبراته و صرمان|صبراته و صرمان]]
| + | |
| − | * ۳۰ [[استان وادی الحیاه]]
| + | |
| − | * ۳۱ [[استان وادی الشاطی]]
| + | |
| − | * ۳۲ [[استان یفرن|یفرن]]
| + | |
| − | ||
| + | |
| − | |}
| + | |
| − | | + | |
| − | === تقسیمات کشوری جدید ===
| + | |
| − | [[پرونده:Lybian Shabiat 2007 with numbers.png|چپ|250px|بندانگشتی|استان‌های لیبی از سال ۲۰۰۷]]
| + | |
| − | | + | |
| − | {|
| + | |
| − | ||
| + | |
| − | * ۱ [[استان بطنان|بطنان]]
| + | |
| − | * ۲ [[استان درنه|درنه]]
| + | |
| − | * ۳ [[استان جبل‌الاخضر|جبل‌الاخضر]]
| + | |
| − | * ۴ [[استان مرج|مرج]]
| + | |
| − | * ۵ [[استان بنغازی|بنغازی]]
| + | |
| − | * ۶ [[استان واحات|واحات]]
| + | |
| − | * ۷ [[استان کفره|کفره]]
| + | |
| − | * ۸ [[استان سرت|سرت]]
| + | |
| − | * ۹ [[استان مصراته|مصراته]]
| + | |
| − | * ۱۰ [[استان مرقب|مرقب]]
| + | |
| − | * ۱۱ [[استان طرابلس|طرابلس]]
| + | |
| − | ||
| + | |
| − | * ۱۲ [[استان جفره|جفره]]
| + | |
| − | * ۱۳ [[استان زاویه|زاویه]]
| + | |
| − | * ۱۴ [[استان النقاط الخمس|پنج‌نقطه]]
| + | |
| − | * ۱۵ [[استان جبل غربی|جبل غربی]]
| + | |
| − | * ۱۶ [[استان نالوت|نالوت]]
| + | |
| − | * ۱۷ [[استان جفاره|جفاره]]
| + | |
| − | * ۱۸ [[استان وادی الشاطی|وادی الشاطی]]
| + | |
| − | * ۱۹ [[استان سبها|سبها]]
| + | |
| − | * ۲۰ [[استان وادی الحیاه|وادی الحیاه]]
| + | |
| − | * ۲۱ [[استان غات|غات]]
| + | |
| − | * ۲۲ [[استان مرزق|مرزق]]
| + | |
| − | ||
| + | |
| − | |}
| + | |
| − | | + | |
| − | == جغرافیا ==
| + | |
| − | * [[فهرست شهرهای لیبی]]
| + | |
| − | | + | |
| − | دیگر شهرهای مهم این کشور (در سال ۲۰۰۳) به قرار زیرند:
| + | |
| − | * [[بنغازی]]
| + | |
| − | * [[البیضاء]]
| + | |
| − | * [[مصراته]]
| + | |
| − | * [[سبها]]
| + | |
| − | * [[سرت]]
| + | |
| − | * [[طبرق]]
| + | |
| − | | + | |
| − | === مساحت ===
| + | |
| − | مساحت لیبی حدود ۱۸۰ ۷۵۹ ۱ کیلومتر مربّع می‌باشد.
| + | |
| − | | + | |
| − | == اقتصاد ==
| + | |
| − | [[پرونده: Secretary Rice met with Libyan Foreign Minister Abd al-Rahman Shalgam.jpg|بندانگشتی|چپ|250px | وزیر امور خارجه سابق لیبی [[عبدالرحمن شلقم]] با وزیر امور خارجه وقت ایالات متحده آمریکا، [[کاندالیزا رایس]] در [[طرابلس]].]]
| + | |
| − | | + | |
| − | لیبی صاحب بزرگترین ذخایر نفت آفریقا است.<ref name="B"></ref> [[تولید ناخالص داخلی]] این کشور ۷۸٫۷۹ میلیارد دلار است و یک میلیون و ۸۲ هزار نفر نیروی کار آن را تشکیل می‌دهند.
| + | |
| − | | + | |
| − | [[نرخ بیکاری]] در لیبی ۳۰ درصد است و ۷٫۴ درصد از مردم آن زیر [[خط فقر]] زندگی میکنند. در سال ۲۰۰۷ میلادی [[نرخ تورم]] در این کشور ۳٫۳ درصد برآورد شد.
