|
|
| سطر ۱: |
سطر ۱: |
| − | {{coord|۵۹|۵۶|N|۱۰|۴۱|E|type:country|display=title}}
| |
| − | {{جعبه اطلاعات کشور|
| |
| − | نام اصلی = {{unbulleted list |{{native name|nb|Kongeriket Norge}} |{{native name|nn|Kongeriket Noreg}} |{{native name|se|Norgga gonagasriika}}}} |
| |
| − | نام فارسی رسمی = پادشاهی نروژ |
| |
| − | نام عادی = نروژ |
| |
| − | تصویر پرچم = Flag_of_Norway.svg|
| |
| − | تصویر نشان ملی = Coat of Arms of Norway.svg |
| |
| − | شعار ملی = |
| |
| − | سرود ملی = {{unbulleted list |''[[سرود ملی نروژ|Ja, vi elsker dette landet]]''{{nbsp|2}}{{small|}} |{{small|''آری این سرزمین را دوست می‌داریم'}} |<center>[[File:Norway (National Anthem).ogg]]</center><hr/>'''[[سرود پادشاهی]]:''' ''[[سرود پادشاه|Kongesangen]]''{{سخ}}{{small|''سرود پادشاه''}}}} |
| |
| − | نقشه = Norway (orthographic projection).svg|
| |
| − | پایتخت = [[اسلو]] |latd=۵۹|latm=۹|latNS=N|longd=۱۰|longm=۷|longEW=E|
| |
| − | بزرگترین شهر = پایتخت |
| |
| − | زبان رسمی = {{nowrap|[[زبان نروژی|نروژی]] {{small|([[بوکمل]]{{\}}[[نروژی نو]])}}}} و {{nowrap|[[زبان‌های سامی (اورالی)|سامی]] {{small|([[زبان سامی شمالی|شمالی]]{{\}}[[زبان سامی لیول|لیول]]{{\}}[[زبان سامی جنوبی|جنوبی]])}}}} (سامی زبان رسمی نه منطقه شهری می‌باشد) |
| |
| − | زبان محلی = {{unbulleted list |[[زبان کوین|کوین]] |[[زبان رومانی|رومانی]] |[[زبان اسکاندرومانی|اسکاندرومانی]]}} |
| |
| − | گروه‌های نژادی = {{unbulleted list | ۸۶٪ [[نروژی‌ها|نروژی]]<ref name=autogenerated6>{{cite web |url=http://www.ssb.no/innvbef_en/tab-2011-04-28-01-en.html |title=Population 1 January 2010 and 2011 and changes in 2010, by immigration category and country background. Absolute numbers |publisher=[[Statistics Norway]] |date=1 January 2010 |accessdate=23 July 2011}}</ref>
| |
| − | | ۱٫۳٪ [[سامی (اسکاندیناوی)|سامی]]<ref name="factbook">{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/no.html |work=The World Factbook |title=Norway |author=Central Intelligence Agency |authorlink=Central Intelligence Agency |accessdate=20 June 2013}}</ref>
| |
| − | | ۱۲٪ دیگر نژادها:<ref name=autogenerated6/>
| |
| − | | [[فن‌های جنگلی]] | [[مردمان کوین|کوین]] | [[کولی]] | [[یهودی]]
| |
| − | | [[مهاجرت به نروژ|سایر مهاجرین]]<ref name="ssb">{{cite web |url=http://www.ssb.no/en/innvbef/ |work=Statistisk sentralbyrå |title=Immigrants and Norwegian-born to immigrant parents (2014) |author=Statistics Norway |authorlink=Statistics Norway |accessdate=24 April 2014}}</ref>}} |
| |
| − | نوع حکومت =[[پادشاهی مشروطه]] [[نظام پارلمانی|پارلمانی]]|
| |
| − | نوع حاکمان ={{•}} [[شاه]]{{سخ}}{{•}} [[نخست وزیر نروژ]]{{سخ}}{{•}} [[رییس استورتینگ]]{{سخ}}{{•}} [[رییس دادگاه عالی]] |
| |
| − | نام حاکمان = [[هارالد پنجم]]{{سخ}}[[ارنا سلبرگ]]{{سخ}}[[اولاف میکل تومسن]]{{سخ}}[[توره اسچی]] |
| |
| − | مقننه = [[استورتینگ]] |
| |
| − | موارد منجر به تشکیل ={{•}} [[یکپارچگی نروژ|یکپارچه شدن نروژ]]{{سخ}}{{•}} [[قانون اساسی نروژ|تدوین قانون اساسی]]{{سخ}}{{•}} پایان [[یگانگی سوئد و نروژ]]{{سخ}}{{•}} رهایی از اشغال آلمان|
| |
| − | تاریخ تشکیل = [[نبرد هافسرفیورد|۸۷۲]] (۲۵۱){{سخ}}۱۷ مه ۱۸۱۴ (۲۷ اردیبهشت ۱۱۹۳){{سخ}}۷ ژوئن ۱۹۰۵ (۱۷ خرداد ۱۲۸۴){{سخ}}۸ مه ۱۹۴۵ (۱۸ اردیبهشت ۱۳۲۴) |
| |
| − | مساحت = ۳۸۵٬۱۷۸ |
| |
| − | رتبه مساحت = ۶۱ام |
| |
| − | درصد آبها = ۵٬۲ |
| |
| − | سال جمعیت = [[۲۰۱۳ (میلادی)|۲۰۱۳]] |
| |
| − | جمعیت = ۵٬۱۳۶٬۷۰۰ |
| |
| − | رتبه جمعیت = ۲۱۳ام |
| |
| − | تراکم جمعیت = ۱۵٫۵ |
| |
| − | رتبه تراکم جمعیت = ۲۰۲ام |
| |
| − | سال تولید ناخالص داخلی = ۲۰۱۳ |
| |
