باکو: تفاوت بین نسخه‌ها

از دایره المعارف فرق اسلامی
پرش به: ناوبری، جستجو
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{منابع غیرقابل اطمینان}} {{باکو}} پرونده:BAKU-1.jpg|بندانگشتی|350px|باکو نمایی از سا...» ایجاد کرد)
 
 
(۲ نسخه‌های متوسط توسط ۲ کاربران نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
−
{{منابع غیرقابل اطمینان}}
 
−
{{باکو}}
 
−
[[پرونده:BAKU-1.jpg|بندانگشتی|350px|باکو نمایی از ساحل آبشرون]]
 
 
'''باکو''' (به [[ترکی آذربایجانی]]: Bakı )، پایتخت [[جمهوری آذربایجان]]، بزرگترین شهر و همچنین بزرگترین بندر این کشور است. این شهر بر ساحل غربی [[دریای خزر]] در شبه جزیره [[آب‌شوران]] قرار دارد و یکی از مناطق نفت‌خیز جهان می‌باشد.
 
'''باکو''' (به [[ترکی آذربایجانی]]: Bakı )، پایتخت [[جمهوری آذربایجان]]، بزرگترین شهر و همچنین بزرگترین بندر این کشور است. این شهر بر ساحل غربی [[دریای خزر]] در شبه جزیره [[آب‌شوران]] قرار دارد و یکی از مناطق نفت‌خیز جهان می‌باشد.
−
باکو پر جمعیّت‌ترین<ref>[http://www.xpatulator.com/outside.cfm?lid=16 Azerbaijan, Baku - cost of living<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> شهر قفقاز است. وجود تعداد بسیاری از پارک‌های ساحلی و برگزاری برنامه‌های متعدد هنری از جمله [[موسیقی]]، [[تئاتر]] و [[اپرا]] جذبه خاصی به این شهر داده‌است.
+
باکو پر جمعیّت‌ترین<ref>[http://www.xpatulator.com/outside.cfm?lid=16 Azerbaijan, Baku - cost of living<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> شهر قفقاز است.  
  
−
بخش قدیمی شهر باکو [[ایچری شَهَر(باکو)|(İçəri Şəhər ''ایچری شَهَر'')]]، همراه با برج و حصار قلعه شهر به خوبی از [[سده‌های میانه]] بجا مانده و یکی از آثار ثبت شده در [[یونسکو]] به عنوان میراث فرهنگ جهانی است.<ref>{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |چاپ= |شهر= |کوشش= |ویرایش=  |سال=|شابک=|نویسنده= |نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه=  |زبان=en |مقاله= [http://bakucity.az/main/index_en.html The Executive Power of Baku City] |ژورنال= |نشریه=Bakucity.az |تاریخ=  |دوره= |شماره= |شاپا=}} Retrieved on 2009-05-22. </ref>. جمعیت شهری در ابتدای سال ۲۰۰۹ حدود ۲٫۰۴ میلیون نفر برآورد شده است.<ref name=pop>{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |چاپ= |شهر= |کوشش= |ویرایش=  |سال=|شابک=|نویسنده= |نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه=  |زبان=en |مقاله= [http://www.azstat.org/statinfo/demoqraphic/en/2_2.shtml Population by economic and administrative regions, urban settlements at the beginning of the ۲۰۰۹] |ژورنال= |نشریه= |تاریخ=  |دوره= |شماره= |شاپا=}} Retrieved on 2009-11-21. </ref>. در ابتدای سال ۲۰۰۳ بیش از ۱۵۳ هزار نفر از آوارگان داخلی (ناشی از [[جنگ قره باغ]]) و هچنین ۹۴ هزار نفر پناهنده خارجی در این شهر علاوه بر جمعیت اصلی وجود داشته‌اند.<ref>{{ru icon}}{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |چاپ= |شهر= |کوشش= |ویرایش=  |سال=|شابک=|نویسنده= |نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه=  |زبان=en |مقاله= [http://www.baku-online.com/ru/baku.htmhttp://web.archive.org/web/20070701132551/http://www.baku-online.com/ru/baku.htm Баку] |ژورنال= |نشریه= |تاریخ=  2007-07-01|دوره= |شماره= |شاپا=}} Retrieved on 2007-07-15. </ref>.
+
بخش قدیمی شهر باکو [[ایچری شَهَر(باکو)|(İçəri Şəhər ''ایچری شَهَر'')]]، همراه با برج و حصار قلعه شهر به خوبی از [[سده‌های میانه]] بجا مانده و یکی از آثار ثبت شده در [[یونسکو]] به عنوان میراث فرهنگ جهانی است.<ref>{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |چاپ= |شهر= |کوشش= |ویرایش=  |سال=|شابک=|نویسنده= |نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه=  |زبان=en |مقاله= [http://bakucity.az/main/index_en.html The Executive Power of Baku City] |ژورنال= |نشریه=Bakucity.az |تاریخ=  |دوره= |شماره= |شاپا=}} Retrieved on 2009-05-22. </ref>. جمعیت شهری در ابتدای سال ۲۰۰۹ حدود ۲٫۰۴ میلیون نفر برآورد شده است.<ref name=pop>{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |چاپ= |شهر= |کوشش= |ویرایش=  |سال=|شابک=|نویسنده= |نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه=  |زبان=en |مقاله= [http://www.azstat.org/statinfo/demoqraphic/en/2_2.shtml Population by economic and administrative regions, urban settlements at the beginning of the ۲۰۰۹] |ژورنال= |نشریه= |تاریخ=  |دوره= |شماره= |شاپا=}} Retrieved on 2009-11-21. </ref>. در ابتدای سال ۲۰۰۳ بیش از ۱۵۳ هزار نفر از آوارگان داخلی (ناشی از [[جنگ قره باغ]]) و همچنین ۹۴ هزار نفر پناهنده خارجی در این شهر علاوه بر جمعیت اصلی وجود داشته‌اند.<ref>{{ru icon}}{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |چاپ= |شهر= |کوشش= |ویرایش=  |سال=|شابک=|نویسنده= |نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه=  |زبان=en |مقاله= [http://www.baku-online.com/ru/baku.htmhttp://web.archive.org/web/20070701132551/http://www.baku-online.com/ru/baku.htm Баку] |ژورنال= |نشریه= |تاریخ=  2007-07-01|دوره= |شماره= |شاپا=}} Retrieved on 2007-07-15. </ref>.
  