| + | |
| − | | + | |
| − | محصولات صادراتی این کشور شامل [[نفت خام]]، محصولات فراوری شده پتروشیمی، [[گاز طبیعی]] و [[مواد شیمیایی]] است که به کشورهای [[ایتالیا]] (۳۶٫۷ درصد)، [[آلمان]] (۱۴٫۳ درصد)، [[اسپانیا]] (۸٫۷ درصد)، [[آمریکا]] (۶٫۱ درصد)، [[فرانسه]] (۵٫۶ درصد) و [[ترکیه]] (۵٫۳ درصد) صادر می‌شود.
| + | |
| − | | + | |
| − | محصولات وارداتی لیبی شامل [[ماشین‌آلات]]، [[کالاهای مصرفی]]، و [[تجهیزات حمل و نقل]] است که از کشورهای [[ایتالیا]] (۱۸٫۹ درصد)، [[آلمان]] (۷٫۹ درصد)، [[چین]] (۷٫۵ درصد)، [[تونس]] (۶٫۳ درصد)، [[فرانسه]] (۵٫۸ درصد)، [[ترکیه]] (۵٫۲ درصد)، [[آمریکا]] (۴٫۷ درصد)، [[کره جنوبی]] (۴٫۳ درصد) و [[انگلیس]] (۴ درصد) وارد می‌شود.
| + | |
| − | | + | |
| − | == مردم ==
| + | |
| − | جمعیت این کشور ۶٬۱۷۳٬۵۷۹ نفر با میانگین سنی ۲۳٫۶ سال است. امید به زندگی برای زنان در لیبی ۷۹٫۴۴ سال و برای مردان ۷۴٫۸۱ سال است.
| + | |
| − | | + | |
| − | نژاد مردم لیبی به این ترتیب است: [[عرب]] (۸۷٪) [[بربر]](۷٪) بقیه (۹/۳٪).
| + | |
| − | | + | |
| − | سی درصد جمعیت لیبی زیر ۱۵ سال و دو سوم آن زیر سی سال دارند. ۹۷ درصد مردم لیبی مسلمان سنی هستند و نزدیک به ۱۲۰ قبیله در این کشور وجود دارد. در چند سال گذشته گرایش‌های آشکاری از اسلام‌گرایی سنتی در لیبی دیده شده‌است.<ref name="A"></ref>
| + | |
| − | | + | |
| − | بر اساس آمارهای سال ۲۰۰۱ میلادی حدود ۱٫۳ درصد از مردم این کشور به [[ایدز|بیماری ایدز]] مبتلا هستند.
| + | |
| − | | + | |
| − | ۹۷ درصد از مردم این کشور از نژاد بربر و عرب هستند و مذهب ۹۷ درصد از لیبیایی‌ها سنی‌است. زبان‌های رایج در این کشور شامل [[زبان عربی|عربی]]، [[زبان انگلیسی|انگلیسی]] و [[زبان ایتالیایی|ایتالیایی]] است.
| + | |
| − | | + | |
| − | === زبان و فرهنگ ===
| + | |
| − | زبان رسمی لیبی [[زبان عربی|عربی]] است، ولی [[زبان بربری|بربری]] هم در میان اقلیتی از مردم این کشور رواج دارد.<ref name="A"></ref>
| + | |
| − | | + | |
| − | === مذهب ===
| + | |
| − | اکثر مردم در این کشور پیرو دین اسلام می‌باشند. ۹۷ درصد مردم لیبی از پیروان اهل تسنن هستند.
| + | |
| − | | + | |
| − | == ارتباطات در لیبی ==
| + | |
| − | در این کشور ۴۸۳ هزار خط تلفن ثابت و سه میلیون و ۹۲۸ هزار خط تلفن همراه وجود دارد.
| + | |
| − | | + | |
| − | در لیبی ۲۴ میزبان اینترنتی و ۲۳۲ هزار کاربر اینترنت وجود دارد.
| + | |
| − | | + | |
| − | == پانویس ==
| + | |
| − | {{پانویس|۲}}
| + | |
| − | | + | |
| | = منابع = | | = منابع = |
| | {{ویکی‌سفر}} | | {{ویکی‌سفر}} |
| سطر ۳۲۷: |
سطر ۳۴: |
| | * ویکی‌پدیای انگلیسی. | | * ویکی‌پدیای انگلیسی. |
| | | | |
| − | {{اتحادیه آفریقا}}
| |
| − | {{اتحادیه عرب}}
| |
| − | {{کشورهای خاورمیانه}}
| |
| − | {{واحد پول کشورهای عربی}}
| |
| − | {{معمر قذافی}}
| |
| − | {{سازمان‌های اطلاعاتی جهان}}
| |
| − | {{موضوعات قوم سامی}}
| |
| | [[رده:لیبی|لیبی]] | | [[رده:لیبی|لیبی]] |
| | [[رده:اتحادیه عرب]] | | [[رده:اتحادیه عرب]] |
کشور لیبی با مساحتی در حدود ۱٬۸۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع چهارمین کشور پهناور قارهٔ آفریقا و هفددهمین کشور پهناور جهان است.[۱] ۱٫۷ میلیون نفر از جمعیت ۶٫۴ میلیون نفری لیبی در پایتخت این کشور، طرابلس، زندگی میکنند.
