مهاباد: تفاوت بین نسخه‌ها

از دایره المعارف فرق اسلامی
پرش به: ناوبری، جستجو
جز («مهاباد» را محافظت کرد ([ویرایش=فقط مدیران] (بی‌پایان) [انتقال=فقط مدیران] (بی‌پایان)))
 
(یک نسخهٔ میانی توسط کاربر مشابهی که نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
−
{{ویکی‌سازی}}{{دیگر کاربردها}}
 
−
{{جعبه شهر ایران
 
−
|نام‌رسمی= مهاباد
 
−
|روی‌نقشه= آری
 
−
|عرض‌جغرافیایی =37٫16۴۷
 
−
|طول‌جغرافیایی =۴۵٫۷۲۱۷
 
−
|تصویر= Mahabad.jpg
 
−
|اندازه‌تصویر= ۲۵۰
 
−
|برچسب‌تصویر=
 
−
|استان= آذربایجان غربی
 
−
|شهرستان= مهاباد
 
−
|بخش= [[بخش مرکزی شهرستان مهاباد|مرکزی]]
 
−
|نام‌محلی=مه‌هاباد
 
−
|نام‌های‌دیگر=سابلاغ
 
−
|نام‌های‌قدیمی=ساوجبلاغ<ref>تاریخ هیجده ساله آذربایجان یا سرنوشت گردان و دلیران، احمد کسروی، انتشارات امیرکبیر، 1357، صص 600، 602 و...</ref>/ساوجبلاغ مکری<ref>[http://www.loghatnaameh.org/dehkhodaworddetail-6f319bab139540e2af9bc6feba2bdabf-fa.html لغت نامه دهخدا]</ref>
 
−
|سال‌شهرشدن= دورهٔ [[صفوی]]
 
−
|جمعیت =۱۴۷،۲۶۸ نفر در سال ۱۳۹۰<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.sko.ir/Sarshomari1390/Shahrhaye_IRAN.xls|عنوان=نتایج سرشماری سال ۱۳۹۰ | ناشر =معاونت برنامه‌ریزی استانداری خراسان جنوبی (به نقل از مرکز آمار ایران) |تاریخ =۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۲ |تاریخ بازبینی=۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۲}}</ref>
 
−
|رشدجمعیت=4/4{{مدرک|نیازمند منبع}}
 
−
|تراکم‌جمعیت=
 
−
|زبان=[[زبان کردی سورانی|کردی سورانی]]، [[مکریانی]]<ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =کلباسی | نام =ایران | پیوند نویسنده = | عنوان =گویش کردی مهاباد | ترجمه = | جلد = | سال =۱۳۸۵ | ناشر =پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی |مکان =تهران | شابک =964-426-291-3 | صفحه =یازده | پیوند = | تاریخ بازبینی =}}</ref>
 
−
|مذهب=[[سنی]] [[شافعی]]<ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =کلباسی | نام =ایران | پیوند نویسنده = | عنوان =گویش کردی مهاباد | ترجمه = | جلد = | سال =۱۳۸۵ | ناشر =پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی |مکان =تهران | شابک =964-426-291-3 | صفحه =شانزده | پیوند = | تاریخ بازبینی =}}</ref>
 
−
|مساحت=۲۵۹۲ کيلومتر مربع كه 6/9 درصد ازمساحت استان را دارا مي باشد
 
−
|ارتفاع=۱٬۳۲۰ متر
 
−
|میانگین‌دما=۱۲
 
−
|میانگین‌بارش‌سالانه=۳۳۰{{مدرک|نیازمند منبع}}
 
−
|شمارروزهای‌یخبندان=۹۹{{مدرک|نیازمند منبع}}
 
−
|تاسیس شهرداری=۱۳۱۰<ref>{{یادکرد وب | عنوان=بانک اطلاعات تقسیمات کشوری | نشانی=http://portal2.moi.ir/Portal/Home/Default.aspx?CategoryID=8f931308-c67e-4cf4-a5e7-3c1bbb1a6f32 | ناشر=وزارت کشور | تاریخ بازبینی=۲۸ اکتبر ۲۰۱۴ | کد زبان=fa}}</ref>
 
−
|شهردار=صلاح کردستانی
 
−
|ره‌آورد=عسل-سیب
 
−
|پیش‌شماره=۰٤٤٤
 
−
| پلاک اتومبیل = {{IRN}} ص ۳۷  و{{IRN}} ج ۲۷<ref>[http://acoforum.org/showthread.php?t=1713#axzz3q7ueicF8 بانک اطلاعاتی آکو، لیست پلاک‌های خودروهای ایران]</ref>
 
−
|وب‌گاه= [http://www.mahabad.ir/ شهرداری مهاباد]{{سخ}}
 
−
[http://www.mohabad-ag.ir/ فرمانداری مهاباد]
 
−
|جمله‌خوشامد= به‌خێرهاتن بۆ مه‌هاباد-به شهر فرهنگ پرور مهاباد خوش آمدید.
 
−
|پانویس=
 
−
}}
 
−
 
 
'''مَهاباد''' (به [[کردی]]: مه‌هاباد،<ref> [http://www.kurdi.info/ferheng/henbane-borine/index.htm هه‌نبانه بورینه/فرهنگ لغت کردی-کردی و فارسی/ صفحه ۸۶۶]</ref> mehabad) مرکز [[شهرستان مهاباد]] و یکی از شهرهای کردنشین [[استان آذربایجان غربی]] در [[ایران]] می‌باشد. مهاباد شهری سرسبز می‌باشد و در میان چندین کوه واقع شده‌است.
 
'''مَهاباد''' (به [[کردی]]: مه‌هاباد،<ref> [http://www.kurdi.info/ferheng/henbane-borine/index.htm هه‌نبانه بورینه/فرهنگ لغت کردی-کردی و فارسی/ صفحه ۸۶۶]</ref> mehabad) مرکز [[شهرستان مهاباد]] و یکی از شهرهای کردنشین [[استان آذربایجان غربی]] در [[ایران]] می‌باشد. مهاباد شهری سرسبز می‌باشد و در میان چندین کوه واقع شده‌است.
  
سطر ۴۱: سطر ۴:
 
.<ref>[http://www.mongabay.com/cities_urban_03.htm 2002 World's Largest Urban Areas [rank: 2001+&#93;<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref>  
 
.<ref>[http://www.mongabay.com/cities_urban_03.htm 2002 World's Largest Urban Areas [rank: 2001+&#93;<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref>  
  
−
مهاباد در منطقه مکری [[کردستان ایران]] واقع شده و نام کنونی آن در دوره رضا شاه بر آن نهاده شده است. این شهر پیشتر ساوج یا ساوجبلاغ خوانده می‌شد.<ref>Eagleton, W. ; Neumann, R.. "Mahābād." Encyclopaedia of Islam, Second Edition. Brill Online, 2013. Reference. 26 May 2013 <http://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/mahabad-SIM_4770>></ref> این شهر پایتخت [[جمهوری کردستان]] نیز در سال ۱۹۴۶ میلادی بوده است.<ref>[http://i-cias.com/e.o/kurdistan_republic.htm Kurdistan Republic of Mahabad]</ref> منطقه مهاباد، صحنه درگیریهای مکرر سیاسی در دوران مدرن بود، به طوری که پس از جمهوری کردستان این شهر مرکز ناسیونالیسم کرد قرار گرفت و در دوران [[انقلاب ۱۳۵۷ ایران]] به مدت کوتاهی تحت کنترل کردها بوده‌است.<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/357791/Mahabad Mahābād-britannica]</ref>
+
مهاباد در منطقه مکری [[کردستان ایران]] واقع شده و نام کنونی آن در دوره رضا شاه بر آن نهاده شده است. این شهر پیشتر ساوج یا ساوجبلاغ خوانده می‌شد.<ref>Eagleton, W. ; Neumann, R.. "Mahābād." Encyclopaedia of Islam, Second Edition. Brill Online, 2013. Reference. 26 May 2013 <http://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/mahabad-SIM_4770>></ref>  
  
