|
|
| سطر ۱: |
سطر ۱: |
| − | {{بهبود منبع}}
| |
| − | {{Coord|۳۷|۰۰|N|۴۳|۰۰|E|type:country_source:dewiki|display=title}}
| |
| − | {{دیگر کاربردها}}
| |
| − |
| |
| | '''[[کردستان]]'''، یا سرزمین کردها، منطقه‌ای استراتژیک در قلب جغرافیایی [[خاورمیانه]] است. امروزه این منطقه مناطق مهمی از [[ترکیه]]، [[ایران]]، [[عراق]] و [[سوریه]] را در بر می‌گیرد. کردستان را اغلب دانشوران منطقهٔ با اکثریت قومی [[کرد]] تعریف می‌کنند. | | '''[[کردستان]]'''، یا سرزمین کردها، منطقه‌ای استراتژیک در قلب جغرافیایی [[خاورمیانه]] است. امروزه این منطقه مناطق مهمی از [[ترکیه]]، [[ایران]]، [[عراق]] و [[سوریه]] را در بر می‌گیرد. کردستان را اغلب دانشوران منطقهٔ با اکثریت قومی [[کرد]] تعریف می‌کنند. |
| | این منطقه حدوداً ۱۹۰،۰۰۰ مایل مربع مساحت دارد و ترکیب آن بدین شکل است: ترکیه (۴۳ درصد)، ایران (۳۱ درصد)، عراق (۱۸ درصد)، سوریه (۶ درصد)، اتحاد شوروی سابق (۲ درصد).<ref>[http://books.google.com/books?id=izQFFkIF6mMC&lpg=PP1&pg=PA1#v=onepage&q&f=false The Kurds and Kurdistan: a selective and annotated bibliography By Lokman I. Meho]، Page 1, ABC-CLIO, 1997</ref> | | این منطقه حدوداً ۱۹۰،۰۰۰ مایل مربع مساحت دارد و ترکیب آن بدین شکل است: ترکیه (۴۳ درصد)، ایران (۳۱ درصد)، عراق (۱۸ درصد)، سوریه (۶ درصد)، اتحاد شوروی سابق (۲ درصد).<ref>[http://books.google.com/books?id=izQFFkIF6mMC&lpg=PP1&pg=PA1#v=onepage&q&f=false The Kurds and Kurdistan: a selective and annotated bibliography By Lokman I. Meho]، Page 1, ABC-CLIO, 1997</ref> |
| سطر ۱۶: |
سطر ۱۲: |
| | | | |
| | در زمان [[سلطان سنجر]]، آخرین سلطان مقتدر [[سلجوقیان|سلجوقی]]، ایالتی ایجاد شد با مرکزی که [[بهار (شهر)|بهار]] خوانده می‌شد و امروزه در شمال شرقی [[استان همدان|همدان]] قرار دارد. این ایالت، که بین [[آذربایجان]] و [[لرستان]] قرار داشت، شامل ناحیه‌ای از همدان، دینور، کرمانشاه و سنه در شرق زاگرس و در غرب ایلام پشتکوه، [[شهرزور]] و خفتیه در زاب می‌شد. در کل ۱۶ بخش داشت که حمدالله مستوفی در نزهه القلوب ذکر کرده. به هر روی محدوده نامی کردستان در قرنهای مختلف متغیر بود. شرف الدین در شرفنامه فصول سوم و چهارم کتاب اول [[لرها]] را جزو کردستان می‌آورد، همه مورخین عربی که همه چیز را در ایالتی که جبال می خوانندش می‌آورند نیز چنین می‌کنند. اولیای چلبی جهانگرد ترک، در سیاست نامه‌اش ۹ ولایت را که در زمان او کردستان را تشکیل می‌دادند برمی‌شمرد: [[ارزروم]]، وان، [[حکاری]]، دیاربکر، جزیره، احمدیه، موصل، [[شهرزور]] و اردلان که پیمودنش ۱۷ روز زمان می برده است. رقابت بین سلاطین عثمانی و شاهان ایران این یگانگی را شکست.