 
در سال ۲۰۰۷ و در نشست وزرای فرهنگی اعضای [[سازمان کنفرانس اسلامی]]، باکو به عنوان پایتخت [[فرهنگ اسلامی]] برای سال ۲۰۰۹ اعلام شد<ref>[http://en.apa.az/print.php?id=94244 APA Azeri Press Agency]</ref>. در سال ۲۰۰۰ بخش قدیمی باکو ([[ایچری شَهَر(باکو)|(İçəri Şəhər ''ایچری شَهَر'')]]) بعلاوه [[سرای شروانشاهان]] (به [[ترکی آذربایجانی]]، شیروانشاهلار سارایی) و [[قلعه دختر (باکو)|قلعه دختر]] به عنوان [[میراث جهانی یونسکو]] به ثبت رسیده‌اند.
 
در سال ۲۰۰۷ و در نشست وزرای فرهنگی اعضای [[سازمان کنفرانس اسلامی]]، باکو به عنوان پایتخت [[فرهنگ اسلامی]] برای سال ۲۰۰۹ اعلام شد<ref>[http://en.apa.az/print.php?id=94244 APA Azeri Press Agency]</ref>. در سال ۲۰۰۰ بخش قدیمی باکو ([[ایچری شَهَر(باکو)|(İçəri Şəhər ''ایچری شَهَر'')]]) بعلاوه [[سرای شروانشاهان]] (به [[ترکی آذربایجانی]]، شیروانشاهلار سارایی) و [[قلعه دختر (باکو)|قلعه دختر]] به عنوان [[میراث جهانی یونسکو]] به ثبت رسیده‌اند.
−
 
−
باکو دارای ۱۱ منطقه شهری (اداری) شامل [[عزیزبایف]]، [[بیناغدی]]، [[قاراداغ]]، [[نریمانف]]، [[نسیمی]]، [[نظامی]]، [[صبالی]]، [[صابونچی]]، [[ختایی]]، [[سوراخانی]] و [[یاسامال]] و نیز ۴۸ [[شهر]] می باشد. شهرهای بناشده در جزایر موجود در [[خلیج باکو]] و شهر [[صخره‌های نفتی]] یا [[نفت داشلاری]] که در دریا ساخته شده‌اند و خارج از باکو و در داخل [[دریای خزر]] قرار دارند جز این ۴۸ شهر می باشند<ref>{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |چاپ= |شهر= |کوشش= |ویرایش=  |سال=|شابک=|نویسنده= |نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه=  |زبان=en |مقاله= [//en.wikipedia.org/wiki/baku ] |ژورنال= |نشریه= |تاریخ=  |دوره= |شماره= |شاپا=}} Retrieved on 2009-05-22. </ref> .
 