−
== وجه تسمیه ==
 
−
* در متون و اسناد تاریخی نام این شهر نخست سووق بلاق (سوخ بلاق کلمه [[ترکی]] به معنی سرد چشمه) بعدها ساوج بلاغ و در دوره [[قاجاریه]] ساوج‌بلاغ مُکری قید شده‌است و تا سال ۱۳۱۵ به همین اسم نامیده می‌شد. اما در آن سال و مقارن با حکومت [[رضاشاه]]، بر اساس اقدام فرهنگستان وقت ایران و بنا بر پیشنهاد غلامرضا رشید یاسمی و تصویب فرهنگستان نام این شهر به مهاباد تغییر یافت<ref>[http://www.iau-mahabad.ac.ir/index.php/about-university/mahabad-city تاریخچه شهر] مهاباد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مهاباد</ref>
 
−
* در مورد نام مهاباد روایت گوناگونی وجود دارد. در لغت نامه دهخدا مهاباد را نام یک پیامیر می‌انگارد و کتاب او نیز به نام دساتیر معرفی می‌کند. تنها چند منبع ذکری از این کتاب می‌کنند.{{دقیق}}
 
−
* مادآباد و مهدآباد نیز در بعضی از کتاب‌ها برای واژه مهاباد ذکر شده که ظاهراً سندیتی ندارد.{{مشخص کنید|در چه کتبی؟ بر اساس چه منابعی؟}}
 
−
 
−
 
−
== پیشینه ==
 
−
[[پرونده:AZARBAIJAN MAP.JPG|بندانگشتی|بخشی از [[نقشه ایران و توران در دوره قاجاریه|نقشهٔ ایران و توران در دورهٔ قاجاریه]]؛ نام قدیمی مهاباد، ساوج‌بلاغ، در جنوب غربی نقشه مشهود است.]]
 
−
 
−
=== پیش از اسلام ===
 
−
ساوجبلاغ دیروز یا مهاباد امروز به دلیل داشتن موقعیت جغرافیایی ممتاز با وجود دشت‌ها و جلگه‌های حاصلخیز در شمار قدیم‌ترین سکونتگاه‌های بشری به شمار می‌رود. بررسی‌های علمی، شواهدی را از وجود مردمی با تمدن کشاورزی و دارای «سفال‌های منقوش» که همزمان با تمدن‌های سیلک ۳ و شوش بوده‌اند نشان می‌دهد. مردمان این تمدن‌ها در ۳٬۵۰۰ پیش از میلاد با تمدن‌های فلات ایران و میان‌رودان رابطه داشته‌اند. بررسی‌های باستانشناسی [[شهر ویران]] و [[یوسف‌کندی]] این موضوع را ثابت می‌کند. این تمدن‌ها تا پیش از هجوم آشوریان در هزاره اول پیش از میلاد دارای ثباتی نسبی بوده‌اند.<ref>فتح سواد العراق، ص۲۸۵</ref>
 
−
 
−
پس از هجوم آشوریان و نابودی تمدن‌های اورارتو و مانا، مردمان آنها به سوی نواحی جنوب و جنوب غربی استان آذربایجان غربی فعلی مهاجرت کردند. آنان برای محفاظت از خود در مناطق کوهستانی این نواحی دژهایی ساختند که بقایای این دژها مانند [[قلات شاه]] هنوز در منطقه وجود دارند.<ref>فتح سواد العراق، ص۲۸۵</ref>
 
−
 
−
در دوران آرامش این منطقه مادها شروع به سکونت در آن کردند. آرامگاه فقریکای (فخریکا) گواه حضور آنان در این منطقه است. ولی با هجوم آشوریان، آرامش از این منطقه رخت می‌بندد؛ به طوریکه تا دوره هخامنشیان زندگی در این منطقه تنها در دژها و مناطق کوهستانی، با حکمرانی‌های قبیله‌ای و اقتصاد شبانی ادامه یافت. در دوران هخامنشیان، امنیتی نسبی در منطفه برقرار شد ولی بدلیل اینکه این منطقه یکی از گذرگاه‌های یونانیان برای حمله به ایران بود دوباره امنیت از منطقه رخت بربست. این منطقه به دلیل تهاجمات مکرر یونانیان صدمات فراوانی دید. برای همین یکی از مجرب‌ترین شاخه‌های پارتیزانی ارتش اشکانیان در این منطقه استقرار یافت. تا دوره ساسانیان نیز منطقه، موقعیت حساس استراتژیک خود را حفظ کرد.<ref>فتح سواد العراق، ص۲۸۵،۲۵۷</ref>
 
−
 
−
[[بطلیموس]] نیز مهاباد را داروشاه و [[راولینوس]] بنام دارایاس نامیده‌است و امروزه در سه فرسنخی شهر فعلی قریه‌ای بنام [[دریاز]] (دریاس) مشهود است که از قرار معلوم شهر [[دارایاس]] آنجا بوده‌است.
 
−
 
−
=== پس از اسلام ===
 
−
مهاباد (ساوجبلاغ مکری) شهری‌ست قدیمی که در ازمنه پیشین مرکز نواحی کردنشین ([[مکریان]]) بوده‌است. دیرینگی این شهر دست کم به دوران [[صفوی]] بازمی‌گردد.
 
−
 
−
شهر مهاباد در کالبد کنونی توسط [[صارم‌بگ]] از ملوک کُرد ساوجبلاغ مُکری در اوایل سدهٔ ۱۱ هجری در بخش شمال نزدیک به خم رودخانه مهاباد محله [[باغ سیسه]] فعلی بنا گردید.{{مدرک}}
 
−
 
−
امپراطوزی صفویه به نام اسلام شیعه و علیه کردهای سنی ،داریاز مهاباد را ویران کرد.<ref>[http://books.google.com/books?id=bVNtAAAAMAAJ&q=Sauj-Bulagh++shia&dq=Sauj-Bulagh++shia&hl=en&sa=X&ei=7EcIVPixArGB7QaBloCQAQ&ved=0CCMQ6AEwAQ]</ref>
 
−
 
−
=== معاصر ===
 
−
این شهر در دهه‌های گذشته آشوب‌های سیاسی نیز به‌خود دیده‌است. مقر [[جمهوری مهاباد]] که در سال ۱۹۴۶ تشکیل شده‌بود در شهر مهاباد بود. پس از انقلاب، [[حزب دمکرات کردستان ایران]] در اسفند ۱۳۵۷در جریان میتینگی بزرگ فعالیت‌های علنی خود را پس از ۳۲ سال از سر گرفت. اندکی بعد دفتر سیاسی حزب دمکرات در محل خانهٔ جوانان مستقر شد. علاوه بر این [[کومله]] نیز با گشایش دفتر در این شهر به فعالیت پرداخت. در اواخر سال ۵۸ بیش از ۲۵ حزب سیاسی در این شهر فعالیت می‌کردند. اندکی بعد گروهای چپ ایرانی قانون اساسی [[جمهوری اسلامی]] را غیر دمکراتیک و واپسروانه خواندند. این گروهها پس از مدتها مذاکره تصمیم گرفتند تا یک قانون اساسی جدید را به تصویب رسانند. از آنجا که عمده مذاکرات و هماهنگی‌های این قانون اساسی در مهاباد انجام شده بود به [[میثاق مهاباد]] شهرت یافت. اما درست در روزی که قرار بود این مذاکرات با حضور دهها گروه نهایی شود، ارتش از دو محور به مهاباد حمله کرد.
 
