|
|
| سطر ۶۸: |
سطر ۶۸: |
| | |شابک=شابک ۹۷۸٬۹۶۴٬۳۴۲٬۲۵۳٬۰ | | |شابک=شابک ۹۷۸٬۹۶۴٬۳۴۲٬۲۵۳٬۰ |
| | }}</ref> | | }}</ref> |
| − |
| |
| − | == تاریخ تهران ==
| |
| − | {{اصلی|تاریخ تهران}}
| |
| − | [[پرونده:Katibeh fath ali shah (23).JPG|بندانگشتی|چپ|200px|تهران برای نخستین بار توسّط [[ایل قاجار]] پایتخت ایران شد. تصویر [[کتیبه فتحعلی شاه قاجار (چشمه علی)|کتیبهٔ فتحعلی شاه]]، روی تپّهٔ سنگی [[چشمه‌علی (شهرری)|چشمه علی]] واقع در شمال [[شهر ری]] [[منطقه ۲۰ شهرداری تهران|منطقه ۲۰ تهران]]]]
| |
| − | [[یاقوت حموی|یاقوت حَمَوی]] مورخ یونانی الاصل عرب زبان در ''[[معجم‌البلدان|مُعجَم‌البُلدان]]'' تعریفی از طهران کرده و وضع این آبادی را در قرن ششم و هفتم قمری نشان داده است که به شرح زیر است:
| |
| − | طِهران به کسر طاء و سکون‌ها و را و نون در آخر، لفظی است عجمی و ایشان «تهران» تلفظ می‌کنند، چون در زبان ایشان طاء وجود ندارد. این آبادی از دیه‌های ری است و میان آن دو قرب سنگ فاصله است. مردی راستگو از مردم ری مرا خبر داد که این آبادی دیهی بزرگ است که بناهای آن در زیر زمین بنیان یافته است و هیچکس جز به اراده مردم بدانجا راه نمی‌یابد و در بیشتر اوقات ایشان نسبت به سلطان وقت راه خلاف و سرپیچی می‌پیمایند و وی را جز مدارا با ایشان چاره‌ای نیست. آنجا را دوازده محله است که هرکدام را با دیگری نزاع است و مردم محله‌ای به محله دیگر درنمی آیند. آن را باغ و بوستان فراوان است که همچون شبکه‌ای بناها را در میان دارد و خود حائلی در برابر تهاحم به حساب می‌آید. وی گفت مردم آنجا با وجود محفوظ بودن با گاو کشت نمی‌کنند و این کار را با بیل انجام می‌دهند از آن روی که ایشان را دشمن فراوان است و می‌ترسند که گاوشان به غارت برود. ''<ref>[http://www.tehran.ir/Default.aspx?tabid=117 http://www.tehran.ir/Default.aspx?tabid=117] درباره تهران]</ref>
| |
| − |
| |
| − | تهران در گذشته از روستاهای ری بوده و ری که در تقاطع محورهای قم، خراسان، مازندران، قزوین، گیلان و ساوه واقع شده به سبب مرکزیّت مهم سیاسی، بازرگانی، اداری و مذهبی از قدیم مورد نظر بوده و مدّعیان همواره این مرکز [[راهبرد|راهبردی]] را مورد تهاجم و حمله قرار می‌داده‌اند.
| |
| − | روستای تهران به‌واسطهٔ برخورداری از [[مغاک|مغاک‌ها]] و حفره‌های زیرزمینی و مواضع طبیعی فراوان و دشواری نفوذ در آنها پناهگاه خوبی برای دولتمردان و دیگر اشخاصی بوده که احتمالاً مورد تعقیب مدّعیان قرار داشته‌اند.
| |
| − |
| |
| − | از سوی دیگر، کاروان‌های بزرگی که از محورهای مورد بحث عبور می‌کردند شکارهای سودمندی بودند و اغلب مورد حمله و چپاول مردم بومی واقع می‌شدند. روستای تهران در واقع کانون چپاولگران و نهانگاه کالاهای دزدیده‌شده بود و این وضع تا زمان شاه تهماسب صفوی که قزوین را به عنوان پایتخت خود انتخاب نمود ادامه داشت.
