|
|
| (یک نسخهٔ متوسط توسط کاربر دیگری نشان داده نشده) |
| سطر ۱: |
سطر ۱: |
| − | {{بهبود منبع}}
| |
| − |
| |
| − | {{جعبه شهر ایران
| |
| − | |نام‌رسمی=شوشتر
| |
| − | |روی‌نقشه=آری
| |
| − | |عرض‌جغرافیایی=۳۲٫۰۲
| |
| − | |طول‌جغرافیایی=۴۸٫۸۳
| |
| − | |تصویر=Shushtar abshar.JPG
| |
| − | |اندازه‌تصویر=۲۵۰
| |
| − | |برچسب‌تصویر=
| |
| − | |استان=خوزستان
| |
| − | |شهرستان=شوشتر
| |
| − | |بخش=[[بخش مرکزی شهرستان شوشتر|مرکزی]]
| |
| − | |دهستان=
| |
| − | |نام‌محلی=
| |
| − | |نام‌های‌دیگر=
| |
| − | |سال‌شهرشدن=
| |
| − | |جمعیت=۱۰۶،۸۱۵ نفر در سال ۱۳۹۰ <ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.sko.ir/Sarshomari1390/Shahrhaye_IRAN.xls|عنوان=نتایج سرشماری سال ۱۳۹۰ | ناشر =معاونت برنامه ریزی استانداری خراسان جنوبی (به نقل از مرکز آمار ایران) |تاریخ =۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۲ |تاریخ بازبینی=۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۲}}</ref>
| |
| − | |رشدجمعیت= ۱/۶ درصد
| |
| − | |تراکم‌جمعیت=
| |
| − | |زبان= فارسی (گویش شوشتری)
| |
| − | |مذهب=شیعه
| |
| − | |مساحت= ۲۴۳۶ کیلومتر مربع
| |
| − | |ارتفاع= ۶۵ متر
| |
| − | |میانگین‌دما=
| |
| − | |میانگین‌بارش‌سالانه= ۳۲۲ میلیمتر
| |
| − | |شمارروزهای‌یخبندان= ندارد
| |
| − | |شهردار= آرش دُر
| |
| − | |ره‌آورد= کلوچه، حلوای زردک{{سخ}}، سبزی سرخ شده، ارده، ترشیجات
| |
| − | |پیش‌شماره= ۰۶۱
| |
| − | |وب‌گاه= [http://www.shushtarshora.ir شورای شهر شوشتر]
| |
| − | |جمله‌خوشامد=
| |
| − | |پانویس=
| |
| − | }}
| |
| − |
| |
| | '''شوشتَر''' از شهرهای استان خوزستان در جنوب غربی ایران است. این شهر در دامنه کوههای [[زاگرس]] قرار دارد. لقب این شهر از قدیم دارالمؤمنین (شهر مؤمنان) بوده است<ref>{{یادکرد وب | نویسنده=علی‌اکبر دهخدا| عنوان=مدخل شوشتر در لغت‌نامه | نشانی=http://www.loghatnaameh.com/dehkhodaworddetail-497eeca74f8d4d5dadb01950f6a1e49a-fa.html}} | | '''شوشتَر''' از شهرهای استان خوزستان در جنوب غربی ایران است. این شهر در دامنه کوههای [[زاگرس]] قرار دارد. لقب این شهر از قدیم دارالمؤمنین (شهر مؤمنان) بوده است<ref>{{یادکرد وب | نویسنده=علی‌اکبر دهخدا| عنوان=مدخل شوشتر در لغت‌نامه | نشانی=http://www.loghatnaameh.com/dehkhodaworddetail-497eeca74f8d4d5dadb01950f6a1e49a-fa.html}} |
| | </ref> | | </ref> |
| | | | |
| | == طبیعت و جغرافیا == | | == طبیعت و جغرافیا == |
| − | [[پرونده:Shushtar Canyon.jpg|بندانگشتی|270px|رودخانه دست کند گرگر در میانه شهر]]
| |
| − |
| |
| | شوشتر با مساحت ۲۴۳۶ کیلومتر مربع در شمال [[استان خوزستان]] کشور [[ایران]]، بین ۴۸ درجه و ۳۵ دقیقه تا ۴۹ درجه و ۱۲ دقیقه طول شرقی از [[نصف النهار]] [[گرینویچ]] و ۳۱ درجه و ۳۶ دقیقه تا ۳۲ درجه و ۲۶ دقیقه فرض شمالی از خط [[استوا]] قرار گرفته‌است. جمعیت آن 191 هزار نفر است(سرشماری سال 1390) و پنجاه و هفتمین شهر از نظر جمعیت در ایران است و در استان خوزستان پس از کلانشهر اهواز و شهرهای دزفول و آبادان چهارمین شهر بزرگ استان از لحاظ جمعیت محسوب می‌شود. موقعیت شوشتر در استان خوزستان مرکز و متمایل به شمال است. از لحاظ طبیعی دامنه‌های پایانی کوههای [[زاگرس]]، مرز شرقی این شهرستان و رود دز مرز غربی این شهرستان را تشکیل می‌دهد. میانگین ارتفاع شهرستان شوشتر از سطح دریا ۱۵۰ متر و ارتفاع نقطه مرکزی شهر شوشتر از [[سطح دریا]] ۶۵ متر است. کوههای مشرف به شوشتر [[فدلک]] نام دارند که پایان چین خوردگیهای [[زاگرس]] در [[جلگه خوزستان]] هستند. فاصله شوشتر تا [[اهواز]] ۸۵ کیلومتر و تا [[تهران]] ۸۳۱ کیلومتر و تا [[خلیج فارس]] ۲۲۲ کیلومتر است. | | شوشتر با مساحت ۲۴۳۶ کیلومتر مربع در شمال [[استان خوزستان]] کشور [[ایران]]، بین ۴۸ درجه و ۳۵ دقیقه تا ۴۹ درجه و ۱۲ دقیقه طول شرقی از [[نصف النهار]] [[گرینویچ]] و ۳۱ درجه و ۳۶ دقیقه تا ۳۲ درجه و ۲۶ دقیقه فرض شمالی از خط [[استوا]] قرار گرفته‌است. جمعیت آن 191 هزار نفر است(سرشماری سال 1390) و پنجاه