|
|
| (۵ نسخهٔ میانی توسط کاربر مشابهی که نشان داده نشده) |
| سطر ۱: |
سطر ۱: |
| − | '''لُرستان''' {{به لری|لورسو}} به معنی سکونتگاه [[مردم لر]]<ref name=l1>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =پشتدار | نام =علی‌محمد | پیوند نویسنده = | عنوان =لرها و لرستان از دیدگاه ولادیمیر مینورسکی | ترجمه = | جلد =۷ | سال =۱۳۷۶ | ناشر =علوم انسانی «ایران شناخت» |مکان = | شابک = | صفحه =۱۶۰ تا ۱۸۳ | پیوند =http://www.noormags.com/view/fa/articlepage/716110 | تاریخ بازبینی =۵ ژوئن ۲۰۱۳}}</ref><ref name=britannica>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.britannica.com/EBchecked/topic/348190/Lorestan| عنوان = Lorestān| تاریخ بازدید =۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴| نویسنده =| تاریخ =| ناشر =[[دانشنامه بریتانیکا]]| زبان = انگلیسی| نشانی بایگانی = https://archive.today/SOeDy| تاریخ بایگانی = ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴}}</ref><ref name=luristan-04>{{یادکرد وب| نشانی =http://www.iranicaonline.org/articles/luristan-04-origin-nomadism| عنوان = LURISTAN iv. The Origin of Nomadism| تاریخ بازدید =۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴| نویسنده =| تاریخ =| ناشر =[[دانشنامه ایرانیکا]]| زبان = انگلیسی| نشانی بایگانی =https://archive.today/Cf8f5| تاریخ بایگانی = ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴}}</ref><ref>{{پک|بختیاری|۱۳۸۳|ک=تاریخ بختیاری|ص=۶۲}}</ref><ref name=loghatnaameh2>{{یادکرد وب| نشانی = https://www.loghatnaameh.org/dehkhodaworddetail-c4eea2e27cb443da9506b20cb181a5fb-fa.html| عنوان = لرستان| تاریخ بازدید =۱۲ اکتبر ۲۰۱۴| نویسنده =| تاریخ =| ناشر =[[لغتنامه دهخدا]]| زبان = فارسی| نشانی بایگانی = https://archive.today/FKPuM| تاریخ بایگانی = ۱۲ اکتبر ۲۰۱۴}}</ref> واژه‌ای است که به سرزمین‌های لرنشین اطلاق می‌گردد و به معنای گستره جغرافیایی است که [[مردم لر]] در آن سکونت دارند. حدود لرستان از برخی مناطق دشت‌های شرقی [[عراق]] آغاز و تا غرب و جنوب غرب [[ایران]] گسترده است. حدود سرزمین لرستان در طول دوران دچار دگرگونی شده است.<ref name=l1/><ref name=britannica/><ref name=luristan-04/> گستره نام لرستان پیش از [[صفویان|حکومت صفویان]]، سکونتگاه [[مردم بختیاری|لرهای بختیاری]]، [[لرهای کهگیلویه]] و [[لرهای بویراحمدی]] را هم شامل می‌شد. اما پس از حکومت صفویان سکونتگاه لرهای بختیاری را منطقه بختیاری نام‌گذاری کردند و جغرافیای نام لرستان به حدود استان لرستان و ایلام کنونی محدود شد.<ref name=l1/> این منطقه نیز در [[قاجاریان|حکومت قاجاریان]] به دو بخش پشتکوه و پیشکوه تقسیم شد.<ref name=l1/> امروزه [[استان لرستان|لرستان]] نام یکی از استان‌های غربی ایران است. اقوام کرد، لر و برخی اقوام دیگر در لرستان ساکن هستند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.iranicaonline.org/articles/atabakan-e-lorestan |عنوان =ATĀBAKĀN-E LORESTĀN | ناشر =[[دانشنامه ایرانیکا]] |تاریخ =۱۷ آگوست ۲۰۱۱ |تاریخ بازدید = ۲۸ نوامبر ۲۰۱۴}}</ref>{{سخ}}لُر نام قومی [[ایرانی]] است که در [[باختر]] و جنوب باختری [[ایران]] زندگی می‌کنند. [[لری|زبان لری]] خویشاوند نزدیک زبان [[فارسی]] و به همراه فارسی از شاخه فارسی‌تبار دسته جنوب باختری زبان‌های ایرانی است. ویژگی‌های زبان لری نشان می‌دهد که چیرگی زبان‌های ایرانی در منطقه لرستان در دیرینه‌شناسی باستان از سوی ناحیه [[پارس]] صورت گرفته و نه از سوی ناحیه [[ماد]].<ref>Yar-Shater, Ehsan. ۱۹۸۲. Encyclopaedia Iranica. London: Routledge & Kegan Paul. V, p. ۶۱۷a.</ref> لرها مردمانی هستند که از نظر قومی جزئی از [[مردم کرد]] به‌شمار نمی‌آیند.<ref>[http://www.ir-psri.com/Show.php?Page=ViewWriter&WriterID=6&SP=Farsi مصطفی تقوی مقدم] در کتاب دیرینه‌شناسی سیاسی کهگیلویه، تهران: مؤسسه مطالعات دیرینه‌شناسی معاصر ایران، ۱۳۷۷. ص۴۰.</ref> اما از این روی خویشاوندی لرها با مردمان کردتبار تنها در [[ایرانی]] بودنشان است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده =John Limbert |نشانی =http://www.jstor.org/pss/4309997 |عنوان =The Origin and Appearance of The Kurds In Pre-Islamic Iran | ناشر =Iranian Studies |تاریخ =مارس ۲۰۱۰ |تاریخ بازدید = }}</ref>