| − | تولید ناخالص داخلی = ۲۸۲٫۱۷۴ میلیارد دلار<ref name=imf2>{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2013/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=79&pr.y=7&sy=2013&ey=2013&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=142&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a= |title=Norway |publisher=International Monetary Fund |accessdate=27 October 2013}}</ref> |
| |
| − | رتبه تولید ناخالص داخلی = ۴۶ام |
| |
| − | سرانه تولید ناخالص داخلی = ۵۵٬۳۹۸ دلار<ref name=imf2/> |
| |
| − | رتبه سرانه تولید ناخالص داخلی = ۴ام |
| |
| − | جینی = ۲۲٫۳<ref name=eurogini>{{cite web|title=Gini coefficient of equivalised disposable income (source: SILC)|url=http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=ilc_di12|publisher=Eurostat Data Explorer|accessdate=13 August 2013}}</ref> <span style="color:#fc0;">(پایین)</span>|
| |
| − | سال جینی = ۲۰۱۱ |
| |
| − | سال شاخص توسعه انسانی = ۲۰۱۳ |
| |
| − | شاخص توسعه انسانی = ۰٫۹۴۴<ref name="HDI">{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr14-summary-en.pdf |title=2014 Human Development Report Summary |date=2014 |accessdate=27 July 2014 |publisher=United Nations Development Programme | pages=21–25}}</ref> |
| |
| − | رتبه شاخص توسعه انسانی = ۱ |
| |
| − | وضع شاخص توسعه انسانی = <span style="color:#090;">بالا</span> |
| |
| − | واحد پول = [[کرون نروژ]] |
| |
| − | کد واحد پول = NOK |
| |
| − | منطقه زمانی = زمان اروپای مرکزی |
| |
| − | منطقه زمانی تابستانی = ساعت تابستانی اروپای مرکزی |
| |
| − | utc = +۱ |
| |
| − | dst = +۲ |
| |
| − | رانندگی از سمت = راست |
| |
| − | پیش‌شماره تلفنی = ۴۷ |
| |
| − | کد بین‌المللی خودرو = N |
| |
| − | دامنه اینترنتی = [[.no]] |
| |
| − | پیش‌شماره تلفنی = ۴۷ |
| |
| − | }}
| |
| − |
| |
| | '''نروژ''' ({{IPAc-en|audio=en-us-Norway.ogg|ˈ|n|ɔr|w|eɪ}}، با نام رسمی '''پادشاهی نروژ'''، کشور پادشاهی مستقل و متمرکزی است که قلمروی آن بخش غربی [[شبه جزیره اسکاندیناوی]]، [[یان ماین]] و [[مجمع‌الجزایر]] [[سوالبارد]] در [[قطب شمال]] را در بر می‌گیرد.{{#tag:ref|پس امضای [[پیمان سوالبارد|معاهده اسپیتسبرگن]] (که با نام [[پیمان سوالبارد]] نیز شناخته می‌شود) که در ۹ فوریه ۱۹۲۰ (۱۹ بهمن ۱۲۹۸) تسلط مطلق و کامل نروژ بر مجمع‌الجرایز اسپیتسبرگن (که اکنون [[سوالبارد]]نامیده می‌شود) را به رسمیت شناخته شد.<ref name="Board1986">{{cite book|author=National Research Council (U.S.). Polar Research Board|title=Antarctic treaty system: an assessment|publisher=National Academies Press|url=http://books.google.com/books?id=gNxjxfm4cSgC&pg=PA370|accessdate=24 July 2011|year=1986|isbn=978-0-309-03640-5|pages=}}</ref>|group=note}} جزیره [[پیتر اول]] در [[قطب جنوب]] و همچنین [[جزیره بووه]] در [[زیرجنوبگان|نزدیکی قطب جنوب]] [[قلمروی وابسته|قلمروهای وابسته]] به نروژ می‌باشند و به عنوان بخشی از پادشاهی محسوب نمی‌شود. نروژ مدعی حاکمیت بر بخشی از [[جنوبگان|قطب جنوب]] به نام [[سرزمین شهبانو ماود]] نیز می‌باشد. تا سال ۱۸۱۴ (۱۱۹۲) [[جزایر فارو]]، [[گرینلند]] و [[ایسلند]] بخشی از پادشاهی نروژ محسوب می‌شدند. | | '''نروژ''' ({{IPAc-en|audio=en-us-Norway.ogg|ˈ|n|ɔr|w|eɪ}}، با نام رسمی '''پادشاهی نروژ'''، کشور پادشاهی مستقل و متمرکزی است که قلمروی آن بخش غربی [[شبه جزیره اسکاندیناوی]]، [[یان ماین]] و [[مجمع‌الجزایر]] [[سوالبارد]] در [[قطب شمال]] را در بر می‌گیرد.{{#tag:ref|پس امضای [[پیمان سوالبارد|معاهده اسپیتسبرگن]] (که با نام [[پیمان سوالبارد]] نیز شناخته می‌شود) که در ۹ فوریه ۱۹۲۰ (۱۹ بهمن ۱۲۹۸) تسلط مطلق و کامل نروژ بر مجمع‌الجرایز اسپیتسبرگن (که اکنون [[سوالبارد]]نامیده می‌شود) را به رسمیت شناخته شد.<ref name="Board1986">{{cite book|author=National Research Council (U.S.). Polar Research Board|title=Antarctic treaty system: an assessment|publisher=National Academies Press|url=http://books.google.com/books?id=gNxjxfm4cSgC&pg=PA370|accessdate=24 July 2011|year=1986|isbn=978-0-309-03640-5|pages=}}</ref>|group=note}} جزیره [[پیتر اول]] در [[قطب جنوب]] و همچنین [[جزیره بووه]] در [[زیرجنوبگان|نزدیکی قطب جنوب]] [[قلمروی وابسته|قلمروهای وابسته]] به نروژ می‌باشند و به عنوان بخشی از پادشاهی محسوب نمی‌شود. نروژ مدعی حاکمیت بر بخشی از [[جنوبگان|قطب جنوب]] به نام [[سرزمین شهبانو ماود]] نیز می‌باشد. تا سال ۱۸۱۴ (۱۱۹۲) [[جزایر فارو]]، [[گرینلند]] و [[ایسلند]] بخشی از پادشاهی نروژ محسوب می‌شدند. |