| |
| − | تهران در برابر حملهٔ افغان‌ها ([[پشتون‌ها]]) ایستادگی زیادی کرد و به همین خاطر آنها پس از تصرّف تهران این شهر را ویران کردند و باغ‌ها و تاکستان‌های آن را از میان بردند.<ref>اطلس کامل شهر تهران، (چاپ چهارم بدون تغییرات)، تهران: گیتاشناسی، آذر ۱۳۷۱. صفحه سیزده</ref>
| |
| − | در زمان [[نادرشاه]] تهران دوباره نام و نشانی یافت و در همین شهر بود که نادرشاه رهبران بزرگ شیعه و سنّی را گرد هم آورد و پیشنهاد اتّحاد اسلامی و رفع اختلاف‌ها را به آنها داد.<ref>همان.</ref>
| |
| − |
| |
| − | تا پیش از کشف تمدّن قیطریّه و همچنین کشف آثاری در تپّه‌های [[عباس‌آباد (تهران)|عبّاس‌آباد]]، گمان می‌رفت پیشینهٔ تاریخی این شهر به همان آثار یافت‌شده در حوالی شهر ری محدود می‌شود، ولی اکتشافات باستان‌شناسی در تپّه‌های عبّاس‌آباد، بوستان پنجم [[خیابان پاسداران]] و [[دروس|درّوس]]، نشان داد تمام آبادی‌های ناحیهٔ تاریخی قصران، دوره‌ای درخشان از استقرار اقوام کهن و خلّاقیّت‌های فرهنگی را پشت سر گذارده‌اند.<ref name="howtehran">{{یادکرد وب
| |
| − | |نشانی=http://www.bbc.co.uk/persian/iran/story/2007/06/070629_oh_tehran_city.shtml
| |
| − | |عنوان=تهران چگونه پایتخت شد؟
| |
| − | |تاریخ بازدید=۱ اکتبر ۲۰۰۸
| |
| − | |ناشر=بی‌بی‌سی فارسی
| |
| − | }}</ref>
| |
| − | در [[فارس‌نامه (ابن بلخی)|فارسنامهٔ]] [[ابن بلخی]] نیز که مربوط به سالهای ۵۰۰ تا ۵۱۰ هجری قمری است، از شهر تهران به دلیل [[انار|انارهای]] مرغوبش یاد شده‌است. اگرچه در آثار مکتوب کهن از تهران پیش از اسلام نام برده نشده‌است، اما حفّاری‌های باستان شناسی ۱۳۲۱ خورشیدی در روستای [[دروس|درّوس]] [[شمیران]] نشان می‌دهد که در این ناحیه، در هزارهٔ دوّم پیش از میلاد، مردمی متمدّن زندگی می کرده‌اند.<ref>">{{یادکرد وب
| |
| − | |نشانی=http://www.tehran.ir/Default.aspx?tabid=120
| |
| − | |عنوان=تهران در گذشته‌های دور
| |
| − | |تاریخ بازدید =۲۴ فوریه ۲۰۱۱
| |
| − | |ناشر=شهرداری تهران
| |
| − | }}</ref>
| |
| − |
| |
| − | تهران در آغاز روستایی نسبتاً بزرگ بود که میان شهر بزرگ و نام‌آور آن زمان، [[شهر ری]] و کوهپایه‌های [[رشته کوه البرز|البرز]] جای گرفته بود. نخستین بار نام آن در یادکرد زندگینامهٔ [[ابوعبدالله حافظ تهرانی]] (زاده ۱۸۴ خ) آمده‌است. پس از یورش [[مردم مغول|مغولان]] به [[شهر ری|ری]] و ویرانی این شهر، تهران بیش از پیش رشد یافت و شماری از اهالی آوارهٔ ری را نیز در خود جای داد و مساحتش در این دوران به ۱۰۶ هکتار رسیده بود.<ref name="howtehran"/> این منطقه در دوره [[صفویان|سلسله صفوی]] به علّت اینکه [[آرامگاه سید حمزه|بقعه سید حمزه]] جدّ اعلای صفویه در نزدیکی حرم [[شاه‌عبدالعظیم|شاهزاده عبدالعظیم]] جای داشت و تهران نیز دارای باغ‌های خوش آب و هوا بود، مورد توجّه قرار گرفت. نخستین بار، [[شاه تهماسب یکم|شاه طهماسب اول]] [[صفویان|صفوی]] در سال ۹۱۶ خ. هنگام گذر از تهران باغ و بوستان فراوان این شهر را پسندید و دستور داد تا بارو و خندقی به دور آن بکشند. این بارو که ۱۱۴ برج به عدد سوره‌های [[قرآن]] و چهار دروازه رو به چهار سوی دنیای پیرامون داشت، از شمال به [[میدان توپ‌خانه]] و [[خیابان سپه]]، از جنوب به [[خیابان مولوی]]، از شرق به [[خیابان ری]] و از غرب به [[خیابان وحدت اسلامی]] (شاپور) امروزی محدود میشد، مساحت تهران در این دوران به ۴۴۰ هکتار رسید.<ref name="howtehran"/> در دورهٔ [[شاه عباس یکم]] (۹۶۶ تا ۱۰۰۷ خ) پل، کاخ و [[کاروانسرا|کاروانسراهای]] زیادی بر پا شد، در بخش شمالی برج و باروی شاه تهماسبی، چهارباغ و چنارستانی ساخته شد که بعدها دورش را دیواری کشیدند و به صورت کاخ ([[کاخ گلستان]]) و پایگاه فرمانروایی درآوردند. [[کریم‌خان زند|کریم‌خان]] در نبردهای خود برابر [[محمدحسن‌خان قاجار]] در سال ۱۱۷۲ قمری تهران را مرکز اردوکشی خود برگزید و پس از پیروزی در این جنگ در دیوانخانه دیرین تهران که در زمان [[شاه سلیمان]] ساخته شده بود [[بارعام|بارِ عام]] داد و با عنوان [[وکیل الرعایا]]، زمامداری ایران را در دست گرفت.<ref>[http://www.allmuseums.com/golestan_museums.html] وبگاه موزه کاخ گلستان]</ref>
| |
| − |
| |
| − | == نام تهران ==
| |
| − | [[پرونده:Aerial View of Tehran 26.11.2008 04-35-03.JPG|بندانگشتی|300px|نمای [[رشته کوه البرز]] از شهر تهران]]
| |
| − |
| |
| − | در بارهٔ وجه تسمیهٔ تهران اختلاف نظر زیادی وجود دارد که تعدادی از آن نظرات در اینجا آمده است:
| |
| − | * پاره‌ای از پژوهشگران «''ران''» را پسوندی به معنای دامنه گرفته‌اند و [[شهرستان شمیرانات|شمیران]] و تهران را بالادست و پایین‌دست خوانده‌اند.