<ref>"Kurds, Kurdistān." Encyclopaedia of Islam, Second Edition. volume 7. Reference. 1986 <http://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/kurds-kurdistan-COM_0544></ref> | | در زمان [[سلطان سنجر]]، آخرین سلطان مقتدر [[سلجوقیان|سلجوقی]]، ایالتی ایجاد شد با مرکزی که [[بهار (شهر)|بهار]] خوانده می‌شد و امروزه در شمال شرقی [[استان همدان|همدان]] قرار دارد. این ایالت، که بین [[آذربایجان]] و [[لرستان]] قرار داشت، شامل ناحیه‌ای از همدان، دینور، کرمانشاه و سنه در شرق زاگرس و در غرب ایلام پشتکوه، [[شهرزور]] و خفتیه در زاب می‌شد. در کل ۱۶ بخش داشت که حمدالله مستوفی در نزهه القلوب ذکر کرده. به هر روی محدوده نامی کردستان در قرنهای مختلف متغیر بود. شرف الدین در شرفنامه فصول سوم و چهارم کتاب اول [[لرها]] را جزو کردستان می‌آورد، همه مورخین عربی که همه چیز را در ایالتی که جبال می خوانندش می‌آورند نیز چنین می‌کنند. اولیای چلبی جهانگرد ترک، در سیاست نامه‌اش ۹ ولایت را که در زمان او کردستان را تشکیل می‌دادند برمی‌شمرد: [[ارزروم]]، وان، [[حکاری]]، دیاربکر، جزیره، احمدیه، موصل، [[شهرزور]] و اردلان که پیمودنش ۱۷ روز زمان می برده است. رقابت بین سلاطین عثمانی و شاهان ایران این یگانگی را شکست.<ref>"Kurds, Kurdistān." Encyclopaedia of Islam, Second Edition. volume 7. Reference. 1986 <http://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/kurds-kurdistan-COM_0544></ref> |
| − |
| |
| − | == محدوده قومی و جغرافیایی ==
| |
| − | [[مردم کرد]] از [[مردمان ایرانی‌تبار]]<ref>Bois, Th. ; Minorsky, V. ; Bois, Th. ; Bois, Th. ; MacKenzie, D.N. ; Bois, Th. "Kurds, Kurdistan." Encyclopaedia of Islam. Edited by: P. Bearman، Th. Bianquis، C.E. Bosworth، E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill, 2009. Brill Online</ref> هستند که در بسیاری از نقاط [[ایران]]<ref>کرد و پراکندگی او در گستره ایران زمین - ح. بهتویی - ۱۳۷۷ - تهران.</ref><ref>ایل‌ها و طایفه‌های عشایری کرد ایران. علی میرنیا. ناشر نسل دانش. ایران. ۱۳۶۸.</ref><ref> آیت محمدی. سیری در تاریخ سیاسی کرد. انتشارات پرسمان. ۱۳۸۲</ref> و نیز در بخش‌های دیگری از [[خاورمیانه]] و [[آسیای مرکزی]] زندگی می‌کنند. روشن است که محدوده تاریخی و سیاسی کردستان با محدوده قومی واقعی آن منطبق نیست. بنابراین محدودهٔ هریک از سرزمین‌های مورد نظر باید کم و بیش حدودی تعریف شوند.