| | | | |
| سطر ۷۰: |
سطر ۱۳: |
| | | | |
| | [[وایکینگ|وایکینگ‌ها]] مهمترین اقوامی بودند که در نروژ سکنی داشتند. | | [[وایکینگ|وایکینگ‌ها]] مهمترین اقوامی بودند که در نروژ سکنی داشتند. |
| − |
| |
| − | == تاریخ ==
| |
| − | [[پرونده:EUR location NOR.PNG|بندانگشتی|280px]]
| |
| − |
| |
| − | === از پیدایش تا قرن هجدم ===
| |
| − | ۱۸ هزار سال پیش، نروژ پوشیده از یخ بود. به تدریج هوا گرمتر شد، یخ‌ها ذوب شدند و نخستین گروه از انسان‌ها حدود ۱۱ هزار سال پیش در [[دوران نوسنگی]] از [[آلمان]] راهی این سرزمین شدند و پس از پیمودن نواحی پوشیده از یخ به اینجا رسیدند. با گذشت زمان، هوا گرمتر شد و جنگلها رویش کردند. مردم به تدریج به [[کشاورزی]] و نگهداری از حیوانات اهلی پرداختند. در سال ۷۹۳، نروژی‌ها به صومعه‌ای که در جزیره [[لیندیس‌فارنه]] در شرق سواحل شمالی [[انگلستان]] واقع شده بود حمله کردند. برای نخستین بار، مردم منطقه شمال [[اروپا]] نقش مهمی در تاریخ اروپا ایفا کردند. [[سوئدی‌ها]]، [[دانمارک|دانمارکی‌ها]] و نروژی‌ها کشتی‌های خوبی داشتند و راهی سفرهای دریایی طولانی می‌شدند. آنها را [[وایکینگ|وایکینگ‌ها]] می‌نامیدند. آنها تجارت می‌کردند، به چپاول می‌پرداختند، می‌جنگیدند و افرادی را برای [[برده‌داری|بردگی]] به اسارت می‌گرفتند. وایکینگ‌ها آیین خاص خود و خدایان زیادی داشتند. بسیاری از وایکینگ‌ها نروژ را ترک کردند و در جاهای دیگر مستقر شدند.
| |
| − |
| |
| − | نروژ از قدیمی‌ترین حکومت‌های پادشاهی اروپا به‌شمار می‌آید که هنوز هم به قوت خود باقی است. نخستین حکومت پادشاهی به سال ۹۹۴ میلادی و ورود وایکینگ‌ها به منطقهٔ فعلی نروژ بر می‌گردد که یک وایکینگ به نام [[اولاف تریکوانسون]] با پذیرفتن آیین [[مسیحیت]] خود را پادشاه نامید.
| |
| − |
| |
| − | در سال ۱۳۴۹ شیوع [[طاعون]] زندگی مردم نروژ را به‌شدت دگرگون کرد و بین ۵۰ تا ۶۰ درصد از مردم این کشور را کشت.<ref>{{cite web|url=http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Retrieve&db=PubMed&list_uids=2197762&dopt=Abstract |title=The Black Death in Norway |publisher=Ncbi.nlm.nih.gov |date=۲۰۰۸-۱۲-۰۳ |accessdate=۲۰۰۹-۰۳-۰۸}}</ref> طاعون انحطاط اجتماعی و اقتصادی نروژ را باعث شد<ref name="enc">{{cite web|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/67758/Black-Death |title=Black Death (pandemic) |publisher=Britannica.com |accessdate=۲۰۱۱-۰۷-۲۳}}</ref> و بازماندگان این بیماری با [[فقر]] و تهیدستی مواجه شدند.<ref>Karen Larsen, ''A History of Norway'' p. 203.</ref>
| |
| − |
| |
| − | در سال ۱۳۹۷ میلادی نروژ و دانمارک یک اتحادیه را تشکیل دادند که چهار قرن پایدار ماند.
| |
| − |
| |
| − | === قرن نوزدهم ===
| |
| − | در سال ۱۸۱۴ در پایان [[جنگ‌های ناپلئونی]] نروژ کوشید تا مجدداً خودمختار گردد ولی این کشور به زیر حکمرانی پادشاهان سوئدی درآمد. در همین زمان سوئد پیشنهاد ادغام نروژ را در خاک خود کرد ولی با مقاومت نروژ مواجه شد. سپس سوئد با یک حملهٔ برق‌آسا نروژ را اشغال نمود اما پذیرفت که نروژ کماکان قانون اساسی خود را حفظ کند. هرچند به پارلمان مجزای نروژ استقلال زیادی داده شد. رشد ملی‌گرایی در نروژ فشار بسیاری را بر اتحاد با سوئد وارد کرد. در ۱۹۰۵ - به دنبال رأی نروژیان مبنی بر لغو این اتحاد - [[اسکار دوم سوئد]] ادعای خود را بر تاج نروژ رها کرد تا جدایی صلح‌آمیز این کشور میسر شود. به دنبال رد پذیرش تخت سلطنت نروژ از سوی یک شاهزاده سوئدی با مراجعه به آراء عمومی [[پرنس کارل دانمارک|پرنس کارل دانمارکی]] - با لقب [[هاکون هفتم]] - پادشاه نروژ شد.
