قصرشیرین: تفاوت بین نسخه‌ها

از دایره المعارف فرق اسلامی
پرش به: ناوبری، جستجو
 
(یک نسخهٔ میانی توسط کاربر مشابهی که نشان داده نشده)
سطر ۱۷: سطر ۱۷:
 
=== قصرشیرین پس از اسلام ===
 
=== قصرشیرین پس از اسلام ===
 
ابودلف مسعر بن المهلهل الخزرجی در آغاز سده چهارم هجری قصرشیرین را به صورت شهری «دارای ساختمان های بلند و عظیم» که «دید انسان از تعیین ارتفاع آن عاجز، و فکر از پی بردن به آن قاصر است» توصیف کرده است.<ref>اب‍ودل‍ف خ‍زرج‍ی، م‍س‍ع‍ر ب‍ن م‍ه‍ل‍ه‍ل، ''س‍ف‍رن‍ام‍ه اب‍ودل‍ف در ای‍ران (در سال ۳۴۱ هجری)'': با تعلیقات و تحقیقات ولادیمیر مینورسکی؛ ترجمه ابوالفضل طباطبایی ، تهران: زوار٬ ۱۳۵۴، ص۵۸.</ref> اما [[یعقوبی]] در سال [[۲۸۷ قمری]] از ویرانه های قصر یاد می کند و [[ابن اثیر]] از تخریب بیشتر آن در طی زلزله ای در سال [[۳۴۵ قمری]] خبر می دهد.<ref>سبحانی، نریمان ، ''شهر باستانی قصرشیرین'' ، کرمانشاه:انتشارات مؤسسه فرهنگی، هنری و سینمایی کوثر ، چاپ یکم: ۱۳۸۰، ص۳۳</ref> [[حمدالله مستوفی]] در قرن هشتم هجری و در سال [[۷۴۰ قمری]] ([[۱۳۴۰ (میلادی)|۱۳۴۰ میلادی]]) قصرشیرین را دارای هوایی بد و دارای بادهای سموم عنوان می کند و کاخ شیرین را «اندکی معمور» می نامد.<ref>ح‍م‍دال‍ل‍ه م‍س‍ت‍وف‍ی، ح‍م‍دال‍ل‍ه‌ب‍ن اب‍ی‌ب‍ک‍ر، ''ن‍زه‍ه ال‍ق‍ل‍وب ب‍ا م‍ق‍اب‍ل‍ه و ح‍واش‍ی و ت‍ع‍ل‍ی‍ق‍ات و ف‍ه‍ارس''، ق‍زوی‍ن: ن‍ش‍ر طه: ن‍ش‍ر ح‍دی‍ث ام‍روز، ۱۳۷۸، ۶-۴۵</ref>
 
ابودلف مسعر بن المهلهل الخزرجی در آغاز سده چهارم هجری قصرشیرین را به صورت شهری «دارای ساختمان های بلند و عظیم» که «دید انسان از تعیین ارتفاع آن عاجز، و فکر از پی بردن به آن قاصر است» توصیف کرده است.<ref>اب‍ودل‍ف خ‍زرج‍ی، م‍س‍ع‍ر ب‍ن م‍ه‍ل‍ه‍ل، ''س‍ف‍رن‍ام‍ه اب‍ودل‍ف در ای‍ران (در سال ۳۴۱ هجری)'': با تعلیقات و تحقیقات ولادیمیر مینورسکی؛ ترجمه ابوالفضل طباطبایی ، تهران: زوار٬ ۱۳۵۴، ص۵۸.</ref> اما [[یعقوبی]] در سال [[۲۸۷ قمری]] از ویرانه های قصر یاد می کند و [[ابن اثیر]] از تخریب بیشتر آن در طی زلزله ای در سال [[۳۴۵ قمری]] خبر می دهد.<ref>سبحانی، نریمان ، ''شهر باستانی قصرشیرین'' ، کرمانشاه:انتشارات مؤسسه فرهنگی، هنری و سینمایی کوثر ، چاپ یکم: ۱۳۸۰، ص۳۳</ref> [[حمدالله مستوفی]] در قرن هشتم هجری و در سال [[۷۴۰ قمری]] ([[۱۳۴۰ (میلادی)|۱۳۴۰ میلادی]]) قصرشیرین را دارای هوایی بد و دارای بادهای سموم عنوان می کند و کاخ شیرین را «اندکی معمور» می نامد.<ref>ح‍م‍دال‍ل‍ه م‍س‍ت‍وف‍ی، ح‍م‍دال‍ل‍ه‌ب‍ن اب‍ی‌ب‍ک‍ر، ''ن‍زه‍ه ال‍ق‍ل‍وب ب‍ا م‍ق‍اب‍ل‍ه و ح‍واش‍ی و ت‍ع‍ل‍ی‍ق‍ات و ف‍ه‍ارس''، ق‍زوی‍ن: ن‍ش‍ر طه: ن‍ش‍ر ح‍دی‍ث ام‍روز، ۱۳۷۸، ۶-۴۵</ref>
 
