سمرقند: تفاوت بین نسخه‌ها

از دایره المعارف فرق اسلامی
پرش به: ناوبری، جستجو
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{Infobox settlement | name = سمرقند | native_name = Samarqand {{-}}Самарканд | official_name...» ایجاد کرد)
 
 
(یک نسخهٔ متوسط توسط کاربر دیگری نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
{{Infobox settlement
 
| name                    = سمرقند
 
| native_name            = Samarqand {{-}}Самарканд
 
| official_name          = Samarkand
 
| native_name_lang        =
 
| settlement_type        = [[فهرست شهرهای ازبکستان|شهر]]
 
| image_skyline          = Registan square2014.JPG
 
| image_alt              =
 
| image_caption          = نمایی از [[ریگستان]]
 
| image_flag              =
 
| flag_alt                =
 
| image_seal              = Coat of arms of Samarkand.svg
 
| seal_alt                =
 
| image_shield            =
 
| shield_alt              =
 
| nickname                =
 
| motto                  =
 
| image_map              =
 
| mapsize                =
 
| map_alt                =
 
| map_caption            =
 
| image_map1              =
 
| mapsize1                =
 
| map_alt1                =
 
| map_caption1            =
 
| pushpin_map            = Uzbekistan
 
| pushpin_label_position  = bottom
 
| pushpin_mapsize        = 300
 
| pushpin_map_alt        =
 
| pushpin_map_caption    = موقعیت در نقشه ازبکستان
 
|latd = 39 | latm = 39 | lats = 15 | latNS = N
 
|longd = 66 | longm = 57 | longs = 35 | longEW = E
 
| coor_pinpoint          =
 
| coordinates_region      = UZ
 
| coordinates_type        =
 
| coordinates_display    = inline,title
 
| coordinates_footnotes  =
 
| subdivision_type        = [[فهرست کشورهای جهان|کشور]]
 
| subdivision_name        = {{UZB}}
 
| subdivision_type1      = [[استان های ازبکستان|استان]]
 
| subdivision_name1      = [[استان سمرقند|سمرقند]]
 
| subdivision_type2      =
 
| subdivision_name2      =
 
| subdivision_type3      =
 
| subdivision_name3      =
 
| established_title      = تاسیس
 
| established_date        = [[۷۴۲ (پیش از میلاد)]]
 
| founder                =
 
| seat_type              =
 
| seat                    =
 
| government_footnotes    =
 
| leader_party            =
 
| leader_title            = حکیم
 
| leader_name            = Mirzaev Zoir Toirovich
 
| unit_pref              = Metric<!-- or US or UK -->
 
| area_footnotes          =
 
| area_total_km2          = 108
 
| area_land_km2          =
 
| area_water_km2          =
 
| area_metro_km2          =
 
| area_urbun_km2          =
 
| area_water_percent      =
 
| area_note              =
 
| elevation_footnotes    =
 
| elevation_m            = 702
 
| elevation_max_footnotes =
 
| elevation_max_m        =
 
| elevation_min_footnotes =
 
| elevation_min_m        =
 
| population_footnotes    =
 
| population_total        = 388600
 
| population_metro        =
 
| population_urbun        =
 
| population_as_of        = ۲۰۱۱
 
| population_density_km2  = auto
 
| population_demonym      =
 
| population_note        =
 
| timezone1              = UTC
 
| utc_offset1            = ۵+
 
| timezone1_DST          =
 
| utc_offset1_DST        =
 
| postal_code_type        = [[کد پستی]]
 
| postal_code            = ۱۰۰ ۱۴۰
 
| area_code_type          =
 
| area_code              =۶۶ (۹۹۸)
 
| iso_code                =
 
| blank_name_sec1        = کد پلاک
 
| blank_info_sec1        =  ۳۰A (۰۳۰-۰۳۹) AA
 
| blank_name_sec2        =
 
| blank_info_sec2        = 
 
| website                = {{URL|http://samcity.uz/}}
 
| footnotes              =
 
}}
 
 
 