| |
| − | * برخی دیگر تهران را تغییر شکل یافتهٔ «''تهرام''» به معنای منطقهٔ گرمسیر دانسته‌اند، در مقابل شمیرام یا [[شمیران]] که منطقه سردسیر است.
| |
| − | * و همچنین عدّه‌ای بر این باورند که سراسر دشت پهناوری که امروز تهران بزرگ خوانده می‌شود در میان کوه‌های اطراف، گود به نظر می‌رسید و بدین سبب «''ته ران''» نام گرفت.<ref name="howtehran"/>
| |
| − | * البته با توجه به توسعهٔ تهران در سالهای متمادی پس از شهر "ری" مشهور، و اینکه تهران محلی بوده است نزدیک به ری و در "ته" یا آخر آن، ممکن است واژهٔ تهران تغییر یافتهٔ عبارت "ته ری ان" باشد. (یعنی محلی که در ته ری قرار دارد) و الف و نون مرسوم در نام بسیاری از شهرهای ایران کم‌کم به این نام هم چسبیده و به مرور اصلاح شده و به صورت "تهران" در آمده است.
| |
| − | * روستایی که پیش‌درآمد شهر تهران بوده‌است، پیش از اسلام نیز وجود داشته، امّا پس از اسلام کم‌کم نام آن معرّب گردیده و از تهران به طهران تبدیل شده‌است. امّا جغرافیدانان معروف آن روزگار نیز به املای تهران اشاره نموده‌اند. همزمان با جنبش مشروطه، که تغییرات زیادی در ادبیّات و نگارش زبان [[زبان فارسی|فارسی]] به وجود آمد، رفته‌رفته املای تهران رواج یافت و پس از تأسیس [[فرهنگستان زبان و ادب فارسی]] و تأکید آن بر املای تهران، املای دیگر (طهران) کاملاً منسوخ شد.<ref name="Cartography"/>
| |
| − | * اعتماد السلطنه در مرآت البلدان درباره وجه تسمیه تهران چنین آورده‌است: " چون اهل آنجا (تهران) در وقتی که دشمن برای آنها به هم می‌رسید در زیر زمین پنهان می‌شدند، از این جهت به این اسم موسوم شده‌است که به " ته ران" یعنی زیر زمین می رفته‌اند".<ref>[http://www.tehran.ir/Default.aspx?tabid=117 http://www.tehran.ir/Default.aspx?tabid=117] درباره تهران]</ref>
| |
| − |
| |
| − | نام برخی کوی‌ها و محلات تهران منسوب به خانوارهای رؤسای ایل‌هایی است که در زمان آقامحمدخان و فتحعلی شاه در پایتخت جدید اسکان داده شدند؛ مانند کوچه شیرازیها و کوچه افشارها در قلب محله چال میدان، کوچه دیگری منسوب به افشارها در شمال محله سنگلج؛ دیگر محله عرب‌ها در گوشه شمال غربی محله عودلاجان؛ و نیز کوچه و حمام قراقانیها در محله چال میدان؛ کوچه شام بیاتی‌ها در شمال عودلاجان؛ کوچه خدابنده‌لو در غرب عودلاجان؛ محله باجمانلوها در شمال غرب محله سنگلج؛ تکیه و محله قمی‌ها در محله سنگلج که همگی در محله‌های خوب و به اصطلاح سرآب اسکان یافته‌اند.<ref>
| |
| − | http://lib.eshia.ir/23022/16/6217/قطب,الدین,سعید,بن,هبه,الله,راوندی</ref>
| |
| − |
| |
| − | == جغرافیا ==
| |
| − | {{اصلی|جغرافیای تهران}}
| |
| − | {{اصلی|اقلیم تهران}}
| |
| − | [[پرونده:Tehran view milad.jpg|بندانگشتی|200px|نمای تهران از [[برج میلاد]]]]
| |
| − | [[پرونده:Carte Topo Region Teheran.png|بندانگشتی|چپ|200px||نقشه توپوگرافیک تهران و استان تهران]]
| |
| − | شهر تهران در ۵۱ درجه و ۲ دقیقه تا ۵۱ درجه و ۳۶ دقیقهٔ طول شرقی و ۳۵ درجه و ۳۴ دقیقه تا ۳۵ درجه و ۵۰ دقیقهٔ عرض شمالی قرار گرفته‌است و ارتفاع آن از ۲۰۰۰ متر در مرتفعترین نقاط شمال<ref>http://www.shiaupload.ir/viewer.php?file=36510076661671889070.png نقشه توپوگرافی مرتفعترین نقطه مسکونی شهر تهران</ref> تا ۱۲۰۰ متر در مرکز و ۱۰۵۰ متر در جنوب متغیّر است. تهران در بین دو وادی کوه و [[کویر]] و در دامنه‌های جنوبی [[رشته کوه البرز]] گسترده شده‌است. از جنوب به کوه‌های ری و [[کوه بی‌بی‌شهربانو|بی‌بی‌شهربانو]] و دشت‌های هموار [[شهریار]] و [[ورامین]] و از شمال توسط کوهستان محصور شده‌است.<ref name="Cartography"/>
| |
| − | ارتفاع چند نقطه شهر تهران از سطح دریا:
| |
| − | شهر تهران از نظر [[زمین‌لرزه]] جزء مناطق پرزیان (۸ تا ۱۰ درجه [[مقیاس مرکالی|مرکالی]]) به شمار می‌آید.<ref name="Shahrdari1">{{یادکرد وب
