ماسبندان: تفاوت بین نسخه‌ها
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | '''شهرستان ایوان '''(به [[کردی]]: ئه‌یوان، Eyvan) در شمال [[استان ایلام]] قرار دارد و مرکز آن شهر [[ایوان (شهر)|ایوان]] است. از شمال به [[استان کرمانشاه]] واز غرب به کشور [[عراق]] منتهی می‌شود<ref>اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: ۱۳۸۳ خ.</ref>. مردم آن [[کرد]] [[ایل کلهر|کلهر]] بوده و شیعه هستند. این شهرستان از مراکز اصلی ایل کلهر می‌باشد. ایل کلهر از شمال به محدوده ایلهای [[کرند]]، [[گوران]] و گوران بان زرده، از ناحیه جنوب به حوزه حکومتی والی [[پشتکوه]] ([[استان ایلام]] کنونی)، از طرف مغرب به خاک [[کردستان عراق]] ([[مندلی]] و [[خانقین]])، همچنین به قشلاق ایل [[سنجابی]] و قشلاق ایل [[کرند]]، از جانب مشرق به ییلاق ایل زنگنه و قسمتی از ییلاق ایل سنجابی ([[مایدشت]]) و در واقع جنوب شهر [[کرمانشاه]]، محدود می‌شود. افراد این ایل که در واقع بزرگ‌ترین ایل در غرب کشور محسوب می‌گردد. در شهرستان‌های ایوان غرب، اسلام آباد، گیلانغرب، و بخش‌هایی از :کرند، نفت شهر (نفت شاه سابق)، سومار، گهواره، ماهیدشت، ودر دهستان قلعه شاهین سرپل ذهاب و نصر آباد قصرشیرین و تمامی نواحی وحومه مکانهای یاد شده ساکن هستند. بنابر اسناد تاریخی زیادی ایوان غرب مرکز اصلی ایل کلهر بوده‌است، همچنین در زمانهای گذشته طوایف بزرگی همچون چولک، منصوری (مسیوری)، کولسوند، قلخانی، کلیایی و قوچمی، مومه‌ای، سوماری، زینل خانی، باسکله‌ای و..... که بیشتر شان از (هفت ماله بان سیری کلهر ایوان غرب) می‌باشند در مناطق ذکر شده ساکن شدند. آب و هوای کوهستانی دارد و دارای رشته کوه‌هایی از زاگرس بنام بانکول، مانشت و شیره زول است که پوشیده از جنگلهای انبوه بلوط، بنه، زالزالک، و بادام کوهی است و انواعی از گیاهان دارویی و گلها در طبیعت آن یافت می‌شود. دارای چشمه‌ها و رودخانه‌ای به نام گنگیر (در حال حاضر بدون آب) می‌باشد. بهاری دل انگیز دارد و دارای آثار باستانی مر بوط به دوره ساسانیان و اسلامی است. | + | '''شهرستان ایوان '''(به [[کردی]]: ئه‌یوان، Eyvan) در شمال [[استان ایلام]] قرار دارد و مرکز آن شهر [[ایوان (شهر)|ایوان]] است که بر اساس اسناد تاریخی، شهرستان ایوان قبل از اسلام تحت عنوان اریومان یا '''ماسبندان''' شهرت داشته است. |
| + | |||
| + | |||
| + | '''ایوان''' از شمال به [[استان کرمانشاه]] واز غرب به کشور [[عراق]] منتهی می‌شود<ref>اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: ۱۳۸۳ خ.</ref>. مردم آن [[کرد]] [[ایل کلهر|کلهر]] بوده و شیعه هستند. این شهرستان از مراکز اصلی ایل کلهر می‌باشد. ایل کلهر از شمال به محدوده ایلهای [[کرند]]، [[گوران]] و گوران بان زرده، از ناحیه جنوب به حوزه حکومتی والی [[پشتکوه]] ([[استان ایلام]] کنونی)، از طرف مغرب به خاک [[کردستان عراق]] ([[مندلی]] و [[خانقین]])، همچنین به قشلاق ایل [[سنجابی]] و قشلاق ایل [[کرند]]، از جانب مشرق به ییلاق ایل زنگنه و قسمتی از ییلاق ایل سنجابی ([[مایدشت]]) و در واقع جنوب شهر [[کرمانشاه]]، محدود می‌شود. افراد این ایل که در واقع بزرگ‌ترین ایل در غرب کشور محسوب می‌گردد. در شهرستان‌های ایوان غرب، اسلام آباد، گیلانغرب، و بخش‌هایی از :کرند، نفت شهر (نفت شاه سابق)، سومار، گهواره، ماهیدشت، ودر دهستان قلعه شاهین سرپل ذهاب و نصر آباد قصرشیرین و تمامی نواحی وحومه مکانهای یاد شده ساکن هستند. بنابر اسناد تاریخی زیادی ایوان غرب مرکز اصلی ایل کلهر بوده‌است، همچنین در زمانهای گذشته طوایف بزرگی همچون چولک، منصوری (مسیوری)، کولسوند، قلخانی، کلیایی و قوچمی، مومه‌ای، سوماری، زینل خانی، باسکله‌ای و..... که بیشتر شان از (هفت ماله بان سیری کلهر ایوان غرب) می‌باشند در مناطق ذکر شده ساکن شدند. آب و هوای کوهستانی دارد و دارای رشته کوه‌هایی از زاگرس بنام بانکول، مانشت و شیره زول است که پوشیده از جنگلهای انبوه بلوط، بنه، زالزالک، و بادام کوهی است و انواعی از گیاهان دارویی و گلها در طبیعت آن یافت می‌شود. دارای چشمه‌ها و رودخانه‌ای به نام گنگیر (در حال حاضر بدون آب) می‌باشد. بهاری دل انگیز دارد و دارای آثار باستانی مر بوط به دوره ساسانیان و اسلامی است. | ||
== تاریخچه == | == تاریخچه == | ||
نسخهٔ ۱۷ دسامبر ۲۰۱۵، ساعت ۰۳:۳۸
شهرستان ایوان (به کردی: ئه‌یوان، Eyvan) در شمال استان ایلام قرار دارد و مرکز آن شهر ایوان است که بر اساس اسناد تاریخی، شهرستان ایوان قبل از اسلام تحت عنوان اریومان یا ماسبندان شهرت داشته است.