−
 
−
مهاباد تا پاییز ۱۳۵۹ دوبار میان جمهوری اسلامی و پیشمرگان دمکرات -کومله دست به دست شد. تنها در هفته آخر شهریور ۱۳۵۹ بیش از ۶۵۰ نفر از ساکنان شهر بر اثر گلوله‌باران ارتش در این شهر کشته شدند.
 
−
 
−
تقسیمات سابق مهاباد و حومه و توابع تا سال ۱۳۲۲ شمسی بدین شرح بوده است:
 
−
 
−
بخش مرکزی مهاباد، بخش [[بوکان]]، بخش نقده، بخش اشنویه، بخش مرحمت آباد (که بعداً [[میاندوآب]] نامیده شد)، بخش شاهیندژ، بخش تکاب، بخش سقز، بخش بانه، بخش سردشت، بخش [[پیرانشهر]].<ref name="تاریخچه مهاباد">تاریخچه مهاباد، سید محمد صمدی/ چاپ دوم:۱۳۸۱</ref>
 
−
 
−
بخشهای پیرانشهر، نقده و اشنویه از سال ۱۳۲۲ بعلت عدم وجود ارتش ایران در مهاباد موقتاً تا اعاده وضع عادی ضمیمه [[شهرستان ارومیه]] شدند. بخشهای سقز، بانه و سردشت نیز از همان تاریخ و به همان دلیل ضمیمه [[شهرستان سنندج]] شدند.
 
−
 
−
بخش‌های میاندوآب، شاهیندژ و تکاب نیز ضمیمه سنندج گردیدند. تنها [[بوکان]] همراه مهاباد ماند. اما از بعد از ورود مجدد ارتش در ۲۱ آذر سال ۱۳۲۵ شمسی بخش‌های مذکور نه تنها به مهاباد ضمیمه نشدند بلکه هر یک از بخش‌های: میاندآب، نقده، تکاب، پیرانشهر، سقز، بانه و سردشت خود تبدیل به شهرستان شدند.<ref name="تاریخچه مهاباد"/>
 
−
 
−
== وضعیت طبیعی ==
 
−
=== جغرافیا ===
 
−
مهاباد در جنوب استان آذربایجان غربی، در عرض جغرافیایی َ۴۶ و ْ۳۶ شمالی و طول جغرافیایی َ۴۳ و ْ۴۵ شرقی<ref> [http://www.mohabad-ag.ir/tabid/1358/Default.aspx گزارش ایستگاه هواشناسی مهاباد ]</ref> و در دامنه رشته کوه‌های [[لند شیخان]] قرار دارد.<ref> [http://mahabad.irib.ir/index.php?option=com_content&task=view&id=583&Itemid=284 معرفی شهرستان مهاباد - صدا و سیمای مهاباد]</ref> ارتفاع این شهر از سطح دریا ۱۳۲۰ متر می‌باشد. و از آب و هوای معتدلی بر خوردار است که زمستان‌ها هوای سردی دارد و تابستان‌ها هوای شهر مهاباد گرم است.
 
−
شهرستان مهاباد یکی از شهرهای کردنشین جنوب استان آذربایجان غربی است که از شمال به شهرستان میاندوآب، از جنوب به سردشت، از غرب به پیرانشهر و نقده و از شرق به بوکان محدود می‌شود. این شهرستان در موقعیت طول جغرافیایی ۴۵ درجه و ۴۳ دقیقه شرقی و عرض جغرافیایی ۳۶ درجه و ۴۶ دقیقه شمالی از نصف النهار گرینویج واقع شده است. بر اساس آخرین تقسیمات کشوری، شهرستان مهاباد، دارای دو بخش (مرکزی و خلیفان) با ۵ دهستان و ۲۰۶ روستا است. مساحت تقریبی شهرستان مهاباد، حدود ۲۵۹۲ کیلومتر مربع است. فاصله آن تا مرکز استان ۱۲۰ کیلومتر و تا تهران ۷۵۰ کیلومتر است.
 
−
[[پرونده:اصلی ترین عکس2.jpg|قاب|وسط|نمایی از شهر مهاباد در زمستان]]
 
−
=== رودخانه‌ها ===
 
−
 
−
=== آب و هوا ===
 
−
شهر مهاباد با قرار گرفتن در شمال [[باختری ایران]] دارای آب و هوای معتدل کوهستانی است. تابستان‌ها خنک و زمستان‌ها بسیار سرد می‌باشد.<ref name="هواشناسی">{{یادکرد وب | عنوان = گزارش ایستگاه هواشناسی مهاباد  | نشانی =http://www.mohabad-ag.ir/tabid/1358/Default.aspx?PageContentID=217 |بازبینی = ٢٠-٧-٢٠١٢ | ناشر = فرمانداری ویژه مهاباد |زبان = فارسی}}</ref> بهار قشنگ‌ترین فصل دراین منطقه‌است. در فصل پاییز هوا بیشتر بادی است.
 