و هفتمین شهر از نظر جمعیت در ایران است و در استان خوزستان پس از کلانشهر اهواز و شهرهای دزفول و آبادان چهارمین شهر بزرگ استان از لحاظ جمعیت محسوب می‌شود. موقعیت شوشتر در استان خوزستان مرکز و متمایل به شمال است. از لحاظ طبیعی دامنه‌های پایانی کوههای [[زاگرس]]، مرز شرقی این شهرستان و رود دز مرز غربی این شهرستان را تشکیل می‌دهد. میانگین ارتفاع شهرستان شوشتر از سطح دریا ۱۵۰ متر و ارتفاع نقطه مرکزی شهر شوشتر از [[سطح دریا]] ۶۵ متر است. کوههای مشرف به شوشتر [[فدلک]] نام دارند که پایان چین خوردگیهای [[زاگرس]] در [[جلگه خوزستان]] هستند. فاصله شوشتر تا [[اهواز]] ۸۵ کیلومتر و تا [[تهران]] ۸۳۱ کیلومتر و تا [[خلیج فارس]] ۲۲۲ کیلومتر است. |
| − |
| |
| − | === تقسیمات کشوری ===
| |
| − | شوشتر تا سال ۸۳ دارای بخش‌های مرکزی و [[گتوند]] بود. با تبدیل بخش گتوند به شهرستان گتوند، هم اکنون شهرستان شوشتر دارای بخش‌های مرکزی به مرکزیت شوشتر و [[شعیبیه]]، به مرکزیت گوریه‌است. شوشتر از اطراف با شهرستان‌های [[اهواز]]، [[دزفول]]، [[گتوند]]، [[هفتکل]]، [[مسجد سلیمان]] و [[شوش]] هم‌مرز میباشد.
| |
| − |
| |
| − | {{موقعیت جغرافیایی
| |
| − | | مرکز = شوشتر
| |
| − | | شمال =[[گتوند]]
| |
| − | | شمال شرقی = [[لالی]]
| |
| − | | شرق = [[مسجدسلیمان]]
| |
| − | | جنوب شرقی = [[هفتکل]]
| |
| − | | جنوب = [[اهواز]]
| |
| − | | جنوب غربی = [[اهواز]] و[[شوش]]
| |
| − | | غرب =[[شوش]]
| |
| − | | شمال غربی =[[دزفول]]
| |
| − | | تصویر =}}
| |
| − |
| |
| − | === محله‌ها ===
| |
| − | شهر شوشتر توسط شاخه‌های مختلف رودخانه کارون به سه منطقه بافت قدیم، بُلِیتی، و مناطق جدید شمال غربی شهر تقسیم شده‌است.
| |
| − | منطقه بُلِیتی در شرق شاخه [[گرگر]] واقع شده‌است. مناطق جدید شمال غربی شهر در شمال شاخه [[شطیط]] واقع شده و شامل مناطقی چون شوشترنو، فرهنگ شهر، مهرشهر و کوی نیرو می‌باشند. بافت قدیم که همچون جزیره‌ای در میان شاخه‌های گرگر، شطیط، داریون و رَقَت قرار دارد، در دوران گذشته به چهارده محله تقسیم می‌شده که محله‌های شرقی به نام حیدرخانه یا کهواز و محله‌های غربی به نام نعمت خانه یا موگِهی نامیده می‌شده‌اند.
| |
| − | === رودخانه‌ها ===
| |
| − | شوشتر موقعیت ویژه‌ای در جلگه خوزستان دارد و رودخانه‌های بزرگ [[کارون]] و [[دز]] از این شهرستان عبور می کنند. رودخانه دز از غرب شوشتر عبور می‌کند و مرز شوشتر را با شوش می‌سازد. اما رودخانه کارون پس از عبور از کوههای [[زاگرس]]، پس از سد گتوند وارد دشت عقیلی شده و از تنگه‌ای بین کوههای [[فدلک]] و [[کوشکک]] می گذرد و به طور کامل در جلگه خوزستان جاری می‌شود. این رودخانه پس از عبور از این تنگه با تخته سنگ بزرگی که شوشتر بر آن بنا شده برخورد می‌کند و توسط [[بند میزان]] به دوشاخه [[گرگر]] و [[شطیط]] تقسیم می‌شود. شاخه گرگر- یا دودانگه یا مسرقان- کانالی است که دست کند انسان است و تاریخ کندن آن مشخص نیست اما متون تاریخی نشان می‌دهد که این رودخانه ابتدا به رود دیگری در رامهرمز ملحق می‌شده و به [[خلیج فارس]] می‌ریخته و در دوران [[کوروش]] [[هخامنشی]] آن را در منطقه [[بندقیر]] توسط سدی به رودخانه [[کارون]] باز می‌گردانند. شاخه شطیط یا چهاردانگه نیز که از سد معروف [[شادروان شاپوری]] عبور می‌کند در بالادست سد شادروان شاخه‌ای از آن جدا می‌شود که [[داریون]] -داریوش یا دارا- نام دارد. این سه شاخه رودخانه کارون شوشتر را همچون جزیره‌ای محصور نموده و در طول تاریخ دشتی وسیع به نام [[میاناب]] را آبیاری کرده‌اند. در نهایت هرسه شاخه -شطیط، گرگر و داریون- در منطقه بندقیر جنوب شهرستان شوشتر به یکدیگر ملحق می‌شوند و در همانجا رود دز نیز به کارون ملحق شده و [[کارون بزرگ]] را می‌سازند و به‌طرف [[اهواز]] حرکت می‌کند.
| |
| − |
| |
| − | آب رودخانه پیش از ورود به شهر به دو شاخه تقسیم می‌شود: شاخه «گرگر» کارون که از داخل شهر عبور می‌کند، آبشارهای زیبایی را تشکیل می‌دهد و و شاخه دیگر «چهاردانگه» است که از غرب به سوی جنوب شوشتر جریان داشته و در محلی به نام «بند قیر» در جنوب شوشتر مجدداً به هم پیوند می‌خورد.