ایوان از شمال به استان کرمانشاه واز غرب به کشور عراق منتهی می‌شود[۱]. مردم آن کرد کلهر بوده و شیعه هستند. این شهرستان از مراکز اصلی ایل کلهر می‌باشد. ایل کلهر از شمال به محدوده ایلهای کرند، گوران و گوران بان زرده، از ناحیه جنوب به حوزه حکومتی والی پشتکوه (استان ایلام کنونی)، از طرف مغرب به خاک کردستان عراق (مندلی و خانقین)، همچنین به قشلاق ایل سنجابی و قشلاق ایل کرند، از جانب مشرق به ییلاق ایل زنگنه و قسمتی از ییلاق ایل سنجابی (مایدشت) و در واقع جنوب شهر کرمانشاه، محدود می‌شود. افراد این ایل که در واقع بزرگ‌ترین ایل در غرب کشور محسوب می‌گردد. در شهرستان‌های ایوان غرب، اسلام آباد، گیلانغرب، و بخش‌هایی از :کرند، نفت شهر (نفت شاه سابق)، سومار، گهواره، ماهیدشت، ودر دهستان قلعه شاهین سرپل ذهاب و نصر آباد قصرشیرین و تمامی نواحی وحومه مکانهای یاد شده ساکن هستند. بنابر اسناد تاریخی زیادی ایوان غرب مرکز اصلی ایل کلهر بوده‌است، همچنین در زمانهای گذشته طوایف بزرگی همچون چولک، منصوری (مسیوری)، کولسوند، قلخانی، کلیایی و قوچمی، مومه‌ای، سوماری، زینل خانی، باسکله‌ای و..... که بیشتر شان از (هفت ماله بان سیری کلهر ایوان غرب) می‌باشند در مناطق ذکر شده ساکن شدند. آب و هوای کوهستانی دارد و دارای رشته کوه‌هایی از زاگرس بنام بانکول، مانشت و شیره زول است که پوشیده از جنگلهای انبوه بلوط، بنه، زالزالک، و بادام کوهی است و انواعی از گیاهان دارویی و گلها در طبیعت آن یافت می‌شود. دارای چشمه‌ها و رودخانه‌ای به نام گنگیر (در حال حاضر بدون آب) می‌باشد. بهاری دل انگیز دارد و دارای آثار باستانی مر بوط به دوره ساسانیان و اسلامی است.