−
{{Klimatabelle
 
−
| TABELLE =
 
−
| DIAGRAMM TEMPERATUR = rechts
 
−
| DIAGRAMM NIEDERSCHLAG = deaktiviert
 
−
| DIAGRAMM NIEDERSCHLAG HÖHE = 250
 
−
| QUELLE =<ref name="هواشناسی"/>
 
−
| Überschrift =
 
−
| Ort = مهاباد
 
−
| hmjan = 3.73
 
−
| hmfeb = 4.82
 
−
| hmmär = 12.3
 
−
| hmapr = 16.27
 
−
| hmmai = 24.17
 
−
| hmjun = 30.13
 
−
| hmjul = 33.23
 
−
| hmaug = 32.86
 
−
| hmsep = 29.32
 
−
| hmokt = 22.80
 
−
| hmnov = 13.82
 
−
| hmdez = 8.55
 
−
| lmjan = −7.15
 
−
| lmfeb = −4.86
 
−
| lmmär = 0.84
 
−
| lmapr = 3.72
 
−
| lmmai = 7.46
 
−
| lmjun = 10.29
 
−
| lmjul = 13.14
 
−
| lmaug = 13.29
 
−
| lmsep = 10.19
 
−
| lmokt = 6.35
 
−
| lmnov = 1.21
 
−
| lmdez = -3.84
 
−
| nbjan = 51.11
 
−
| nbfeb = 59.55
 
−
| nbmär = 46.44
 
−
| nbapr = 79.24
 
−
| nbmai = 24.02
 
−
| nbjun = 2.05
 
−
| nbjul = 1.5
 
−
| nbaug = 0.3
 
−
| nbsep = 1.1
 
−
| nbokt = 26.63
 
−
| nbnov = 28.28
 
−
| nbdez = 29.8
 
−
| rdjan = 3
 
−
| rdfeb = 5
 
−
| rdmär = 4
 
−
| rdapr = 4
 
−
| rdmai = 0
 
−
| rdjun = 0
 
−
| rdjul = 0
 
−
| rdaug = 0
 
−
| rdsep = 0
 
−
| rdokt = 2
 
−
| rdnov = 3
 
−
| rddez = 6
 
−
| lfjan = 63.55
 
−
| lffeb = 68.4
 
−
| lfmär = 65.85
 
−
| lfapr = 60.25
 
−
| lfmai = 57.9
 
−
| lfjun = 46.75
 
−
| lfjul = 48.25
 
−
| lfaug = 49.15
 
−
| lfsep = 49.5
 
−
| lfokt = 53.55
 
−
| lfnov = 62.5
 
−
| lfdez = 64.8
 
−
}}
 
−
 
−
== مردم ==
 
−
=== زبان ===
 
−
{{اصلی|مکریانی}}
 
−
مردم مهاباد به زبان کردی [[سورانی]] با لهجه مُکری یا [[مکریانی]] از [[زبان کردی]] تکلم می‌کنند.<ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =رخزادی | نام =علی | پیوند نویسنده = | عنوان =آواشناسی و دستور زبان کردی | ترجمه = | جلد = | سال =۱۳۹۰ | ناشر =کردستان |مکان =سنندج | شابک =978-964-980-094-3 | صفحه =۳۵ | پیوند = | تاریخ بازبینی =}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =سنندجی | نام =شکرالله | پیوند نویسنده = | عنوان =تحفه ناصری | ترجمه = | جلد = | سال =۱۳۶۶ | ناشر =امیر کبیر |مکان =تهران | شابک = | صفحه =بیست و سه | پیوند = | تاریخ بازبینی =}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =کلباسی | نام =ایران | پیوند نویسنده = | عنوان =گویش کردی مهاباد | ترجمه = | جلد = | سال =۱۳۸۵ | ناشر =پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی |مکان =تهران | شابک =964-426-291-3 | صفحه =یازده | پیوند = | تاریخ بازبینی =}}</ref>
 
−
 
−
=== مذهب ===
 
−
دین مردم مهاباد [[اسلام]] و مذهبشان [[سنی]] [[شافعی]] ست. همچنین اقلیتی از [[ارمنیان|ارامنه]] و [[یهودی|کلیمیان]] در مهاباد حضور دارند؛<ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =کلباسی | نام =ایران | پیوند نویسنده = | عنوان =گویش کردی مهاباد | ترجمه = | جلد = | سال =۱۳۸۵ | ناشر =پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی |مکان =تهران | شابک =964-426-291-3 | صفحه =شانزده | پیوند = | تاریخ بازبینی =}}</ref>به علاوه شمار اندکی از [[شیعه|شیعیان]] که اصالتاً از دیگر شهرها یا استان‌ها هستند.<ref>{{یادکرد وب | تاریخ بازبینی=۱۵ اکتبر ۲۰۱۳ | عنوان=Sunnis in Mahabad | ناشر=sunnionline | تاریخ=۱۶ می ۲۰۱۱ | نشانی=http://en.sunnionline.us/index.php/sunni-community-in-iran/sunni-community-in-iran/2789-sunnis-in-qmahabadq.html | کد زبان=en}}</ref>
 
−
اکثر شیعیان مهاباد که ۲ درصد از جمعیت این شهر را تشکیل می‌دهند، ترک‌زبان هستند.<ref>[http://mobile.tasnimnews.com/fa/%D8%AE%D8%A8%D8%B1/1393/01/05/321334 مهاباد شهر فرهنگی مردمان کرد زبان]</ref>
 
−
<ref>[http://www.mahabadcity.ir/HomePage.aspx?TabID=4632&Site=DouranPortal&Lang=fa-IR معرفی شهر مهاباد]</ref>
 
−
به طوریکه در ماه محرم، در حسینیه های شهر به دو زبان ترکی و فارسی نوحه خوانده می شود.<ref>[http://m.islahweb.org/node/1061 تحلیلی بر عاشورای 1386 مهاباد]</ref>
 
−
 
−
=== تجارت ===
 
−
اکثر ساکنان شهرستان مهاباد به کار کشاورزی، دامداری، تجارت، خدمات و مشغولند. طی چند سال اخیر قاچاق نیز بعنوان یکی از مشاغل اصلی مردم این شهر مطرح شده است. بازارچهٔ فروش کالاهای خارجی دست دوم (تاناکورا) و بازارچه‌های فروش لوازم لوکس مثل بازارچهٔ اصغری، نوین، نور و... حدود هزاران شغل در این شهر ایجاد کرده است.
 
−
وجود دانشگاه‌های آزاد اسلامی و پیام نور، وجود مجتمع کشت و صنعت و همجواری با کشورهای ترکیه و عراق برای صادرات و واردات کالا و خدمات، امتیازات اقتصادی ویژه‌ای برای شهر محسوب می‌شوند.{{مدرک|نیازمند منبع}}
 
−
 
−
=== جمعیت ===
 
−
[[پرونده:Mahabad Population Change.jpg|بندانگشتی|تغییرات جمعیت مهاباد در سده ۱۴ام]]
 
−
جمعیت مهاباد ۱۸۷،۲۶۸ نفر در سال ۱۳۹۰ بوده است.که این رقم بشدت در حال افزایش است.
 
−
 
−
{{هرم جمعیتی
 
−
|width=50%
 
−
|align=right
 
−
|maxvalue=۸۷۶۹
 
−
|bg=rgb(100%,۱۰۰٪,۱۰۰٪)
 
−
|border=۰
 
−
|عنوان=هرم جمعیتی مهاباد در سال[[۲۰۰۶]]
 
−
|barcolor=rgb(50%,۵۰٪,۵۰٪)
 