پیرامون ۹۰ درصد از سرزمین لیبی را بیابان و صحراهای بی آب و علف پوشانده‌است. مناطق نسبتاًَ سرسبز لیبی در کناره‌های دریای مدیترانه قرار گرفته‌است. هیچ رودخانه دائمی در خاک لیبی وجود ندارد و تنها ۲ درصد خاک آن کاربرد کشاورزی دارد. بخش عمدهٔ مواد غذایی مورد نیاز مردم لیبی از خارج وارد می‌شود.[۲] لیبی از دید تراکم جمعیت یکی از کمتراکمترین کشورهای دنیاست. مساحت لیبی اندکی بزرگتر از ایران است، ولی جمعیت آن کمتر از یک دهم ایران است. ۹۰ درصد از جمیعت ۶٫۵ میلیون نفری این کشور در باریکه‌ای از کناره‌های مدیترانه‌ای این کشور زندگی میکنند و در مناطق دیگرتنها قبیله‌های بیابانگرد (بدوی) روزگار می‌گذرانند.[۲]
لیبی به طور سنّتی به سه منطقه اصلی به نام‌های «اقلیم طرابلس»، «فزّان» و «بَرقه» بخش می‌شود که این سه منطقه در زبان‌های غربی به ترتیب Tripolitania و Fezzan و Cyrenaica نامیده می‌شوند.
کشور لیبی یکی از ۱۰ کشور اصلی صادرکننده نفت در جهان است و تولید ناخالص ملی سرانه آن جزو بالاترین‌ها در آفریقا است.[۳]
لیبی به صورت «پادشاهی لیبی» در سال ۱۹۵۱ به استقلال رسید و از سال ۱۹۶۹ تا سال ۲۰۱۱ توسط معمر قذافی که با انجام یک کودتای نظامی بر سر کار آمد رهبری شد. با بروز جنگ داخلی در سال ۲۰۱۱ و پیروزی نسبی مخالفین قذافی، بخش اعظمی از لیبی در حال حاضر در کنترل شورای ملی انتقالی اداره می‌شود. کرسی لیبی در سازمان ملل از تاریخ ۱۶ سپتامبر ۲۰۱۱ به نماینده شورای ملی انتقالی سپرده شده‌است. سازمان ملل کرسی لیبی را به دولت موقت این کشور داد کرسی لیبی در سازمان ملل به دولت موقت سپرده شد.
در سال‌های ۱۹۱۱ و ۱۹۱۲ ایتالیا سیرنایکا و طرابلس را از چنگ امپراتوری عثمانی به درآورد و در سال ۱۹۳۴ از این دو بخش مستعمره لیبی ساخته شد. در جریان جنگ جهانی دوم، لیبی یکی از میدان‌های اصلی نبرد متفقین از یک سو و ایتالیا و آلمان از سوی دیگر بود. در سال ۱۹۴۷ ایتالیا از فرمانروایی بر لیبی دست کشید و چهار سال بعد با برپایی حکومت پادشاهی محمد ادریس سنوسی استقلال آن اعلام شد.[۲] در سال ۱۹۶۹ شماری از افسران ارتش لیبی به فرماندهی معمر قذافی که در آن زمان ۲۷ سال داشت، پادشاهی ادریس را برانداختند و سپس «جماهیر مردمی سوسیالیستی» در لیبی برپا ساختند.[۲] حکومت قذافی صنایع این کشور را دولتی کرد و در عرصه سیاست خارجی رویکردی ضدغربی و در عین حال دائماًَ متغیر در پیش گرفت. این تغییر و چرخش‌ها مناسبات لیبی را حتی با شماری از کشورهای عربی نیز تنش‌آلود کرد.[۲]
طرابلس پایتخت کشور لیبی‌است. طرابلس را که در شمال غربی لیبی بر کرانه دریای مدیترانه واقع شده در سده هفتم پیش از میلاد فینیقی‌ها ساخته‌اند. نام طرابلس گونه عربی‌شده واژه یونانی تریپولیس به معنی «سه‌شهر» است.