−
 
 
== نام ==
 
== نام ==
 
{{اصلی|ریشه نام باکو}}
 
{{اصلی|ریشه نام باکو}}
سطر ۱۷: سطر ۱۱:
  
 
== تاریخچه ==
 
== تاریخچه ==
−
[[پرونده:Muhammad Mosque, Baku, 2006.jpg|بندانگشتی|چپ|230px|[[شهر قدیمی (باکو)|شهر قدیمی باکو]] همره با سرای [[شروانشاهان]]]]
 
−
 
 
اولین شواهد مستند مرتبط با باکو به [[قرن ششم]] میلادی برمی گردد.<ref>{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |چاپ= |شهر= |کوشش= |ویرایش=  |سال=|شابک=|نویسنده= |نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه=  |زبان=en |مقاله= [http://worldheritage.heindorffhus.dk/frame-AzerbaijanBaku.htmhttp://web.archive.org/web/20080102011734/http://worldheritage.heindorffhus.dk/frame-AzerbaijanBaku.htm Azerbaijan - Walled City of Baku with the Shirvanshah's Palace...] |ژورنال= |نشریه= |تاریخ=  2008-01-02|دوره= |شماره= |شاپا=}} Retrieved on 2007-10-14. </ref>. و از آنجا که از آن زمان اغلب بخشی از [[شاهنشاهی ایران|شاهنشاهی‌های ایرانی]] بوده‌است، پیوند تاریخی با آن ها دارد. پس از این که زمین لرزۀ بزرگی در قرن 12 میلادی [[شماخی]] پایتخت [[شروانشاهان]] را ویران نمود، [[آهسیتان اول]] باکو را به عنوان پایتخت جدید برگزید. در زمان [[ساسانیان]] حضور و نفوذ عنصر ایرانی در کرانه‌های [[اران]] از [[تالش]] و باکو تا دربند بسیار قوی و چشمگیر بود.<ref name=autogenerated2>[http://www.iranicaonline.org/newsite/articles/v3f6/v3f6a004.html دانشنامه ایرانیکا، سرواژه باکو]</ref>
 
اولین شواهد مستند مرتبط با باکو به [[قرن ششم]] میلادی برمی گردد.<ref>{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |چاپ= |شهر= |کوشش= |ویرایش=  |سال=|شابک=|نویسنده= |نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه=  |زبان=en |مقاله= [http://worldheritage.heindorffhus.dk/frame-AzerbaijanBaku.htmhttp://web.archive.org/web/20080102011734/http://worldheritage.heindorffhus.dk/frame-AzerbaijanBaku.htm Azerbaijan - Walled City of Baku with the Shirvanshah's Palace...] |ژورنال= |نشریه= |تاریخ=  2008-01-02|دوره= |شماره= |شاپا=}} Retrieved on 2007-10-14. </ref>. و از آنجا که از آن زمان اغلب بخشی از [[شاهنشاهی ایران|شاهنشاهی‌های ایرانی]] بوده‌است، پیوند تاریخی با آن ها دارد. پس از این که زمین لرزۀ بزرگی در قرن 12 میلادی [[شماخی]] پایتخت [[شروانشاهان]] را ویران نمود، [[آهسیتان اول]] باکو را به عنوان پایتخت جدید برگزید. در زمان [[ساسانیان]] حضور و نفوذ عنصر ایرانی در کرانه‌های [[اران]] از [[تالش]] و باکو تا دربند بسیار قوی و چشمگیر بود.<ref name=autogenerated2>[http://www.iranicaonline.org/newsite/articles/v3f6/v3f6a004.html دانشنامه ایرانیکا، سرواژه باکو]</ref>
  
سطر ۲۴: سطر ۱۶:
  
 
حکومت [[عثمانی]] در قرن ۱۶ میلادی طی دوره‌ای کوتاه به قسمت اعظم [[قفقاز]] از جمله باکو حاکم بود. [[نادرشاه]] [[افشار]] توانست این قسمت از [[آران]]، [[گرجستان]] و منطقۀ [[ارمنستان]] فعلی را دوباره به ایران بازگرداند. در [[جنگ‌های ایران و روس]] در زمان [[فتح علی شاه]] این ناحیه بر اساس [[عهدنامه گلستان]] و [[ترکمان چای]] از ایران جدا و به دست روس‌ها افتاد و باکو در اواخر قرن نوزدهم و دهۀ اول قرن بیستم از بزرگ‌ترین مناطق تولید نفت جهان بود.
 
