مغولستان: تفاوت بین نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۷ ژانویهٔ ۲۰۱۵، ساعت ۱۱:۴۴

الگو:Coord الگو:جعبه اطلاعات کشور

مُغُولِستان الگو:به مغولی کشوری در مرکز قاره آسیا است.

جمعیت این کشور دو میلیون و ۷۵۰ هزار نفر است که ۹۵ درصد از آن‌ها مغول و حدود ۴ درصد از اقلیت قزاق هستند. بیش از ۴۵ درصد مردم این کشور نیز در شهر اولان‌باتور، پایتخت آن زندگی می‌کنند.الگو:سخ زبان رسمی این کشور مغولی است که به دو خط سیریلیک و مغولی نوشته می‌شود. مذهب ۵۳ درصد از مردم آن بودیسم تبتی است و حدود ۴۰ درصد نیز بی‌دین هستند. واحد پول این کشور توگروگ نام دارد و نظام سیاسی آن جمهوری پارلمانی است.

مغولستان تنها با روسیه و چین مرز دارد و با وجودی‌که نوزدهمین کشور بزرگ جهان از نظر مساحت است اما کم‌تراکم‌ترین کشور جهان از نظر جمعیت به‌شمار می‌آید. مغولستان هم‌چنین پس از قزاقستان دومین کشور بزرگ محصور در خشکی در جهان است.

ناحیه کشور کنونی مغولستان توسط پادشاهی‌های گوناگونی ازجمله شیونگنو، شیان‌بی، روران و گوگ‌ترک‌ها فرمانروایی می‌شد و چنگیزخان در سال ۱۲۰۶ امپراتوری مغول را در این نواحی برپا کرد. پس از فروپاشی دودمان یوآن، مغول‌ها به همان روش دیرین درگیری‌های قبیله‌ای و یورش‌های هراز گاهی به مرز چین بازگشتند. مغولستان در سده‌های ۱۶ و ۱۷ میلادی تحت نفوذ بوداگرایی تبتی آمد، و در پایان سده هفدهم تمامی مغولستان بخشی از قلمرو دودمان چینگ شد. پس از فروپاشی سلسله چینگ در سال ۱۹۱۱، مغولستان نیز اعلام استقلال کرد اما ناچار شد برای مستحکم کردن استقلال واقعی خود تا سال ۱۹۲۱ با جمهوری چین مبارزه کند. رسمیت بین‌المللی استقلال مغولستان در سال ۱۹۴۵ انجام شد.

پس از آن این کشور به طور فزاینده تحت نفوذ شوروی قرار گرفت و در سال ۱۹۲۴ جمهوری خلق مغولستان شکل گرفت و سیاستمداران آن دنباله‌روی سیاست‌های شوروی شدند. پس از فروپاشی نظام‌های کمونیستی در اروپای شرقی که در اواخر ۱۹۸۹ روی داد، مغولستان نیز در اوایل سال ۱۹۹۰ شاهد یک انقلاب دموکراتیک در داخل کشور بود که باعث تشکیل نظام چندحزبی و تنظیم یک قانون اساسی در سال ۱۹۹۲ شده و این کشور را به سوی اقتصاد بازار آزاد سوق داد.

تاریخ

کشور مغولستان زادگاه و خاستگاه قوم مغول است. مغول‌ها بیش از هر کشوری با چین ارتباط داشتند و گاه به کشور چین حمله می‌کردند و امپراتوران چین برای جلوگیری از حملات ایشان دست به ساخت دیوار چین زدند.

بزرگ‌ترین رهبر تاریخی مغولها چنگیزخان بود که توانست قبیله‌های مغول را یکپارچه سازد و رقیبان را نابود گرداند.

وی نخست چین را گشود. آنگاه به ایران و اروپا تاخت و پیروزی‌های بسیار پدید آورد. فرزندان او تا سال‌ها فتح‌های نیای خود را پی می‌گرفتند. فتح ایران و آسیای میانه توسط مغول‌ها را از فجیع‌ترین وقایع تاریخ میدانند که شمار زیادی از مردم این مناطق در پی این هجوم‌ها از بین رفتند.

پس از چنگیز و فرزندانش سرزمین مغولستان گمنام ماند. اما امپراتوری‌هایی مانند ایلخانان ایران و امپراتوری مغولی هند در بیرون از مرزهای تاریخی مغولستان مدت‌ها به حیات خود ادامه داد. در زمان نزدیک به ما این سرزمین زیر چیرگی شوروی گردانده می‌شد.

