دینور: تفاوت بین نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۳ دسامبر ۲۰۱۵، ساعت ۰۷:۵۰

شهرستان دینوَر یکی از شهرستان‌های استان کرمانشاه در غرب ایران است.^[۱].

این شهرستان در گذشته ماه کوفه نامیده می شده که بنا به روایتی به سبب تامین خراج کوفه بوده و به روایتی دیگر بدلیل فتح آن بدست مردم کوفه ماه کوفه نامیده شده است.^[۲] شهر باستانی دینور در اثر زلزله تخریب شده و هنوز آثاری از آن بصورت تپه‌ای باستانی در کنار روستای شیرخان وجود دارد. علی‌أی‌حال بدلیل وجود گسل فعال دینور^[۳]این منطقه در طول سالیان همواره شاهد زلزله‌های متعددی بوده که آخرین آن بسال ۸۱ صدمات وسیعی به روستاهای منطقه وارد کرد.

تپه تاریخی و باستاني شيخي‌آباد روستای کرتویج علیا دينور به عنوان نخستين زيستگاه بشر دوره نوسنگي در خاورميانه شناخته شده است.در کاوش اين تپه ، تاريخ آن با قدمت 11 هزار و 800 سال حاصل شده که قديمي تر از مجموعه گنج دره هرسين با قدمت 10 هزار سال است كه از قدمت كهن دينور حكايت دارد. [۴]

این شهرستان براساس مصوبه هیات دولت به تاریخ ۱۳۸۹/۰۳/۱۲ به عنوان یکی از شهرستان‌های استان کرمانشاه به مرکزیت شهر میانراهان شناخته شد. پیش از آن تحت نام بخش دینور شناخته می‌شد.

دشت دینور جزء دشت های مرتفع استان کرمانشاه می باشدکه ارتفاع آن از سطح دریا 1350متر است و بین کوههای امروله و هجر قرار دارد که در این میان کوه امروله در شمال شهرستان صحنه با ارتفاع 3203متر چهارمین کوه پر ارتفاع استان کرمانشاه می باشد.

دشت دینور 200 کیلومتر مربع وسعت دارد ولی کل بخش دینور 742 کیلومتر مربع وسعت دارد و دارای آب و هوای کوهستانی است و جزء مراتع ییلاقی استان کرمانشاه قرار می گیرد. شغل اصلی مردم کشاورزی ودربعضی ازروستاها باغبانی است. دشت دینور دارای زمینهای کشاورزی مرغوب و مستعدی می‌باشد ، زمين هاي منطقه دينور استعداد فراواني در زمينه توليد آفتابگردان ، گندم و... دارند .

شهرستان دینور از شمال به استان كردستان شهرستان كامياران و از شمال و شمال شرق و شرق به شهرستان سنقر، از جنوب به شهرستان صحنه،از غرب به دهستان بيلوار از توابع بخش مرکزی شهر کرمانشاه و از سمت جنوب غربي به دهستان چمچمال از توابع بخش بيستون از شهرستان هرسين محدود می‌شود.

دینور داراي يك نقطه شهري به نام میانراهان و سه دهستان به نام هاي دهستان دينور ( مركزي) به مركزيت شهر ميانراهان ، دهستان حر به مركزيت روستاي موئينه ، دهستان کندوله به مركزيت روستاي كندوله تشکیل شده‌است.

روستاهاي دينور

بخش دينور داراي روستاهاي زيادي است كه به تفكيك دهستانها بيان مي كنيم^[۵] :

اول دهستان دينور ( مركزي):