| |
| − | بسیاری از تأسیسات آبی باستانی همچون: آسیابها، کانالها، پل بندها، و آبشارها در مسیر شاخه های گرگر و شطیط ساخته شده اند. این آثار در سال 2009 به صورت یکجا با عنوان [[سیستم آب تاریخی شوشتر|سازه های آبی شوشتر]] به عنوان دهمین اثر [[ایران]] به ثبت میراث جهانی [[یونسکو]] رسیده‌اند.<ref>{{یادکرد وب | کنوانسیون جهانی یونسکو| عنوان=نظام آبی تاریخی شوشتر| نشانی=http://whc.unesco.org/en/list/1315/documents/}}
| |
| − | </ref>
| |
| − |
| |
| − | === منابع و معادن ===
| |
| − | شوشتر علاوه بر [[خاک آبرفتی]] دامنه زاگرس که بسیار حاصلخیز است دارای معادن [[گچ]]، [[آهک]]، سنگ ساختمانی، [[شن]] و [[ماسه]] است. جنگلهای بزرگی بصورت [[بیشه]] نیز در میان شاخه‌های مختلف رودخانه کارون وجود دارند. بر اساس آمار در سال ۷۴ جنگلها و مراتع شوشتر ۱۷۵هزار هکتار بوده‌است.
| |
| − |
| |
| − | === آب و هوا ===
| |
| − | شوشتر همانند اغلب شهرهای [[خوزستان]] دارای تابستانهای گرم و زمستانهای معتدل مدیترانه ای است. میانگین دمای سالیانه ۲۷٫۲ درجه سانتیگراد میباشد. متوسط بارندگی سالیانه در شوشتر ۳۲۲ میلیمتر محاسبه شده‌است.
| |
| − |
| |
| − | {{Weather box
| |
| − | |location= شوشتر
| |
| − | |metric first = Y
| |
| − | |single line = Y
| |
| − | |Jan high C = ۱۷
| |
| − | |Feb high C = ۱۹
| |
| − | |Mar high C = ۲۲
| |
| − | |Apr high C = ۲۸
| |
| − | |May high C = ۳۴
| |
| − | |Jun high C = ۳۸
| |
| − | |Jul high C = ۴۰
| |
| − | |Aug high C = ۴۰
| |
| − | |Sep high C = ۳۶
| |
| − | |Oct high C = ۳۰
| |
| − | |Nov high C = ۲۳
| |
| − | |Dec high C = ۱۸
| |
| − | |year high C = ۳۳
| |
| − | |Jan mean C = ۱۳
| |
| − | |Feb mean C = ۱۶
| |
| − | |Mar mean C = ۱۹
| |
| − | |Apr mean C = ۲۵
| |
| − | |May mean C = ۳۱
| |
| − | |Jun mean C = ۳۶
| |
| − | |Jul mean C = ۳۸
| |
| − | |Aug mean C = ۳۷
| |
| − | |Sep mean C = ۳۴
| |
| − | |Oct mean C = ۲۸
| |
| − | |Nov mean C = ۲۰
| |
| − | |Dec mean C = ۱۴
| |
| − | |year mean C = ۲۷
| |
| − | |Jan low C = ۸
| |
| − | |Feb low C = ۹
| |
| − | |Mar low C = ۱۵
| |
| − | |Apr low C = ۲۰
| |
| − | |May low C = ۲۷
| |
| − | |Jun low C = ۳۲
| |
| − | |Jul low C = ۳۴
| |
| − | |Aug low C = ۳۳
| |
| − | |Sep low C = ۳۰
| |
| − | |Oct low C = ۱۸
| |
| − | |Nov low C = ۱۷
| |
| − | |Dec low C = ۱۰
| |
| − | |year low C = ۲۶
| |
| − | |Jan sun = ۱۲۹
| |
| − | |Feb sun = ۱۵۹
| |
| − | |Mar sun = ۱۹۲
| |
| − | |Apr sun = ۲۱۹
| |
| − | |May sun = ۲۶۵
| |
| − | |Jun sun = ۳۲۱
| |
| − | |Jul sun = ۳۲۳
| |
| − | |Aug sun = ۳۱۶
| |
| − | |Sep sun = ۲۹۱
| |
| − | |Oct sun = ۲۳۲
| |
| − | |Nov sun = ۱۶۲
| |
| − | |Dec sun = ۱۳۳
| |
| − | |year sun = ۲۷۴۲
| |
| − | |source = شرکت مهندسین مشاور دزآب. گزارش زیست محیطی فاضلاب شوشتر (بر مبنای آمار ایستگاه هواشناسی سینوپتیک شوشتر در سالهای ۱۳۳۵ تا ۱۳۷۸)
| |
| − | }}
| |
| − |
| |
| − | == وجه تسمیه ==
| |
| − | بنا به گفته تاریخ نویسان از جمله حمزه اصفهانی، شوشتر به معنی خوبتر است؛ و چون شهر شوش رو به ویرانی می‌رفت، در شش فرسنگی بنا شد که خوش‌آب‌وهواتر و حاصلخیزتر از شوش بود و آن را شوشتر یعنی از شوش بهتر نامیدند.
| |
| − |
| |
| − | مستوفی در نزهت‌القلوب می‌نویسد: برخی اصل واژه شوشتر را «ششدر» احتمال دادند. آن بدین دلیل بوده که این شهر دارای شش دروازه بوده که عبارت‌اند از:
| |
| − | * [[دروازه ماپاریان]]
| |
| − | * [[دروازه دسبول]]
| |
| − | * [[دروازه آدینه]]
| |
| − | * [[دروازه لشکر]]
| |
| − | * [[دروازه مقام علی]]
| |
| − | * [[دروازه گرگر]]
| |
| − |
| |
| − | بعضی دیگر آن را «شه‌شاتر» یعنی شهر شاه لقب داده‌اند. برخی از تاریخدانان بر این باورند که نام شوشتر از واژه شوشا یا سوسا یعنی مطبوع و دلپسند ماخوذ گردیده‌است.