== قصر شیرین در دوران معاصر ==
 
[[پرونده:IMAGE 035.jpg|بندانگشتی|چپ| اثر به جا مانده از بنای تاریخی مربوط به ۱۱۰ تا ۱۲۰ سال پیش در شهر قصرشیرین که در زمان [[جنگ هشت ساله ایران و عراق]] نابود شد.]]
 
با آغاز جنگ ایران و عراق در سال ۱۳۵۹ قصر شیرین نخستین شهر از ایران بود که توسط ارتش بعث عراق تسخیر شد. ارتش عراق با ورود به شهر به تخریب شهر پرداخت، چنانکه تمامی ساختمان‌های شهر در مدت کوتاهی ویران گشت و تنها یک ساختمان باقی‌ماند که به عنوان مقر نیروهای بعثی مورد استفاده قرار می‌گرفت. آثار تاریخی شهر نیز همگی مورد تخریب قرار گرفتند. پس از پایان جنگ در سال ۱۳۶۷ اهالی شهر مجدداً به بازسازی شهر پرداختند و شهر را از نو بنا کردند. همچنین تعدادی از مردمان قصرشیرین در [[شهرستان ایوانغرب]] ساکن می‌باشند.
 
 
== جغرافیا ==
 
 
=== موقعیت جغرافیایی ===
 
=== موقعیت جغرافیایی ===
 
شهر قصرشیرین در ۱۶۶ کیلومتری غرب شهر [[کرمانشاه]] واقع شده‌است. این شهر بین طول جغرافیایی ۴۵ درجه و ۳۵ دقیقه شرقی و عرض ۳۴ درجه و ۳۱ دقیقه شمالی قرار دارد که ارتفاع آن از سطح دریا ۳۳۳ متر می‌باشد.<ref>[http://www.fallingrain.com/world/IR/13/Qasre_Shirin.html مختصات و ارتفاع]، بازدید در ۱۳ اکتبر ۲۰۱۳.</ref>
 
شهر قصرشیرین در ۱۶۶ کیلومتری غرب شهر [[کرمانشاه]] واقع شده‌است. این شهر بین طول جغرافیایی ۴۵ درجه و ۳۵ دقیقه شرقی و عرض ۳۴ درجه و ۳۱ دقیقه شمالی قرار دارد که ارتفاع آن از سطح دریا ۳۳۳ متر می‌باشد.<ref>[http://www.fallingrain.com/world/IR/13/Qasre_Shirin.html مختصات و ارتفاع]، بازدید در ۱۳ اکتبر ۲۰۱۳.</ref>
 