| + | لُرستان به معنی سکونتگاه مردم لر واژه‌ای است که به سرزمین‌های لرنشین اطلاق می‌گردد و به معنای گستره جغرافیایی است که مردم لر در آن سکونت دارند. حدود لرستان از برخی مناطق دشت‌های شرقی [[عراق]] آغاز و تا غرب و جنوب غرب [[ایران]] گسترده است. حدود سرزمین لرستان در طول دوران دچار دگرگونی شده است. گستره نام لرستان پیش از حکومت صفویان، سکونتگاه لرهای بختیاری، لرهای کهگیلویه و لرهای بویراحمدی را هم شامل می‌شد. اما پس از حکومت صفویان سکونتگاه لرهای بختیاری را منطقه بختیاری نام‌گذاری کردند و جغرافیای نام لرستان به حدود استان لرستان و ایلام کنونی محدود شد. این منطقه نیز در حکومت قاجاریان به دو بخش پشتکوه و پیشکوه تقسیم شد. امروزه لرستان نام یکی از استان‌های غربی ایران است. اقوام کرد، لر و برخی اقوام دیگر در لرستان ساکن هستند.لُر نام قومی ایرانی است که در باختر و جنوب باختری ایران زندگی می‌کنند. زبان لری خویشاوند نزدیک زبان فارسی و به همراه فارسی از شاخه فارسی‌تبار دسته جنوب باختری زبان‌های ایرانی است. ویژگی‌های زبان لری نشان می‌دهد که چیرگی زبان‌های ایرانی در منطقه لرستان در دیرینه‌شناسی باستان از سوی ناحیه پارس صورت گرفته و نه از سوی ناحیه ماد. لرها مردمانی هستند که از نظر قومی جزئی از مردم کرد به‌شمار نمی‌آیند.<ref> [[مصطفی تقوی مقدم]] در کتاب [[دیرینه‌شناسی سیاسی کهگیلویه]]، تهران: مؤسسه مطالعات دیرینه‌شناسی معاصر ایران، ۱۳۷۷. ص۴۰.</ref> اما از این روی خویشاوندی لرها با مردمان کردتبار تنها در ایرانی بودنشان است. |
| | | | |
| | ==تاریخ== | | ==تاریخ== |
| − | لرستان سرزمینی کوهستانی، پر آب و دارای مراتع سرسبز است. در سراسر سرزمین لرستان پوشش درختانی مانند بلوط، نارون، گردو و بادام وجود دارد. تاریخ سکونت اقوام [[آریایی]] در لرستان به بیش از ۱۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح باز می‌گردد.<ref name=britannica/> ابتدا [[مادها]] در مناطقی که لرستان گفته می‌شود ساکن شدند. در سال‌های بین ۶۲۵ تا ۷۰۰ پیش از میلاد اقوام دیگری همچون [[سکاها]] نیز در لرستان ساکن شدند.<ref name=britannica/> | + | لرستان سرزمینی کوهستانی، پر آب و دارای مراتع سرسبز است. در سراسر سرزمین لرستان پوشش درختانی مانند بلوط، نارون، گردو و بادام وجود دارد. تاریخ سکونت اقوام آریایی در لرستان به بیش از ۱۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح باز می‌گردد. ابتدا مادها در مناطقی که لرستان گفته می‌شود ساکن شدند. در سال‌های بین ۶۲۵ تا ۷۰۰ پیش از میلاد اقوام دیگری همچون سکاها نیز در لرستان ساکن شدند. |
| − | ===پیش از اسلام===
| + | |
| − | ;دوره عیلامیان
| + | |
| − | نخستین مردمی که بر مناطقی از [[لرستان]] حاکمیت داشته است [[عیلامیان]] بوده‌اند.<ref name=l1/> گستره نفوذ ایلامی‌ها تا منطقه ممسنی کنونی بوده است.<ref name=l1/> آنها از نژاد مردم بومی ایران هستند اما اطلاع درستی از چگونگی تشکیل جوامع و ابتدای تاریخ آنها در دست نیست با این حال توانسته بودند پیش از ورود [[آریایی|اقوام آریایی]] به [[ایران]] و در حدود هزاره چهارم پیش از میلاد مسیج در بخشهایی از غرب ایران کنونی دولتی بنا کنند.<ref name=loor1>{{یادکرد وب| نشانی = http://loor.ir/News.asp?nid=2970&ln=fa| عنوان = آیا لر آریاییست یا عیلامی و کاسی؟| تاریخ بازدید =۱۳ سپتامبر ۲۰۱۴| نویسنده =| تاریخ =۲۶ شهریور ۱۳۸۹| ناشر =نشریه اینترنتی مردم لر| زبان =فارسی| نشانی بایگانی = https://archive.today/Waga| تاریخ بایگانی =۱۳ سپتامبر ۲۰۱۴}}</ref>{{سخ}}نخستین ساکنین لرستان [[کاسی‌ها]] بودند.<ref name=l1/> آنها بابل را فتح کردند و در سال‌های ۱۶۵۰ تا ۱۷۵۰ پیش از میلاد مسیح بر بابل نیز حکومت کردند.<ref name=l1/>
| + | |
| | | | |
| − | [[عیلام|دولت عیلام]] شامل [[خوزستان]]، [[استان لرستان|لرستان امروزی]]، [[پشتکوه]] و [[بختیاری|کوه‌های بختیاری]] بوده و [[بابلی‌ها|بابلی‌ها]] سرزمین عیلامی‌ها را الام یا الامتو که به معنی [[کوهستان]] و شاید کشور طلوع خورشید بوده می نامیدند.