| |
| − |
| |
| − | در [http://www.shushtarchtb.ir پایگاه میراث فرهنگی شوشتر] وجه تسمیه‌های دیگری برای شوشتر آمده‌است:
| |
| − | # شوش به معنای کنارستان، و شوشتر به معنای آن سوی کنارستان
| |
| − | # زن یزدگرد، شوشین‌دخت نام داشت، که دو شهر شوشتر و شوش را بنا نهاد
| |
| − | # شوشتر از واژهٔ «شوشدر» گرفته شده، به معنای دروازهٔ شوش
| |
| − | # برخی پیوند واژهٔ شوشتر را با «[[تیشتر]]» (الاههٔ باران، ایزدبانوی آب‌آفرین) می‌دانند
| |
| − |
| |
| − | == مرکزیت استان خوزستان ==
| |
| − | شوشتر از زمان [[ساسانیان]] تا ابتدای [[پهلوی]] در اغلب دوره‌های تاریخی مرکز استان [[خوزستان]] بوده‌است.
| |
| − | در سال ۱۳۰۳ شمسی، در پی شیوع بیماری وبا، به دستور رضاشاه پهلوی، مرکز استان خوزستان (استان ششم) از شوشتر به ناصری ([[اهواز]]) منتقل گردید.<ref>{{یادکرد وب | پایگاه اطلاع رسانی شهرداری اهواز| عنوان=شهرداری اهواز| نشانی=http://www.ahvaz.ir/Default.aspx?tabid=107}}
| |
| − | </ref>
| |
| − | اداره معارف آخرین اداره دولتی خوزستان بود که در سال ۱۳۰۳ از شوشتر به اهواز منقل شد.
| |
| − |
| |
| − | == ثبت آثار باستانی در میراث جهانی یونسکو ==
| |
| − | [[پرونده:Shushtar Waster Structure2.jpg|بندانگشتی|270px|آبشارها و آسیابهای آبی شوشتر]]
| |
| − | آثار باستانی زیر در نشست سالانه کمیته میراث جهانی یونسکو در ۲۶ ژوئن ۲۰۰۹ (۵ تیرماه ۱۳۸۸) در شهر سویل اسپانیا، با احراز معیارهای ۱، ۲ و ۵ با عنوان [[سازه های آبی شوشتر|نظام آبی تاریخی شوشتر]] بصورت یکجا به عنوان دهمین اثر [[ایران]] در [[فهرست میراث جهانی یونسکو]] با شماره ۱۳۱۵ به ثبت رسیده‌اند<ref>{{یادکرد وب | کنوانسیون جهانی یونسکو| عنوان=نظام آبی تاریخی شوشتر| نشانی=http://whc.unesco.org/en/list/1315/documents/}}
| |
| − | </ref>
| |
| − | :
| |
| − | [[پرونده:Sushtar Bridge.jpg|بندانگشتی|چپ|200px|پل شادروان]]
| |
| − | * [[بند میزان]]
| |
| − | * [[برج کلاه فرنگی]]
| |
| − | * رودخانه دست کند [[نهر گرگر|گرگر]]
| |
| − | * [[پل بند گرگر]]
| |
| − | * [[مجموعه آبشارها و آسیابهای آبی]]
| |
| − | * [[بند برج عیار]] و [[نیایشگاه صابئین]]
| |
| − | * [[بند ماهی بازان شوشتر]] (بند خداآفرین)
| |
| − | * [[قلعه سلاسل]]
| |
| − | * نهر [[داریون]]
| |
| − | * [[پل و سد شادروان شوشتر|پل بند شادروان]]
| |
| − | * [[بند خاک]]
| |
| − | * [[پل بند لشکر]] و [[پل شاه علی]]
| |
| − | * [[بند شرابدار]]
| |
| − | [[پرونده:Shushtar Railway Station.jpg|بندانگشتی|چپ|200px|ایستگاه راه آهن شوشتر]]
| |
| − | == ایستگاه راه آهن شوشتر ==
| |
| − |
| |
| − | ایستگاه راه آهن شوشتر و خط راه آهن شوشتر-هفت تپه به طول۶۰کیلومتر در تاریخ پنجم خرداد ماه ۱۳۹۲ با حضور وزیر راه و شهرسازی و جمعی از مسولان استانی به دست نماینده ولی فقیه در خوزستان افتتاح شد.اعتبار این پروژه۲۹میلیارد تومان اعلام شده است.راه آهن شوشتر روزانه در مسیرهای مشهد و تهران جابجایی دارد.