−
|۱۰۰ و بیشتر|۴۸|۴۴
 
−
|۹۹-۹۵|۲۸|۲۶
 
−
|۹۴-۹۰|۶۰|۴۸
 
−
|۸۹-۸۵|۱۰۹|۱۰۸
 
−
|۸۴-۸۰|۴۳۲|۴۴۲
 
−
|۷۵-۷۹|۵۶۸|۵۷۳
 
−
|۷۰-۷۴|۱۰۹۰|۱۰۹۸
 
−
|۶۵-۶۹|۱۰۲۹|۱۱۱۹
 
−
|۶۰-۶۴|۱۱۹۹|۱۲۸۴
 
−
|۵۵-۵۹|۱۶۵۹|۱۷۹۷
 
−
|۵۰-۵۴|۲۶۴۱|۲۴۸۸
 
−
|۴۵-۴۹|۳۵۱۱|۳۵۱۹
 
−
|۴۰-۴۴|۴۲۵۹|۳۹۷۵
 
−
|۳۵-۳۹|۵۲۳۴|۴۸۳۵
 
−
|۳۰-۳۴|۵۲۷۱|۵۱۱۳
 
−
|۲۵-۲۹|۶۸۸۳|۶۷۶۴
 
−
|۲۰-۲۴|۸۷۶۹|۸۵۷۴
 
−
|۱۵-۱۹|۸۴۴۵|۸۲۷۶
 
−
|۱۰-۱۴|۶۸۰۹|۶۵۸۰
 
−
|۵-۹|۵۳۵۷|۵۱۴۵
 
−
|۰-۴|۵۴۱۵|۵۱۵۶
 
−
}}
 
−
 
−
=== اماکن تاریخی ===
 
−
== بناها ==
 
−
مقبره بداق سلطان در جنوب غربی شهر مهاباد و داخل قبرستان عمومی شهر قرار گرفته است، چون شهر مهاباد کلاً درمیان دره‌ای که رشته کوههایی آن را احاطه کرده و رودخانه‌ای بنام رودخانه مهاباد که از وسط شهر می‌گذرد قرار گرفته است، لذا قبرستان مذکور که آرامگاه بداق سلطان نیز در داخل آن قرار دارد در محلی مرتفع تر از شهر قرار گرفته است، گویا در زمان خودش این محدوده بصورت خاص به قبور بزرگان اختصاص داشته و وجود چند سنگ قبر این نظریه را تایید می‌نماید.<ref>[http://www.mohabad-ag.ir/tabid/1397/Default.aspx پایگاه فرمانداری ویژه مرکز مهاباد ]</ref>
 
−
* [[حمام میرزا رسول|حمام تاریخی میرزا رسول]] (که هم اکنون به موزه مردم‌شناسی تبدیل شده است)<ref> [http://www.portal-ag.ir/Page/Gardeshgari/MozeHa/MozeMahabad.aspx موزه مردم شناسی مهاباد (حمام میرزا رسول) - پورتال استان آذربایجان غربی]</ref>
 
−
* [[حمام لج]]
 
−
* [[سنگ نگاره‌های خره هنجیران]]
 
−
* [[دژقلات شاه]]
 
−
* [[برده کنته]]
 
−
* [[آرامگاه بداق سلطان]]
 
−
* [[پل ممیند]]<ref>[http://www.irtg.ir/historic.php?id=846 پل ممیند]</ref>
 
−
* [[فقرگاه|فقرگاه مهاباد]]
 
−
* [[حوضخانه رستم بیگ]]<ref>[http://www.irtg.ir/historic.php?id=844 حوضخانه رستم بیگ]</ref>
 
−
* [[حوضخانه شاه درویش]]<ref>[http://www.irtg.ir/historic.php?id=845 حوضخانه شاه درویش]</ref>
 
−
 
−
== مساجد ==
 
−
{{Div col|cols=2}}
 
−
* [[مسجد جامع سرخ]]
 
−
* مسجد شاه درویش
 
−
* مسجد عباس آقا
 
−
* مسجد دارالاحسان
 
−
* مسجد نور
 
−
* مسجد قبله
 
−
* مسجد رستم بیگ
 
−
* مسجد شاه درویش
 
−
* مسجد حاج صالح شاطری
 
−
* مسجد مولوی
 
−
* خانقاه شمزینان
 
−
* مسجد حاج سید حسن (فقیران)
 
−
* مسجد حسن‌زاده
 
−
* مسجد سید نظام
 
−
* مسجد سعدی
 
−
* مسجد داروغه
 
−
* مسجد چهار یار نبی
 
−
* مسجد حضرت عثمان (فجر)
 
−
* مسجد قاضی
 
−
* و ...
 
−
{{Div col end}}
 
−
 
−
 
−
شهرستان مهاباد ۲۵۷ مسجد دارد که از این تعداد ۷۲ مسجد در شهر و ۱۸۵ مسجد در روستاها قرار دارد. تقریباً در ۱۰ مسجد نماز جمعه برگزار می‌شود. در این شهرستان حدود ۴۰۰ نفر روحانی و طلبه علوم دینی زندگی می‌کنند که اکثر آن‌ها در شهر سکونت دارند. در این شهر تصوف و شیوخیت نیز تا اندازه‌ای وجود دارد. دراویش و صوفیان در خانقاه و تکیه‌های این شهر، شب‌های پنجشنبه گرد هم می‌آیند و به مراسم ذکر و دف نوازی می‌پردازند.
 
−
 
−
== باغ‌ها (شهر باغ‌های دیروز)<ref>ماهنامه مهاباد، سال سیزدهم، شماره ۱۵۱، سال ۱۳۹۲</ref> ==
 
−
 
−
{{Div col|cols=3}}
 
−
* باغ اسماعیل آقا
 
−
* باغ اصحابی
 
−
* باغ امین الاسلام
 
−
* باغ اوقاف
 
−
* باغ بلوری‌ها
 
−
* باغ به به زاده‌ها
 
−
* باغ پنجوی‌ها
 
−
* باغ چاوشین
 
−
* باغچهٔ میرزا رسول
 
−
* باغ حاجی قاسم
 
−
* باغ حسن‌زادهٔ بزاز
 
−
* باغ حسن خان (مرحوم قاضی)
 
−
* باغ حسن خان (عباس آقا دهبوکری)
 
−
* باغ حسین قلی خان
 
−
* باغ خلیل‌زاده‌ها
 
−
* باغ خیزی
 
−
* باغ میرزا رشید رشیدی
 
−
* باغ ساوا
 
−
* باغ سعید حاجی کاکه مین
 
−
* [[باغ سیسه]]
 
−
* باغ سیف الدین خان
 
−
* باغ شیخی
 
−
* باغ شیر و خورشید
 
−
* باغ عباس آقا دهبوکری
 
−
* باغ عزیز آقا دهبوکری
 
−
* باغ عزیز قلی
 
−
* باغ عزیز مشیری
 
−
* باغ عزیزه گول
 
−
* باغ علی‌آباد
 
−
* باغ فه‌قێیان (باغ طلبه‌ها)
 
−
* باغ قادر امینی
 
−
* باغ قادری‌ها
 
−
* باغ قبله
 
−
* باغ قوپی
 
−
* باغ قوره‌ره‌شی
 
−
* باغ گولان
 
−
* باغ گویزی
 
−
* باغ لاله عباسی
 
−
* باغ مجید خان
 
−
* باغ مظفر الدوله
 
−
* باغ ملا حسن
 
−
* باغ ملک
 
−
* باغ میرزا سلطان
 
−
* [[باغ مکائیل|باغ میکائیلی]]
 
−
* جالیز جنب باغ عزیز مشیری
 
−
* جالیز حسن ببری
 
−
* جالیز حسین فداکار
 
−
* جالیز خات نازدار
 
−
* جالیز صالح پروری
 
−
* جالیز و سبزیخانهٔ میرزا سلطان
 
−
* جالیز نبیلان
 
−
* سبزیخانهٔ سلطانیان
 
−
* سبزیخانهٔ عبدالله شاهرخ
 
−
* قوپی مولوی (مرداب مولوی)
 
−
* میشهٔ سید جامی (بیشهٔ سید جامی)
 
−
* میشهٔ کورتانی (بیشهٔ کورتانی)
 
−
{{Div col end}}
 
−
 
−
== بخش‌ها ==
 
−
=== گسترش شهر ===
 
−
قدیمی‌ترین منطقه مهاباد «[[باغ سیسه]]» نام دارد که یکبار هم بر اثر سیلاب ویران شده‌است و امروزه دارای معماری قدیمی و بافت آن رو به فرسایش است.
 