== مردم ==
 
=== زبان ===
 
زبان مردم قصرشیرین [[کردی جنوبی]] است که با لهجه ی قصری ادا می شود. همچنین گویش های دیگر کردی مانند [[سنجاوی]]، [[جافی]]، [[باجلانی]] و [[گورانی]] هم در قصرشیرین تکلم می شود. از این میان دو گویش گورانی و باجلانی امروز متکلم بسیار کمتری دارند و از سوی سازمان یونسکو در فهرست زبان های شدیداً در معرض خطر نابودی قرار گرفته اند.<ref>[http://www.endangeredlanguages.com/lang/hac پایگاه اینترنتی زبان های در خطر: زبان گورانی] بازدید در ۱۴ اکتبر ۲۰۱۳.</ref><ref>[http://www.endangeredlanguages.com/lang/bjm پایگاه اینترنتی زبان های در خطر: زبان باجلانی] ۱۴ اکتبر ۲۰۱۳.</ref>
 
 
===دین===
 
قصر شیرین از دیرباز مکانی برای هم زیستی مذاهب مختلف ازقبیل ([[اهل حق|یارسان]]، [[شیعه]]، [[سنی]]، [[یهودی]]، [[مسیحی]] و [[بهائی]]) بوده‌است.
 
 
 
 
== آثار تاریخی ==
 
* [[بان قلعه]]
 
* [[چهارقاپی]]
 
* [[کاخ خسرو]]
 
* [[حوش کری]]
 
* [[کاروانسرای عباسی قصر شیرین]]
 
* [[نهر شاه گدار]]
 
* [[قلعه جوانمیر]]
 
* [[حاجی قلعه سی]]
 
 
=== مشخصات و ویژگی‌های کاخ خسرو ===
 
در کتاب تاریخ ایران نوشته ژنرال [[سرپرسی سایکس]] در مورد کاخ خسرو آمده:
 
 
«عمارت خسرو یا کاخ خسرو در قصرشیرین در سمت غربی دامنه‌های زاگرس واقع و تاریخش از آغاز سده هفتم میلادی است. کاخ نامبرده در پارکی که محیط آن شش هزار متر می‌باشد بنا شده‌است. در بعضی جاها ایوانش هنوز نمودار است و آن شش متر و نیم ارتفاع دارد. در این نزهتگاه وسیع امروزه به جز ریشه‌های درختان خرما و انار چیز دیگر دیده نمی‌شود. ولیکن نویسندگان عرب شرح زیباییهای این باغ و شماره جانوران نادر و کمیابی را که در آن آزاد می‌گشتند را به تفضیل نوشته‌اند.
 
این کاخ مجلل که شعاع برکه آب مصنوعی جلو آن چشمها را خیره می‌نمود در طول شرقی و غربی بنا شده و دارای ۳۴۲ متر طول و در عریض‌ترین نقطه دارای ۱۷۸ متر عرض بوده‌است. در سمت شرقی عمارت پلکانی دو ردیف وجود دارد که منتهی به ایوانی می‌شد که ۹۹ متر پهنا داشته‌است. در این ایوان اتاقهای مسقف طاقی چندی قرار داشته که سه طاق آن مدخل یک دهلیز طویل را تشکیل می‌دادند و اتاقهای متعدد دیگر هم به این دهلیز راه داشته‌اند. مدخل اصلی این عمارت از همان پلکان فوق و از وسط ایوان به یک سرازیری می‌گذشت که با ۲۴ ستون آرایش یافته بود و از آنجا به عمارت خصوصی شاهنشاه داخل می‌شدند. اولین تالار بزرگ و وسیع این کاخ به سه راهرو تقسیم شده و منتهی به اتاق مربع شکلی می‌شده‌است و بعد از آنجا به اتاقهای دیگری داخل می‌شدند و ایوان مسقفی نیز در مرکز حیاط دیده می‌شود. اتاقهای پادشاه(نظیر آنچه در تخت جمشید است)دارای سقف چوبی است بر خلاف اتاقهای دیگر که عمدتاً طاقی بودند. مصالح و موادی که در این ساختمان بکار رفته‌اند از سنگ‌های آهکی کاخ هنی فشی پست تر می‌باشد. ستونها از آجرتراش و با گچ اندود شده و در این قسمت هم با مواد کاخهای مجلل هنی فشی تفاوت کلی دارد.»<ref>[http://kermanshah.ichto.ir/Default.aspx?tabid=1565&language=fa-IR] </ref>
 