حکومت [[عثمانی]] در قرن ۱۶ میلادی طی دوره‌ای کوتاه به قسمت اعظم [[قفقاز]] از جمله باکو حاکم بود. [[نادرشاه]] [[افشار]] توانست این قسمت از [[آران]]، [[گرجستان]] و منطقۀ [[ارمنستان]] فعلی را دوباره به ایران بازگرداند. در [[جنگ‌های ایران و روس]] در زمان [[فتح علی شاه]] این ناحیه بر اساس [[عهدنامه گلستان]] و [[ترکمان چای]] از ایران جدا و به دست روس‌ها افتاد و باکو در اواخر قرن نوزدهم و دهۀ اول قرن بیستم از بزرگ‌ترین مناطق تولید نفت جهان بود.
−
 
−
== اشارات قدیمی ==
 
−
باکو یا بادکوبه، کرسی آران بر ساحل غربی دریای خزر قرار دارد. باکوی بزرگ مشتمل بر شبه جزیره [[آب‌شوران]] است، و دارای بندرگاهی بزرگ و چندین نهاد فرهنگی است. نامش در مآخذ اسلامی به صورت باکویه، با کوه نیز ضبط شده‌است.
 
−
 
−
[[پرونده:Baku_Maiden_Tower.jpg|left|thumb|240x240px|
 
−
[[قلعه دختر (باکو)|قلعه دختر]]، از آثار ایرانی باکو از دورهٔ [[ساسانیان]]<ref>عباسقلی آقا باکیخانوف، گلستان ارم، چاپ عبدالکریم علیزاده و دیگران، باکو ۱۹۷۰، ص XI، نقل‌شده در: [http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=304 دانشنامهٔ جهان اسلام]</ref>.
 
−
]]
 
−
اول بار در سدهٔ پنجم میلادی ذکر این شهر رفته‌است. مردم آن مانند بقیه مردم ایران آن روز [[زرتشتی]] بودند و برای آتش احترام قائل بودند.
 
−
شعله‌های دائمی باکو که منبع آنها گازهائی بوده که از چاهها بیرون می‌آمده‌است بر سنت نیایش به آتش در منطقه تأثیر داشته و و شهر دارای آرامگاه‌های زردشتی بوده‌است. از جنبه‌های سیاسی مدتها تابع شروانشاهان بود، و پس از انقراض این دودمان (۹۵۷ هـ.ق) به تصرف صفویه در آمد. بعداً مدت کوتاهی تحت استیلای ترکان عثمانی بود (۱۵۸۳_۱۶۰۶ م)؛ دیگر بار به دست ایران افتاد و سرانجام در ۱۸۰۶ بتصرف [[روسیه]] در آمد؛ [[معاهده گلستان]] (۱۸۱۳)رسماً آن را به روسیه واگذاشت. صنایع نفت آن در اواخر قرن ۱۹ میلادی آغاز شد و باعث توسعه سریع آن شهر گردید. (مصاحب)
 
−
 
−
کتب و منابع قدیمی اسلامی به‌طور چکیده باکو را این‌گونه توصیف کرده‌اند (به نقل از لغت‌نامهٔ دهخدا):
 
−
 
−
باکو یا باکویه شهری است به عجم به شمال ایران در شبه جزیره آب‌شوران.
 
−
این شهر را انوشیروان بنا کرد و دارای آتشکده معتبری بود و معادن نفت آنجا مشهور است. بزرگ‌ترین معدن نفت ایران‌زمین در باکویه واقع است و در آن آتش همیشه فروزان بوده است. مردمش اگرچه ترک‌زبانند اما لغت مخصوص<ref>منظور [[تاتی اران|فارسی تاتی]] است که هنوز در پیرامون باکو رایج است.</ref> نیز دارند، حاصلش زعفران و نفت سیاه.<ref name="autogenerated1">[http://www.mibosearch.com/Dictionary.aspx?wId=56064&DicName=dehkhoda&word=%D8%A8%D8%A7%DA%A9%D9%88 لغت‌نامهٔ دهخدا، سرواژهٔ باکو]، به نقل از منابع قدیمی.</ref>
 