'''سمرقند''' با جمعیتی بالغ بر ۵۹۶٫۳۰۰ نفر (برآورد تخمینی سال ۲۰۰۸)، دومین شهر بزرگ [[ازبکستان]]، و مرکز [[استان سمرقند]] است. این شهر در ارتفاع ۷۰۲ متری از سطح دریا واقع است. بیشتر ساکنان این شهر [[فارسی|فارسی‌زبان]] هستند و به [[فارسی تاجیکی]] صحبت می‌کنند. این شهر یکی از مراکز تاریخی مردم تاجیک در آسیای میانه‌است.<ref>D.I. Kertzer/D. Arel, [http://books.google.com/books?id=qMxbzF4NdFUC&pg=PA187&dq Census and identity], p. ۱۸۷, Cambridge University Press, ۲۰۰۱</ref>
 
'''سمرقند''' با جمعیتی بالغ بر ۵۹۶٫۳۰۰ نفر (برآورد تخمینی سال ۲۰۰۸)، دومین شهر بزرگ [[ازبکستان]]، و مرکز [[استان سمرقند]] است. این شهر در ارتفاع ۷۰۲ متری از سطح دریا واقع است. بیشتر ساکنان این شهر [[فارسی|فارسی‌زبان]] هستند و به [[فارسی تاجیکی]] صحبت می‌کنند. این شهر یکی از مراکز تاریخی مردم تاجیک در آسیای میانه‌است.<ref>D.I. Kertzer/D. Arel, [http://books.google.com/books?id=qMxbzF4NdFUC&pg=PA187&dq Census and identity], p. ۱۸۷, Cambridge University Press, ۲۰۰۱</ref>
  
 
در سال ۲۰۰۱، [[یونسکو]] این شهر باستانی را در فهرست میراث فرهنگی جهان قرار داد.
 
در سال ۲۰۰۱، [[یونسکو]] این شهر باستانی را در فهرست میراث فرهنگی جهان قرار داد.
  
== تاریخ ==
 
{{اصلی|تاریخ سمرقند}}
 
{{جعبه اطلاعات میراث جهانی یونسکو
 
| نام              = سمرقند
 
| تصویر            = Storks samarkand.jpg
 
| توضیح تصویر      =
 
| کشور            = {{پرچمک|ازبکستان}}[[ازبکستان]]
 
| نوع              = [[فرهنگی]]
 
| معیارها          =i, ii, iv
 
| شماره ثبت        =[http://whc.unesco.org/en/list/603 ۶۰۳]
 
| منطقه            =[[آسیا]] و [[اقیانوس آرام]]
 
| تاریخ ثبت        =[[۲۰۰۱ (میلادی)|۲۰۰۱]] <small>(نشست ۲۵ ام)</small>
 
| میراث در خطر؟    =
 
}}
 
 
«سمرقند، که یونانیان آن را (ماراکندا) می‌نامیده‌اند، یکی از کهن ترین شهرهای جهان شمرده می‌شود و توسط ایرانیان در آواخر سده چهارده پیش از میلاد در دشت حاصلخیز زرفشان به عنوان شهر منطقه کشاورزی پی نهاده شده و زمانی دراز در دوران هخامنشیان مهم ترین شهر منطقه بوده‌است.»<ref>(ویکی‌پدیا آلمانی)</ref>
 
«سمرقند، که یونانیان آن را (ماراکندا) می‌نامیده‌اند، یکی از کهن ترین شهرهای جهان شمرده می‌شود و توسط ایرانیان در آواخر سده چهارده پیش از میلاد در دشت حاصلخیز زرفشان به عنوان شهر منطقه کشاورزی پی نهاده شده و زمانی دراز در دوران هخامنشیان مهم ترین شهر منطقه بوده‌است.»<ref>(ویکی‌پدیا آلمانی)</ref>
  
 
سمرقند با قرار داشتن در مرکز [[جاده ابریشم]]، پیونددهندهٔ [[چین]] به [[اروپا]] در قدیم، دارای اهمیتی چشمگیر بوده‌است.
 
سمرقند با قرار داشتن در مرکز [[جاده ابریشم]]، پیونددهندهٔ [[چین]] به [[اروپا]] در قدیم، دارای اهمیتی چشمگیر بوده‌است.
 
=== تاریخچه ===
 
* '''{{پرچم هخامنشیان}} [[امپراتوری هخامنشیان]]''': در روزگار [[هخامنشیان]] جزیی از سرزمین [[سغد]] باستان بود.
 
* در سال ۳۳۰ ق. م. در تصرف [[اسکندر مقدونی]] درآمد. بعد جزء [[دولت یونانی غربی]] گردید.
 