| |
| | | | |
| | == پیشینه تاریخی == | | == پیشینه تاریخی == |
| سطر ۱۸۷: |
سطر ۱۱: |
| | | | |
| | === تاریخچه شهرنشینی === | | === تاریخچه شهرنشینی === |
| − | [[پرونده:Shushtar Waster Structure1.jpg|بندانگشتی|270px|آبشارها و آسیاب های آبی شوشتر]]
| |
| | [[ابن مقنع]] گوید: «اول شهری که پس از توفان نوح بنا نهادند، [[شوش]] و شوشتر بود.» <ref> مجالس المؤمنین-قاضی نورالله شوشتری(شهید ثالث)-جلد اول صفحه۶۹-انتشارات کتابفروشی اسلامیه- تهران-۱۳۶۵-چاپ سوم </ref> | | [[ابن مقنع]] گوید: «اول شهری که پس از توفان نوح بنا نهادند، [[شوش]] و شوشتر بود.» <ref> مجالس المؤمنین-قاضی نورالله شوشتری(شهید ثالث)-جلد اول صفحه۶۹-انتشارات کتابفروشی اسلامیه- تهران-۱۳۶۵-چاپ سوم </ref> |
| | | | |
| سطر ۱۹۴: |
سطر ۱۷: |
| | در دوران اسلامی شوشتر از نظر علمی، فرهنگی و معارف اسلامی به مرحله‌ای رسید که همواره مورد توجه بود و در تمام دوران اسلامی مرکز حکومتی خوزستان بوده‌است. در آن دورانهای پر از کشمکش، در شورشهایی که علیه خلفای اموی و عباسی صورت می‌گرفت تا حمله مغولان خوزستان از موقعیت استراتژیکی برخوردار بود و فتح شوشتر بمنزله تسخیر خوزستان بود. در پایان قاجاریه با احداث راه آهن و عدم عبور آن از شوشتر و بی رونق گشتن کشتیرانی در کارون شمالی، شوشتر موقعیت بندری خود را از دست می‌دهد. متعاقب رکود اقتصادی در شوشتر، مرکزیت خوزستان به [[اهواز]] منتقل می‌گردد. | | در دوران اسلامی شوشتر از نظر علمی، فرهنگی و معارف اسلامی به مرحله‌ای رسید که همواره مورد توجه بود و در تمام دوران اسلامی مرکز حکومتی خوزستان بوده‌است. در آن دورانهای پر از کشمکش، در شورشهایی که علیه خلفای اموی و عباسی صورت می‌گرفت تا حمله مغولان خوزستان از موقعیت استراتژیکی برخوردار بود و فتح شوشتر بمنزله تسخیر خوزستان بود. در پایان قاجاریه با احداث راه آهن و عدم عبور آن از شوشتر و بی رونق گشتن کشتیرانی در کارون شمالی، شوشتر موقعیت بندری خود را از دست می‌دهد. متعاقب رکود اقتصادی در شوشتر، مرکزیت خوزستان به [[اهواز]] منتقل می‌گردد. |
| | | | |
| − | در دوران [[امیرکبیر]] به دلیل یک آشوب محلی، مردمان شهر شوشتر که بیش از ۸۰ درصد آنها [[مندایی]] بودند، برای جلوگیری از خون‌ریزی مجبور شدند تا [[اسلام]] بیاورند.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/arts/2015/01/150107_l51_mandaeans_sabein_report روایت منداییان ایران؛ کم جمعیت اما متحد]، بی‌بی‌سی فارسی</ref> | + | در دوران [[امیرکبیر]] به دلیل یک آشوب محلی، مردمان شهر شوشتر که بیش از ۸۰ درصد آنها [[مندایی]] بودند، برای جلوگیری از خون‌ریزی مجبور شدند تا [[اسلام]] بیاورند. |
| − | | + | |
| − | در [[دهه ۱۳۵۰ خورشیدی]]، به فرمان [[محمدرضا شاه پهلوی]]، شرکت [[کشت و صنعت کارون]]، با عنوان بزرگترین کارخانه تولید قند و شکر خاورمیانه، آغاز به کار کرد. پس از [[انقلاب ۱۳۵۷ ایران]] و در طول [[جنگ ۸ ساله]]، شوشتر از حملات [[نیروی هوایی عراق]] در امان نماند. اما نسبت به شهرهایی چون دزفول و اهواز دارای امنیت بهتری بود و همین امر باعث می‌شد تا بسیاری از جنگ‌زدگان [[استان خوزستان]] به شوشتر پناه بیاورند.
| + | |
| − | | + | |
| − | در [[سفرنامه|سفرنامه‌های]] بسیاری از شوشتر یاد شده‌است.{{مدرک}} در متون تاریخی غرب (روم و یونان باستان) شوشتر را با Šurkutir می‌شناسند. همچنین در جهان عرب شوشتر را با نام «تستر» می‌شناسند. در بسیاری از اشعار کهن فارسی از دیبای شوشتر، پرند شوشتر و بهار شوشتر یاد شده‌است. همچنین شاهنامه فردوسی ماجرای ساختن سد شادروان شوشتر را در زمان شاپور اول ساسانی نقل می‌کند.
| + | |
| − | شوشتر از دو محله بزرگ موسوم به "حیدرخانه یا کهواز" و "نعمت خانه یا موگیهی" تشکیل یافته که "حیدرخانه" مشتمل بر چهار محله بزرگ و "نعمت خانه" مشتمل بر هشت محله بوده‌است که هر محله را خانی اداره میکرده‌است.
| + | |
| − | | + | |
| − | == وصف شوشتر در سفرنامه های سیاحان ==
| + | |
| − | یکی از سیاحان معروفی که از شوشتر دستکم دو باز بازدید کرده است [[ابن بطوطه]] است او از دیدنی های شوشتر شگفت زده شده و علمای آنجا را جزو بزرگترین دانشمندان نامیده است.ابن بطوطه در [[سفرنامه ابن بطوطه]] همانند [[ابن خلدون]] از فرهنگ و شهریگری سرزمین فارس یا ایران با عظمت یاد کرده و حتی در [[تبریز]] و [[شوشتر]] دانشمندانی را ملاقات نموده که بر تمام دانشها چیره بوده‌اند او همچنین اشاره می‌کند که در [[شیراز]] زنان اجتماعات داشتند و در امور اجتماع همکاری داشتند.
| + | |
| − | | + | |
| − | == زبان ==
| + | |
| − | مردم شوشتر به [[گویش شوشتری]] که از گویش‌های زبان فارسی میباشد صحبت میکنند.همچنین [[گویش بختیاری]] نیز رایج میباشد.
| + | |
| − | | + | |
| − | == موسیقی سنتی شوشتری ==
| + | |
| − | [[گوشه شوشتری]] یا [[مایه شوشتری]] در [[موسیقی ایرانی]] گوشه ای شناخته شده است. شوشتری گوشه‌ای است از دستگاه [[همایون]]. از [[همایون]] دو گوشه مشتق می‌شوند: یکی گوشه شوشتری و دیگری اصفهانی. شوشتر بر روی تمام دستگاه‌های موسیقی ایران آهنگهای محلی دارد و برای هر کدام از دستگاه‌های موسیقی ایران یک ردیف محلی در [[شوشتر]] اجرا می‌شود. برای نمونه ردیف دستگاه شور بدین قرار است: [[دشتی]]، درفیلی، نظامی، بختک یا کمری، غم انگیز، قره العین، نورالعین، دشتستانی، مکوندی و دشتی راستا. خود مایه شوشتری را، اگر [[شوشتری|شوشتریها]] بخوانند اصل آهنگ است، زیرا همان مایه شوشتری با اشعار محلی خوانده می‌شود و گیراتر است. بر هر دستگاه موسیقی ایران، شوشتر یک ردیف محلی موافق همان دستگاه را دارد، جز آذربایجان، به ویژه تبریز. گمان نمی‌رود در هیچ یک از شهرهای ایران روی دستگاه‌های موسیقی ایران این قدر ردیف محلی داشته باشند. در هر شهری تنها بر روی یک یا دو دستگاه از موسیقی ایران ردیف محلی دارند، یعنی آواز محلی را موافق یک یا دو دستگاه می‌خوانند، اما در شوشتر موافق همه دستگاه‌ها آهنگ محلی دارند. اغلب باغبانها، بافنده‌ها، معمارها و بیشتر مردم در شوشتر، موسیقی را خوب می‌دانند و محلی خوب می‌خوانند.