−
 
−
باکو در پیرامون جزیره الله‌اکبر واقع است.آبش قلیل و خوشگوار و هوایش به گرمی مایل و زمینش ریگزار است. از بناهای [[انوشیروان]] و حصارش از [[شیروان‌شاهان|شاهان شیروان]] است. این محل در نزد زرتشتیان از زمان‌های بسیار قدیم سرزمینی مقدس شناخته شده‌است و امروز نیز (زمان تالیف [[قاموس‌الاعلام ترکی]]) جمعی از زرتشتیان در آن جا سکونت دارند. کاخی بزرگ از آثار زمان [[شاه عباس صفوی]] در آن‌جا هست.<ref name="autogenerated1" />
 
−
 
−
اطراف بادکوبه دریاچه‌های نمکین زیاد دارد و بیست و پنج پارچه دیه در ناحیه بادکوبه می‌باشد. از ابنیه قدیمه که در آنجا ملاحظه می‌شود برجی است بسیار مرتفع که موسوم به [[برج دختر]]. در ۱۷۳۵ م./۱۱۴۸ ه'. ق. دولت ایران آن را از تصرف روس خارج و مسترد نمود و در ۱۸۰۵ یکباره بادکوبه بتصرف [[روس]] درآمد و آن جا را شهر نظامی و بندرگاه نمودند.<ref name="autogenerated1" />
 
−
 
−
باکو از جمله شهرهایی است که بر طبق [[عهدنامه گلستان]] و سپس [[عهدنامه ترکمانچای]] (۱۲۲۸ ه'. ق.) بعد از شکست [[عباس میرزا]] نایب السلطنه در جنگ‌های ایران و روسیه، از ایران جدا گردید و به روسیه سپرده شد.
 
−
شهری است باحصانت و مستحکم، قلعه قدیمی از بنای ایرانیان در این شهر موجود است، بازار مسلمین در قلعه واقع شده‌است.
 
−
لفظ باکو ماخوذ از کلمه بغ (خدا) است{{مدرک}} و برج دختر که در باکو است برجی مربوط به معبد [[آناهیتا]] بوده{{مدرک}} که در آن شهر وجود داشته و همچنین همه امکنه و ابنیه‌ای که بنام «دختر» شهرت یافته‌اند معابدی برای ناهید بوده‌اند.
 
−
با آنکه در زبان مردمان خود آران و در کتابهای روسی و ترکی نام شهر «باکو» است. شکل بادکوبه گویا از زمان صفویه پیدا شده‌است.<ref name="autogenerated1" />
 
−
 
−
== اماکن تاریخی و  توریستی ==
 
−
* [[قلعه دختر (باکو)|قلعه دختر]]
 
−
* [[ایچری شَهَر(باکو)]]
 
−
* [[پارک مفاخر باکو]]
 
−
 
−
==  ==
 
−
 
−
== شهرهای خواهرخوانده ==
 
−
 
−
{| border="۱" cellpadding="۲" style="margin:۰ ۰ ۱em 1em; background:#fff; border:1px #aaa solid; border-collapse:collapse; font-size:۹۰٪;"
 
−
|-
 
−
!  style="width:۱۵۰px; background:#f9f9f۹;"|شهر
 
−
!  style="width:۱۵۰px; background:#f9f9f۹;"|کشور
 
−
!  style="width:۱۵۰px; background:#f9f9f۹;"|از سال
 
−
|-
 
−
|'''[[داکار]]'''
 
−
|{{flagicon|Senegal}} [[سنگال]]
 
−
|از ۱۹۶۷<ref name=ANL>{{cite web |url=http://www.anl.az/el/m/ks.htm |title= АЗЕРБАЙДЖАН  В МЕЖДУНАРОДНЫХ КУЛЬТУРНЫХ СВЯЗЯХ(۱۹۴۶-۱۹۹۰ гг.)|trans_title= Azerbaijan's cultural affairs (۱۹۴۶-۱۹۹۰)|author= Musa Gasymly|year= ۲۰۰۵ |location= [[تفلیس]]|publisher= Artanuchi|accessdate=۲۰۱۰-۰۲-۰۴}}</ref><ref name=Azeuro>{{cite news
 
−
| url= http://vyshka.azeurotel.com/arxiv/2008/29/2.html
 
−
| title= ВСЕ ОСТАЕТСЯ ЛЮДЯМ
 
−
| trans_title= Everything remains for people
 
−
| publisher= Vyshka
 
−
| author =
 
−
| date=۲۰۰۸-۰۷-۲۵
 
−
| volume=۲۹
 
−
| issue=۱۹۷۲۵
 
−
| accessdate=۲۰۱۰-۰۲-۰۴
 
−
}}</ref>
 
−
|-
 
−
|'''[[ناپل]]'''
 