| |
| − |
| |
| − | === جنگ جهانی اول ===
| |
| − | نروژ در جنگ جهانی اول بی‌طرف بود اما این جنگ خسارت‌های سنگینی به صنعت کشتیرانی نروژ وارد کرد.
| |
| − |
| |
| − | === جنگ جهانی دوم ===
| |
| − | در جنگ جهانی دوم نیز اعلام بی‌طرفی کرد ولی در سال ۱۹۴۰ به دست نیروهای آلمانی اشغال شد. آلمانها دولت دست‌نشانده‌ای به رهبری [[ویدکون کویسلینگ]] برپا کردند. نروژ طی سال‌های ۱۹۴۰ تا ۱۹۴۵ در اشغال آلمان بود و قسمت‌های زیادی از کشور طی جنگ ویران شد و ساختمان‌ها، کارخانه‌ها و بخش عمده شهرها بمباران و با خاک یکسان شد. بیشتر اجناس کمیاب شدند و بسیاری از مردم دوران سختی را تجربه کردند.<ref name="autogenerated2">[http://intropersisk.cappelendamm.no/c40654/artikkel/vis.html?tid=40866]: مقدمه‌ای بر جامعه نروژ برای مهاجرین بزرگسال. بازدید: مه ۲۰۱۲.</ref>
| |
| − |
| |
| − | در این دوره شاه و دولتمردان نروژی به شهر لندن در بریتانیا گریختند و مبارزه و مقاومت خود را در آنجا ادامه دادند. نروژ قبل از جنگ [[ناوگان]] بزرگی از کشتی‌های تجاری در اختیار داشت. در طول سال‌های جنگ، ۱۹۴۵-۱۹۴۰، بسیاری از این کشتی‌ها به حمل و نقل کالا به کشورهایی که علیه آلمان می‌جنگیدند پرداختند. دولت نروژ در لندن این حمل و نقل را سازماندهی می‌کرد. حدود نیمی از این کشتی‌ها هدف بمب یا اژدرهای دشمن قرار گرفتند. حدود ۴٫۰۰۰ [[ملوان]] نروژی در طول جنگ کشته شدند. مجموعاً ۱۰ هزار زن و مرد نروژی در جریان جنگ کشته شدند. تقریباً ۷۰۰ نفر از این افراد را یهودیانی تشکیل می‌دادند که به اردوگاه‌های کار اجباری در آلمان و لهستان فرستاده شدند.<ref name="autogenerated2"/>
| |
| − |
| |
| − | در تاریخ هشتم ماه مه سال ۱۹۴۵، آلمان تسلیم و نروژ یک بار دیگر به کشوری آزاد تبدیل شد. حدود ۵۰٫۰۰۰ نروژی بعد از جنگ خائن به کشور شناخته شدند. آنها اعضای [[حزب سوسیالیست ملی نروژ]]، ناشیونال ساملینگ بودند که از نازی‌ها جانبداری و با آنها همکاری کردند. بعد از جنگ، ۲۵ نفر به خاطر خیانت به کشور اعدام شدند.<ref name="autogenerated2"/>
| |
| − |
| |
| − | بعد از سال ۱۹۴۵، بازسازی کشور شروع شد. این دوران بسیار پرمشغله بود. تولید و صادرات افزایش یافت و ناوگان تجاری کشور مجدداً ساخته شد و اقتصاد نروژ به تدریج بهبود یافت، گرچه تا اواخر دهه ۱۹۵۰ نیز هنوز برخی از کالاها سهمیه‌بندی بودند.<ref>همان منبع.</ref>
| |
| − |
| |
| − | === پس از جنگ جهانی دوم تا کنون ===
| |
| − | در سال ۱۹۴۹ نروژ بی طرفی خود را ترک گفت و به [[ناتو]] (سازمان پیمان آتلانتیک شمالی) پیوست. کشف نفت و گاز از سواحل جنوبی نروژ واقع در دریای شمال در اواخر دههٔ ۶۰ میلادی اقتصاد نروژ را به یکباره متحول کرد. نروژ در سال ۱۹۷۲ با ورود به جامعه اروپا موافقت نمود، ولی [[همه‌پرسی پیوستن نروژ به اتحادیه اروپا (۱۹۷۲)]] عضویت در آن را رد کرد (با رأی ۵۳٫۵٪ به ۴۶٫۵٪). در ۱۹۹۲ درخواست مجدد برای عضویت در اتحادیه اروپا به صورت انتخابات جدی درآمد. اما در [[همه‌پرسی پیوستن نروژ به اتحادیه اروپا (۱۹۹۴)|همه‌پرسی ۲۸ نوامبر سال ۱۹۹۴]] مردم نروژ پیوستن به اتحادیه اروپا را رد کردند (۵۲٫۲٪ مخالف ۴۷٫۸٪ موافق).<ref name="bbcnorway">{{یادکرد وب | عنوان=1994: Norway votes 'no' to Europe | نشانی=http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/november/28/newsid_4208000/4208314.stm | ناشر=[[بی‌بی‌سی|BBC]] | تاریخ بازبینی=13 January 2014 | کد زبان=en}}</ref><ref name="dailymailnorway">{{یادکرد وب | عنوان=So why is Norway rich? | نشانی=http://www.dailymail.co.uk/columnists/article-185956/So-Norway-rich.html | ناشر=[[دیلی میل|Daily Mail]] | تاریخ بازبینی=13 January 2014 | نام=PETER | نام خانوادگی=HITCHENS | کد زبان=en}}</ref>
| |
| − |
| |
| − | == سیاست ==
| |
| − | در همه‌پرسی که در سال ۱۹۷۲ و ۱۹۹۴ میلادی برگزار شد نروژ به اتحادیهٔ اروپایی نپیوست. پادشاه نروژ هارالد پنجم در ۱۷ ژانویهٔ ۱۹۹۱ پس از مرگ پدرش به قدرت رسید و کماکان هم پادشاه نروژ می‌باشد، پس از به حکومت رسیدن هارالد پنجم، او پسرش شاهزاده هاکُن مگنوس (زاده ۲۰ ژوئیه ۱۹۷۳) را وارث و جانشین خود اعلام کرد. در ۱۷ اکتبر ۲۰۰۵ نیز ینس استولتنبرگ به سمت نخست وزیر نروژ برگزیده شد.