سیاست و روابط خارجی

پس از جنگ جهانی دوم مغولستان تحت‌تأثیر عواقب شوم جنگ و فراز و نشیب‌های فراوان و نفوذ قدرت‌های بزرگ مانند چین و اتحاد جماهیر شوروی قرار گرفت.

در ۱۹۲۴ حزب خلق مغول به حزب انقلابی خلق مغولستان تغییر نام داد و مغولستان در اکتبر ۱۹۴۵ طی یک همه‌پرسی عمومی به استقلال دست یافت و از لحاظ سیاسی به دو قسمت تقسیم شد: یک منطقه خودمختار در جمهوری خلق چین موسوم به «مغولستان داخلی» و دیگر جمهوری خلق مغولستان موسوم به مغولستان خارجی که در ۱۹۴۶ به‌وسیله دولت چین به‌رسمیت شناخته شد.

نوع حکومت مغولستان جمهوری پارلمانی است و پارلمان کشور مغولستان توسط مردم انتخاب می‌شود. انتخاب رئیس جمهور نیز جداگانه و توسط مردم صورت می‌پذیرد. حسب قانون اساسی مغولستان حق آزادی بیان و مذهب پیش بینی شده و حق مالکیت کشور از آن مردم می‌باشد. دو حزب فعال کشور مغولستان خزب حلق مغولستان و حزب دموکرات می‌باشند. رئیس جمهور مغولستان در صورت اینکه دوسوم پارلمان رای منفی به او بدهنداز مقام خود خلع خواهد شد. مغولستان در بخش سیاست خارجی فعال است و روابط اصلی خود را با دولت‌های روسیه, چین, هند, کره شمالی، کره جنوبی، ژاپن و ایالات متحده آمریکا برقرار کرده‌است. مغولستان در رویدادهایی مانند جنگ آمریکا و عراق, جنگ افغانستان و نیز نبرد سیرالئون نیروهایی معدودی اعزام کرده‌است^[۱]. همچنین مغولستان بعنوان همپیمان سازمان امنیت و همکاری اروپا در آسیا شناخته شده‌است.^[۲]

نامبار انخبایار از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۹ رئیس جمهور مغولستان بوده است.^[۳][۴]

جغرافیا

مغولستان در شمال آسیای میانه قرار دارد و مناطق مغول‌نشین از سوی شمال با سیبری و از جنوب با چین محصور شده‌اند. پایتخت آن اولان باتور است. مساحت مغولستان ۱٬۵۶۵٬۰۰۰ کیلومتر مربع است. مغولستان نوزدهمین کشور بزرگ جهان (پس از ایران) و در عین حال کم‌تراکم‌ترین کشور جهان است.

مغولستان مجموعاً ۸٬۱۱۴ کیلومتر مرز دارد که ۴٬۶۷۳ کیلومتر آن با چین و ۳٬۴۴۱ کیلومتر آن با روسیه است. به خاطر دوری مغولستان از دریا آب‌وهوای آن برّی و سرد و خشک است. ارتفاع سرزمین مغولستان از سطح دریا بین هزار تا دو هزار متر متغیر است. قسمت‌های شمالی و غربی آن را کوه‌ها پوشانیده‌اند و کوه‌های آلتای در غرب کشور تا سیبری ادامه می‌یابند. بلندترین نقطه مغولستان کوه «تاوان بوگد» با ۴٬۳۷۴ متر ارتفاع است که در مرز با چین و روسیه قرار گرفته‌است. در قسمت جنوبی این کشور بیابان گُبی قرار دارد که تا چین ادامه می‌یابد. اکثر مناطق در این کشور تابستانهای کوتاه و گرم و زمستان‌های بسیار سرد و پربرف دارند و اولان‌باتور، پایتخت این کشور، از نظر میانگین سالیانهٔ دما سردترین پایتخت جهان به‌شمار می‌آید. مغولستان بطور کلی کشوری سرد مرتفع و بادخیز است.

رودهای نیمه شمالی کشور پس از گذر در روسیه به اقیانوس منجمد شمالی و اقیانوس آرام می‌ریزند. رودهای نیمه جنوبی در راه خشک شده یا مقدار کمی از آب آن‌ها به شوره‌زارهای گبی وارد می‌شود.