 
 
 
== پانویس ==
 
{{پانویس|2}}
 
  
 
== منابع ==
 
== منابع ==

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۴ دسامبر ۲۰۱۵، ساعت ۰۳:۲۱

قصر شیرین (به کُردی قەسر شیرین Qesir-Şîrîn) یکی از شهرهای استان کرمانشاه در غرب ایران است. این شهر مرکز بخش مرکزی شهرستان قصر شیرین در غرب استان کرمانشاه است و در نزدیکی مرز ایران و عراق قرار گرفته‌است. قصر شیرین به دلیل نخل‌های بلند و همچنین محصولات متنوع کشاورزی مورد توجه بوده‌است. این شهر از دیرباز مکانی برای هم زیستی اقوام مختلف کرد، و مذاهب مختلف ازقبیل (یارسان، شیعه، سنی، یهودی، مسیحی و بهائی) بوده‌است. لازم به ذکر است در اطراف قصر شیرین منابع نفت نیز وجود دارد.الگو:مدرک

وجه تسمیه

علت نامگذاری این ناحیه به قصر شیرین، احداث کاخی برای شیرین، همسر مسیحی خسرو پرویز در این محل بوده‌است.[۱]

در مورد سوابق تاریخی و وجه تسمیه قصرشیرین مطالب فراوانی گفته شده، از جمله آنکه قصرشیرین را که اسم آن دستجرد، دستگرد بوده که یونانیها آنرا آرت میتا گفته اند " آرت" در زبان لاتینی به معنی معماری است. در این هر دو نام یگانگی الفاظ میتان و ماد مشهود است و دستگرد یکی از قصور سلطنتی خسرو پرویز بوده است. جغرافی دانان معتقدند که در دوره هخامنشی نیز این محل دارای بخش های آبادانی بوده که بنام های کاله یا اکرای پل "سرپل ذهاب " و کادینا " کرند" و باغشتانا و سرخک نوشیروان و قره غان خوانده میشدند. لسترنج آورده است که: شش فرسخ بعد از خانقین در نصف راه حلوان که اولین شهر استان جبلان است قصرشیرین واقع شده است. شیرین معشوقه خسرو پرویز است. و قصرشیرین قریه ای است یزرگ که بارو و خرابه قصر ساسانی در آنجا پدیدار است. ابن رشد در قرن سوم در باره آن می گوید: ایوانی بزرگ و با شکوه از گچ و آجر دارد. به گرد ایوان حجره هایی ساخته اند و حجره ها به یکدیگر راه دارند و در حجره ها به آن ایوان باز میشود. جلو ایوان صفحه ای است از سنگ مرمر، داستان فرهاد دلداده شیرین و پهلباد نوازنده و شبدیز اسب معروف خسروپرویز در بسیاری نقاط آن حول و حوش به صورت افسانه ای در آمده است. بر قصرشیرین جبال بزرگی مشرف است که در سر حد ایران واقع است. این شهر در طول تاریخ فراز و نشیب های زیادی را پشت سر گذاشته است ولی بعلت موقعیت خاص خود دوباره از نو ساخته شده است بطوریکه پس از حمله اعراب به ایران قصرهای خسروپرویز بکلی ویران گشت و تا سال۱۲۷۰ قمری قصرشیرین قصبه کوچکی بیش نبوده و جمعیتی در حدود۲۵۰۰ نفر داشت. قصرشیرین در جنگ بین المللی اول مرز سربازان دولتی آلمان و عثمانی از یک طرف و روسیه و انگلستان از طرف دیگر بود. ویرانه قصور وسیعی که بنام شیرین محبوبه خسروپرویز ساسانی موسوم و در جوار شهر چدید کنونی واقع گردیده است از عهد باستان تا حال مشرف بر شاهراه بزرگی است که اراضی مرتفع ایران را به دشت بین النهرین متصل می کند. قصرشیرین در دوران قاجاریه محل زمستانی حکام گوران و سنجابی بود که خالصه جات را از دولت اجاره می کردند.[۲]