| |
| − |
| |
| − | [[کردستان ترکیه]]
| |
| − |
| |
| − | در [[ترکیه]]، کردها در سرتاسر ناحیه شرقی کشور زندگی می‌کنند. بنا بر تروتر، حد محدوده‌شان به شمال خط دیویغی-ارضروم-کارس بود. در ناحیه ارضروم خصوصاً در شرق و جنوب شرق یافت می‌شوند. کردها همچنین شیبهای غربی [[آرارات]]، باشندگان اصلی بخش‌های [[کاغیزمان]] و [[توزلوجا]] اند. در غرب، آنها در کمربند پهنی ماورای [[فرات]] حضور دارند و در ناحیه [[سیواس]]، بخش‌های [[کانغالی]] و [[دیوریغی]]. کل منطقه شامل نواحی شرق و جنوب شرقی این حدود می‌شود. برخی کلنی‌های مهم کرد در [[هیمنه]] و در شهرهای بزرگ [[استانبول]]، [[آنکارا]] و [[ازمیر]] هستند. به اختصار ترکیه در حال حاضر به ۸۱ ایل یا استان تقسیم شده است. کردستان ترکیه ۲۱ تایشان را شامل می‌شود: در شمال شرقی، استانهای [[ارزینجان]]، [[ارض روم]] و [[کارس]]، در مرکز، از غرب به شرق و شمال به جنوب استانهای [[ملطیه]]، [[تونجالی]]، [[الازیغ]]، [[موش]]، [[کاراکوزه]] (اغری)، سپس [[ادیامان]]، [[دیاربکر]]، [[سیرت]]، [[بیتلیس]]، و [[وان]]، نهایناً استانهای جنوبی [[اروفا]]، [[مردین]] و [[چلامریک]] (حکاری). کردهای ترکیه از شرق با برادران شان از ایران پیوند دارند.<ref>"Kurds, Kurdistān." Encyclopaedia of Islam, Second Edition. volume 7. Reference. 1986 <http://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/kurds-kurdistan-COM_0544></ref>
| |
| − |
| |
| − | همچنین جمعیت شایان توجهی از کردها در سراسر فلات [[آناتولی]] تا کرانه‌های [[دریای مدیترانه]] پراکنده‌اند. این جمعیت که بیشتر [[کردهای آناتولی مرکزی]] خوانده می‌شوند بیشتر باشندگان برخی استانهای مرکزی آناتولی چون [[استان قونیه]] را شکل می‌دهند.
| |
| − |
| |
| − | [[کردستان ایران]]
| |
| − |
| |
| − | در ایران کردها در شمال غربی و غرب کشور زندگی می‌کنند. در استان [[آذربایجان غربی]]: [[بوکان]]، [[ماکو]]، کتور، شاپور، [[مهاباد]]، ارومیه، سردشت، پیرانشهر؛ در استان اردلان که استان کردستان خوانده می‌شود و به مرکزیت [[سنندج]] است: شهرهای [[سقز]]، [[بانه]]، [[مریوان]]، [[قروه]]، [[بیجار]] و [[هورامان]]؛ در استان [[کرمانشاهان]] به مرکزیت کرمانشاه: [[اسلام‌آباد غرب]], [[گیلان غرب]]، [[سرپل ذهاب]]، [[پاوه]]، [[سنقرکلیایی]]، صحنه ، [[کنگاور]]، [[جوانرود]]، [[روانسر]] و [[قصر شیرین]]؛ در استان [[ایلام]] به مرکزیت ایلام:شهرستان‌های [[شهرستان ایلام|ایلام]]، [[شهرستان بدره|بدره]]، [[شهرستان ایوان|ایوان]]، [[شهرستان ملکشاهی|ملکشاهی]]، [[شهرستان مهران|مهران]]، [[شهرستان شیروان|شیروان]] و چرداول کردنشین هستند.
| |
| − | هم چنین در گروههای جداگانه دیگری از کردها در [[خراسان]] نظیر [[بجنورد]], [[قوچان]], [[درگز]], [[شیروان]], [[اسفراین]] و در [[استان فارس]] و [[استان کرمان|کرمان]] هستند. کردهای زیادی در شهرهای بزرگی چون حومه [[تهران]] و [[مشهد]] زندگی می‌کنند. در شرق و خارج از ایران، ایل مهم کردی در [[بلوچستان]] یافت می‌شود..<ref>"Kurds, Kurdistān." Encyclopaedia of Islam, Second Edition. volume 7. Reference. 1986 <http://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/kurds-kurdistan-COM_0544></ref><ref>طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان ایلام/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاریی:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۳-۴۰-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۶ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)</ref>