| + | == پانویس == |
| − | ;شهرهای عیلامیان
| + | |
| − | شهرهای مهم حکومت عیلامی‌ها عبارت بودند از : [[شوش]]، [[اهواز]]، [[ماداکتو]] و [[خایدالو]]<ref name=loor1/>{{سخ}}
| + | |
| − | [[والتر هینتس]] در خصوص شهرهای مهم عیلامی‌ها می‌گوید :
| + | |
| − | {{نقل قول|[[خرم‌آباد]] کنونی در عهد عیلامیان گویا پایتخت سلسله‌ای به نام سیماشکی بوده است}}
| + | |
| − | [[عیلامی|عیلامی‌ها]] در مدت چند هزار سال هویت خود را در برابر اقوامی نیرومند چون [[سومریان|سومری‌ها]]، [[اکدی‌ها]]، [[بابلی‌ها]] و [[آشوری|آشوری‌ها]] حفظ کردند و در نتیجه به علت اختلاف‌های داخلی و جنگ‌های خانگی، از دشمن خود [[آشور]] در سال ۶۵۴ قبل از میلاد مسیح شکست خوردند.
| + | |
| − | مهمترین رویداد سیاسی [[ایران]] در [[هزاره سوم پیش از میلاد]] را می‌توان به قدرت رسیدن [[عیلامیان]] و تشکیل حکومت [[عیلامی]] در شمال دشت [[خوزستان]] دانست. از آن هنگام تا پیش از ورود [[مادها]] و [[پارسی|پارسی‌ها]] حدود یک هزار سال آنچه از تاریخ سرزمین ایران می‌دانیم تنها از [[تاریخ سیاسی عیلام]] می‌باشد.<ref name=loor1/>
| + | |
| − | | + | |
| − | ====دوره کاسی‌ها==== | + | |
| − | [[کاسیان]] قبل از [[مادها]] و [[پارسیان]]، از ارتفاعات [[قفقاز]] و [[آذربایجان]] به جنوب غربی ایران وارد شدند ولی در ابتدا سکونت در فلات ایران در نواحی [[دریای مازندران]] ساکن شدند و نام خود را به این دریا داده و آن را [[دریای کاسپی]] نامیدند.<ref name=iranatlas>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://iranatlas.info/regional%20prehistoric/hasanlu/kahian.htm |عنوان =کاسی‌ها | ناشر =اطلس تاریخی ایران پیش از اسلام |تاریخ = |تاریخ بازدید =۳ آذر ۱۳۹۱}}</ref> احتمال دارد کاسی‌ها قومی جدا از [[خوزیان]] باشند.<ref name=l1/>{{سخ}}
| + | |
| − | [[استرابون]] مورخ [[یونانی]] در خصوص کاسی‌ها اینگونه می‌گوید :
| + | |
| − | {{نقل قول|اقوام کاسووا در ابتدای مهاجرت خود در کناره دریای کاسپین سکونت نمودند و نام خود را به این دریا دادند}}
| + | |
| − | واژه کاشی در کتیبه های بابلی به عبارت [[کاسی]] یا [[کاسپی]] آمده و [[کاسیان|اقوام کاسی]] (کاشی) در زمان مهاجرت به تدریج در شهرهای [[کاشان]] و [[قزوین]] نیز سکونت نمودند و نام خود را بر این دو شهر داده‌اند.<ref name=iranatlas/>
| + | |
| − | این قوم که هم‌زمان با [[عیلامی|عیلامی‌ها]] بر بخشهایی از لرستان تسلط داشته‌اند چیره دستی فوق‌العاده‌ای در ساختن مصنوعات مفرغی به دست آوردند. آنان مهمترین قبایل کوهستانی [[زاگرس]] محسوب می‌شدند و پیشه [[دامداری]] داشته و با زبانی که با [[عیلامی]] قرابت داشت، سخن می گفتند. آنان [[سوار کاری|سوار کارانی]] دلیر و جنگجو بودند و بارها با همسایگان خود از جمله [[عیلامی|عیلامی‌ها]] و [[بابلی‌ها]] وارد نبرد شدند. آنها حتی توانستند دولت [[بابل]] را سرنگون ساخته و مدت شش قرن بر آن سرزمین حکمرانی نمایند. حکومت [[کاسی‌ها]] بر [[بابل]] در نتیجه شکست از [[عیلامی|عیلامی‌ها]] به پایان رسید. آنها پس از شکست از [[عیلامی|عیلامی‌ها]]، به سرزمین کوهستانی خود یعنی [[لرستان]] بازگشتند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =http://pardis.150m.com/kassi572.pdf |عنوان =قوم کاسی | ناشر =مهدی رازانی |تاریخ = |تاریخ بازدید =۳ آذر ۱۳۹۱}}</ref><ref>{{یادکرد|نویسنده =گرانتوسگی |کتاب =تاریخ ایران از زمان باستان تا امروز| ناشر = تهران |صفحه = |تاریخ =۱۳۴۵}}</ref><ref>{{یادکرد|نویسنده =پیگولووسکایا |کتاب =تاریخ ایران از عهد باستان تا قرن ۱۸| ناشر = تهران |صفحه = |تاریخ =۱۳۵۳}}</ref>
| + | |
| − | ;شهرها
| + | |
| − | نام شهرهای حکومت کاسی‌ها از [[زبان‌های هندواروپایی]] گرفته شده‌اند.<ref name=l1/> رود کشکان در منطقه لرستان احتمالاً از واژه کاسیت گرفته شده است.<ref name=l1/> آثار برخی از شهرهای باستانی در منطقه لرستان همچنان وجود دارد که از آن جمله می‌توان به شهرهای زیر اشاره کرد:<ref name=l1/>
| + | |
| − | *لور، حدود دو فرسخی شمال شهر [[دزفول]].