| |
| − | |نشانی = http://www.tehran.ir/Default.aspx?tabid=536
| |
| − | |عنوان = دربارهٔ تهران
| |
| − | |تاریخ بازدید = ۱ اکتبر ۲۰۰۸
| |
| − | |ناشر = وبگاه شهرداری تهران
| |
| − | |زبان =
| |
| − | }}</ref> [[گسل|گسل‌هایی]] که در تهران و حومه تا شعاع ۱۵۰ کیلومتری مرکز شهر قرار دارند، عبارتند از [[گسل مشاء]]، [[گسل شمال تهران]]، [[گسل ری]]، [[گسل طالقان]]، [[گسل ایوانکی]] و [[گسل ایپک]] که بررسی رفتار آنها حایز اهمیت است.<ref>{{یادکرد وب
| |
| − | |نشانی = http://www.tehranema.com/module-pagesetter-viewpub-tid-1-pid-10154.html
| |
| − | |عنوان = گسل‌های تهران سکوت کرده‌اند
| |
| − | |تاریخ بازدید = ۱ اکتبر ۲۰۰۸
| |
| − | |ناشر = پایگاه اطلاع‌رسانی حوزهٔ شهری تهران (تهران ما)
| |
| − | |زبان =
| |
| − | }}</ref>
| |
| − |
| |
| − | شهر تهران، به طور پیوسته در معرض خطر سیل قرار دارد. از دلایل اصلی این موضوع، می‌توان اختلاف ارتفاع زیاد، شرایط اقلیمی خاص، وجود رودخانه‌های فراوان مانند [[رود کرج]]، [[رود دربند]]، رود چیتگر و مسیل‌های متعدد و قرارگرفتن شهر تهران در پای کوه را نام برد.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.tabnak.ir/fa/news/166896/خطر-سیل-در-کمین-تهران| عنوان = خطر سیل در کمین تهران| تاریخ بازدید = شهریور ۱۳۹۰| تاریخ = ۴ خرداد ۱۳۹۰| ناشر = تابناک}}</ref>
| |
| − | همچنین در شهر تهران، ۱۲ حوزه آبریز بالادست مسلط بر آب و ۱۴ کیلومتر نوار مولد سیل از [[دارآباد]] تا غرب دره [[فرحزاد]] وجود دارد.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.aftabir.com/news/view/2006/oct/04/c4c1159972622_social_urban.php/احتمال-وقوع-سیل-در-تهران-جدی-است| عنوان = احتمال وقوع سیل در تهران جدی است| تاریخ بازدید = شهریور ۱۳۹۰| تاریخ = ۱۲ مهر ۱۳۸۵| ناشر = آفتاب}}</ref>
| |
| − |
| |
| − | ==== زلزله و گسل‌های تهران ====
| |
| − | تهران در هزار سال اخیر شاهد چهار زمین‌لرزه بزرگ بوده‌است. تهران [[زلزله تهران (۱۸۳۰)|آخرین زلزله]] شدید خود را در سال [[۱۸۳۰ (میلادی)|۱۸۳۰]] میلادی، شاهد بوده‌است.<ref>[http://iranwire.com/features/6878/ «تهران شاهد یک زمین لرزه مهیب دیگر خواهد بود»]، ایران‌وایر</ref>
| |
| − |
| |
| − | تهران از لحاظ موقعیت زمین‌شناختی بر روی گُسل‌های فعالی قرار گرفته که باعث رانش زمین و زمین‌لرزه می‌شوند.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2010/04/100417_l01_tehran_population_earthquake برنامه دولت ایران برای تشویق مردم به خروج از تهران]، بی‌بی‌سی فارسی</ref> از میان بسیاری از گسل‌های فعال تهران، احتمال فعال‌شدن سه [[گسل|گُسل]] به نامهای، «گسل مشا، گسل شمال تهران و گسل جنوب ری» بیش از بقیه وجود دارد.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/story/2007/07/070722_ka-tehran-earthquake.shtml خسارات زلزله احتمالی تهران- بخش اول]، بی‌بی‌سی فارسی</ref>
| |
| − |
| |
| − | بسیاری از ساختمان‌ها و آپارتمان‌های تهران کیفیت ساخت‌وساز پائینی دارند و از این روی به گفته بسیاری از کارشناسان، در صورت وقوع زلزله در تهران، بسیار پرتلفات خواهد بود.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/story/2007/07/070723_ka-tehran-earthquake1.shtml خسارات زلزله احتمالی تهران- بخش دوم]، بی‌بی‌سی فارسی</ref><ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/story/2007/07/070724_ka-tehran-earthquake2.shtml خسارات زلزله احتمالی تهران- بخش سوم]، بی‌بی‌سی فارسی</ref>
| |
| − |
| |
| − | == آب و هوا ==
| |