* '''{{پرچم ساسانیان}} [[امپراتوری ساسانیان]]''': در کتیبه [[کعبه زرتشت]] [[شاپور یکم]] این شهر را جز قلمرو ایران می‌خواند.
 
* در سدهٔ ششم و هفتم م. ترکان و چینیان آن را به چنگ آوردند.
 
* ''' {{پرچم دولت راشدین}} [[خلفای راشدین|دولت راشدین]]''':در سال ۷۰۵ م. مسلمانان آن را به چنگ آوردند.
 
* '''{{پرچم دولت اموی}} [[امویان|خلافت امویان]]''': سمرقند در دوره خلافت یکی از شهرهای شرقی خلافت امویان به شمار می‌رفت.
 
* ''' [[خلافت عباسیان]]''':تا سدهٔ نهم در دست خلفای اموی و عباسی بود در سده نهم و دهم جزء شهرهای امیرنشین [[سامانیان|امیران سامانی]] بود. در ۱۰۰۰ م. به دست [[سامانیان]] درآمد.
 
* ''' [[سلجوقیان|امپراتوری سلجوقیان]]''': سمرقند در سده های یازده تا سیزده میلادی در دست غزنویان و سپس سلجوقیان درآمد. در ۱۰۲۷ [[سلجوقیان]] آن را به چنگ آوردند.
 
* ''' [[خوارزمشاهیان]]''':در اوایل سده های سیزدهم میلادی خاندان [[خوارزمشاهیان]] آن را به چنگ آوردند. در دوران [[خوارزمشاهیان]] پایتخت بود.
 
* '''{{پرچم دولت ایلخانان}} [[ایلخانان|ایلخانان مغول]]''':سمرقند توسط [[چنگیز خان]] در سال ۱۲۱۹ م گرفته شد. و پس از آن فرمان روایی آن به دست مغولان افتاد.<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/520335/Samarkand britanica.samarkand]</ref>..
 
* '''{{پرچم دولت تیموریان}} [[تیموریان]]''':در ۱۳۸۳ به چنگ [[تیمور لنگ]] درآمد و سمرقند پایتختش بود.
 
* در ۱۵۰۵ در دست ازبکان ([[شیبانیان]]) و سرانجام در ۱۶۰۰ م. در دست استراخان و جانشینان او - که از نژاد ازبک‌اند- درآمد و باز به دست ایران درآمد.
 
* '''{{flagicon|USSR}} [[شوروی]]''':در سال های ۱۹۲۴ میلادی سمرقند و بخارا از [[تاجیکستان]] جدا گشته و به [[ازبکستان]] پیوست. در قرن نوزدهم، این شهر تحت حکومت، حاکم روسیه قرار گرفت بعد از اینکه دژ نظامی شهر توسط کلنل Konstantinovich Petrovich Kaufman اشغال شد. در سال ۱۸۶۸ مدت کمی پس از آن قلعه روسی توسط ۵۰۰ نفر از مردانشان محصور شد. حمله ای که به رهبری Abdul Malik Tura پسر شورشی بزرگ امیر بخارا انجام شد و سرانجام، Shahrisabz شکست سنگینی با کشته های فراوان به وی تحمیل کرد. در سال ۱۸۸۶ شهر ریخت تازه ای به خودش گرفت و به خاطر رسیدن راه آهن به این شهر گسترش یافت.
 
این جا، به عنوان پایتخت ازبک‌ها در سال ۱۹۲۵ برگزیده شد. پیش از این که به عنوان ترکستان روسیه در سال ۱۹۳۰ جایگزین شود.
 
 
=== ریشه‌شناسی نام ===
 
{{اصلی|ریشه‌شناسی نام شهرهای ازبکستان}}
 
  
 
نام سمرقند عربی‌شدهٔ واژهٔ [[پهلوی]] «سمرکند» است و معنی ترکیبی آن ''سنگ‌دژ'' می‌باشد. ریشهٔ جزء اول «سمر» از [[پارسی باستان|پارسی باستانی]] «اسمرا» بمعنی ''سنگ'' یا ''صخره'' و جزء دوم «کند» از پارسی باستانی «کنتا»، [[زبان سغدی|سغدی]] «کنت» بمعنی ''دژ'' یا ''شهر'' است. واژهٔ [[یونانی]] آن «مَرَکنده» (Maracanda) می‌باشد.<ref>{{cite book | last = Room | first = Adrian | title = Placenames of the World: Origins and Meanings of the Names for ۶٬۶۰۰ Countries, Cities, Territories, Natural Features and Historic Sites | edition = 2nd edition | year = ۲۰۰۶ | publisher = McFarland | location = London | isbn = ۰۷۸۶۴۲۲۴۸۳ | pages = ۳۳۰ | quote ='''Samarkand'''. ''City, southeastern Uzbekistan''. The city derives its name from that of the former Greek city here of ''Marakanda'', captured by Alexander the Great in 329 B.C.. Its own name derives from the Old Persian ''asmara'', "stone", "rock", and Sogdian ''kand'', "fort", "town".}}</ref>
 