| + | |
| − | *کنزت اندیمش، در محل کنونی [[اندیمشک]].
| + | |
| − | *لشتر، در محل کنونی [[الشتر]].
| + | |
| − | ====هخامنشیان تا ساسانیان====
| + | |
| − | {{اصلی|پهله}}
| + | |
| − | لرستان در زمان حکومت هخامنشیان بخشی از حکومت کاسی‌ها به شمار می‌آمد و هخامنشیان هنگام حرکت از بابل به سوی همدان، ناچار از منطقه لرستان عبور کرده و به کاسی‌ها باج پرداخت می‌کردند.<ref name=l1/>
| + | |
| − | پهله یا پهلو نام سرزمینی وسیع در غرب [[ایران]] بوده‌است که بیشتر شهرها و نواحی [[زاگرس]] فعلی را فرا می‌گرفته است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=4454 |عنوان =جبال (۱) (جمع جَبَل ) یا کورة جَبَل یا قُهِستان یا قوهستان (معرّب کوهستان ) یا بلاد جبال | ناشر =دانشنامه جهان اسلام |تاریخ = |تاریخ بازدید =۱ ژوئن ۲۰۱۱|زبان=فارسی}}</ref> ایالت پهله در زمان [[ساسانیان]] به این نام نهاده شده و [[پهلوی]]، به مردم، زبان و خط مربوط به پهله اشاره می‌کند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=2899 |عنوان =پَهلَوی | ناشر =دانشنامه جهان اسلام |تاریخ = |تاریخ بازدید =۱ ژوئن ۲۰۱۱|زبان=فارسی}}</ref> نام پهله بعد از ورود [[عرب|عرب‌ها]] به [[ایران]] به «جبال» و بعدها «کوهستان» تغییر یافته‌است. پهله خود از مناطق کوچک‌تری به نام «مهر» یا «مهرگان» تشکیل می‌شده است مانند «مهرگان کدک» که منظور غرب لرستان بوده‌است.{{مدرک}}{{سخ}}
| + | |
| − | در زمان [[هخامنشیان]]، لرستان کنونی به اتفاق [[ایلام]] و [[خوزستان]] ایالت سوم این امپراتوری عظیم بودند. در زمان [[اشکانی]] این سرزمین یکی از ساتراپهای (ایالت)این سلسله بوده‌است و سرانجام اینکه در زمان [[ساسانیان]] این منطقه به نام «[[پهله]]» نام‌گذاری شد.{{مدرک}}
| + | |
| − | | + | |
| − | ===پس از اسلام===
| + | |
| − | ;حمله اعراب
| + | |
| − | حمله [[اعراب]] به [[ایران]] تاثیر بسیاری در فرهنگ و آداب مردم این کشور برجای گذاشت و این تاثیر شامل منطقه لرستان نیز شد. [[مردم لر]] به هر حال توانستند زبان و بسیاری از آداب و رسوم خود را حفظ کنند. تا پایان قرن سوم هجری قمری منطقه لرستان خراج خود را به [[کوفه]] پرداخت می‌کرد و به صورت مستقیم زیر نظر [[خلفا]] اداره می‌شد اما پس از قدرت گرفتن [[آل حسنویه]] در غرب [[ایران]] بخش عمده‌ای از لرستان با [[حسنویه بن حسین برزیکانی]] موسس این سلسله متحد شد.<ref name=onlinefr>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://lorestan.online.fr/article.php3?id_article=4 |عنوان =لرستان | ناشر =وب‌سایت لرستان آنلاین |تاریخ = |تاریخ بازدید =۳۰ بهمن ۱۳۹۰}}</ref>{{سخ}}
| + | |
| − | پس از حسنویه پسر وی بدر شهر [[شاپورخواست]] یا [[خرم‌آباد]] کنونی را [[پایتخت]] خویش قرار داد و کوشش بسیاری در آبادی منطقه لرستان انجام داد. این سلسله پس از حمله [[آل بویه]] منقرض شد. پس از آن شهر [[شاپورخواست]] و منطقه لرستان زیر نظر حکومت آل بویه قرار گرفت. در نیمه نخست قرن پنجم هجری قمری [[ترکان سلجوقی]] به [[ایران]] حمله کردند و لرستان به دست ابراهیم ینال برادر [[طغرل بیک|طغرل سجلوقی]] شکست خورد و ضمیمه حکومت [[سلجوقیان]] شد. سلجوقیان شهر شاپورخواست را به عنوان مرکز لرستان باقی گذاشتند. [[سنگ نبشته خرم‌آباد|سنگ نبشته‌ای]] در شرق شهر [[خرم‌آباد]] از این سلسله بر جای مانده است.<ref name=onlinefr/>
| + | |
| − | | + | |