| |
| − |
| |
| − | احزاب سیاسی متعددی در نروژ وجود دارد و این کشور یک نظام حکومتی چندحزبی دارند. احزاب قبل از هر دوره از انتخابات اعلامیه‌هایی را منتشر می‌کنند. آنها در این بیانیه‌ها برنامه‌های خود طی دوره پارلمانی آینده، یا به تعبیری چهار سال آینده، را بیان می‌کنند.
| |
| − |
| |
| − | در یک طبقه‌بندی کلی، بزرگترین احزاب نروژ را می‌توان به شرح زیر دسته‌بندی کرد:<ref>[http://intropersisk.cappelendamm.no/c40656/artikkel/vis.html?tid=40880 Intro]: وبگاه آشنایی با نروژ، بخش فارسی. بازدید: مه ۲۰۱۲.</ref>
| |
| − | * احزاب سوسیالیست: اتحاد انتخاباتی سرخ (RV)، حزب چپ سوسیالیست (SV) و حزب کارگر (DNA).
| |
| − | * احزاب محافظه‌کار: حزب مرکزی (SP)، حزب دموکرات مسیحی (KrF)، حزب لیبرال (V)، حزب محافظه‌کار (H) و حزب ترقی (FrP)
| |
| − |
| |
| − | [[دموکراسی]] اجتماعی و خط مشی‌های مربوط به تساوی حقوق افراد باعث شده است که نروژ جامعه‌ای همگن با سطح عظیمی از اعتماد عمومی بین قشرها جامعه و بین مردم و دولت داشته باشد. سطح بالای اعتماد باعث آسان و روان‌تر شدن رشد اقتصادی می‌شود.<ref name="A"></ref>
| |
| − |
| |
| − | == جغرافیا ==
| |
| − | [[پرونده:Geirangerfjord (6-2007).jpg|بندانگشتی|[[آبدره گیرانگر]]<ref>Geirangerfjord</ref> نروژ.]]
| |
| − | نروژ ۲٬۵۴۴ کیلومتر مرز مشترک با همسایگان خود دارد. با [[فنلاند]] ۷۲۹ کیلومتر، با [[سوئد]] ۱٬۶۱۹ کیلومتر و با [[روسیه]] ۱۹۶ کیلومتر.
| |
| − | پایتخت نروژ، شهر [[اسلو]] با ۷۹۲ هزار نفر جمعیت می‌باشد. مساحت نروژ ۳۸۵٬۱۵۵ کیلومتر مربع و جمعیت آن ۵ میلیون و ۱۳۰ هزار نفر است. از مهمترین شهرهای نروژ می‌توان به [[برگن]] ۲۷۲ هزار نفر، [[تروندهیم]] ۱۵۳ هزار نفر، [[استاوانگر]] ۱۱۱ هزار نفر و [[باروم]] ۱۰۳ هزار نفر اشاره کرد. تقریباً ۷۰ ٪ خاک نروژ به دلیل سرمای شدید و همجواری با قطب شمال غیرقابل سکنی می‌باشد و هرچه از شمال به طرف جنوب نروژ پیش برویم از سرمای هوا کاسته و به تراکم جمعیت افزوده می‌شود.
| |
| − |
| |
| − | نروژ کشوری کوهستانی است. قسمت عمده‌ای از اراضی نروژ حتی در منطقه کوهستانی پوشیده از [[جنگل]] است. چوب این جنگلها منبع درآمد خوبی برای کشور نروژ به شمار می‌آید. [[مدار شمالگان]] از نواحی شمالی این کشور عبور می‌کند. قسمتی از مرزهای نروژ و فنلاند را رود «تانا» تشکیل داده‌است.
| |
| − |
| |
| − | هیچ کشوری به اندازه نروژ در سواحل خود، بریدگی‌های کوچک و بزرگ ندارد، این بریدگی‌ها متعلق به دوران یخچالی است. مشخصه خط ساحلی نروژ وجود [[آبدره|آبدره‌ها]] (فیوردها fjords) و یک رشته خلیجک‌های طولانی، عمیق و باریک که از جریان یخچال‌ها شکل یافته‌است. بخش اعظم نروژ را ارتفاعاتی از سنگ سخت تشکیل می‌دهد. زمین‌های پست اصلی در امتداد ساحل [[اسکاژراک]] و در اطراف [[اسلوفیورد]] و [[تروندهیم‌فیورد]] است. سوالبارد ([[اسپیتسبرگن]]) مجمع‌الجزایر سردی در اقیانوس منجمد شمالی است. یان‌ماین جزیره‌ای آتشفشانی بین نروژ و گروئنلند است. رودهای مهم نروژ، گلوما (گلاما)، لوگان، تانا هستند. بلندترین نقطهٔ نروژ، قلهٔ [[گالدهوپی گین]] است که ۲٬۴۶۹ متر ارتفاع دارد. آب و هوای نروژ به دلیل گرمای جریان خلیج ([[گلف استریم]]) معتدل است. تابستان‌ها با توجه به عرض جغرافیایی بسیار معتدل و زمستان‌ها طولانی و بسیار سرد است. ریزش برف و باران به بیش از ۲۰۰۰ میلی‌متر در غرب می‌رسد. بعضی نواحی دور از دریا به واسطه کوه‌ها، در حد محسوسی، باران کمتری دارند. ۹۴/۲ درصد خاک این کشور زمین قابل کشت است.