نام سمرقند عربی‌شدهٔ واژهٔ [[پهلوی]] «سمرکند» است و معنی ترکیبی آن ''سنگ‌دژ'' می‌باشد. ریشهٔ جزء اول «سمر» از [[پارسی باستان|پارسی باستانی]] «اسمرا» بمعنی ''سنگ'' یا ''صخره'' و جزء دوم «کند» از پارسی باستانی «کنتا»، [[زبان سغدی|سغدی]] «کنت» بمعنی ''دژ'' یا ''شهر'' است. واژهٔ [[یونانی]] آن «مَرَکنده» (Maracanda) می‌باشد.<ref>{{cite book | last = Room | first = Adrian | title = Placenames of the World: Origins and Meanings of the Names for ۶٬۶۰۰ Countries, Cities, Territories, Natural Features and Historic Sites | edition = 2nd edition | year = ۲۰۰۶ | publisher = McFarland | location = London | isbn = ۰۷۸۶۴۲۲۴۸۳ | pages = ۳۳۰ | quote ='''Samarkand'''. ''City, southeastern Uzbekistan''. The city derives its name from that of the former Greek city here of ''Marakanda'', captured by Alexander the Great in 329 B.C.. Its own name derives from the Old Persian ''asmara'', "stone", "rock", and Sogdian ''kand'', "fort", "town".}}</ref>
 
== جایگاه سمرقند در [[فرهنگ فارسی‌زبانان]] ==
 
[[سامانیان]] که می‌خواستند [[امپراتوری ساسانی]] را زنده کنند در اندیشه تبدیل بخارا به [[تیسفون|تیسفونی]] دیگر بودند. از این رو بود که به پیشگامی [[اسماعیل سامانی]] کوشیدند تا بخارا را پایگاه زبان، هنر، فرهنگ و [[تمدن ایرانی]] سازند. در همین دوران بود که سمرقند نیز رفته رفته به جایگاه باارزشی در هنر و ادبیات ایران زمین دِگَرِش یافت. به گونه ای که حافظ شیرازی در شیراز آن را چنین گرامی می دارد:
 
 
[[حافظ]]:
 
<center>
 
اگر آن ترک شیرازی به دست آرد دل ما را / به خال هندویش بخشم '''سمرقند''' و بخارا را
 
</center>
 
 
== تاجیکان سمرقند ==
 
بنا بر برخی آمارها بیش از ۷۰ درصد باشندگان این شهر را تشکیل می‌دهند. <ref>[http://azargoshnasp.net/recent_history/pan_turkist_philosophy/tajikanbadbakhtuzbekistan.htm تاجیکان ازبکستان]</ref> دوهفته نامه [[آواز سمرقند]] نشریه فارسی زبانی است که در سمرقند چاپ می‌شود.
 
 
همچنین ببینید:
 
* [[مرکز فرهنگ تاجیک سمرقند]]
 
* [[حیات نعمت سمرقندی]]
 
* [[شهزاده سمرقندی]]
 
 
== جغرافیا ==
 
=== موقعیت جغرافیایی ===
 
{{موقعیت جغرافیایی
 
| مرکز = سمرقند
 
| شمال = [[دریاچه چهار دره]]
 
| شمال شرقی = [[تاشکند]]
 
| شرق = [[دوشنبه]]
 
| جنوب شرقی =
 
| جنوب =  [[مزار شریف]]، [[بلخ]]
 
| جنوب غربی =
 
| غرب = [[بخارا]]
 