| − | هزاراسپیان که به نام اتابکان لرستان نیز شناخته می‌شود<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =http://www.iranicaonline.org/articles/atabak-turkish-atabeg-lit |عنوان =اتابکان | ناشر =دانشنامه ایرانیکا |تاریخ = |تاریخ بازدید =۶ آبان ۱۳۸۹|زبان=انگلیسی }}</ref> نام سلسله‌ای [[لر]] است که از ( ۵۵۰ تا ۸۲۷ هَ. ق.)، ([[۱۱۴۸ (میلادی)|۱۱۴۸]] تا [[۱۴۲۴ (میلادی)|۱۴۲۴]]) به نواحی لرستان کنونی و بخشهایی از استان خوزستان و چهارمحال و بختیاری حکومت کرده‌اند.اتابکان به دو دسته [[اتابکان لر بزرگ]] و [[اتابکان لر کوچک]] تقسیم می‌شود.پایتخت [[اتابکان لر بزرگ]] در شهر [[ایذه]] (''ایدج'') و پایتخت [[اتابکان لر کوچک]] در شهر [[خرم‌آباد]] بود.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =http://www.iranicaonline.org/articles/hazaraspids |عنوان =هزاراسپیان | ناشر =دانشنامه ایرانیکا |تاریخ = |تاریخ بازدید =۶ آبان ۱۳۸۹|زبان=انگلیسی }}</ref>
| + | |
| − | ;اتابکان لر بزرگ
| + | |
| − | [[اتابکان لر بزرگ]] از سلسله هزاراسپیان است که به مناطق چهارمحال و بختیاری کنونی و بخش‌های از استان خوزستان حکومت کرده‌اند.مؤسس این سلسله ابوطاهر است که او را اتابک (ترکمنان) [[سلغریان]] برای جلگویری از سرکشی [[لر بزرگ]] در سال ۵۴۳ ق . به این ناحیه فرستاد. اباقاخان مغول بعدها حکومت [[خوزستان]] را نیز بضمیمه ٔ سرزمین اصلی لر بزرگ به ابوطاهر داد و یکی از آنها یعنی افراسیاب پس از مرگ ارغون خان [[اصفهان]] را محاصره کرد اما خیلی زود سرکوب شد.پایتخت این امرا در [[شهر]] [[ایذه]] بود.اتابکان لر بزرگ تا نیمه اول قرن نهم باقی بودند و آخرین حاکم آنان که غیاث الدین کاوس نام داشت به دست سلطان ابراهیم بن شاهرخ تیموری شکست خورد و سلسله ایشان انقراض یافت.
| + | |
| − | ;اتابکان لر کوچک
| + | |
| − | [[اتابکان لر کوچک]] سلسله کوچکی از هزاراسپیان هستند که در فاصلهٔ سال‌های ۵۸۰ تا ۱۰۰۶(ه.ق) در قسمت‌های شمالی و غربی لرستان ناحیه [[لر کوچک]] حکومت می‌کرده‌اند. امرای این سلسله از اعتاب [[شجاع‌الدین‌خورشید]]، مؤسس سلطنت [[لر کوچک]] بوده‌اند و آخرین حاکم لر کوچک به دست [[شاه عباس یکم]] [[صفوی]] کشته و سلسله اتابکان لر کوچک منقرض گردید.<ref>دایرةالمعارف فارسی، ج. ۲، ص. ۲۴۹۲</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =http://www.mibosearch.com/Dictionary.aspx?wId=18225&DicName=dehkhoda&word=%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D8%A8%DA%A9%D8%A7%D9%86+%D9%84%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 |عنوان =اتابکان لر کوچک | ناشر =میبو سرچ |تاریخ = |تاریخ بازدید =۶ آبان ۱۳۸۹|زبان=فارسی }}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =http://www.mibosearch.com/Dictionary.aspx?wId=18225&DicName=dehkhoda&word=%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D8%A8%DA%A9%D8%A7%D9%86+%D9%84%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 |عنوان =اتابکان لر کوچک | ناشر =میبو سرچ |تاریخ = |تاریخ بازدید =۶ آبان ۱۳۸۹|زبان=فارسی }}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =http://www.tebyan-lorestan.ir/sub.aspx?id=92 |عنوان =لرستان در دوره اتابكان لر كوچك | ناشر =تبیان لرستان |تاریخ = |تاریخ بازدید =۶ آبان ۱۳۸۹|زبان=فارسی }}</ref>
| + | |
| − | | + | |
| − | ====دوره صفویان====
| + | |
| − | در دوران حکومت صفویان ایران به چهار ولایت عربستان، لرستان، گرجستان، کردستان و سیزده بیگلربیگی تقسیم می‌شد.<ref name=encyclopaediaislamica1>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=3749 |عنوان =تقسیمات کشوری | ناشر =دانشنامه جهان اسلام |تاریخ = |تاریخ بازدید =۱۴ فروردین ۱۳۹۰|زبان=فارسی }}</ref> ایران در این دوره به ۲۴ ایالت تقسیم می‌شد که از تعداد دو ایالت جز ایالت‌های لرنشین بودند. این دو ایالت شامل لرستان به مرکزیت [[خرم‌آباد]] و کهگیلویه به مرکزیت [[بهبهان]] بود. در این دوره ایالت‌های لرستان و کهگیلویه دارای [[والی|والیانی]] مستقل بودند.<ref name=encyclopaediaislamica1/> والیان [[لرستان فیلی]] در سال ۱۰۰۶ هجری قمری به دستور شاه عباس حاکم پشتکوه و پیشکوه شدند و تا دوران قاجار بر این منطقه حکمرانی کردند.<ref name=6D0CYDLw7>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.noormags.com/view/fa/articlepage/54020| عنوان = تاریخ سیاسی و اجتماعی پشتکوه در دوران والیان فیلی| تاریخ بازدید =۲۸ آذر ۱۳۹۱| نویسنده =مراد مرادی مقدم| تاریخ =۲۸ آذر ۱۳۹۱| ناشر =پایگاه مجلات تخصصی نور| زبان = فارسی}}</ref>