| − | آب و هوا ی شهر تهران تاثیرگرفته از کوهستان در شمال ([[نسیم توچال]]) و دشت در جنوب است. جز منطقه‌های شمالی تهران که تحت تأثیر کوهستان، تا اندازه‌ای معتدل و مرطوب هستند، آب و هوای دیگر منطقه‌های شهر کمابیش گرم و خشک و در زمستان‌ها اندکی سرد است. مهمترین منبع بارش در این شهر بادهای مرطوب مدیترانه‌ای و اطلسی هستند که از سوی غرب می‌وزند. رشته کوه البرز همچون سدی از نفوذ بسیاری از توده‌های هوا جلوگیری می‌کند، از همین روی سبب گردیده که هوای تهران از یک سو خشک‌تر و از سوی دیگر از آرامش نسبی برخوردار باشد.<ref name="mogheyat">{{یادکرد وب
| |
| − | | نشانی = http://tv5.irib.ir/tehran/html/newteh/mogheyat.asp
| |
| − | | عنوان = موقعیت جغرافیایی تهران
| |
| − | | تاریخ بازدید = ۱ اکتبر ۲۰۰۸
| |
| − | | ناشر = وبگاه سازمان صدا و سیمای ج. ا. ایران
| |
| − | | زبان =
| |
| − | }}</ref>
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | == نمای شهر ==
| |
| − | نمای شهر در نقاط گوناگون بر پایهٔ عوامل [[جغرافیا|جغرافیایی]]، [[اقتصاد|اقتصادی]]، [[فرهنگ|فرهنگی]] و [[تاریخ|تاریخی]] متفاوت است. در شمال شهر که به کوه‌ها نزدیک‌تر است معمولاً خیابان‌ها و کوچه‌ها شیبدارتر و در جنوب شهر هموارترند. همچنین در جنوب شهر ساختمان‌های بلندمرتبه کمتر و در شمال شهر بیشترند. ساختمان‌های اداری و دولتی نیز عمدتاً در مرکز شهر قرار دارند. از طرف دیگر در مناطقی که تاریخ ساخت آنها جدیدتر است مانند [[منطقه ۲ شهرداری تهران|منطقه ۲]]، [[منطقه ۵ شهرداری تهران|منطقه ۵]] و [[منطقه ۲۲ شهرداری تهران|منطقه ۲۲]] که همگی در غرب و شمال غرب شهر جای دارند، با توجه به پیروی از آیین‌نامه‌های جدیدتر، اصول شهرسازی در آنها بیشتر رعایت شده‌است. در این منطقه‌ها معمولاً عرض خیابان‌ها و کوچه‌ها، سرانه پارکینگ و سرانه فضای سبز از دیگر مناطق شهر بیشتر است. وارون بر آن در مناطق کهن‌تر که ساخت آنها زودتر انجام گرفته‌است مانند [[منطقه ۱۲ شهرداری تهران|منطقه ۱۲]] (تهران قدیم) و [[منطقه ۲۰ شهرداری تهران|منطقه ۲۰]] ([[شهر ری|ری]]) معمولاً بناهای تاریخی و سنتی بیشتری وجود دارد.
| |
| − | {{wide image|Tehran panorama in winter.JPG|900px|چشم‌انداز تهران در روز}}
| |
| − | {{wide image|Tehran Night Panorama.jpg|1200px|چشم‌انداز تهران در شب.}}
| |
| − |
| |
| − | == معماری و شهرسازی ==
| |
| − | تهران به‌دلیل جایگاه آن به عنوان پایتخت زودتر از شهرهای دیگر با نمودهای مدرنیسم، و از آن میان معماری مدرن، آشنا شد. دگردیسی معماری تهران از سنتی به مدرن از دوران [[ناصرالدین شاه قاجار|ناصرالدین شاه]] آغاز شد و به‌ویژه این روند در [[دودمان پهلوی|دوران پهلوی]] که زندگی مدرن از حصار دربار و ارگ سلطنتی خارج شد، چهرهٔ شهر را دگرگون نمود.<ref name="zamaaneh">{{یادکرد وب |نویسنده =بیژن روحانی |نشانی=http://zamaaneh.com/special/2007/01/post_109.html |عنوان=آغاز مدرنیسم در معماری تهران | ناشر =[[رادیو زمانه]] |تاریخ = ۱ بهمن ۱۳۸۵ |تاریخ بازبینی=۲۵ دی ۱۳۹۲}}</ref>
| |
| − |
| |
| − | در دوران [[رضا شاه]] نیاز به راه‌اندازی نهادهای مدرن مانند بانک‌ها، ساختمان‌های دولتی و مانند آنها به گونهٔ روزافزونی احساس میشد؛ اما طراحی و اجرای ساختمان این‌گونه نهادها با روش‌های سنتی عملاً ممکن نبود زیرا این‌گونه نهادها نیازمند معماری و فضاهای خاص خود بودند. معمارانی که در این دوره از پیشروان آوردن معماری اروپایی به تهران بودند، یا خود شهروندان اروپایی بودند یا دانش‌آموختگان دانشگاه‌های اروپا. از میان این معماران می‌توان از [[نیکلای مارکف]] معمار گرجستانی‌تبار دانش‌آموختهٔ دانشکدهٔ هنرهای زیبای [[سن پترزبورگ]]، [[ماکسیم سیرو]]، [[آندره گدار]] معمار فرانسوی، [[محسن فروغی]] معمار ایرانی، [[گابریل گورکیان]] معمار ایرانی-ارمنی که در اروپا هم معمار شناخته‌شده‌ای بود و معماران ایرانی-ارمنی دیگر