−
|{{flagicon|Italy}} [[ایتالیا]]
 
−
|از ۱۹۷۲<ref>{{cite web|author=Flexibe Solutions |url=http://www.azembassy.it/browse.php?lang=eng&page=010201 |title=Embassy of Azerbaijan Republic in Italy |publisher=Azembassy.it |date=۲۰۰۷-۱۰-۲۶ |accessdate=۲۰۱۰-۰۴-۱۷}}</ref>
 
−
|-
 
−
|'''[[بصره]]'''
 
−
|{{flagicon|Iraq}} [[عراق]]
 
−
|از ۱۹۷۲<ref name=ANL/>
 
−
|-
 
−
|'''[[سارایوو]]'''
 
−
|{{flag|Bosnia and Herzegovina}} [[بوسنی هرزگوین]]
 
−
|از ۱۹۷۵<ref name=ANL/><ref name=Azeuro/>
 
−
|-
 
−
|'''[[هیوستون]]'''
 
−
|{{flagicon|United States}} [[آمریکا]]
 
−
|از ۱۹۷۶<ref name="Azerbaijan International">
 
−
{{cite journal
 
−
| url = http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai144_folder/144_articles/144_sister_cities.html
 
−
| title = Sister Cities: Baku and Houston. Celebrating 30 Years as Sister Cities
 
−
| month = Winter | year = ۲۰۰۶
 
−
| pages = ۶۸–۷۱
 
−
| author = Maud Beck
 
−
| journal = [[نشریه بین‌المللی آذربایجان]]
 
−
| accessdate = ۲۰۱۰-۰۲-۰۴}}
 
−
</ref>
 
−
|-
 
−
|'''[[بوردو]]'''
 
−
|{{flagicon|France}} [[فرانسه]]
 
−
|از ۱۹۷۹<ref name=ANL/>
 
−
|-
 
−
|'''[[تبریز]]'''
 
−
|{{flagicon|Iran}} [[ایران]]
 
−
|از ۱۹۸۰ <ref name=Azeuro/>
 
−
|-
 
−
|'''[[ماینز]]'''
 
−
|{{flagicon|Germany}} [[آلمان]]
 
−
|از ۱۹۸۴<ref name=Azeuro/>
 
−
|-
 
−
|'''[[ازمیر]]'''
 
−
|{{flagicon|Turkey}} [[ترکیه]]
 
−
|از ۱۹۸۵<ref>{{cite web|url=http://www.izmir.bel.tr/en/StandartPages.asp?menuID=1476&MenuName= |title=Izmir Metropolitan Municipality |publisher=Izmir.bel.tr |date= |accessdate=۲۰۱۰-۰۴-۱۷}}</ref>
 
−
|-
 
−
|'''[[وونگ تائو]]'''
 
−
|{{flagicon|Vietnam}} [[ویتنام]]
 
−
|از ۱۹۸۵<ref name=ANL/>
 
−
|}
 
−
 
−
== آب و هوا ==
 
−
{{Weather box
 
−
|location = Baku|metric first = yes|single line = yes|Jan high C = 6.6|Feb high C = 6.3|Mar high C = 9.8|Apr high C = 16.4|May high C = 22.1|Jun high C = 27.3|Jul high C = 30.6|Aug high C = 29.7|Sep high C = 25.6|Oct high C = 19.6|Nov high C = 13.5|Dec high C = 9.7|year high C = 18.1|Jan mean C = 4.4|Feb mean C = 4.2|Mar mean C = 7.0|Apr mean C = 12.9|May mean C = 18.5|Jun mean C = 23.5|Jul mean C = 26.4|Aug mean C = 26.3|Sep mean C = 22.5|Oct mean C = 16.6|Nov mean C = 11.2|Dec mean C = 7.3|year mean C = 15.1|Jan low C = 2.1|Feb low C = 2.0|Mar low C = 4.2|Apr low C = 9.4|May low C = 14.9|Jun low C = 19.7|Jul low C = 22.2|Aug low C = 22.9|Sep low C = 19.4|Oct low C = 13.6|Nov low C = 8.8|Dec low C = 4.8|year low C = 12.0|Jan precipitation mm = 21|Feb precipitation mm = 20|Mar precipitation mm = 21|Apr precipitation mm = 18|May precipitation mm = 18|Jun precipitation mm = 8|Jul precipitation mm = 2|Aug precipitation mm = 6|Sep precipitation mm = 15|Oct precipitation mm = 25|Nov precipitation mm = 30|Dec precipitation mm = 26|year precipitation mm = 210|Jan precipitation days = 6|Feb precipitation days = 6|Mar precipitation days = 5|Apr precipitation days = 4|May precipitation days = 3|Jun precipitation days = 2|Jul precipitation days = 1|Aug precipitation days = 2|Sep precipitation days = 2|Oct precipitation days = 6|Nov precipitation days = 6|Dec precipitation days = 6|unit precipitation days = 0.1 mm|unit snow days = 1 cm|Jan snow days = 4|Feb snow days = 3|Mar snow days = 0|Apr snow days = 0|May snow days = 0|Jun snow days = 0|Jul snow days = 0|Aug snow days = 0|Sep snow days = 0|Oct snow days = 0|Nov snow days = 0|Dec snow days = 3|Year snow days = 10|Jan sun = 89.9|Feb sun = 89.0|Mar sun = 124.0|Apr sun = 195.0|May sun = 257.3|Jun sun = 294.0|Jul sun = 313.1|Aug sun = 282.1|Sep sun = 222.0|Oct sun = 145.7|Nov sun = 93.0|Dec sun = 102.3|year sun = 2207.4|source 1 = [[سازمان جهانی هواشناسی]] (UN),<ref name=" WMO ">{{cite web
 