| + | |
| − | | + | |
| − | ====دوره زندیان====
| + | |
| − | لرستان در دوره زندیان نیز به عنوان یکی از ایالت‌های ایران دارای والی مستقل بود.<ref name=encyclopaediaislamica1/>
| + | |
| − | ====دوره قاجار====
| + | |
| − | در این دوره ایران به ۶ استان تقسیم شد که لرستان در استان غرب واقع بود. گستره این استان، [[همدان]]، [[کردستان]] و [[کرمانشاه]] تا [[خرمشهر]] و [[آبادان]] را شامل می‌شده است.<ref name=encyclopaediaislamica1/> تاپیش از روی کارآمدن [[قاجار|سلسله قاجار]] تمام منطقه لرستان زیرنظر یک [[والی]] مستقل یا در بعضی مواقع دو والی مستقل اداره می‌شد اما پس از به قدرت رسیدن قاجارها، [[آقامحمدخان]] به دلیل کینه‌ای که از زمان حکومت [[زندیان]] نسبت به [[مردم لر]] داشت دست به تغییرات بسیاری در منطقه لرستان زد. از جمله اقدامات آقامحمدخان می‌توان به کوچاندن اجباری اقوام لر به [[قزوین]] اشاره کرد.<ref name=lorestanonline>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =http://lorestan.online.fr/article.php3?id_article=4 |عنوان =لرستان در عهد بعد از اسلام | ناشر =وب‌سایت لرستان آنلاین |تاریخ = |تاریخ بازدید =۱۶ فروردین ۱۳۹۰|زبان=فارسی }}</ref> همچنین [[فتحعلی شاه]] حکومت والیان لرستان را به پشتکوه محدود کرد و تا سال ۱۳۰۷ در آن منطقه حکمرانی کردند اما پس از تصرف پشتکوه توسط نیروهای دولتی غلامرضاخان آخرین والی لرستان به [[عراق]] رفت.<ref name=6D0CYDLw7/>
| + | |
| − | ;تجزیه
| + | |
| − | پس از [[آقامحمدخان]]، [[فتحعلی شاه]] به تجزیه لرستان ادامه داد و در راستای این سیاست، [[پشتکوه]] ''([[ایلام]])'' را از منطقه لرستان جدا کرد و از آن پس لرستان به صورت مستقیم زیرنظر [[قاجار]] و فرستادگان آن که اقلب شاهزادگان بودند اداره شد. لرستان دراین دوره به دلیل سیاست‌های قاجار دچار ناامنی و هرج و مرج شد، اقوام مختلف لر با یکدیگر به ستیز برخواستند و بسیاری از آنها مجدد به [[کوچ نشینی]] روی آوردند.<ref name=lorestanonline/>
| + | |
| − | ;پشتکوه و پیشکوه
| + | |
| − | {{اصلی|پشتکوه|پیشکوه}}
| + | |
| − | پیشکوه نام تاریخی مناطقی است در غرب ایران که برابر است با [[استان لرستان]] امروزی. بین استان لرستان و [[استان ایلام]] رشته کوه [[کبیرکوه]] قرار دارد، لرستان را پیشکوه و ایلام را [[پشتکوه]] می‌نامیدند.در طرف مقابل پشتکوه نام تاریخی مناطقی است در غرب ایران که برابر است با [[استان ایلام]] امروزی است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=2774 |عنوان =پشتکوه و پیشکوه | ناشر =دانشنامه جهان اسلام |تاریخ = |تاریخ بازدید =۱۴ فروردین ۱۳۹۰|زبان=فارسی }}</ref>
| + | |
| − | ;مشروطیت
| + | |
| − | یکی از مهمترین فعالیت‌های سیاسی مردم لر در سده گذشته مشارکت در [[انقلاب مشروطه ایران]] بوده است. طرفداری [[مردم لر]] و به خصوص [[ایل بختیاری]] نقش پررنگی در پیروزی انقلاب مشروطه داشتند.<ref>{{پک|ملک زاده|۱۳۸۳|ک=تاریخ مشروطیت ایران|ص=۱۰۸۱}}</ref>برخی همراهی مردم لر با انقلاب مشروطه را به دلیل مخالفت با [[محمدعلی شاه]] می‌دانند.<ref>{{پک|حائری|۱۳۸۷|ک=تشییع و مشروطیت در ایران|ص=۱۹}}</ref><ref>{{پک|گ‍ارث‍وی‍ت|۱۳۸۲|ک=تاریخ سیاسی، اجتماعی بختیاری با اس‍ت‍ف‍اده از اس‍ن‍اد م‍ن‍ت‍ش‍ر شده وزارت خارجه ان‍گ‍ل‍ی‍س|ص=۲۵۶}}</ref> این نویسندگان ارتباط [[سردار اسعد]] با [[انگلستان|انگلیسی‌ها]] و ملاقات با " ادواردگری " وزیر خارجه این کشور قبل از اقدام بختیاری‌ها و عوامل دیگر را دلیل قانع کننده این هدف مشترک می‌دانند.<ref>{{پک|ای‍وان‍وف|۱۳۵۷|ک=انقلاب مشروطیت ایران|ص=۶۱}}</ref>{{سخ}}[[سردار ظفر بختیاری]] انگیزه خود را در پیوستن به قوای دولتی چنین بیان می‌کند :<ref>{{پک|بختیاری|۱۳۶۲|ک=ی‍ادداش‍ت‍ه‍ا و خ‍اطرات سردار ظفر بختیاری|ص=۲۳}}</ref>