| |
| − |
| |
| − | ..<ref>علیرضایی، کرم، [http://anthropology.ir/node/12511 بونگ‌های مادرانه]، تهران: پازینه، ۱۳۸۶.</ref>.<ref name="zaban">{{یادکرد وب|عنوان=شهر الکترونیک ایلام|ناشر=شهرداری ایلام|نشانی=http://e-ilam.ir/index.aspx?siteid=76&pageid=505|تاریخ بازدید=۲۸ مارس ۲۰۱۰}}</ref><ref>فرهنگ تطبیقی گویش کردی ایلامی با زبان ایرانی میانه (پهلوی اشکانی و پهلوی ساسانی) به انضمام تاریخ وزبان استان ایلام قبل از اسلام. علیرضا اسدی. ایلام: انتشارات جوهر حیات،۱۳۹۱. ص۱۰۶.</ref><ref>طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان ایلام/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۳-۴۰-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۶ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)</ref>
| |
| − |
| |
| − | [[کردستان عراق]]
| |
| − |
| |
| − | در عراق کردها در شمال و شمال شرقی کشور در استانهای [[استان اربیل|اربیل]]، [[استان سلیمانیه|سلیمانیه]]، [[استان دهوک|دهوک]] و قسمت‌هایی از استانهای [[استان نینوا|نینوا]] و [[استان دیاله|دیاله]]، [[کرکوک]] و [[استان صلاح‌الدین|صلاح‌الدین]] حضور دارند. سمچر و شیخان مردمی یزیدی دارند. لواهای کرکوک اربیل و سلیمانی (تماماً کرد) و لوای دیاله، ناحیه‌های خانقین و مندلی که در آن کردهای ایران از غرب زاگرس همسایه‌اند. کردهای در بغداد و موصل پرشمارند.<ref>"Kurds, Kurdistān." Encyclopaedia of Islam, Second Edition. volume 7. Reference. 1986 <http://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/kurds-kurdistan-COM_0544></ref>
| |
| − |
| |
| − | [[کردستان سوریه]]
| |
| − |
| |
| − | در سوریه آنها سه بخش شمال کشور و در جنوب اتوبانی که سرحدی را شکل می‌دهد و آنها با همتایانشان در ترکیه در تماس مستقیم هستند. کمبربندی ۴۰ کیلومتری در داغ کرد؛ گروهی (۶۰*۴۰ کیلومتر) در شرق فرات که رود به سوریه نزدیک جرابلوس و نهایتاً کمبربندی ۲۵۰ کیلومتری در ۳۰ کیلومتری در جزیره بین خابور حضور دارند. دمشق حما و حلب هزاران کرد دارند.<ref>"Kurds, Kurdistān." Encyclopaedia of Islam, Second Edition. volume 7. Reference. 1986 <http://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/kurds-kurdistan-COM_0544></ref>
| |
| − |
| |
| − | در ماورا قفقاز، هنوز کردهایی زندگی می‌کنند. در ارمنستان در رایونهای اپران، بسرگچر، هوکتمبریا تالین و اچمیادزین، در جمهوری آذربایجان ۲۵ روستا در رایونهای کلباجان، لاچین و کوباتلی هستند. کردهایی در باکو، ایروان و تفلیس زندگی می‌کنند.<ref>"Kurds, Kurdistān." Encyclopaedia of Islam, Second Edition. volume 7. Reference. 1986 <http://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/kurds-kurdistan-COM_0544></ref>
| |
| − |
| |
| − | حدود نادقیق سرحدات کردستان از تخمین دقیق مساحت آن جلوگیری می‌کند. دائرةالمعارف بریتنیکا، طول کردستان را ۶۰۰ مایل و پهنایش را ۱۵۰ مایل تخمین می‌زند. قاموس العالم، استانبول ۱۸۹۶، که درباره ولایات کرد عثمانیست طول آن را ۹۰۰ کیلومتر می‌نویسد. و پهنایش را بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ کیلومتر. در حال حاضر، استانهای مختلف کردستان ۱۹۰۰۰۰ کیلومتر مربع را در تریکه، ۱۲۵۰۰۰ کیلومتر مربع را در ایران، ۶۵۰۰۰ کیلومتر مربع را در عراق، و ۱۲۰۰۰ کیلومتر مربع را در سوریه در بر می‌گیرند. کل مساحت کردستان حدوداً ۳۹۲۰۰۰ کیلومتر تخمین زده می‌شود.<ref>"Kurds, Kurdistān." Encyclopaedia of Islam, Second Edition. volume 7. Reference. 1986 <http://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/kurds-kurdistan-COM_0544></ref>