۱- کاکاوند، ۲ - جیحون‌آباد ۳ - احمدآباد، ۴ - چمه، ۵ - قیطاس‌آباد، ۶ - عزیزآباد، ۷ - کله جوب درتنگ، ۸ - میان‌راهان، ۹ - تپه کلوچه، ۱۰ - خدرآباد،۱۱ - دستجرده علیا، ۱۲ - دستجرده سفلی، ۱۳ - میره طاهر، ۱۴ - مریم‌نگار، ۱۵ - کرج علیا، ۱۶ - کرج سفلی، ۱۷ - باباکمال علیا، ۱۸ - باباکمال سفلی، ۱۹- چراغ‌آباد، ۲۰ - کرکسار، ۲۱ - جبارآباد، ۲۲ - نظرآباد، ۲۳- پیرقاسم، ۲۴ - سید شهاب ۲۵ - طاهرآباد، ۲۶ - امين‌آباد، ۲۷ - امیرآباد، ۲۸ - قلعه ، ۲۹ - ده خانجان، ۳۰ - حسن‌آباد سفلی، ۳۱ - حسن‌آباد علیا، ۳۲ - گیلانه، ۳۳ - ارمنی‌جان، ۳۴ - زیبا جوب، ۳۵ - شاهمار، ۳۶ - شیرخان، ۳۷ -بالاجوب، ۳۸ - کله جوب علیا، ۳۹ - سفیدخانی، ۴۰ - هریله، ۴۱ - رشیدآباد، ۴۲ - تینموسفلی، ۴۳ - تینمو علیا، ۴۴ - احمدآباد مله ماس، ۴۵ - گون بان،۴۶ - ده آسیاب، ۴۷ - محمودآباد (ویرانه) ۴۸ - دوآبان،۴۹ - محمدآبادبان مله، ۵۰ - پنگیجه، ۵۱ - مزرعه دولت‌آباد، ۵۲ - چالاب قجر، ۵۳ - مزرعه عالی سیاه، ۵۴- محمودآباد

دوم دهستان حر:

۱- جامیشان سفلی، ۲ - جامیشان وسطی، ۳ - گنداب علیا، ۴ - گنداب سفلی، ۵ - زحمانی، ۶ - محمدآباد، ۷ - شاه‌ویس‌آباد، ۸ - شوربلاغ، ۹ - چوبینه، ۱۰- عبدالمحمد، ۱۱ - مزرعه چشمه نظر، ۱۲ - مزرعه چالاب، ۱۳ - قره قاچ، ۱۴ - سلطان‌آباد، ۱۵ - گیجی‌دره، ۱۶ - دره خلیل، ۱۷ - مؤینه، ۱۸ - حرین، ۱۹- شاپورآباد، ۲۰ - اشرف‌آباد، ۲۱ - کلکان آفتاب‌رو، ۲۲ - کلکان نسار، ۲۳ - بلشت، ۲۴ - قلعه سبزی، ۲۵ - پویان، ۲۶ - سادول، ۲۷ - قزل‌دره، ۲۸ - پشتگلان، ۲۹ - کوره، ۳۰ - سیاه‌دره، ۳۱ - سربرزه، ۳۲ - مله‌بید، ۳۳ - سنگ سفید، ۳۴ - سرتخت، ۳۵ - مزرعه کانی کبود

سوم دهستان كندوله :

۱- کندوله، ۲ - پشت‌پیرافته، ۳ - پریان، ۴ - شریف‌آباد، ۵ - بزه رود، ۶ - قلعه بزه رود، ۷ - کهریز، ۸ - چشمه غلام ویس، ۹ - حجت‌آباد، ۱۰ - تراز و بره، ۱۱- مله‌هانه، ۱۲ - تازه‌آباد، ۱۳ - امیرآباد، ۱۴ - کری‌زاغه، ۱۵ - سرچمن، ۱۶ - گرماب، ۱۷ - قروجنگ، ۱۸ - سیاه‌خانی، ۱۹ - چشمه آلوچه، ۲۰ - خلیل‌اله،۲۱ - علی‌آباد، ۲۲ - کرتویچ علیا، ۲۳ - کرتویچ سفلی، ۲۴ - ازناب علیا، ۲۵ - ازناب سفلی، ۲۶ - چشمه بیگلر، ۲۷ - چشمه قبنر، ۲۸ - کنک، ۲۹ - کرم‌بست، ۳۰ - اسلام‌آباد بزه‌رود

ساکنان و اقوام دینور

بیشتر ساکنان بخش دینور لک هستند که عمدتاً به زبان لکی و گویش دینوری تكلم مي كنند ، گویش رایج در دینور که به واسطه ادغام گویش ها و لهجه های مختلف لکی و در ارتباط بودن مردم لک زبان بخش دینور با کردهای کلیایی بخش مذکور و شهرستان سنقر و وجود نسبت های فامیلی زیادی که فی مابین لک زبانان و کرده های کلیایی وجود دارد اندکی لحن گفتن کلمات و نحوه بیان به سمت کردی کلیایی تمایل پیدا کرده و بعضاٌ کلمات کردی نیز در گفتار عامیانه مردم بخش وجود دارد که این عامل و ... باعث شکل گیری گویش لکی دینوری شده است که بعضاٌ به خاطر عدم تشخیص این مورد می گویند که مردم دینور به زبان کردی تکلم می کنند در حالي كه زبان گفتاري لكي و گويش دينوري است.