| |
| − |
| |
| − | در شمال نروژ جزایر متعددی وجود دارد که مهمترین آنها عبارتند از: [[لوپهاوت]]، [[رینگ واسوی]] و [[سنجا]]. در شمال غربی نیز مجمع‌الجزایر [[لوفتون]] (لوفون) شامل ۱۲ جزیره بزرگ و ۳۵ جزیره کوچک، جزیره ویکنا، جزیره هیترا و فوریا واقع شده‌اند. کشور نروژ خلیج‌های فراوانی دارد که از مهمترین آنها می‌توان به [[تانا]]، [[لاکسه]]، [[پورسانگر]]، [[وستافیورد]] در نواحی شمال و شمال غربی، [[فیوردین]]، [[بوکن]]، اوسلو و [[هاردانگر]] در نواحی غربی و جنوبی اشاره نمود.
| |
| − |
| |
| − | قسمت اعظم نروژ را ارتفاعاتی از سنگ سخت تشکیل می‌دهد. در شمال [[اقیانوس منجمد شمالی]] با آب و هوای سرد در مناطق شمالی و نسبتاً سرد در مناطق مرکزی و آب و هوای معتدل در مناطق جنوبی. میانگین دما از ۴ درجه زیر صفر در دی ماه تا ۱۷ درجه سانتی گراد بالای صفر در خرداد، نوسان دارد و میزان بارش سالانه در همین منطقه، ۱۹۶ سانتی‌متر است. در بیشتر مناطق شمالی نروژ معمولاً شش ماه شب است و شش ماه روز است. اکثر مناطق شمالی نروژ معمولاً ۹ ماه در سال بارش برف و باران را به همراه دارد.
| |
| − |
| |
| − | == مردم ==
| |
| − | [[پرونده:Norwegianmalforms-univ.png|thumb|چپ|270px|نقشه زبانی نروژ (آمار ۲۰۰۷):
| |
| − | {{زیرنویس نقشه|#FF6D52|[[بوکمال]]}}
| |
| − | {{زیرنویس نقشه|#00C7F7|[[نینورسک]]}}
| |
| − | {{زیرنویس نقشه|#E7E3DE|هر دو}}]]
| |
| − | از جمعیت نروژ ۱۹٫۹ درصد زیر ۱۴ سال، ۶۵٫۲ درصد بین ۱۵ تا ۶۴ سال، و بقیه (۱۴٫۹ درصد) بالای ۶۵ سال سن دارند. میانگین سنی نروژی‌ها ۳۷٫۷ سال است. متوسط طول عمر برای مردان ۷۶٫۱۵ سال و برای زنان ۸۲٫۲۲ سال می‌باشد. میزان تولد ۱۲٫۱۷ در هزار، و میزان مرگ ۷۲٫۹ در هزار است. میزان باروری زنان ۱٫۸ کودک برای هر زن است.
| |
| − |
| |
| − | [[زبان نروژی]] در دو گویش خود، زبان رسمی این کشور است. نروژی یک زبان [[زبان‌های هندواروپایی|هندواروپایی]] از شاخهٔ [[زبان‌های ژرمنی]] است. وجود دو زبان در نروژ، باعث پیچیدگی مسائل زبانی این کشور شده‌است. این زبان‌ها، [[بوکمال]]<ref>Bokmål</ref> (زبان کتابی) که نزدیک به [[زبان دانمارکی]] است و [[نینورسک]]<ref>Nynorsk</ref> (نروژی جدید) که نزدیک به لهجهٔ شمال سوئد است نام دارند و هردوی این زبان‌ها از سال ۱۸۸۵ به‌عنوان زبان‌های رسمی نروژ شناخته شده‌اند.<ref>زبان‌های مردم جهان، میشل مالِرْب، مترجم: عفت ملاّنظر، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران ۱۳۸۲</ref>
| |
| − |
| |
| − | بیشینه مردم نروژ از نژاد اسکاندیناوی از تبار وایکینگ‌ها و از شاخه [[ژرمن‌ها]] هستند. اقلیت نژادی این کشور، قوم [[سامی (اسکاندیناوی)]] است.
| |
| − | سامی‌ها بومیانی هستند که مدتی طولانی ساکن قسمت‌های شمالی نروژ، سوئد، فنلاند و [[روسیه]] بوده‌اند. جمعیت سامی‌ها ۱۰۰ هزار نفر تخمین زده می‌شود که از این تعداد تقریباً ۴۰ تا ۵۰ هزار نفر در نروژ زندگی می‌کنند.
| |
| − | سامی‌ها زبان خاص خود را دارند که [[زبان سامی شمالی]] نامیده می‌شود و از خانواده [[زبان‌های فین‌واوگری]] از دسته [[زبان‌های سامی (اورالی)|اورالی]] است و با [[زبان فنلاندی]] هم‌خانواده‌است. اکثر سامی‌ها هنوز هم در شمال نروژ زندگی می‌کنند. گرچه اسلو نیز یکی از شهرهایی است که در آن بیشترین تعداد سامی‌ها زندگی می‌کنند. امروزه فقط ٪۱۰ از سامی‌ها از طریق نگهداری [[گوزن شمالی]] گذران زندگی می‌کنند. بیشتر آنها در مشاغل دیگر کار می‌کنند. در سال ۱۹۸۹ نخستین مجلس شورای ویژه سامی‌ها در نروژ گشایش یافت که اعضای آن به صورت دموکراتیک انتخاب می‌شوند.