| |
| − |
| |
| − | در حالی که بسیاری از کردها در خارج از کردستان قومی زندگی می‌کنند، بسیاری غیر کردها هم در کردستان زندگی می‌کنند. در ترکیه، ترکها همه جا هستند. ولی در شمال برخی اوستها و چرکسها و در جنوب برخی مسیحیان سیریاک و یاکوبی هم زندگی می‌کنند. ارامنه کاملاً محو شده‌اند. در ایران، در غرب دریاجه ارومیه و در عراق در منطقه دهوک-زاخو و کرکوک به برخی کلدانی‌ها و آشوریان برمی خوریم و در شهرها اندکی ارامنه زندگی می‌کنند. یهودیان که زمانی حضور زیادی داشتند از ۱۹۴۸ همگی مهاجرت کرده‌اند. در کرکوک برخی ترکمنها زندگی می‌کنند.<ref>"Kurds, Kurdistān." Encyclopaedia of Islam, Second Edition. volume 7. Reference. 1986 <http://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/kurds-kurdistan-COM_0544></ref>
| |
| − |
| |
| − | == انسان‌شناسی کردستان ==
| |
| − | این که آیا مردمان کرد، که در گذرگاه مردمی متفاوت ترک، ایرانی، قفقازی و عرب قرار گرفته‌اند و با هر کدامشان روابطی صمیمی دارند، دارای خصوصیاتی هستند که ممکن است به طور واضح از دیگران قابل تمییز باشد، سوالیست که طرحش مشروع است و بسیاری از دانشوران سعی کرده‌اند جنبه‌های انسان شناسانه‌ای را که منجر به این فرایند تمییز می‌شود را تشخیص بدهند. واضح است که این مساله ربطی به جستجو برای یک نژاد کردی ندارد، گرچه برخی تفاوتهای مهم ژنتیک بین جمعیتهای کم و بیش همگن دارای گروههای خونی خاص یکسان، اثبات پذیر است. پژوهشهای انسان شناسانه بر روی کردها بیش از یک قرن قبل توسط E.Duhhousset (1863(و N.V. Khanikoff)1866 شروع شد. این تحقیقات در همه نواحی کردستان انجام شده‌اند.<ref>"Kurds, Kurdistān." Encyclopaedia of Islam, Second Edition. volume 7. Reference. 1986 <http://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/kurds-kurdistan-COM_0544></ref>
| |
| − |
| |
| − | در ایران، اول توسط محققین فوق‌الذکر، سپس توسط M.Houssay در ۱۸۸۷، در ماوراقفقاز توسط E. Chantre در ۱۸۸۰ و ۱۸۹۰ و Pantukhoff در ۱۸۹۱؛ در ترکیه در دره‌های بین دجله و فرات، جنوب دریای سیاه در کاراکوس، در تمروت داغ در غرب دریاچه وان، و در زنجیرلی؛ در سوریه در دمشق. یزیدیان قفقاز را Eliseyev در ۱۸۸۷ و Ivanovsky در ۱۹۰۰؛ یزیدیان سنجر و شیخان و عراق در زاخو، رواندیز، اکرا و کرکوک و سلیمانی را Field در ۱۹۳۴ انجام دادند؛ آخری تا ۱۹۵۱ و ۱۹۵۲ منتشر نشده بود. همهٔ این پژوهشها با حساب شمار نسبتاً محدودی افراد مورد مطالعه (چند صد یا بیشتر نفر از هزاران ساکن) و روشهای واقعاً علمی مورد استفاده در واقع ارزیابی نمونه‌اند. برخی جهانگردان یادداشتهای خود را ارائه کرده و برخی عکسها را بدان افزوده‌اند. با وجود همه اینها، و به این دلیل که مشاهدات در خصوص کردها از مناطق متفاوتی هستند، نتایج حاصله همواره به خوبی مطابقت نمی‌کنند. تلاش شده آنها را از نظر انسان‌شناسی طبقه‌بندی کنند. کردهای عربی از کردهای شرقی و جنوبی متمایز شده‌اند. غربیها از نوع چشم آبی، درازسر (dolichocephany) هستند. دیگران، چشم سیاه، قهوه‌ای، پهن سر (Brachycephaly) هستند. یک گروه خود را هم نژاد ترکان (Sekban, Inan) یا ایرانیان (Modi) می‌دانند دیگران خود را نزدیک