−
 
−
سیل و آسیب‌های دیگر باعث انتقال خانه‌ها به بخش‌های جنوبی و ایجاد محلات تازه پیرامون میدان چهارچراغ (شهرداری فعلی) گردیده‌است.
 
−
 
−
شهر مهاباد به حالت متروکه درآمده بود تا این که [[بداق سلطان مکری]] حکمران مهاباد دوباره به آبادانی آن پرداخت. بازرگانی در این شهر در دورهٔ قاجار گسترش یافت و مبادله کالا با شام و بیروت انجام می‌شد که بیشتر در [[سرا|سراهای]] موصلیان، کریمخان و کاشی‌ها در بازار مهاباد و کاروانسرای سیمون، همدانی‌ها، تاجرباشی و کوسه صورت می‌گرفت.
 
−
 
−
شهر مهاباد با جمعیت ۱۶،۰۰۰ نفر در ۱۹۴۵، ۲۰،۳۳۲ در ۱۹۵۶ و ۴۴،۰۰۰ در ۱۹۷۶، که تا ۱۹۸۰ به بیش از ۵۰٬۰۰۰ رسید به دلیل موقعیت جغرافیایی اش و بالاتر از همه به دلیل نقشش در تاریخ اخیر کرد به عنوان یک مرکز اداری، نظامی و فرهنگی سریعاً اهمیت یافت. تقریباً همهٔ مهابادیها کردهای مسلمان سنی اند. بسیار فارسی و ترکی آذری را به خوبی گویش غالب کردی که در کنار کردی سلیمانی در کردستان عراق، معیاری ادبی برای زبان کردیست، صحبت می‌کنند.<ref>Eagleton, W. ; Neumann, R.. "Mahābād." Encyclopaedia of Islam, Second Edition. Brill Online, 2013. Reference. 26 May 2013 <http://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/mahabad-SIM_4770></ref>
 
−
 
−
کوچ مردم به شهر در طول دهه ۵۵-۱۳۴۵ خورشیدی افزایش چشمگیر داشت و تراکم جمعیتی آن را بالا برد. بیشتر این کوچ‌ها از دیگر شهرهای کردنشین منطقه بوده‌اند.
 
−
 
−
پس از گسترش شهر بسیاری از باغ‌های پیرامون مهاباد مسکونی شدند که امروزه این امر در نام شماری از محلات این شهر که با واژهٔ باغ همراه است دیده می‌شود.
 
−
 
−
[[پرونده:CirCaraPlaceatnight.jpg|بندانگشتی|250px|میدان [[چهارچراغ]] (شهرداری) در شب]]
 
−
 
−
امروزه تمرکز ادارات، بانک‌ها و سازمانهای دولتی و مغازه‌ها و فروشگاه‌ها بیشتر در امتداد خیابان‌های جمهوری اسلامی، سید نظام، طالقانی، بلوار توحید و جام جم است. محلات [[کارمند|کارمندی]] شهر بیشتر در نیمهٔ شمالی و مناطقی که ورود و خروج کالاها (بسیاری از آن‌ها به صورت قاچاق) در آن بیشتر صورت می‌گیرد در نیمهٔ جنوبی شهر قرار دارد.
 
−
 
−
نخستین [[لوله‌کشی]] آب در سال ۱۳۴۰ خورشیدی در شهر مهاباد آغاز به کار کرد و تصفیه‌خانه آب مهاباد نیز در سال ۱۳۵۳ به راه افتاد. پیش از آن در اغلب خانه‌ها و مساجد [[قنات]] و چاه شخصی وجود داشت.
 
−
 
−
امروزه همه معابر شهر [[آسفالت]] است و شهرک صنعتی که در کیلومتر ۱۸ جاده مهاباد-میاندوآب قرار دارد و ۹ واحد آن به بهره‌برداری رسیده‌است برای ۱۸۴ نفر ایجاد اشتغال کرده‌است.<ref>ارشیدی، حسن (دانشجوی کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی)، [http://www.govar-mehabad.net/detail.asp?id=1928 شهرنشینی در مهاباد، کالبد شهری (از ۱۳۳۵ ه-ش تا ۱۳۸۵ ه-ش)]، مهاباد: ۸۰ - ۱۴/۱۱/۲۰۰۷.</ref>
 
−
 
−
=== مناطق شهرداری ===
 
−
 
−
{{محله‌های مهاباد}}
 
−
 
−
== سلامت ==
 
−
در اطراف مهاباد ساختمان‌هایی برای اسکان بیماران [[جذام|جذامی]] ساخته شده است.<ref>{{پک|||ک=جذام|کد زبان=fa}}</ref> این ساختمان‌ها مخصوص جذامیان شهرستان‌های جنوبی [[استان آذربایجان غربی|استان]] است.<ref>{{یادکرد وب | تاریخ بازبینی=۲۲ اکتبر ۲۰۱۳ | عنوان=ضرورت نگاه ویژه به بازماندگان جذامی‌های مهاباد | ناشر=واحد مرکزی خبر | تاریخ=۱۳۹۱/۰۳/۰۱ | نشانی=http://www.iribnews.ir/NewsText.aspx?ID=1527410}}</ref>
 
−
 
−
== اماکن گردشگری ==
 
−
* [[سد مهاباد|دریاچهٔ سد مهاباد]]
 
−
* [[باغ مکائیل]] (پارک ملت)
 
−
* [[غار سهولان]]
 
−
* [[بازارچه اصغری|بازارچه مرزی کالاهای وارداتی]]
 
−
* [[تالاب کانی برازان]]
 
−
** '''غار آبی سهولان'''
 
−
[[پرونده:سد مهاباد.JPG|بندانگشتی|چپ|250px|سدمهاباد]]
 
−
 
−
غار آبی سهولان در ۴۳ کیلومتری جادهٔ مهاباد-بوکان، بعد از روستای «عیسی کند»، در دامنهٔ کوه «کونه کوتر» (لانه کبوتر) و نرسیده به روستای سهولان، در کنار جاده واقع شده است. کلمه «سهول» در زبان محلی کردی به معنای «یخ» است که شاید وجه تسمیه این غار مربوط به یخ بندان‌های طولانی زمستانی و خنکی تابستانی آن باشد. این غار دو دهنه، بعد از غار علیصدر همدان، دومین غار آبی کشور است و از نظر آغاز پیدایش، به دوره دوم زمین‌شناسی (کرتاسه) بر می‌گردد. غار دارای سفره‌های آبی به صورت دریاچه‌ای صاف و زلال است و از چند حوضچه بزرگ که به وسیله دالان‌های آبی به هم متصل شده‌اند، تشکیل یافته است.
 
−
حداکثر عمق آب آن ۵۰ متر بوده و موجوداتی مثل خفاش و کبوتر چاهی دارد. غار سهولان دارای دو در اصلی است که به هم راه دارند و می‌توان از هر یک از آن‌ها وارد غار و از در دیگر خارج شد. بعد از ورود به غار و پس از طی مسیر پیاده، سوار قایق خواهید شد و به دیدن غار خواهید پرداخت. هم اکنون به لطف نورپردازی محیط درونی غار که با انواع لامپ‌ها و نورافکن‌ها چراغانی شده، مناظر شگفت انگیزی را می‌توان مشاهده کرد. رسوبات داخل غار (قندیل‌های آهکی) به اشکال زیبایی مثل پای فیل، عروس دریایی، خفاش، شیر، مار ماهی، لاک پشت، خوشه انگور، دلفین و... دیده می‌شوند.
 