| |
| − |
| |
| − | در دهه‌های اخیر مهاجرت از کشورهای مختلف به‌ویژه [[کشورهای اسلامی]] به نروژ روندی فزاینده داشته‌است. در تاریخ ۲۲ ژوئیه ۲۰۱۱ یک افراطی دست راستی به نام [[آندرس بریویک]]، اقدام به بمب‌گذاری و حمله مسلحانه به اردوی جوانان طرفدار حزب حاکم کارگر در جزیره [[اتوئیا]] نزدیک به اسلو کرد و اقدام خود را هشداری برای جلوگیری از «خطر اسلام» نامید، این اقدام او که ۷۷ کشته برجای گذاشت باعث تنش‌هایی در جامعه نروژ شد.<ref>[https://archive.is/20120730031131/www.dw.de/dw/article/0,,15888190,00.html دویچه‌وله فارسی]، بازدید: مه ۲۰۱۲.</ref>
| |
| − |
| |
| − | === گرایش‌های مذهبی ===
| |
| − | از مردم نروژ ۸۳٫۶ درصد به عنوان مسیحی ثبت شده‌اند که ۷۹٫۴ درصد آن مربوط به پیروان آیین [[لوتری]] می‌شود. در نظرسنجی‌ها و سرشماری‌ها، تنها ۲۰ درصد از مردم نروژ گفته‌اند که دین در زندگی آنها دارای نقش یا اهمیت است.<ref name="autogenerated3">{{cite web|url=http://02varvara.wordpress.com/2009/02/11/gallup-poll-results-reveal-estonia-as-the-most-atheistic-country-in-the-world/ |title=Gallup Poll Results Reveal Estonia as the Most Atheistic Country in the World " Voices from Russia |publisher=02varvara.wordpress.com |accessdate=۲۰۰۹-۰۷-۰۸}}</ref> امروزه تنها ۲ درصد از مردم نروژ در آیین‌های [[کلیسا]] حضور پیدا می‌کنند که پایین‌ترین درصد در میان کشورهای اروپا است.<ref name="autogenerated4">{{cite web|url=http://www.ssb.no/kirke_kostra_en/ |title=KOSTRA (Municipality-State-Reporting): Church |language={{no icon}} |publisher=Ssb.no |accessdate=۲۰۱۰-۰۸-۲۹}}</ref><ref name="autogenerated1">{{cite web|url=http://www.ssb.no/kirke_kostra_en/arkiv/tab-2010-06-16-02-en.html |title=Church of Norway. Church services and participants, by diocese. 2005–2009 (Corrected 28 June 2010) |language={{no icon}} |publisher=Ssb.no |date=۲۰۱۰-۰۶-۲۸ |accessdate=۲۰۱۱-۰۳-۰۷}}</ref>
| |
| − |
| |
| − | == تقسیمات کشوری ==
| |
| − | [[پرونده:Norway (plus), administrative divisions - de (provinces) - colored.svg|بندانگشتی|440px]]
| |
| − |
| |
| − | از لحاظ تقسیمات کشوری نروژ از ۱۹ [[استان]] تشکیل گردیده‌است که زیر نظر استانداران و شورای منتخب اداره می‌شود. هر استان شامل تعدادی [[بخشداری]] (به نروژی: ''کمون'' (kommune) است. بیشتر امور جاری محل زیست افراد، توسط این بخشداری‌ها سروسامان می‌گیرد.
| |
| − | # آکرشوس (Akershus)
| |
| − | # آست آگدر (Aust-Agder)
| |
| − | # بوسکرود (Buskerud)
| |
| − | # فینمارک (Finnmark)
| |
| − | # هدمارک (Hedmark)
| |
| − | # هوردالاند (Hordaland)
| |
| − | # موره او رومسدال (More og Romsdal)
| |
| − | # نوردلاند (Nordland)
| |
| − | # نورد تروندلاگ (Nord-Trondelag)
| |
| − | # اوپلاند (Oppland)
| |
| − | # اسلو (Oslo)
| |
| − | # اوستفولد (Ostfold)
| |
| − | # روگالاند (Rogaland)
| |
| − | # سون او فیوردانه (Sogn og Fjordane)
| |
| − | # سور تروندلاگ (Sor-Trondelag)
| |
| − | # [[تلمارک]] (Telemark)
| |
| − | # ترومس (Troms)
| |
| − | # وست آگدر (Vest-Agder)
| |
| − | # وستفولد (Vestfold)
| |
| − |
| |
| − | == اقتصاد ==
| |
| − | واحد پول نروژ، کرون با واحد جزء ([[کرون نروژ|اوره]]){{به نروژی|øre}} نام دارد. [[سیو ینسن]]، وزیر اقتصاد نروژ می‌گوید: "اقتصاد کشور در وضعیت بسیار مناسبی است.<ref name="A"></ref>
| |
| − |
| |
| − | نروژ دارای ذخایر زیادی از [[نفت خام]]، [[گاز طبیعی]]، [[معدن|مواد معدنی]]، [[آبزیان]]، [[چوب]]، [[آب شیرین]] و [[نیروی برق‌آبی]] است. [[صنعت نفت]] حدود یک‌چهارم از [[تولید ناخالص داخلی]] این کشور را تشکیل می‌دهد و این کشور چهارمین درآمد سرانه در جهان را دارا است. نروژ از الگوی [[دولت رفاه|کشورهای رفاه‌محور]] شمال اروپا پیروی می‌کند و در ازای دریافت مالیات‌های سنگین از شهروندان، دولت به آنها بیمه درمانی همگانی اعطا می‌کند به آموزش عالی [[یارانه]] می‌دهد. در این کشور نظام فراگیر تامین اجتماعی وجود دارد. از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۶ و سپس دوباره از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۱ نروژ بالاترین شاخص توسعه انسانی در جهان را داشته است.<ref name="HDI2">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2009_EN_Complete.pdf|title=Human Development Index 2009|date=۲۰۰۹-۱۰-۰۵|work=Human Development Report|publisher=hdr.undp.org|accessdate=۲۰۰۹-۱۰-۰۵}}</ref><ref>{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2011_EN_Table1.pdf|title=Human Development Report 2011|publisher=United Nations|accessdate=۲۰۱۱-۱۱-۰۲}}</ref>
| |
| − |
| |
| − | صادرات عمدهٔ نروژ را نفت تشکیل می‌دهد به طوری که نروژ روزانه ۳ میلیون بشکه نفت خام صادر می‌کند ولی عضو سازمان جهانی [[اوپک]] نیست. از دیگر صادرات نروژ می‌توان به [[گوشت گاو]]، [[شیر]] و سایر فراورده‌های دامی اشاره کرد. بیش از نیمی از مساحت نروژ پوشیده از درخت است و چوب از صادرات عمده این کشور می‌باشد.