| + | |
| − | | + | |
| − | {{نقل قول|ضدیتی بود که ما برادرها و بنی عمام با هم داشتیم}}
| + | |
| − | {{-}}
| + | |
| − | ;فتح تهران
| + | |
| − | با آغاز تیرماه ۱۲۸۸ شمسی، قوای [[سردار اسعد]] به [[قم]] و قوای سپهدار به [[ینگی امام]] رسیدند. در مقابل [[سعدالدوله]] قوایی به فرماندهی [[امیر مفخم بختیاری]] به سمت [[کرج]] فرستاد. شاه با گرو گذاشتن [[جواهرات سلطنتی]] مبلغ پنجاه هزار تومان از [[بانک استقراضی روس]] وام گرفت و قسمتی از حقوق معوقه سربازان را پرداخت.{{سخ}}
| + | |
| − | قوای نظامی دو طرف آماده جنگ شدند ولی سعدالدوله در تلاش برای مذاکره و حل و فصل مسالمت آمیز موضوع بود. بدین منظور از سردار اسعد و سپهدار خواست نمایندگانی برای مذاکره نزد او بفرستند ولی درخواست او به نتیجه نرسید و همکاران او از کار کناره گیری کردند.{{سخ}}
| + | |
| − | روز ۲۲ تیرماه ۱۲۸۸ شمسی قوای سردار اسعد و سپهدار در نزدیکی تهران به هم رسیدند و در بادامک اردو زدند. جنگ بین قزاقان دولتی و قوای مشروطه خواه در گرفت و عصر روز ۲۴ تیرماه جنگ به نفع مشروطه خواهان پایان پذیرفت. فردای آن روز [[محمد علی شاه]] و نزدیکان او به [[سفارت روسیه]] و سعدالدوله به [[سفارت انگلستان]] پناه بردند.
| + | |
| − | {{-}}
| + | |
| − | ;قیام بختیاری‌ها
| + | |
| − | در حالی که در [[تبریز]] مجاهدین در محاصره قوای دولتی و هم‌پیمانان خارجی آن بودند در [[اصفهان]] اعتراض‌ها به [[بست‌نشینی]] عده‌ای انجامید و قوای بختیاری که در آن هنگام توسط حاکم اصفهان و بختیاری‌ها [[صمصام السلطنه]] رهبری می‌شد برای نجات جنبش مشروطه بسیج شده و از تمامی مناطق لرنشین به سوی اصفهان حرکت کردند. با پیوستن قوای بختیاری جنگ بالا گرفت و [[صمصام‌السلطنه|نجف قلی خان صمصام‌السلطنه]] ایلخان بختیاری با نیروی مسلح به اصفهان وارد شد.{{سخ}}
| + | |
| − | برادر او [[علیقلی خان سردار اسعد]] نیز که تا آن زمان در [[فرانسه]] مشغول تحصیل بود، در [[پاریس]] با تعدادی از [[مشروطه‌خواهان]] ارتباط تنگاتنگی داشت و خود نیز از مشروطه‌خواهان بود، پس از سفر به لندن و مشورت با وزارت خارجه انگلستان به اصفهان آمد.{{سخ}}
| + | |
| − | مجاهدین بختیاری با حرکت به سوی [[تهران]] و با همراهی مجاهدین شمال به فرماندهی [[سپهدار اعظم]] که در نزدیکی تهران به هم پیوستند، پس از شکست مقاومت نیروهای استبداد صغیر موفق به [[فتح تهران]] و شکست [[استبداد صغیر]] شدند.<ref>{{پک|ن‍ام‍ور|۱۳۵۲|ک=برخی ملاحظات پیرامون تاریخ انقلاب مشروطیت|ص=۲۶}}</ref>
| + | |
| − | | + | |
| − | ==منابع==
| + | |
| − | *{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =بختیاری| نام = سرداراسعد| عنوان =[[تاریخ بختیاری (کتاب)|تاریخ بختیاری]]| سال =۱۳۸۳| چاپ = دوم| ناشر = اساطیر|مکان = تهران| شابک = 964-5960-29-0}}
| + | |
| − | *{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =ستوده | نام =سید‌یدالله| پیوند نویسنده = | عنوان =شورش لرستان | ترجمه = | چاپ =نخست | سال =۱۳۹۱ | ناشر =شاپورخواست |مکان =خرم‌آباد | شابک =978-964-2707-75-1}}
| + | |
| − | *{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =امان اللهی بهاروند | نام =سکندر | پیوند نویسنده = | عنوان =قوم لر | ترجمه = | چاپ =نخست| سال =۱۳۹۱ | ناشر =آگاه |مکان =تهران | شابک =978-964-329-135-8}}
| + | |