چون [[وارطان هوانسیان]]، [[پل آبکار]]، [[اوژن آفتاندلیانس]] و [[قلیچ باقلیان]] نام برد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.bbc.co.uk/persian/iran/story/2005/04/050406_l-cy-armenians-1.shtm |عنوان='یادگارهای معماران ارمنی در تهران | ناشر =[[بی‌بی‌سی فارسی]] |تاریخ =۸ آوریل ۲۰۰۵ |تاریخ بازبینی=۲۵ دی ۱۳۹۲}}</ref><ref name="zamaaneh"/> در این دوره معماری‌ای در تهران بروز کرد که در کالبد مدرن بود اما در تزئینات و نماسازی‌هایش از معماری سنتی یا باستانی ایران الهام گرفته بود. از شاخص‌ترین نمونه‌های این معماری می‌شود به ساختمان [[کاخ شهربانی]] در محوطهٔ [[میدان مشق]] یا [[باغ ملی]] اشاره کرد. معماران در آن دوره می‌کوشیدند "شکوه از دست رفته" ایران را الگو گرفتن از معماری باستان در بازسازی کنند.<ref name="zamaaneh"/>
| |
| − |
| |
| − | در سالهای بعد دورهٔ پهلوی نیز، [[ویکتور گروئن]] آمریکایی طراحی پلان شهری نواحی شمال تهران بین سالهای ۱۹۶۴ تا ۱۹۶۷ را بر عهده داشت.<ref>{{یادکرد وب
| |
| − | |نشانی=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/247336/Victor-Gruen
| |
| − | |عنوان=Victor-Gruen
| |
| − | |تاریخ بازدید=۱ اکتبر ۲۰۰۹
| |
| − | |ناشر=بریتانیکا
| |
| − | }}</ref><ref>{{چپ‌چین}}''Mall Maker: Victor Gruen, Architect of an American Dream''. M. Jeffrey Hardwick, Victor Gruen. University of Pennsylvania Press, ۲۰۰۴. ISBN 0-8122-3762-5 pp.220
| |
| − | {{پایان چپ‌چین}}</ref> از طرح وی با نام «طرح جامع تهران» نام برده شده‌است.<ref>{{یادکرد وب
| |
| − | |نشانی=http://memory.loc.gov/service/mss/eadxmlmss/eadpdfmss/uploaded_pdf/ead_pdf_batch_27_December_2004/2001/ms001017.pdf
| |
| − | |عنوان=Victor Gruen
| |
| − | |تاریخ بازدید=۱ اکتبر ۲۰۰۹
| |
| − | |ناشر=کتابخانهٔ کنگره
| |
| − | }}</ref><ref>{{یادکرد وب
| |
| − | |نشانی=http://www.loc.gov/rr/mss/text/gruen.html
| |
| − | |عنوان=Victor Gruen Papers
| |
| − | |تاریخ بازدید=۱ اکتبر ۲۰۰۹
| |
| − | |ناشر=کتابخانهٔ کنگره
| |
| − | }}</ref>
| |
| − |
| |
| − | در تهران کاخ‌های زیادی تاکنون بر پا شده‌است که بیشتر آنها مربوط به دوران پهلوی و قاجار هستند. از جمله کاخ‌های معروف تهران می‌توان [[کاخ نیاوران]]، [[کوشک احمدشاهی]]، [[کاخ صاحبقرانیه]]، عمارت عثمانی و [[پل رومی]]، [[دارالفنون|عمارت دارالفنون]]، حوض خانه [[باغ نگارستان|باغ قدیم نگارستان]]، [[کاخ گلستان]]، [[کاخ مرمر]] و [[شمس‌العماره]] را نام برد.
| |
| − | <center>
| |
| − |
| |
| − | <gallery widths="160px" heights="100px" perrow="۳">
| |
| − | پرونده:13860106 (126).JPG |منظره شمس‌العماره از درون محوطه کاخ گلستان
| |
| − | پرونده:Tehran01-006.jpg|نمای جنوب شهر تهران
| |
| − | پرونده:Teatreshahr11.jpg |[[تئاتر شهر]]
| |
| − | پرونده:Tehran Skyline.jpg |برج‌های تهران در ۱۳۸۴ خ.
| |
| − | پرونده:shahrakomid9.jpg |[[شهرک امید]]، شمال شرق تهران
| |
| − | پرونده:Goldis Tower - Aryashahr - Tehran.jpg |[[مجتمع تجاری گلدیس]]، غرب تهران
| |
| − | پرونده:Iranian Foreign Affaire Ministry.jpg|ساختمان [[وزارت خارجه]] الهام گرفته از معماری [[تخت جمشید]]
| |
| − | پرونده:North Tehran Towers.jpg|نمایی از برج‌های شمال تهران
| |
| − | </gallery>
| |
| − | </center>
| |
| − |
| |
| − | == فضای سبز ==
| |
| − | {{اصلی|فضای سبز تهران}}
| |
| − | بر پایه آمار رسمی نزدیک به ۷۳۹ [[بوستان]] فعال در تهران وجود دارد که بیش از ۱۲٫۵۳۴٫۲۸۳ مترمربع از سطح تهران را به خود اختصاص داده‌اند.{{مدرک}}
| |
| − |
| |
| − | [[پرونده:Kakh-e-sabz.JPG|بندانگشتی|180px|[[کاخ سبز (سعدآباد)|کاخ سبز]] در [[سعدآباد]].]]