−
 
−
'''پارک ملت'''
 
−
[[پرونده:Mellat_Park.JPG|بندانگشتی|چپ|250px|باغ میکائیل]]
 
−
پارک ملت که در بین عموم شهر مهاباد، به «[[باغ میکائیل]]» شهرت دارد، در پایین دست سد مهاباد و در کنار رودخانهٔ مهاباد واقع شده است. این پارک با برخورداری از آب رودخانهٔ مهاباد و شهر بازی و فضای سبز آن، محیط مناسبی برای استراحت و گذراندن اوقات فراغت مردم شهر و مسافران وارده به شهر می‌باشد. نورپردازی زیبا در پارک، رودخانه و اطراف آن، موسیقی کردی زیبایی که بی‌وقفه در پارک پخش می‌شود، رودخانه زیبایی که از دل این پارک می‌گذرد، با سنگ‌های بزرگ و جالب داخل آب و منطقه تفریحی و گردشگری که در روبروی پارک و در دل کوه ایجاد شده است، همه و همه پارک ملت مهاباد را به مکانی دیدنی تبدیل کرده است.
 
−
[[File:رودخانه حسن لو.JPG|thumb|رودخانه حسن لو]]
 
−
 
−
== سد مهاباد ==
 
−
 
−
دریاچهٔ سد مهاباد در فصل گرم سال، محیط مناسبی را برای شنا کردن و تفریح برای عموم مردم و مسافران، فراهم نموده است. در سال۱۳۴۶ توسط شرکت الکتروپروجکت یوگوسلاوی ساختمان این سد مخزنی بر روی رودخانه مهاباد، در حدود ۲ کیلومتری بالا دست شهر مهاباد آغاز و در سال ۱۳۵۰ (و به ارتفاع ۵/۴۶ م‌تر) به پایان رسید. سد مهاباد در فاصله بسیار نزدیکی به شهر قرار دارد و همین امر زیبایی و جلوه خاصی را به شهر بخشیده است.
 
−
 
−
این سد، جزو ۱۰ سد پرآب کشور است و از لحاظ اقتصادی به ویژه در بخش کشاورزی کمک قابل توجهی به مردم منطقه می‌نماید. هر سال در فصلهای بهار و تابستان مسافران زیادی برای دیدن این سد زیبا به شهرستان مهاباد سفر می‌کنند. جاده‌های ارتباطی مهاباد به سردشت و پیرانشهر از کنار این دریاچه زیبا عبور می‌کند. از نواحی دیدنی اطراف این دریاچه می‌توان به جزیره، سر میدان و تاقه دار (تک درخت) اشاره کرد. این دریاچه محل مناسبی برای تفریحاتی همچون شنا و ماهیگیری می‌باشد. از جمله ماهی‌های این دریاچه می‌توان به ماهی کپور و سوف اشاره کرد.
 
−
 
−
 
−
== تالاب کانی برازان ==
 
−
 
−
در حوزه استحفاظی شهرستان مهاباد و در سواحل جنوبی پارک ملی دریاچه ارومیه، تالابهای زیبایی همچون تالاب قوپی باباعلی، کانی برازان، گروس، داشخانه، قره قشلاق، تالاب حسنخان، چنگیز گل، و دریاچه مخزنی سد مهاباد واقع گردیده است که مامن و ماوای هزاران پرنده مهاجر آبزی و کنارآبزی و بومی منطقه می‌باشد. از بین این تالاب‌ها تالاب قوپی باباعلی در کنوانسیون بین‌المللی تالاب‌ها به عنوان تالاب بین‌المللی ثبت گردیده است. تالاب کانی برازان به دلیل موقعیت خاص و وجود گونه‌های در حال انقراض همچون اردک سرسفید و گونه‌های حمایت شده اردک مرمری، پلیکان سفید و ... جهت ارتقای سطح حفاظتی معرفی و پیشنهاد گردیده تا به عنوان یکی از مناطق چهارگانه سازمان حفاظت محیط زیست، تحت مدیریت قرار گیرد.
 
−
این تالاب در ۴۰ کیلومتری شمال شهرستان مهاباد و ما بین روستاهای بفروان، قره داغ و خورخوره واقع گردیده است. مساحت کل آن حدود ۹۰۰ هکتار و عمق متوسط آب در آن ۶۰ سانتی‌متر و حداکثر عمق آن ۱۲۰ سانتی‌متر می‌باشد. ارتفاع آب از سطح دریای آزاد ۱۶۲۵ متر می‌باشد. دایک ساحلی احداثی توسط وزارت نیرو، تالاب را به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم کرده است. آب تالاب از چشمه آب شیرین روستای قره داغ و شاخه انحرافی رودخانه مهاباد در پایین دست روستای خورخوره تامین می‌گردد. بخش جنوبی تالاب در دامنه کوه قره داغ (سیاه کوه) واقع گردیده و کوه مذکور و تپه باباحیدر بر آن
 
−
مشرف هستند. به دلیل موقعیت توپوگرافی و وجود توده‌های نی‌زار، پذیرای بیشترین جمعیت پرندگانی همچون میش مرغ، پلیکان، قو، فلامینگو، حواصیل، عقاب تالابی و انواع غاز، انواع مرغابی، آنقوت و... می‌باشد. غیر از پرندگان موجود در تالاب یک نوع وزغ سبز معمولی و یک نوع قورباغه مردابی و همچنین ماهی کپور در این تالاب زیست می‌نمایند.
 
−
 
−
== مراکز آموزشی ==
 
−
=== دانشگاه‌ها ===
 
−
* [[دانشگاه آزاد اسلامی واحد مهاباد]]
 
−
* [[دانشگاه پیام نور مهاباد]]
 
−
* [[دانشگاه جامع علمی و کاربردی واحد مهاباد]]
 
−
* [[آموزشکده فنی و حرفه‌ای سما واحد مهاباد]]
 
−
* [[دانشگاه غیر انتفاعی هیمن]]
 
−
* [[دانشگاه بین‌المللی امام خمینی قزوین پردیس مهاباد]]
 
−
 
−
== ره‌آوردها ==
 
−
=== غذاهای سنتی ===
 
−
از غذاهای سنتی مهاباد می‌توان به آش دوکلیو (نوعی آش دوغ) و انواع نان‌های روغنی چون کلانه و پنچه کش و ... اشاره کرد.<ref>{{یادکرد وب | تاریخ بازبینی=۲۵ اکتبر ۲۰۱۳ | عنوان=مهاباد بهترین میزبان مهمانان نوروزی | ناشر=خبرگذاری فارس | تاریخ=۹۲/۰۱/۰۴ | نشانی=http://www.farsnews.com/printable.php?nn=13920104000096 | کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب | تاریخ بازبینی=۲۵ اکتبر ۲۰۱۳ | عنوان=آش دوغ (دوکلیو) | ناشر=صدا و سیمای مرکز مهاباد | نشانی=http://mahabad.irib.ir/index.php?option=com_content&view=article&id=7693:آش-دوغ-(دوکلیو)&catid=375:آداب-و-رسوم | کد زبان=fa}}</ref>
 