| + | |
| − | | + | |
| − | چند قطعهٔ شوشتری : بیا تا گل برافشانیم ساختهٔ حسین علیزاده و با آواز علیرضا افتخاری، کاست راز و نیاز
| + | |
| − | باد صبا : ساختهٔ حسام السلطنه ( در دیوان عارف به او هم نسبت داده شده ) با شعری از ملک الشعرای بهار، با آواز محمدرضا شجریان
| + | |
| − | به زندان : اثر معروف صبا، که با تنظیم استاد حسین دهلوی و ویلن ارسلان کامکار اجرا شده
| + | |
| − | | + | |
| − | == ساختار شهری ==
| + | |
| − | === مراکز آموزش عالی ===
| + | |
| − | [[پرونده:Shushtar-mohandesi02.JPG|بندانگشتی|چپ|200px|نمایی از دانشکده فنی و مهندسی دانشگاه آزاد شوشتر]]
| + | |
| − | * [[دانشکده هنر شوشتر]] (زیر مجموعه دانشگاه شهید چمران اهواز)
| + | |
| − | * [[دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر|دانشگاه آزاد اسلامی واحد جامع شوشتر]] (دارای دو زیرمجموعه به نام واحد شوش و واحد گتوند)
| + | |
| − | * [[دانشگاه آزاد اسلامی واحد سما شوشتر]]
| + | |
| − | * [[دانشکده علوم قضایی]]
| + | |
| − | * [[دانشکده علوم پزشکی شوشتر]] (زیر مجموعه دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز)
| + | |
| − | * [[دانشگاه پیام نور|دانشگاه پیام نور واحد شوشتر]]
| + | |
| − | * [[مرکز آموزش علمی و کاربردی آذین شوشتر]]
| + | |
| − | | + | |
| − | === مراکز درمانی ===
| + | |
| − | * [[بیمارستان خاتم‌الانبیا شوشتر]]
| + | |
| − | * [[بیمارستان الهادی شوشتر]]
| + | |
| − | * [[بیمارستان شهدا شوشتر]]
| + | |
| − | [[پرونده:Shushtar 1.jpg|بندانگشتی|چپ|200px|مرکز شهر]]
| + | |
| − | === مراکز اقامتی ===
| + | |
| − | * هتل جهانگردی شوشتر
| + | |
| − | * هتل سنتی شوشتر
| + | |
| − | * هتل فرهنگیان
| + | |
| − | * مهمانپذیر شوشتر
| + | |
| − | | + | |
| − | === پارک ها ===
| + | |
| − | * شهربازی و پارک بعثت
| + | |
| − | * پارک داریون
| + | |
| − | * پارک هرمزان
| + | |
| − | * پارک سیکا
| + | |
| − | * پارک شهید خدری
| + | |
| − | * پارک شهید مطهری
| + | |
| − | * پارک ساحلی شهید همت پور
| + | |
| − | | + | |
| − | === ورزشگاه ها ===
| + | |
| − | * ورزشگاه تختی
| + | |
| − | | + | |
| − | == جاذبه‌های گردشگری ==
| + | |
| − | | + | |
| − | [[پرونده:Shushtar handicrafts.JPG|بندانگشتی|راست|250px|[[صنایع دستی]] شوشتر]]
| + | |
| − | شوشتر از در [[دوران پیش از اسلام]] تا کنون رونق فراوانی داشته و از دوران ساسانی تا ابتدای پهلوی در اغلب زمانها مرکز ایالت خوزستان بوده است. از مهمترین دیدنیهای این شهر ۱۴ سازه آبی تاریخی می‌باشند که در سازمان جهانی یونسکو ثبت شده‌اند. به علاوه در این شهر تعداد زیادی آرامگاه متبرکه و چند امامزاده وجود دارد، به همین دلیل شوشتر با نام «شهرِ چهل پیر» نیز شناخته می‌شود. طبیعت شوشتر بخصوص در اسفندماه و فصل بهار مورد توجه گردشگران است.
| + | |
| − | بیش از نیمی از آثار ملی ثبت شده در استان خوزستان در شوشتر قرار دارد و طبق اعلام سازمان میراث فرهنگی و گردشگری خوزستان، در چند سال اخیر شوشتر بیشترین جلب گردشگر را نسبت به سایر شهرهای این استان دارا بوده‌است..<ref>{{یادکرد وب | سایت خبری شوشترنامه| عنوان=شوشترنامه| نشانی=http://shushtarnews.ir/?n=7128#Scene_1}}
| + | |
| − | </ref>
| + | |
| − | === معماری ===
| + | |
| − | شوشتر [[معماری]] و بافت شهری سنتی خاصی دارد. بافت سنتی معماری این شهر متراکم و فشرده‌است. کوچه‌های باریک و دیوارهای بلند و گذرگاههای تنگ همگی با گذر از «[[ساباط]]»ها یا سایه بان‌ها به میدانچه‌های اصلی شهر ختم می‌شوند. ساباط‌ها علاوه بر ایجاد فضاهای خنک در معابر، ارتباط دو منزل را در فواصل مختلف ایجاد کرده و علاوه بر پیوند معماری، زمینه‌ای را برای ارتباط و ساخت طبقات بیشتر فراهم می‌آورده‌است. گذرگاههای باریک با پیچ و شکستگیهای مختلف علاوه بر آنکه راه‌حلی برای گریز از گرما و هدایت جریان باد به کوچه پس کوچه‌ها و دهلیز و خانه‌ها بوده‌اند، محلات مختلف شهر را به دروازه‌ها و مدخلهای ورودی شهر مرتبط می‌ساخته‌اند. بافت معماری یکدست و همگون با بهره گیری از مصالح بومی یعنی [[آجر]] و خلق نقشهای زیبا و ابتکاری تحت عنوان «[[خوون چینی]]» بر سر در بناها، جلوه‌های خوشایندی را در معماری این منطقه ایجاد کرده‌است. به طور کلی، شکل و ترکیب شوشتر تابع تناسب زمین، موقعیت صخره‌ها و پستی و بلندیهای خاک و جریان رودخانه هاست. به این ترتیب ارتباطی هنرمندانه با عناصر طبیعی را در جهت خلق فضاهای معماری که در شهرهای دیگر استان یافت نمی‌شود ایجاد کرده‌است. در شوشتر از لحاظ به کارگیری معماری آجر و [[آسیابهای آبی]] ابداعات ویژه‌ای دیده می شود.