| شمال غربی =
 
| تصویر =  UZ-Samarqand.PNG
 
}}
 
 
=== آب و هوا ===
 
آب و هوای سمرقند نیمه خشک با تابستان‌های گرم و زمستان‌های سرد و نسبتاً مرطوب است. درجه حرارت هوا در گرمترین موقع سال (در ماه‌های مرداد و شهریور-اسد و سنبله) تا ۴۰ درجه سانتیگراد می‌رسد و بارش باران بصورت پراکنده از ماه اردیبهشت(ثور) تا دی ماه(جدی) است.<ref>{{cite web
 
| url        = http://www.samarkand.info/html/weather.html
 
| title      = Weather in Samarkand
 
| accessdate  = ۲۰۰۹-۰۶-۱۱
 
| author      = Samarkand.info
 
| location    = Samarkand, Uzbekistan
 
}}</ref>
 
<div style="width:70%;">
 
{{Weather box
 
|location = سمرقند
 
|metric first = yes
 
|single line = yes
 
|Jan high C = ۶٫۱
 
|Feb high C = ۷٫۹
 
|Mar high C = ۱۳٫۵
 
|Apr high C = ۲۰٫۸
 
|May high C = ۲۶٫۴
 
|Jun high C = ۳۲٫۰
 
|Jul high C = ۳۳٫۸
 
|Aug high C = ۳۲٫۲
 
|Sep high C = ۲۷٫۹
 
|Oct high C = ۲۱٫۰
 
|Nov high C = ۱۴٫۹
 
|Dec high C = ۹٫۲
 
|year high C = ۲۰٫۵
 
|Jan mean C = ۰٫۶
 
|Feb mean C = ۲٫۲
 
|Mar mean C = ۷٫۸
 
|Apr mean C = ۱۴٫۵
 
|May mean C = ۱۹٫۵
 
|Jun mean C = ۲۴٫۵
 
|Jul mean C = ۲۶٫۲
 
|Aug mean C = ۲۴٫۲
 
|Sep mean C = ۱۹٫۳
 
|Oct mean C = ۱۲٫۷
 
|Nov mean C = ۷٫۵
 
|Dec mean C = ۳٫۳
 
|year mean C = ۱۳٫۵
 
|Jan low C = -۳٫۳
 
|Feb low C = −۱٫۴
 
|Mar low C = ۳٫۲
 
|Apr low C = ۸٫۹
 
|May low C = ۱۲٫۷
 
|Jun low C = ۱۶٫۴
 
|Jul low C = ۱۷٫۸
 
|Aug low C = ۱۵٫۹
 
|Sep low C = ۱۱٫۲
 
|Oct low C = ۶٫۰
 
|Nov low C = ۲٫۰
 
|Dec low C = −۰٫۹
 
|year low C = ۷٫۴
 
|Jan precipitation mm = ۴۴
 
|Feb precipitation mm = ۳۹
 
|Mar precipitation mm = ۷۱
 
|Apr precipitation mm = ۶۳
 
|May precipitation mm = ۳۳
 
|Jun precipitation mm = ۴
 
|Jul precipitation mm = ۴
 
|Aug precipitation mm = ۰
 
|Sep precipitation mm = ۴
 
|Oct precipitation mm = ۲۴
 
|Nov precipitation mm = ۲۸
 
|Dec precipitation mm = ۴۱
 
|year precipitation mm = ۳۵۵
 
|source ۱ = Hong Kong Observatory<ref name="ПиК">{{cite web
 
  |url=http://www.hko.gov.hk/wxinfo/climat/world/eng/asia/westasia/samarkand_e.htm
 
  |accessdate=۲۰۱۰-۰۸-۰۳
 
  |title= Climatological Normals of Samarkand}}</ref>
 
|date=August ۲۰۱۰
 
}}
 
</div>
 
 
== ارتباط‌های بین‌المللی ==
 
=== کنسولگری‌ها ===
 
* {{flagicon|Russia}} [[فدراسیون روسیه]]
 
* {{flagicon|Afghanistan}} [[جمهوری اسلامی افغانستان]]
 
* {{flagicon|Iran}} [[جمهوری اسلامی ایران]]
 
* {{flagicon|Kazakhstan}} [[جمهوری قزاقستان]]
 
* {{flagicon|Turkmenistan}} [[جمهوری ترکمنستان]]
 
* {{پرچم پادشاهی اسپانیا}} [[پادشاهی اسپانیا]] از سال ۱۴۰۳ تا ۱۴۰۶ میلادی به سرپرستی [[کلاویخو|روی گونزالس کلاویخو]]
 