| − | *{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =ملک زاده| نام =مهدی | پیوند نویسنده = | عنوان =تاریخ مشروطیت ایران | ترجمه = | چاپ =نخست|جلد=سوم| سال =۱۳۸۳| ناشر =سخن |مکان =تهران | شابک =964-372-094-2}}
| + | |
| − | *{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =حائری | نام =عبدالهادی| پیوند نویسنده = | عنوان =ت‍ش‍ی‍ع و مشروطیت در ایران و نقش ای‍ران‍ی‍ان م‍ق‍ی‍م عراق | ترجمه = | سال =۱۳۸۷| ناشر =امیرکبیر |مکان =تهران | شابک =978-964-00-0782-2}}
| + | |
| − | *{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =گ‍ارث‍وی‍ت| نام =ج‍ی‍ن رال‍ف| پیوند نویسنده = | عنوان =تاریخ سیاسی، اجتماعی بختیاری با اس‍ت‍ف‍اده از اس‍ن‍اد م‍ن‍ت‍ش‍ر شده وزارت خارجه ان‍گ‍ل‍ی‍س | ترجمه = | سال =۱۳۸۲| ناشر =آن‍زان|مکان =تهران | شابک =964-6699-29-4}}
| + | |
| − | *{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =ای‍وان‍وف| نام =م‍ی‍خ‍ائ‍ی‍ل س‍رگ‍ی ی‍وی‍چ| پیوند نویسنده = | عنوان =انقلاب مشروطیت ایران | ترجمه =کاظم انصاری| چاپ =سوم| سال =۱۳۵۷| ناشر =شبگیر|مکان =تهران | شابک =978-964-311-667-5}}
| + | |
| − | *{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =بختیاری| نام =سردار ظفر| پیوند نویسنده = | عنوان =ی‍ادداش‍ت‍ه‍ا و خ‍اطرات سردار ظفر بختیاری| ترجمه =| سال =۱۳۶۲| ناشر =ف‍ره‍ن‍گ‍س‍را|مکان =تهران}}
| + | |
| − | *{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =ن‍ام‍ور| نام =رح‍ی‍م| پیوند نویسنده = | عنوان =برخی ملاحظات پیرامون تاریخ انقلاب مشروطیت| ترجمه = | چاپ =|جلد=| سال =۱۳۵۲| ناشر =چاپار|مکان =تهران}}
| + | |
| − | *{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =دهخدا| نام =ع‍ل‍ی‌اک‍ب‍ر| پیوند نویسنده = | عنوان =لغتنامه| ترجمه = | چاپ =دوم|جلد=سوم| سال =۱۳۷۷| ناشر =روزنه|مکان =تهران| شابک =964-03-9614-1}}
| + | |
| − | | + | |
| − | | + | |
| − | [[رده:تاریخ ایران]]
| + | |
| − | [[رده:لرستان]]
| + | |
لُرستان به معنی سکونتگاه مردم لر واژه‌ای است که به سرزمین‌های لرنشین اطلاق می‌گردد و به معنای گستره جغرافیایی است که مردم لر در آن سکونت دارند. حدود لرستان از برخی مناطق دشت‌های شرقی عراق آغاز و تا غرب و جنوب غرب ایران گسترده است. حدود سرزمین لرستان در طول دوران دچار دگرگونی شده است. گستره نام لرستان پیش از حکومت صفویان، سکونتگاه لرهای بختیاری، لرهای کهگیلویه و لرهای بویراحمدی را هم شامل می‌شد. اما پس از حکومت صفویان سکونتگاه لرهای بختیاری را منطقه بختیاری نام‌گذاری کردند و جغرافیای نام لرستان به حدود استان لرستان و ایلام کنونی محدود شد. این منطقه نیز در حکومت قاجاریان به دو بخش پشتکوه و پیشکوه تقسیم شد. امروزه لرستان نام یکی از استان‌های غربی ایران است. اقوام کرد، لر و برخی اقوام دیگر در لرستان ساکن هستند.لُر نام قومی ایرانی است که در باختر و جنوب باختری ایران زندگی می‌کنند. زبان لری خویشاوند نزدیک زبان فارسی و به همراه فارسی از شاخه فارسی‌تبار دسته جنوب باختری زبان‌های ایرانی است. ویژگی‌های زبان لری نشان می‌دهد که چیرگی زبان‌های ایرانی در منطقه لرستان در دیرینه‌شناسی باستان از سوی ناحیه پارس صورت گرفته و نه از سوی ناحیه ماد. لرها مردمانی هستند که از نظر قومی جزئی از مردم کرد به‌شمار نمی‌آیند.[۱] اما از این روی خویشاوندی لرها با مردمان کردتبار تنها در ایرانی بودنشان است.
لرستان سرزمینی کوهستانی، پر آب و دارای مراتع سرسبز است. در سراسر سرزمین لرستان پوشش درختانی مانند بلوط، نارون، گردو و بادام وجود دارد. تاریخ سکونت اقوام آریایی در لرستان به بیش از ۱۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح باز می‌گردد. ابتدا مادها در مناطقی که لرستان گفته می‌شود ساکن شدند. در سال‌های بین ۶۲۵ تا ۷۰۰ پیش از میلاد اقوام دیگری همچون سکاها نیز در لرستان ساکن شدند.