−
|url=http://worldweather.wmo.int/007/c00018.htm
 
−
|title=World Weather Information Service}}</ref> [[Hong Kong Observatory]]<ref>[http://www.weather.gov.hk/wxinfo/climat/world/eng/europe/gr_tu/baku_e.htm "Climatological Information for Baku, Azerbaijan"] – Hong Kong Observatory</ref> <small>for data of sunshine hours</small>|date = November 2012|source 2 = Meoweather (Snowy days)<ref name="Snow">{{cite web|url=http://www.meoweather.com/history/Azerbaijan/na/40.3952778/49.8822222/Baku.html |title=Baku, Azerbaijan |publisher= Meoweather |accessdate= 25 February 2013}}</ref>}}
 
−
 
−
== شاعران مشهور باکو ==
 
−
* [[صالح باکویی]]
 
−
* [[عهدی باکویی]]
 
−
* [[فانی باکویی]]
 
−
* [[قدسی باکویی]]
 
−
* [[مقرب باکویی]]
 
−
 
−
== نگارخانه ==
 
−
<gallery>
 
−
Image:Azerbaigian-baku.jpg|باکو از زاویه «ایچری شَهَر»
 
−
Image:View of Baku, 2004.jpg|قسمت مرکزی باکو
 
−
Image:View_of_Baku,_2004_(2).jpg|باکو «ایچری شَهَر»
 
−
Image:Icheri sheher.jpg|دروازهٔ «ایچری شَهَر»
 
−
Image:Azerbaigian-baku4.jpg|منظره پارک ساحلی باکو
 
−
Image:Baku Maiden Tower 2008.jpg|نمای بیرونی قیز قلعه سی
 
−
Image:View from the Maiden Tower, Baku, 2008.jpg|باکو برفراز قیز قلعه سی
 
−
Image:Baku5.jpg|شبهای باکو
 
−
Image:Baku TV Tower, 2008.jpg|باکو برفراز قیز قلعه سی
 
−
Image:Puppet Theatre, Baku, 2008.jpg|تئاتر کودک (کوکلار تاتری)
 
−
Image:Neftchiler Avenue, Baku, 2008.jpg|باکو، برفراز قیز قلعه سی
 
−
Image:TARGOVA.JPG|تارگوا
 
−
Image:Baku2010.jpg|نمایی از شهر باکو
 
−
</gallery>
 
−
 
−
== جستارهای وابسته ==
 
−
* [[ریشه نام باکو]]
 
−
 
−
== منابع ==
 
−
{{چپ‌چین}}
 
−
{{پانویس}}
 
−
* [//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Baku&oldid=184580325 ویکی‌پدیای انگلیسی]
 
−
 
−
{{پایان چپ‌چین}}
 
−
== پیوند به بیرون ==
 
−
{{ویکی‌سفر}}
 
−
{{ویکی‌انبار|Category:Baku}}
 
−
* [http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=304 باکو در دانشنامه اسلام]
 
−
 
−
{{پایتخت‌های آسیا}}
 
−
{{شهرهای اقماری حومه باکو}}
 
−
{{تقسیمات کشوری جمهوری آذربایجان}}
 
−
{{امتیازات و قراردادها در دوره قاجار}}
 
−
{{دریای خزر}}
 
  
 