به اعراب یا ارامنه می‌دانند. عکسهای مشخصی از مارک سایکس یا سوبریر گونه‌هایی را در بین کردها نشان می‌دهند: عرب، یهودی، انجیلی، نسطوری و ترکمن. این همان چیزیست که Field تایید می‌کند و به نحوی علمی تر در عکسهای ۱۶۲ فرد از ۵۹۸ نفر مورد مطالعه بیان می‌کند. خود شخصاً انواع ارمنویید (۴۸)، بالکان (۱۲)، مدیترانه‌ای اصلاح شده(۳۶)، ارو-آناتولی (۳۸)، ایرانی ناب یا مخلوط (۴)، آلپینویید (۱۲)، منگلویید (۱) و نگرویید (۱) را کشف می‌کند. نسبتها دقیقاً معادل ۲۳۵ یزیدی مورد مطالعه نیستند و مقایسه با آشوریان، اعراب شممر و صلوبه یا ترکمنان توسط مولف هم جالب توجه است. مشابهت مشاهده شده را بی شک می‌توان با ازدواجهای بینابینی توضیح داد. ولی این موجب نمی‌شود دوهوست در ۱۸۶۳ مردم کرد را از نظر گونه یک همگنی نادر تشخیص دهد و Kappers (1931) اعتراف می‌کند که کردها با وجود تفاوتهای انسانشناسانه‌شان نژادی حقیقتاً خاص را شکل می‌دهند. بنابراین، می‌شود در جمعبندی مطالعات اچ. فیلد نمای کردهای عراق را این گونه ارائه کرد: «کرد قدی متوسط دارد (۱٫۶۶ متر) و بدنی بلند اندامی کوتاه. پیشانی پهن و سر پهن و گرد است. پهن سری گسترده است. ارتفاع صورت متوسط است. بینی کاملاً مقعر است. کرد از عرب پرموتر است. مویش بسی موجدار و نرم است، معمولاً قهوه‌ای تیره و چشمانش سیاه است. ولی موی بور و چشمان آبی هم یافت می‌شود، خصوصاً در مناطق غربی. رنگ پوست از عربها روشن تر است ولی از آشوریان کمتر روشن است. دندانها طبیعی اند و جایشان مناسب است. ساختمان عضلانی خوب است، و به طور کلی سالمند، از بین آنها که مشاهده شده‌اند.»<ref>"Kurds, Kurdistān." Encyclopaedia of Islam, Second Edition. volume 7. Reference. 1986 <http://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/kurds-kurdistan-COM_0544></ref>
| |
| − |
| |
| − | با وجود همه اینها، این پژوهشهای انسنانشناسانه بر روی کردها بسیار ناقص و نامشخص تا بخواهیم از رویشان منشا این مردم را نتیجه بگیریم. ضروریست مطالعه زبان را تاریخ ترکیب کنیم.<ref>"Kurds, Kurdistān." Encyclopaedia of Islam, Second Edition. volume 7. Reference. 1986 <http://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/kurds-kurdistan-COM_0544></ref>
| |
| − |
| |
| − | == جستارهای وابسته ==
| |
| − | * [[زبان کردی]]
| |
| − | * [[کردوئنه]]
| |
| − | * [[موسیقی کردی]]
| |
| − | * [[کولبران]]
| |
| − | * [[اردلان]]
| |
| − |
| |
| − | == پیوند به بیرون ==
| |
| − | {{ویکی‌انبار-رده|Kurdistan}}
| |
| − | * [http://maps.google.com/maps/ms?ie=UTF8&t=h&oe=UTF8&msa=0&msid=101640126860435170753.00048e850e000496e2f84 نقشه کردستان در گوگل‌مپز]
| |
| − | * [http://ancientneareast.tripod.com/Kurdistan.html کردستان باستان]
| |
| − | * [http://www.saradistribution.com/galeri.htm تصاویری زیبا از آثار باستانی کردستان از وب‌گاه Saradistrbution]
| |
| | | | |
| | == منابع == | | == منابع == |
| − | {{پانویس|۲}}
| |
| | | | |
| | [[رده:کردستان]] | | [[رده:کردستان]] |
ادمونس در کتاب خود بنام کردها -عربها و ترکها می‌نویسد: شمال کردستان بوسیله خطی بین ارزروم و ارزنجان مشخص است پس از این خط مرعش را دور زده و به حلب می‌رسد در جنوبغربی از تپه‌هایی که در جهت دجله قرار دارد گذشته و بطرف جبال حمرین متمایل می‌گردد و تا در شرق از کرمانشاه و سنندج و سقز مهاباد و ارومیه و خوی و ماکو گذشته و متوجه اریوان می‌گردد.[۴]