 
=== شهرهای خواهرخوانده و هم پیوند ===
 
* {{flagicon|Iran}} [[نیشابور]]، [[ایران]]
 
* {{flagicon|Uzbekistan}} [[بخارا]]، [[ازبکستان]]
 
* {{flagicon|Afghanistan}} [[بلخ]]، [[افغانستان]]
 
* {{flagicon|Turkmenistan}} [[مرو]]، [[ترکمنستان]]
 
* {{flagicon|Peru}} [[کوزکو]]، [[پرو]]
 
* {{flagicon|Pakistan}} [[لاهور]]، [[پاکستان]]
 
* {{flagicon|Ukraine}} [[لفیف]]، [[اوکراین]]
 
* {{flagicon|Turkey}} [[استانبول]]، [[ترکیه]]
 
* {{flagicon|Turkey}} [[ازمیر]]، [[ترکیه]]
 
* [[پرونده:Flag of Tunisia.svg|22px]] [[قیروان]], [[تونس]]
 
* {{flagicon|Tajikistan}} [[خجند]]، [[تاجیکستان]]
 
 
== پیوند به بیرون ==
 
 
{{درگاه|سمرقند}}
 
{{جعبه پیوند به پروژه‌های خواهر
 
|نویسنده=no
 
|ویکی‌واژه=سمرقند
 
|ویکی‌نسک=no
 
|ویکی‌گفتاورد=سمرقند
 
|ویکی‌نبشته=سمرقند
 
|ویکی‌انبار=Category:Samarkand
 
|ویکی‌خبر=no
 
|ویکی‌گونه=no
 
|ویکی‌سفر=سمرقند
 
}}
 
{{پانویس}}
 
{{جعبه‌های گشت‌وگذار در مقاله‌ها
 
|title=الگوهای مربوط به سمرقند
 
|list1=
 
{{ازبکستان}}
 
{{خراسان بزرگ}}
 
{{پایتخت‌های ایران}}
 
{{شهرهای راه ابریشم}}
 
{{میراث جهانی یونسکو در ازبکستان}}
 
}}
 
{{امپراتوری مغول}}
 
{{شهر نیشابور}}
 
{{ازبکستان-خرد}}
 
  
 
[[رده:سمرقند|*]]
 
[[رده:سمرقند|*]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۳ دسامبر ۲۰۱۵، ساعت ۰۴:۲۵

سمرقند با جمعیتی بالغ بر ۵۹۶٫۳۰۰ نفر (برآورد تخمینی سال ۲۰۰۸)، دومین شهر بزرگ ازبکستان، و مرکز استان سمرقند است. این شهر در ارتفاع ۷۰۲ متری از سطح دریا واقع است. بیشتر ساکنان این شهر فارسی‌زبان هستند و به فارسی تاجیکی صحبت می‌کنند. این شهر یکی از مراکز تاریخی مردم تاجیک در آسیای میانه‌است.[۱]

در سال ۲۰۰۱، یونسکو این شهر باستانی را در فهرست میراث فرهنگی جهان قرار داد.

«سمرقند، که یونانیان آن را (ماراکندا) می‌نامیده‌اند، یکی از کهن ترین شهرهای جهان شمرده می‌شود و توسط ایرانیان در آواخر سده چهارده پیش از میلاد در دشت حاصلخیز زرفشان به عنوان شهر منطقه کشاورزی پی نهاده شده و زمانی دراز در دوران هخامنشیان مهم ترین شهر منطقه بوده‌است.»[۲]

سمرقند با قرار داشتن در مرکز جاده ابریشم، پیونددهندهٔ چین به اروپا در قدیم، دارای اهمیتی چشمگیر بوده‌است.

نام سمرقند عربی‌شدهٔ واژهٔ پهلوی «سمرکند» است و معنی ترکیبی آن سنگ‌دژ می‌باشد. ریشهٔ جزء اول «سمر» از پارسی باستانی «اسمرا» بمعنی سنگ یا صخره و جزء دوم «کند» از پارسی باستانی «کنتا»، سغدی «کنت» بمعنی دژ یا شهر است. واژهٔ یونانی آن «مَرَکنده» (Maracanda) می‌باشد.[۳]
  1. D.I. Kertzer/D. Arel, Census and identity, p. ۱۸۷, Cambridge University Press, ۲۰۰۱
  2. (ویکی‌پدیا آلمانی)
  3. الگو:Cite book