| + | |
| − | | + | |
| − | === مکانهای مذهبی ===
| + | |
| − | یکی از دیدنیهای مذهبی این شهر، [[مسجد جامع شوشتر]] میباشد که از کتیبه‌های آن چنین استنباط می‌شود که [[خلفای عباسی]] در زمان [[امام حسن عسگری]] به ساخت آن اقدام نموده و پس از آن تکمیل و ترمیم شده‌است. این مسجد با ۵۴ ستون در [[ایوان]] و طاقهای موسوم به رومی تأثیر فرهنگ دیرینه ایران و معماری محلی منطقه را با سقفها، گچبریها، کنده کاریها، و مناره‌ها و آجرکاریهای پر نقش ملهم از فرهنگ اسلامی در قالبی ارزشمند و زیبا به منصه ظهور رسانده‌است. هم چنین [[بقعه امامزاده عبدالله]] یکی از زیباترین بناهای شوشتر با نقشهای ویژه و پلکانها و نوشته‌هایی بر قطعات سنگی و کاشیها و لچکها و ستونهای بسیار بر بالای تپه‌ای مشرف بر شهر شوشتر و بقعه براء بن مالک انصاری که در واقع قدیمی‌ترین مقبره اسلامی در ایران به شمار می‌رود. قابل ذکر است او یکی از سران سپاه اعراب بود که هنگام [[جنگ شوشتر]] کشته شد و آرامگاه او در شمال شهر مقابل قلعه سلاسل قرار دارد.
| + | |
| − | | + | |
| − | '''فهرست برخی از آرامگاه‌های شوشتر:'''
| + | |
| − | * آرامگاه امامزاده عبدالله شوشتر
| + | |
| − | * مقام صاحب الزمان(عج) شوشتر
| + | |
| − | * مقام حضرت عباس شوشتر
| + | |
| − | * مرقد علامه شیخ شوشتری
| + | |
| − | * آرامگاه براءبن مالک انصاری
| + | |
| − | * آرامگاه سید محمد بازار شوشتر
| + | |
| − | * آرامگاه سید محمد ماهرو شوشتر
| + | |
| − | * آرامگاه سید محمد گلابی شوشتر
| + | |
| − | * آرامگاه شعیب نبی شوشتر
| + | |
| − | | + | |
| − | === صنایع دستی ===
| + | |
| − | صنایع دستی گوناگون بویژه انواع صنایع بافندگی از دیرباز در شوشتر مرسوم و مشهور بوده است. [[دیبای شوشتری]] و [[پرند شوشتری]] از مشهورترین بافته های صنعتگران شوشتری به شمار می روند. از مهمترین صنایع دستی مرسوم در شوشتر می توان به موارد زیر اشاره کرد:
| + | |
| − | * پارچه بافی
| + | |
| − | * ابریشم بافی
| + | |
| − | * کپو بافی
| + | |
| − | * جاجیم بافی
| + | |
| − | * معرق ساقه گندم
| + | |
| − | * فلز کاری
| + | |
| − | | + | |
| − | === مکانهای دیدنی شوشتر ===
| + | |
| − | [[پرونده:Shushtar abshar night.JPG|بندانگشتی|چپ|300px|]]
| + | |
| − | '''تاریخی:'''
| + | |
| − | * [[مجموعه آبشارهای شوشتر]]
| + | |
| − | * [[مسجد جامع شوشتر]]
| + | |
| − | * [[پل و سد شادروان شوشتر]]
| + | |
| − | * [[قلعه سلاسل]]
| + | |
| − | * [[بند میزان]]
| + | |
| − | * رودخانه دست کند [[گرگر]]
| + | |
| − | * [[دخمه‌های زرتشتی شوشتر]]
| + | |
| − | * [[کاروانسراهای شوشتر]]
| + | |
| − | * [[چشمه سوزنگر]]
| + | |
| − | * [[توکمری]]
| + | |
| − | * [[تو عاشقون]]
| + | |
| − | * [[بافت قدیم شوشتر]]
| + | |
| − | * [[بند ماهی بازان شوشتر]]
| + | |
| − | * [[پل بند لشکر]]
| + | |
| − | * [[بند خاک]]
| + | |
| − | * [[بند برج عیار]]
| + | |
| − | * [[بند شرابدار]]
| + | |
| − | * پلهای حاج خدایی باطنی و مستوفی، [[پل شاه علی]]
| + | |
| − | | + | |
| − | '''دیدنیهای دیگر:'''
| + | |
| − | * [[بازار سنتی شوشتر]]
| + | |
| − | * [[پل کابلی شوشتر]]، اولین پل کابلی [[خاورمیانه]] و [[ایران]]
| + | |
| − | * پارکهای ساحلی [[داریون]]، [[هرمزان]]، شهید همت پور، شهید مطهری (پارک کودک) و [[سیکا]]
| + | |
| − | * [[پارک طبیعت آبشار شوشتر]]، [[پارک جنگلی شوشتر]]
| + | |
| − | * [[باغ‌های شوشتر]]
| + | |
| − | * شهرک [[شوشترنو]]، برنده جایزه جهانی معماری آقاخان در سال ۲۰۰۰
| + | |
| − | * سواحل رودخانه [[کارون]] و شاخه‌های متعددش در شوشتر
| + | |
| − | * تپه‌های سرسبز و دیدنی جاده شوشتر-[عقیلی] در بهار
| + | |
| − | * [[بیشه]] زارهای موجود در جزایر و سواحل رودخانه‌های [[کارون]] و [[دز]]
| + | |
| − | * کوه [[فدلک]]
| + | |
| − | * روستاهای [[تک تکاب]]، [[گرآب]] و [[کوه زر]]
| + | |
| − | === مشاهیر شوشتری ===
| + | |
| − | * [[مرتضی محیط]] نویسنده و پژوهش گر
| + | |