ترابری

سامانه ترابری در مغولستان علاوه بر جاده‌ها و راه‌ها مبتنی بر جابجایی ریلی نیز می‌باشد. راه آهن سیبری از خاک مغولستان نیز می‌گذرد و سامانه قطار برای جابجایی کالا و مسافران کاربرد دارد. همچنین در مغولستان پروازهای هوایی هم انجام می‌شود و بیشتر فرودگاه‌های این کشور تنها پروازهای داخلی انجام می‌دهند. تنها فرودگاه بین‌المللی در کشور مغولستان فرودگاه بین‌المللی چنگیزخان است که در اولان باتور قرار دارد و پروازهایی از آن فرودگاه به کره جنوبی، چین ژاپن، روسیه و آلمان انجام می‌شود^[۵].

اقتصاد

واحد پول مغولستان توگروگ است. اقتصاد مغولستان به دامداری اشتراکی (گاو، گوسفند، بز و شتر) وابسته است. غلات (از جمله محصولات علوفه‌ای) در مقیاسی بزرگ در مزارع دولتی تولید می‌شود. بخش صنعتی عمدتاً به صنایع غذایی و پوست و پشم مربوط است. مغولستان دارای اقتصاد کشاورزی بوده، و صادرات آن شامل: گندم، جو، سیب زمینی، اسب و گاو است. ذخایر زیرزمینی آن نفت، سنگ آهن، طلا، مس و روی (قلع) است. مس یکی از کالاهای اصلی صادرات می‌باشد.

ازهم‌پاشی تجارت با اتحاد شوروی سابق در برهه‌ای از زمان مشکلات شدید اقتصادی ایجاد کرد و باعث شد مغولستان به طور فزاینده‌ای برای تجارت و کمک اقتصادی به چین و ژاپن چشم بدوزد.

اقتصاد مغولستان که مبتنی بر منابع غنی کانی‌ها است، در سال ۲۰۱۱ میلادی هفده ممیز سه دهم درصد رشد داشت. البته مغولستان این رشد اقتصادی را تا حدی مدیون سرمایه گذاری‌های خارجی مانند طرح معدن اویو تولگوی است که به او تی نیز شهرت دارد. بیشتر سنگ مس استخراج شده از این معدن به آن سوی مرزها در چین فرستاده می‌شود. این طرح عظیم و زیرساخت‌های مرتبط با آن منجر به رونق اقتصاد محلی شده‌است، اما در عین حال بر مراتع طبیعی و زندگی گله‌داران منطقه نیز تاثیر ناگوار گذاشته‌است.^[۶]

مردم

در آمارگیری سال ۲۰۰۷ عنوان شد که مغولستان ۲٬۹۵۱٬۷۸۶ نفر جمعیت دارد. که بر این حساب صد و سی و هشتمین کشور پرجمعیت جهان بشمار می‌رود. نرخ رشد جمعیت در کشور نیز برابر ۱٫۲٪ محاسبه شده‌است. مغولستان جمعیتی نسبتاً جوان دارد و ۵۹ درصد مردم آن کشور زیر سی سال سن دارند و ۲۹ درصد آنان کسانی هستند که سنشان از ۱۴ سال کمتر است. تا سال ۱۹۷۵ مغولستان بالاترین نرخ کلی زاد و ولد را که ۷٫۳۳ کودک به ازا هر زن بود را از آن خود داشت. با از میان رفتن حکومت سوسیالیستی امروزه این نرخ حدود چهار برابر کمتر شده‌است و در سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۰ این نرخ به۱٫۸۷ رسیده‌است. شهرنشینی رشد زیادی در مغولستان داشته‌است و حدود ۴۰٪ از مردم در اولان باتور بسر می‌برند. همچنین قبایل کوچ‌نشین و نیمه‌کوچ‌نشین نیز در این کشور هنوز سبک قدیمی زندگی خود را حفظ کرده‌اند^[۷].۸۵٪ مردم مغولستان مغول نژاد هستند که یشتر آن‌ها از تار خالخایی بشمار می‌روند. دومین قوم پر جمعیت این کشور پس از مغول بوریات‌ها می‌باشند که از اقوام آلتایی‌زبان بشمار می‌روند. همچنین اقوام قزاق، تووا، بوریات و روس نیز در این کشور بسر می‌برند.