−
 
−
=== صنایع دستی ===
 
−
از صنایع دستی مهاباد می‌توان قالی، جاجیم، گلیم و چاروق بافی، سکه و پولک دوزی، منجوق دوزی، رودوزی، سوزن دوزی، قرقره بافی (گیپوربافی)، مصنوعات چرمی، قلاب بافی، سجاده بافی و بافت پارچه و لباس کردی، خراطی، چاقو سازی وهمچنین کلاش و گیوه اشاره کرد.<ref>{{یادکرد وب | تاریخ بازبینی=۲۵ اکتبر ۲۰۱۳ | عنوان=گشتی در دنیای سوغاتی‌های آذربایجان غربی | ناشر=پایگاه خبری تحلیلی سلدوز | تاریخ=٢٦ اسفند ١٣٩١ | نشانی=http://sulduzkhabar.ir/index.aspx?siteid=10&pageid=501&newsview=43222 | کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب | تاریخ بازبینی=۲۵ اکتبر ۲۰۱۳ | عنوان=جاده‌ای به سمت بهار | ناشر=روزنامه جام جم | تاریخ=۵ خرداد ۱۳۸۹ | نام=زهرا | نام خانوادگی=کشوری | نشانی=http://www.aftabir.com/articles/view/social/tourism/c4c1274873069_mahabad_p1.php/جاده-ای-به-سمت-بهار | کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب | تاریخ بازبینی=۲۵ اکتبر ۲۰۱۳ | عنوان=مهاباد/ سوغاتی به نام کلاش | ناشر=خبرگذاری کردپرس | تاریخ=۱۳۹۰/۱۰/۲۱ | نشانی=http://kurdpress.com/Fa/NSite/FullStory/Photo/?Id=20378 | کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب | تاریخ بازبینی=۲۵ اکتبر ۲۰۱۳ | عنوان=معرفی شهرستان مهاباد (صنایع دستی) | ناشر=فرمانداری مهاباد | نشانی=http://www.mohabad-ag.ir/tabid/1358/Default.aspx?PageContentID=221 | کد زبان=fa}}</ref>
 
−
 
−
== افراد سرشناس ==
 
−
* [[محمدامین شیخ‌الاسلامی]]، شاعر، مترجم و نویسنده
 
−
* [[عبدالرحمن شرفکندی]]، شاعر، مترجم و نویسنده
 
−
* [[معروف کوکه‌ای]]، شاعر
 
−
* [[ملا غفور دباغی]]، شاعر
 
−
* [[وفایی]]، شاعرکلاسیک و غزل سرا
 
−
* [[حسین حوزنی مکریانی]]، تاریخ نویس و فرهنگ نویس کرد
 
−
* [[محمد قاضی]]، مترجم برجستهٔ ایرانی
 
−
* [[محمد ماملی]] خواننده کرد
 
−
* [[عزیز شاهرخ]] خواننده کرد
 
−
* [[خسرو سینا]]، نویسنده سینما و کارگردان تلویزیون و تئاتر
 
−
* [[بداق سلطان مکری]]، رئیس ایل مکری که بعد از ویران شدن مهاباد به آبادانی و عمران آن پرداخت
 
−
* [[قاضی محمد]]، نخستین رهبر [[حزب دمکرات کردستان ایران]] و [[جمهوری کردستان]]
 
−
* [[عبدالله اسحاقی]]، رهبر پیشین [[حزب دمکرات کردستان ایران]]
 
−
* [[غنی بلوریان]]، از رهبران [[حزب دمکرات کردستان ایران]]
 
−
* [[عزیز یوسفی]]، از رهبران [[حزب دمکرات کردستان ایران]]
 
−
* [[کریم حسامی]]، نویسنده، مترجم و یکی از رهبران [[حزب دمکرات کردستان ایران]]
 
−
* [[سلیمان معینی]]، از رهبران جنبش چریکی کردستان در سال‌های ۱۳۴۶-۴۷
 
−
* [[هاشم احمدزاده]] استادیار رشتهٔ مطالعات کردی در دانشگاه اکستر انگلستان
 
−
* [[امیر حسن‌پور]] دانشیار دانشکده تمدن‌های خاور میانه و نزدیک دانشگاه تورنتو
 
  
 
== منابع ==
 
== منابع ==
−
{{ویکی‌سفر}}
 
−
{{ویکی‌انبار-رده|Mahabad}}
 
 
{{پانویس|۲}}
 
{{پانویس|۲}}
 
* {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=متین|نام=پیمان|مقاله=جذام|دانشنامه=[[دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]]|سال=|
 
* {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=متین|نام=پیمان|مقاله=جذام|دانشنامه=[[دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]]|سال=|
سطر ۴۱۶: سطر ۱۳:
 
* نگاهی به تاریخ مهاباد، سید محمد صمدی، انتشارات رهرو مهاباد، ۱۳۷۳
 
* نگاهی به تاریخ مهاباد، سید محمد صمدی، انتشارات رهرو مهاباد، ۱۳۷۳
  
−
{{فرمانداری ویژه}}
+
 
−
{{استان آذربایجان غربی}}
+
  
 
[[رده:مهاباد|*]]
 
[[رده:مهاباد|*]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۸ دسامبر ۲۰۱۵، ساعت ۰۳:۴۹

مَهاباد (به کردی: مه‌هاباد،[۱] mehabad) مرکز شهرستان مهاباد و یکی از شهرهای کردنشین استان آذربایجان غربی در ایران می‌باشد. مهاباد شهری سرسبز می‌باشد و در میان چندین کوه واقع شده‌است.

بر اساس نتایج آمارگیری سال ۱۳۸۵ شهر مهاباد چهارمین شهر پرجمعیت آذربایجان غربی و همچنین بر اساس نتایج این آمارگیری این شهر پنجمین شهر بزرگ کردنشین ایران محسوب می‌شود.[۲][۲][۳] همچنین این شهر ۵۹امین شهر پرجمیعت ایران[۴] و ۲٬۶۸۶امین شهر پرجمیعت جهان است. .[۵]

مهاباد در منطقه مکری کردستان ایران واقع شده و نام کنونی آن در دوره رضا شاه بر آن نهاده شده است. این شهر پیشتر ساوج یا ساوجبلاغ خوانده می‌شد.[۶]


منابع

الگو:پانویس

  • ↑ هه‌نبانه بورینه/فرهنگ لغت کردی-کردی و فارسی/ صفحه ۸۶۶
  • ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ http://archive.is/20130105080941/http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gcis&lng=en&des=wg&geo=-106&srt=1pnn&col=abcdefghinoq&msz=1500&pt=c&va=&srt=1pnn
  • ↑ پایگاه اینترنتی مرکز آمار ایران
  • ↑ http://world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gcis&lng=en&des=wg&geo=-106&srt=1npn&col=abcdefghinoq&msz=1500&pt=c&va=x&srt=1npn
  • ↑ 2002 World's Largest Urban Areas [rank: 2001+]
  • ↑ Eagleton, W. ; Neumann, R.. "Mahābād." Encyclopaedia of Islam, Second Edition. Brill Online, 2013. Reference. 26 May 2013 <http://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/mahabad-SIM_4770>>
    • برگرفته از «http://www.wikiferaq.org/index.php?title=مهاباد&oldid=14517»