[[رده:باکو|باکو]]
 
[[رده:باکو|باکو]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۵ دسامبر ۲۰۱۵، ساعت ۰۱:۱۸

باکو (به ترکی آذربایجانی: Bakı )، پایتخت جمهوری آذربایجان، بزرگترین شهر و همچنین بزرگترین بندر این کشور است. این شهر بر ساحل غربی دریای خزر در شبه جزیره آب‌شوران قرار دارد و یکی از مناطق نفت‌خیز جهان می‌باشد. باکو پر جمعیّت‌ترین[۱] شهر قفقاز است.

بخش قدیمی شهر باکو (İçəri Şəhər ایچری شَهَر)، همراه با برج و حصار قلعه شهر به خوبی از سده‌های میانه بجا مانده و یکی از آثار ثبت شده در یونسکو به عنوان میراث فرهنگ جهانی است.[۲]. جمعیت شهری در ابتدای سال ۲۰۰۹ حدود ۲٫۰۴ میلیون نفر برآورد شده است.[۳]. در ابتدای سال ۲۰۰۳ بیش از ۱۵۳ هزار نفر از آوارگان داخلی (ناشی از جنگ قره باغ) و همچنین ۹۴ هزار نفر پناهنده خارجی در این شهر علاوه بر جمعیت اصلی وجود داشته‌اند.[۴].

در سال ۲۰۰۷ و در نشست وزرای فرهنگی اعضای سازمان کنفرانس اسلامی، باکو به عنوان پایتخت فرهنگ اسلامی برای سال ۲۰۰۹ اعلام شد[۵]. در سال ۲۰۰۰ بخش قدیمی باکو ((İçəri Şəhər ایچری شَهَر)) بعلاوه سرای شروانشاهان (به ترکی آذربایجانی، شیروانشاهلار سارایی) و قلعه دختر به عنوان میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده‌اند.

نام

الگو:اصلی برخی از فرهنگ‌ها و منابع باکو را مخفف باکویه یا بادکوبه فارسی می‌دانند.[۶]

تاریخچه

اولین شواهد مستند مرتبط با باکو به قرن ششم میلادی برمی گردد.[۷]. و از آنجا که از آن زمان اغلب بخشی از شاهنشاهی‌های ایرانی بوده‌است، پیوند تاریخی با آن ها دارد. پس از این که زمین لرزۀ بزرگی در قرن 12 میلادی شماخی پایتخت شروانشاهان را ویران نمود، آهسیتان اول باکو را به عنوان پایتخت جدید برگزید. در زمان ساسانیان حضور و نفوذ عنصر ایرانی در کرانه‌های اران از تالش و باکو تا دربند بسیار قوی و چشمگیر بود.[۸]

در دورۀ شروانشاهان، باکو بخشی از شروان بود. شروان مانند بقیۀ اران بخشی از سرزمین آذربایجان نبود. آذربایجان به منطقۀ جنوب رود ارس گفته می‌شد.باکو پایتخت شیروانشاهان در سده‌های ۱۴ و ۱۵ میلادی بود و بعد بخشی از ایران صفوی شد.

حکومت عثمانی در قرن ۱۶ میلادی طی دوره‌ای کوتاه به قسمت اعظم قفقاز از جمله باکو حاکم بود. نادرشاه افشار توانست این قسمت از آران، گرجستان و منطقۀ ارمنستان فعلی را دوباره به ایران بازگرداند. در جنگ‌های ایران و روس در زمان فتح علی شاه این ناحیه بر اساس عهدنامه گلستان و ترکمان چای از ایران جدا و به دست روس‌ها افتاد و باکو در اواخر قرن نوزدهم و دهۀ اول قرن بیستم از بزرگ‌ترین مناطق تولید نفت جهان بود.
  1. ↑ Azerbaijan, Baku - cost of living
  2. ↑ الگو:یادکرد Retrieved on 2009-05-22.
  3. ↑ الگو:یادکرد Retrieved on 2009-11-21.
  4. ↑ الگو:Ru iconالگو:یادکرد Retrieved on 2007-07-15.
  5. ↑ APA Azeri Press Agency
  6. ↑ الگو:یادکرد
  7. ↑ الگو:یادکرد Retrieved on 2007-10-14.
  8. ↑ دانشنامه ایرانیکا، سرواژه باکو
برگرفته از «http://www.wikiferaq.org/index.php?title=باکو&oldid=13919»