| − | * [[سهل تستری]]
| + | |
| − | * [[سید نورالله حسینی شوشتری]]
| + | |
| − | * [[شیخ جعفر شوشتری]]
| + | |
| − | * [[شیخ شوشتری]]
| + | |
| − | * [[سید نورالدین امام شوشتری]] محقق و نویسنده
| + | |
| − | * [[سید محمدعلی امام شوشتری]] محقق و نویسنده
| + | |
| − | * [[شیخ مهدی شرف الدین شوشتری]] واعظ و مؤلف کتب دینی
| + | |
| − | * [[عبداللطیف موسوی شوشتری]] سفرنامه‌نویس دوره [[قاجار]]
| + | |
| − | * [[ابوالعلاء شوشتری]] شاعر سده ۴ هجری
| + | |
| − | * [[شباب شوشتری]] - شاعر
| + | |
| − | * [[سحابی استرآبادی]] شاعر عهد صفوی
| + | |
| − | | + | |
| − | == نگارخانه ==
| + | |
| − | <center>
| + | |
| − | <gallery>
| + | |
| − | File:Shushtar watermils3.jpg|منظومه آبشار ها و آسیاب های آبی شوشتـــر عکس : سید حمید میرهادی
| + | |
| − | File:Shushtar waret mils 2.jpg|منظومه آبشار ها و آسیاب های آبی شوشتر
| + | |
| − | File:Shushtar watermils4.jpg|منظومه آبشار ها و آسیاب های آبی شوشتر عکس : مهرداد میثاقیان
| + | |
| − | File:Shushtar watermils5.jpg|منظومه آبشار ها و آسیاب های آبی شوشتر
| + | |
| − | File:Shushtar water mils.jpg|منظومه آبشار ها و آسیاب های آبی شوشتر عکس : احمد خیرالله نژاد
| + | |
| − | File:Shushtar water mils 6.jpg|سیکا بخشی از منظومه آبشار ها و آسیاب های آبی شوشتر
| + | |
| − | File:Shushtar emamzade absollah.jpg|آستانه متبرکه امامزاده عبدلله شوشتر عکس : محمد لطیفکار زاده
| + | |
| − | File:Shushtar river.jpg|غروب در ساحل رودخانه شطیط شوشتر عکس : محمد لطیفکار زاده
| + | |
| − | File:Shushtar mostofi hose.jpg|خانه مستوفی شوشتــر
| + | |
| − | File:Shushtar afzal.jpg|کاروانسرای افضل شوشتر عکس : علی حنایی
| + | |
| − | File:Shushtar pardis.jpg|پردیس مستوفی شوشتر
| + | |
| − | File:Shushtar lashkar bridg.jpg|پل بند لشکر شوشتر
| + | |
| − | File:Shushtar shadervan.jpg|پل شادروان شوشتر عکس : مهرداد میثاقیان
| + | |
| − | File:Shushtar shadervan bridge.jpg|پل شادروان شوشتر عکس : مهرداد میثاقیان
| + | |
| − | File:Shushtar.jpg|تصویر هوایی پل آزادگان و پل بند شادروان
| + | |
| − | File:Shushtar garden.jpg|باغ خان شوشتر
| + | |
| − | File:Shushtar salasel.jpg|ورودی نهر داریون در شمال قلعه سلاسل شوشتر
| + | |
| − | </gallery>
| + | |
| − | </center>
| + | |
| − | | + | |
| − | == پانویس ==
| + | |
| − | {{پانویس|۲}}
| + | |
| | | | |
| | == منابع == | | == منابع == |
| سطر ۳۶۳: |
سطر ۲۸: |
| | * [http://whc.unesco.org/en/list/1315/documents/ نظام آبی تاریخی شوشتر، کنوانسیون میراث جهانی یونسکو، 2008] | | * [http://whc.unesco.org/en/list/1315/documents/ نظام آبی تاریخی شوشتر، کنوانسیون میراث جهانی یونسکو، 2008] |
| | | | |
| − | == پیوند به بیرون ==
| |
| − | {{ویکی‌سفر}}
| |
| − | * [http://www.shushtarshora.ir/ شورای شهر شوشتر]
| |
| − | * [http://www.shushtarchtb.ir/farsi.php?p=page&id=63 نقشه گردشگری شوشتر]
| |
| − |
| |
| − | {{استان خوزستان}}
| |
| − | {{پایتخت‌های ایران}}
| |
| − | {{شهرستان شوشتر}}
| |
| | [[رده:شوشتر]] | | [[رده:شوشتر]] |
| | [[رده:شهرستان شوشتر]] | | [[رده:شهرستان شوشتر]] |
پیشینه تاریخی شوشتر را باید از دو منظر دید. تاریخچه سکونت در منطقه شوشتر و تاریخچه شهر شوشتر.
در دوران اسلامی شوشتر از نظر علمی، فرهنگی و معارف اسلامی به مرحله‌ای رسید که همواره مورد توجه بود و در تمام دوران اسلامی مرکز حکومتی خوزستان بوده‌است. در آن دورانهای پر از کشمکش، در شورشهایی که علیه خلفای اموی و عباسی صورت می‌گرفت تا حمله مغولان خوزستان از موقعیت استراتژیکی برخوردار بود و فتح شوشتر بمنزله تسخیر خوزستان بود. در پایان قاجاریه با احداث راه آهن و عدم عبور آن از شوشتر و بی رونق گشتن کشتیرانی در کارون شمالی، شوشتر موقعیت بندری خود را از دست می‌دهد. متعاقب رکود اقتصادی در شوشتر، مرکزیت خوزستان به اهواز منتقل می‌گردد.