| |
| − |
| |
| − | به خاطر داشتن خط ساحلی بسیار طولانی، آبزیان دریایی، یکی از چرخه‌های اقتصاد این کشور را تشکیل می‌دهند. نروژ ۳ نوع ماهی دارد که در هیچ جای دنیا یافت نمی‌شود. دیگر منابع مهم درآمد ارزی این کشور، صنعت ماهیگیری است و پرورش ماهی - که دولت با برنامه‌های توسعه تشویق کرده‌است - جای صید نهنگ و ماهی‌های اعماق دریا را می‌گیرد.
| |
| − |
| |
| − | تنها قسمت کوچکی از این سرزمین قابل کشت است و بخش کشاورزی و دامداری - که یارانه زیادی به آن داده می‌شود - بیشتر به تولید لبنیات و علوفه می‌پردازند.
| |
| − |
| |
| − | در چند سال گذشته رشد تولید، کند بوده است و در شرایط کنونی، دولت باید به دنبال شیوه‌ای رقابتی برای دریافت مالیات و نیز راه‌هایی برای جذب سرمایه‌گذاری باشد.<ref name="A"></ref>
| |
| − |
| |
| − | هزینه زندگی در این کشور بالاست. هزینه‌ها در نروژ می‌تواند برای کسانی که برای اولین‌بار به آنجا می‌روند، حیرت‌انگیز باشد. اما دستمزد مناسب نیروی انسانی، این هزینه‌ها تقریبا با سطح درآمد افراد هماهنگی دارد.<ref name="A"></ref>
| |
| − |
| |
| − | === اقتصاد نفت ===
| |
| − | در حالی که اغلب کشورهای نفت‌خیز دنیا درآمدهای حاصل از فروش نفت خام خود را صرف هزینه‌های جاری می‌کنند، نروژ مشغول پس‌انداز کردن پول حاصل از فروش نفت خام و گاز در یک صندوق مستقل است. ارزش منابع مالی این صندوق حدود ۸۰۰ میلیارد دلار برآورد شده است و خود صندوق، معادل یک درصد مجموع سهام جهانی را در اختیار دارد. منابع این صندوق به اندازه‌ای است که اگر سهم هر شهروند نروژی با کرون، واحد پول آن کشور، محاسبه و پرداخت شود، همه آنها میلیونر می‌شوند. در عمل، این صندوق یک حساب سرمایه‌گذاری عظیم است و به نظر می‌رسد که اغلب مردم نروژ از این وضعیت راضی هستند.<ref name="A"></ref>
| |
| − |
| |
| − | == فرهنگ ==
| |
| − | [[پرونده:Norway-map.png|بندانگشتی|200px]]
| |
| − | {{بخش گسترش}}
| |
| − |
| |
| − | == نگارخانه ==
| |
| − | <center>
| |
| − | <gallery>
| |
| − | پرونده:UlvikfjordMountainsPanorama.jpg|تصویری از کوه‌های یولویکجوردز در [[یولویک]]، نروژ
| |
| − | پرونده:Reine Lofoten 2009.JPG|نمایی از روستای [[رئین]] در نروژ
| |
| − | </gallery>
| |
| − | </center>
| |
| − |
| |
| − | == جستارهای وابسته ==
| |
| − | * [[حملات در نروژ (۲۰۱۱)]]
| |
| − | * [[هاکون پنجم نروژ]]
| |
| − | * [[اساطیر نورس]]
| |
| − | * [[نیروهای مسلح نروژ]]
| |
| − |
| |
| − | == پانویس ==
| |
| − | {{پانویس|۲}}
| |
| − |
| |
| − | == یادداشت‌ها ==
| |
| − | {{پانویس|گروه=note}}
| |
| − |
| |
| | == منابع == | | == منابع == |
| | {{ویکی‌سفر}} | | {{ویکی‌سفر}} |
| سطر ۲۱۷: |
سطر ۲۱: |
| | * Wikipedia contributors، "Norway،" Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?oldid=493727760 (accessed May ۲۲, ۲۰۱۲). | | * Wikipedia contributors، "Norway،" Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?oldid=493727760 (accessed May ۲۲, ۲۰۱۲). |
| | ** [http://www.norway.no/ Norway.no]، وبگاه رسمی نروژ. | | ** [http://www.norway.no/ Norway.no]، وبگاه رسمی نروژ. |
| − |
| |
| − | {{موضوع اروپا}}
| |
| − | {{اعضای ناتو}}
| |
| − | {{سازمان امنیت و همکاری اروپا}}
| |
| − | {{کشورهای مستقل اروپا}}
| |
| − | {{پادشاهی‌ها}}
| |
| − | {{سازمان‌های اطلاعاتی جهان}}
| |
| | | | |
| | [[رده:نروژ]] | | [[رده:نروژ]] |