تاریخچه
ایوان یکی از مناطق قدیمی ایران است. وجود غارهای بزرگ که به احتمال زیاد، زمانی جایگاه انسانهای غارنشین بوده‌است محل سکونت انسانهای زیادی در طول تاریخ بوده‌است و از زمانهای باستان تا به حال به اسامی مختلفی مشهور بوده‌است. راولینسون در سفرنامه خود در مورد ایوان چنین می‌نویسد: ((چنین به نظر می‌رسد که جلگه آریوخ قدیمی ترین نام برای منطقه ایوان بوده تا قبل از قرن سیزدهم میلادی اینجا به نام آریوحان شهرت داشته‌است. و... بنیامین تودله از این منطقه به عنوان آرین یاد می‌کند. به نظر می‌رسد پیش از حمله اسکندر مقدونی نام آریوخ به سبد sabad که جمع آن سبدان sabadan است تغییر نموده‌است که با پیشوند ماه و به صورت ماه سبد و یا ماسبدان در آمده‌است)). این منطقه در زمان تسلط اردشیر بابکان، اولین پادشاه ساسانی، یکی از مناطق ماه سبدان بوده که هنگام تسلط مسلمانان، اعراب دو کلمه ماه و سبدان را با هم ترکیب نموده و حرف ((د)) را به ((ذ)) تبدیل نموده و آن را ماسبذان نامیدند. ابودلف در سفرنامه خود می‌نویسد: ((از طرز به سوی راست به ماسبذان و مهرجان قذق می‌روند که شامل شهرهای متعدد از جمله آریوحان است. این شهر، در دشتی میان کوه‌های پر از درخت واقع است و آب آن به ((بندنیجین)) که نام شهر امروزی مندلی در کشور عراق است، می‌ریزد)). تنها رودخانه‌ای که آب آن به مندلی می‌ریزد آب رودخانه گنگیر است که از ایوان سرچشمه می‌گیرد. پس طبق نظر ابودلف این منطقه آریوحان نام داشته‌است. قبل از ورود رضاخان به ایوان این شهر جوی دزد یا جودز نامیده می‌شد و هنگام ورود رضا خان به ایوان نام جوی زر را برای مرکز شهر انتخاب کرد و بعد به نام باغ شاه معروف گردید. آنگاه دوباره لفظ ایوان بر مرکز شهر اطلاق گردید که الآن به همین نام شناخته می‌شود. از نظر لغوی ایوان دارای معانی گوناگونی است مانند:صفه و طاق -خانه پیش گشاده-درگاه-طاق بلند و نشستن گاه پادشاهان می‌باشد. شهر قدیمی ماسبذان در این شهرستان قرار دارد. شهر تاریخی زرنه از توابع این شهرستان است. شهر ایوان مراکز اصلی ایل بزرگ کلهر و زبان آن‌ها کردی کلهری می‌باشد. در این شهر تپه‌های باستانی مربوط به دوره ساسانی، قبرستان هلوچ، طاق شیرین و فرهاد، آتشکده سیاهگل و... در این شهر واقع است. این شهر دارای آب و هوایی معتدل است ودر کنار جنگلهایی زاگرس مابین دو کوه بانکول و شیرازول قرار دارد. این شهرستان در ۱۳۵ کیلومتری کرمانشاه و ۴۵ کیلومتری ایلام قرار دارد. این شهر دارای دانشگاه آزاد اسلامی، پیام نور و جامع علمی کاربردی است. مراکز زیارتی این شهرستان مقبره امام زاده سید عبدالله و مقبره حاجی حاضر می‌باشد. در حال حاضر این شهر پس از شهر ایلام مرکز استان ایلام دومین شهر بزرگ استان می‌باشد.
تقسیمات کشوری
این شهرستان دارای دو بخش و چهار دهستان است:
- دهستانهای بخش مرکزی:
نقاط شهری: ایوان
- دهستانهای بخش زرنه:
نقاط شهری: زرنه
جاذبه‌های تاریخی
۱). آتشکده سیاهگل: این بنای تاریخی دارای ایوانی مربع شکل به اندازه ۵x۵ متر و ارتفاع حدوداً ۱۰ متر می‌باشد. قطر دیوارهایش یک متر، دارای آتشدان و در قسمت فوقانی، سوراخ‌هایی وجود دارد که شاید برای خروج دود حاصل از سوخت باشد. اطراف این بنا به وسیله حیاطی محصور بوده ولی اکنون به علت عوامل طبیعی و غیر طبیعی تخریب شده‌است. این بنا از سنگ و ساروج و گچ ساخته شده‌است و نوع معماری آن مربوط به دوره ساسانی است.
آتشکده در ساحل جنوبی رودخانه «گه نگیر» و با فاصله تقریباً ۷۰۰ متر از آن قرار گرفته‌است و در داخل دشتی کوچک قرار دارد که به احتمال زیاد در اطراف این آتشکده، منازل مسکونی زیادی وجود داشته‌است. زمین‌های حاصلخیز و آبرفتی اطراف آتشکده به احتمال زیاد وقف آن بوده‌است.
این آتشکده دارای چهار دروازه به طرف چهار جهت اصلی می‌باشد و همانند آتشکده دوره ساسانی در شهرستان قصر شیرین است.
در مقابل آتشکده مذکور و در داخل رودخانه «گه نگیر»، سنگ بلندی وجود دارد که ارتفاع آن حدود ۱۲ متر و قطرش ۶ متر می‌باشد که بسیار دیدنی است. سنگ دیگری با ارتفاع کمتر در شرق آن واقع شده که در اثر عوامل فرسایش کج شده‌است. منبع: (ایلام از آغاز تا سقوط قاجاریه دکتر مرتضی اکبری)
منابع
الگو:پانویس ۱-دیوان کامل شاکه و خان منصور - علیرضا خانی - انتشارات صلاح الدین ایوبی ارومیه - ۱۳۷۹ - شابک ۹۶۴۷۲۱۹۰۶۷ محل نگهداری کتابخانهٔ ملی ایران به شمارهٔ .۲۱۵۲۵ - ۷۹ م
۲- سایت خبری، فرهنگی، هنری ایوانیان- ↑ اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: ۱۳۸۳ خ.