این در حالی است که در دهستان کندوله کردهای هورامی (اورامی) و در دهستان حر کردهای کلیایی هستند و آنها نیز به گویش و لهجه کردی خود تکلم می‌کنند. بیشتر ساکنان بخش دینور پیرو دین اسلام و شیعه ۱۲ امامی هستند. ولی در روستاهای از آن پیروان آیین یارسان نیز زندگی می‌کنند .^[۶]

مشاهير و بزرگان

1. شیخ ممشاد دینوری عارف که در کتاب تذکره الاولیا از وی سخن به میان امده
2. ابوحنیفه دینوری، احمدبن داود معروف به‌ابوحنیفه دینوری، ریاضی دان و طبیعیدان
3. احمدبن محمد دينوري نماينده امام حسن عسکري(ع) در منطقه دينور
4. سید ابوالحسن علی دینوری وکیل بزرگوار امام جواد ( علیه السلام) که در کلام علمای انساب ، بزرگان سادات وی از وی بعنوان ( شیخ اهله) یاد می کنند كه در سن 85 سالگی در سال 274 ه.ق در دینور وفات یافت
5. ابومحمد عبدالله بن مسلم بن قیتبه مرورودی دینوری، مورخ و نویسنده و دانشمند دوران عباسی! معروف به ابن قطيبة (ابن قتیبه) دينوري نویسنده کتاب الإمامة و السياسة (امامت و سیاست) معروف به تاریخ خلفا
6. ملا پريشان دينوري

و... مي توان نام برد.^[۷][۸]

امامزادگان دينور^[۹]

به دليل شرايط خاصي كه دينور در فاصله تاريخي نه چندان دور داشته ازجمله امن بودن اين بخش و همچنين گرايش زيادي كه مردم اين بخش به تشيع و خاندان آل علي (عليه السلام)داشته است ، اين بخش مكان امني براي شيعيان بوده است ، به همين خاطر فرزنداني از نسل پيامبر (ص)در اين بخش مي زستند كه برخي از آنان شامل :

1. امامزاده سيدشهاب الدين يا سي شاوء (عليه السلام) در روستاي سيد شهاب
2. امامزاده محمود شيرخان (عليه السلام) در روستاي شيرخان
3. امامزاده عباسعلي (عليه السلام) در روستاي بالاجوب
4. امامزاده پيرافته (عليه السلام)روستاي كندوله
5. امامزاده محمدابراهيم خليل الله (عليه السلام) در روستاي پريان

منابع

1. ↑ اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: ۱۳۸۳ خ.
2. ↑ لغت نامه دهخدا
3. ↑ %D8%B9%D9%85%D9%82%DB%8C. %D9%82%D8%B7%D8%B9%D8%A7%D8%AA. %DA%AF%D8%B3%D9%84. %D8%B5%D8%AD%D9%86%D9%87. %D8%A8%D8%B1. %D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3. %D8%B4%D9%88%D8%A7%D9%87%D8%AF. %D8%A2%D8%B2%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C.html منابع زمین شناسی
4. ↑ جام جم آنلاين
5. ↑ وبلاگ دينور
6. ↑ آیت محمدی. سیری در تاریخ سیاسی کرد. ا نتشارات پرسمان. ۱۳۸۲ گردشگری استان کرمانشاه، بازدید: فوریه ۲۰۰۹. ایل کلهر در دوره مشروطیت، علیرضا گودرزی انتشارات کرمانشاه، ۱۳۸۱
7. ↑ وبلاگ دينور
8. ↑ وبلاگ دينور ، بخش دينور لكستان
9. ↑ پايگاه اطلاع رساني حريم يار