| |
| − |
| |
| − | === پارک‌های جنگلی مهم تهران ===
| |
| − | {|class="wikitable"
| |
| − | |-
| |
| − | ! نام پارک
| |
| − | ! مساحت (متر مربع)
| |
| − | ! منطقه
| |
| − | |-
| |
| − | |[[پارک جنگلی لویزان|لویزان]] ||۱۱٬۰۰۰٬۰۰۰ ||۴
| |
| − | |-
| |
| − | |[[پارک جنگلی وردآورد|وردآورد]] ||۱۰٬۴۵۸٬۰۰۰<ref name=Parks>{{یادکرد وب|عنوان=پارک‌های جنگلی|نشانی=http://region22.tehran.ir/Default.aspx?tabid=199|ناشر=شهرداری تهران|تاریخ بازبینی=۱ آوریل ۲۰۱۴}}</ref>||۲۲
| |
| − | |-
| |
| − | |[[پارک جنگلی چیتگر|چیتگر]] ||۹٬۵۰۰٬۰۰۰<ref name=Chitgar>{{یادکرد وب|عنوان=پارک جنگلی چیتگر|نشانی=http://region22.tehran.ir/Default.aspx?tabid=104|ناشر=شهرداری تهران|تاریخ بازبینی=۱ آوریل ۲۰۱۴}}</ref>||۲۲
| |
| − | |-
| |
| − | |[[پارک جنگلی سرخه حصار|سرخه حصار]] ||۸٬۵۰۰٬۰۰۰ ||۱۳
| |
| − | |-
| |
| − | |[[بوستان پردیسان|پردیسان]] ||۳٬۰۰۰٬۰۰۰<ref name="Pardisan Park Area">{{یادکرد وب
| |
| − | |نشانی=http://wikimapia.org/1538316/Pardisan-Forest-Park
| |
| − | |عنوان=مساحت پارک جنگلی پردیسان
| |
| − | |تاریخ بازدید=۲۸ اوت ۲۰۰۸
| |
| − | |ناشر=[http://www.wikimapia.org ویکی‌مپیا]
| |
| − | }}</ref> ||۲
| |
| − | |-
| |
| − | |[[پارک جنگلی توسکا|توسکا]] ||۳٬۰۰۰٬۰۰۰ ||۱۵
| |
| − | |-
| |
| − | |[[پارک جنگلی کوهسار|کوهسار]] ||۱٬۰۰۰٬۰۰۰ ||۵
| |
| − | |-
| |
| − | |[[بوستان طالقانی|طالقانی]] ||۳۱۰٬۰۰۰<ref name=Taleghani>{{یادکرد وب|عنوان=آشنایی با بوستان طالقانی - تهران|نشانی=http://hamshahrionline.ir/details/248933|ناشر=همشهری آنلاین|تاریخ بازبینی=۱ آوریل ۲۰۱۴}}</ref> ||۳
| |
| − | |-
| |
| − | |}
| |
| − |
| |
| − | == تقسیمات شهری ==
| |
| − | [[پرونده:Ferdosi_Square.JPG|بندانگشتی|220px|[[میدان فردوسی (تهران)|میدان فردوسی]]، در مرکز شهر تهران]]
| |
| − | در زمان دودمان پهلوی و پس از [[انقلاب ایران (۱۳۵۷)|انقلاب ۱۳۵۷]] شمار زیادی محله و شهرک در محدوده [[کلانشهر|کلانشهر]] تهران ساخته شد. برخی از این محله‌ها همان روستاهای پیشین‌اند که گسترش داده شده‌اند.
| |
| − |
| |
| − | === مناطق شهری ===
| |
| − | {{اصلی|مناطق شهری تهران}}
| |
| − | [[پرونده:Tehran municipal regions and districtions.png|بندانگشتی|شهرستانها و منا]]
| |
| − |
| |
| − | این شهر در حدود ۷۳۰ کیلومتر مربع مساحت دارد.<ref name="Hashiye"/> [[شهرداری تهران]] برای تأمین نیازمندی‌ها و اداره بهتر سطح شهر را به ۲۲ [[مناطق شهری تهران|منطقه شهرداری]] و ۱۲۳ [[ناحیه‌های تهران|ناحیه]] بخش کرده که [[شهر ری]] و [[تجریش]] را نیز شامل شده‌است.
| |
| − |
| |
| − | از سوی دیگر [[وزارت کشور جمهوری اسلامی ایران|وزارت کشور]] هم برای انجام انتخابات‌های مختلف و کارهای مدیریتی دیگر، تفسیر خاص خود را از [[شهرستان تهران]] دارد که بر ۲۲ منطقه شهرداری منطبق نیست و [[شهرستان شمیرانات|شمیران]] و [[شهر ری|ری]] را نیز شهرستان‌هایی جداگانه در نظر گرفته‌است. این شهر به واسطهٔ داشتن شبکه [[مخابرات|مخابراتی]] گسترده نیز دارای نواحی هفت‌گانه مخابراتی می‌باشد. {{مدرک}}
| |
| − |
| |
| − | در تقسیم‌بندی [[وزارت کشور جمهوری اسلامی ایران|وزارت کشور]] [[شهرستان تهران]] در مرکز [[استان تهران]] قرار دارد. از شمال به شهرستان‌های [[شهرستان کرج|کرج]] و [[شهرستان شمیرانات|شمیرانات]]، از شرق به [[شهرستان دماوند]]، از جنوب به شهرستان‌های [[شهرستان قرچک|قرچک]] و [[شهرستان ورامین|ورامین]] و [[شهرستان ری|ری]] و [[شهرستان اسلامشهر|اسلامشهر]] و از غرب به شهرستان‌های [[شهرستان قدس|قدس]]، [[شهرستان شهریار|شهریار]] و [[استان البرز]] محدود می‌شود. مرکز آن [[بخش مرکزی شهرستان تهران|بخش مرکزی]] است. {{مدرک}}
| |
| − |
| |
| − | === محله‌های شهر ===
| |
| − | [[پرونده:Tehran from Qeytariyeh.jpg|بندانگشتی|220px|منطقه قیطریه تهران]]
| |
| − | {{اصلی|محله‌های تهران}}
| |
| − | کلانشهر تهران دارای محله‌ها و شهرک‌های گوناگونی است.