زبان مغولی زبان رسمی مغولستان است. گویش اصلی مورد تکلم مغولی خالخایی است که بیش از ۹۰ درصد جمعیت این کشور بدان سخن می‌گویند. زبان‌های دیگر شامل قزاقی، زبان تووایی و بوریاتی می‌شود. زبان روسی و همچنین انگلیسی و چینی نیز کاربردهایی در زندگی روزانه دارد. زبان مغولی برخلاف مغول‌های چین که به خط مغولی نوشته می‌شود در این کشور به الفبای سیریلیک نگارش می‌گردد.

بیش از ۹۰٪ از مردم مغولستان بودایی هستند و مذهب بودایی تبتی دارند.۵٪ جمعیت آن کشور مسلمان سنی هستند که بیشتر اقلیت‌های ترک و نیز مغول‌های خوتونی را شامل می‌شود. همچنین ۴٪ جمعیت این کشور را مسیحیان تشکیل می‌دهند که اکثریت قریب به اتفاق آنان را پروتستان‌ها تشکیل می‌دهند. گروه‌های بسیار اندکی از قبایل بدوی آداب و عبادات شمنی را دنبال می‌کنند. هرچند شمنیزم در مغولستان متروک است و تنها در حد برخی آداب سنتی ردی از آن بجای مانده‌است. در طول دوره حکومت کمونیزم بر مغولستان در قرن بیستم آداب و عبادات دینی ممنوع بود تا حد زیادی از آن جلوگیری می‌شد. در سالهای میانی نیمه نخست قرن بیستم ممنوعیت‌ها شدت یافت و ده‌ها هزار نفر از کسانی که اعتراض داشتند کشته یا دستگیر شدند. شمار بسیاری از آنان را روحانیان بودایی تشکیل می‌دادند^[۸].

فرهنگ

فرهنگ مردم این کشور تا حد بسیار زیادی تحت تاثیرات فرهنگ روسی و چینی قرار گرفته‌است. ایشان به سوارکاری و رزم دلبستگی بسیاری دارند و در جشنواره‌های بومی خویش مرد و زن بدینگونه کارها دست می‌زنند. مراسم نادام مراسم ملی آنهاست که بازیهای محلی در آن انجام می‌شود. نوعی کشتی سنتی مغولی نیز در آن کشور انجام می‌شود که از محبوب‌ترین ورزش‌ها بشمار می‌رود. سبک معماری مغولستان تا حد قابل ملاحظه‌ای متاثر از معماری چینی است که گرایش به سبک تبتی در آن مشهود می‌باشد.

موسیقی بومی مغولستان نیز شباهت زیادی با اقوام آسیای میانه دارد. سازها عمدتاً سیمی هستند و نوعی آهنگ سنتی بنام اورتین دو در موسیقی آن کشور رایج است به ترانه طولانی معنی می‌دهد و معمولاً دونفره اجرا می‌گردد^[۹]. مردم مغولستان بسیار به چنگیزخان مغول احترام میگذارند و او را شخصیت اسطوره‌ای و ملی خود میدانند.

تقسیمات کشوری

• استان‌های مغولستان

نگارخانه

• Russian Orthodox Church in UB.JPG

  کلیسای مسیحی در اولانباتور

• Kloster zezerleg.JPG

  معبدی بودایی در تستسرلگ

• Ölgii Mosque.jpg

  مسجدی در اولگی

جستارهای وابسته

• سازمان همکاری شانگهای

منابع و پانویس

• Wikipedia contributors, "Mongolia," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Mongolia&oldid=505347489 (accessed August 8, 2012).

الگو:پانویس

پیوند به بیرون

الگو:ویکی‌سفر الگو:ویکی‌انبار-رده

• Mongolia Open Government
• Mongolia Ministry of Foreign Affairs
• Mongolian Tourist Board
• US Department of State - Mongolia

الگو:کشورهای آسیا

1. ↑ Ulaanbaatar, Mongolia, 27 July ۲۰۰۹ - Joint press conference by the Secretary-General and Mongolian Prime Minister Bayar Sanjaa
2. ↑ http://en.wikipedia.org/wiki/Mongolia#Foreign_relations_and_military
3. ↑ [۱]
4. ↑ رئیس جمهوری سابق مغولستان به جرم فساد مالی به چهار سال حبس محکوم شد
5. ↑ Lonely Planet Mongolia: Choibalsan transport
6. ↑ واجد مرکزی خبر، بازدید: اوت ۲۰۱۲.
7. ↑ National Statistical Office: Statistical Yearbook ۲۰۰۲
8. ↑ Encyclopædia Britannica Online
9. ↑ مشارکت کنندگان ویکی‌پدیای انگلیسیMongolia Culture