پیشینه

قصر شیرین پیش از اسلام

قصر شیرین از شهرهای قدیمی و تاریخی استان کرمانشاه است و بنای آن را در آثار تاریخی و ادبی به خسرو پرویز نسبت می‌دهند وی در زمان پادشاهیش باغی وسیع با قصرهایی دلپذیر که متناسب با آب و هوای زمستان این ناحیه بود در این شهر بنا نهاد. پس از حمله عرب ها به امپراتوری ساسانیان، قصرهای خسرو پرویز به کلی ویران گشت. تا سال ۱۲۷۰. ق(برابر با ۱۸۵۳ میلادی)، قصرشیرین قصبه کوچکی بیش نبود.[۳]

قصرشیرین پس از اسلام

ابودلف مسعر بن المهلهل الخزرجی در آغاز سده چهارم هجری قصرشیرین را به صورت شهری «دارای ساختمان های بلند و عظیم» که «دید انسان از تعیین ارتفاع آن عاجز، و فکر از پی بردن به آن قاصر است» توصیف کرده است.[۴] اما یعقوبی در سال ۲۸۷ قمری از ویرانه های قصر یاد می کند و ابن اثیر از تخریب بیشتر آن در طی زلزله ای در سال ۳۴۵ قمری خبر می دهد.[۵] حمدالله مستوفی در قرن هشتم هجری و در سال ۷۴۰ قمری (۱۳۴۰ میلادی) قصرشیرین را دارای هوایی بد و دارای بادهای سموم عنوان می کند و کاخ شیرین را «اندکی معمور» می نامد.[۶]

موقعیت جغرافیایی

شهر قصرشیرین در ۱۶۶ کیلومتری غرب شهر کرمانشاه واقع شده‌است. این شهر بین طول جغرافیایی ۴۵ درجه و ۳۵ دقیقه شرقی و عرض ۳۴ درجه و ۳۱ دقیقه شمالی قرار دارد که ارتفاع آن از سطح دریا ۳۳۳ متر می‌باشد.[۷]

منابع

  1. پورشفیع، عبدالله ، بازسازی و جغرافیای شهری قصرشیرین ، تهران: آناهیتا، ۱۳۷۴، ص۹۰.
  2. الگو:بازسازی و جغرافیای شهری قصرشیرین
  3. [۱]
  4. اب‍ودل‍ف خ‍زرج‍ی، م‍س‍ع‍ر ب‍ن م‍ه‍ل‍ه‍ل، س‍ف‍رن‍ام‍ه اب‍ودل‍ف در ای‍ران (در سال ۳۴۱ هجری): با تعلیقات و تحقیقات ولادیمیر مینورسکی؛ ترجمه ابوالفضل طباطبایی ، تهران: زوار٬ ۱۳۵۴، ص۵۸.
  5. سبحانی، نریمان ، شهر باستانی قصرشیرین ، کرمانشاه:انتشارات مؤسسه فرهنگی، هنری و سینمایی کوثر ، چاپ یکم: ۱۳۸۰، ص۳۳
  6. ح‍م‍دال‍ل‍ه م‍س‍ت‍وف‍ی، ح‍م‍دال‍ل‍ه‌ب‍ن اب‍ی‌ب‍ک‍ر، ن‍زه‍ه ال‍ق‍ل‍وب ب‍ا م‍ق‍اب‍ل‍ه و ح‍واش‍ی و ت‍ع‍ل‍ی‍ق‍ات و ف‍ه‍ارس، ق‍زوی‍ن: ن‍ش‍ر طه: ن‍ش‍ر ح‍دی‍ث ام‍روز، ۱۳۷۸، ۶-۴۵
  7. مختصات و ارتفاع، بازدید در ۱۳ اکتبر ۲۰۱۳.