| |
| − | * ''محله‌های قدیمی تهران''
| |
| − | تهران قدیم از چهار محله تشکیل شده بود به نامهای [[سنگلج]]، [[عودلاجان|اودلاجان]] (عودلاجان)، [[بازار]] و [[چاله‌میدان]]. در زمان [[ناصرالدین شاه قاجار|ناصرالدین‌شاه قاجار]] چندین محله تازه در تهران ساخته شد به نامهای [[ارگ]]، [[چاله‌حصار|چاله حصار]]، [[خانی‌آباد]]، [[قنات‌آباد]]، [[پاچنار (ابهام‌زدایی)|پاچنار]]، [[پامنار]]، [[گار ماشین]]، [[گود زنبورک‌خانه]]، [[صابون‌پزخانه]]، [[گود عرب‌ها]] و [[دروازه قزوین]].
| |
| − |
| |
| − | [[خیابان ولیعصر]] بلندترین خیابان [[ایران]] و همچنین بلندترین [[خیابان]] در [[خاور میانه]] است<ref name="alborz">{{یادکرد وب
| |
| − | | نشانی = http://www.alborznews.net/fa/pages/?cid=10022
| |
| − | | عنوان = ولیعصر؛ از سنگ چین‌های رضاخان تا زیباترین خیابان قالیباف
| |
| − | | تاریخ بازدید = ۲۳ تیر ۱۳۹۰
| |
| − | | ناشر = البرز نیوز}}</ref> که در سالهای نخست پادشاهی [[رضاشاه]] ساخته شده‌است. [[درازا|درازای]] آن ۱۸٫۶ کیلومتر، که از میدان [[راه‌آهن]] تهران آغاز و به [[میدان تجریش]] در منطقهٔ [[شمیرانات]] پایان می‌یابد. این خیابان یازده هزار [[چنار]] در دو سوی خود دارد.{{مدرک}}
| |
| − |
| |
| − | == اقتصاد ==
| |
| − | تهران علاوه بر اینکه مرکز سیاسی کشور است، مهمترین قطب اقتصادی آن نیز است. با اینکه تنها ۱۱ درصد جمعیت کشور در تهران زندگی می‌کنند، حدود ۲۵ درصد [[تولید ناخالص داخلی]] ایران مربوط به این شهر است.<ref name="Fararu1">{{یادکرد وب|عنوان=رشد اقتصادی ایران در سال 85|وبگاه=Fararu|تاریخ=۲۱ اردیبهشت ۱۳۸۷|سال=2014|پیوند=http://fararu.com/fa/news/10947/رشد-اقتصادی-ایران-در-سال-85|کد زبان=fa|تاریخ بازبینی=2014-09-23}}</ref><ref name="Servatmandtarin">{{یادکرد وب|نشانی=http://www.hamshahrionline.ir/News/?id=39179|عنوان= ثروتمندترین شهرهای جهان|تاریخ بازدید=۱ اکتبر ۲۰۰۸|ناشر=همشهری آنلاین}}</ref> البته توزیع این حجم عظیم تولید در بین مردم یکنواخت نیست، به طوری‌که بیش از ۸۰ درصد این فعالیت اقتصادی تنها در اختیار ۱۰ درصد جمعیت این شهر قرار گرفته‌است که عمدتاً در نواحی ثروتمند شمال شهر ساکن هستند.<ref name="gooya1">{{یادکرد وب|نشانی=http://news.gooya.com/society/archives/028556.php|عنوان= شهردار تهران: ۸۰ درصد فعالیت اقتصادی شهر...|تاریخ بازدید=۱ اکتبر ۲۰۰۸|ناشر=وبگاه گویا}}</ref>
| |
| − |
| |
| − | قیمت زمین در برخی نقاط شهر تهران جزء گران‌ترین‌ها در کل جهان می‌باشد. بیش از ۱۵۰۰ [[سازمان دولتی]] هم‌اکنون در تهران فعالیت می‌کنند و گران‌ترین ساختمان‌های تهران نیز در اختیار این سازمان‌های دولتی‌است.<ref name="gooya1"/>
| |
| − |
| |
| − | تهران با جمعیتی حدود ۸ میلیون و مساحتی حدود ۷۰۰ کیلومترمربع، [[تولید ناخالص داخلی]] برابر ۸۸ میلیارد دلار دارد که این شهر را در رده پنجاه و ششمین شهر ثروتمند جهان و بالاتر از شهرهایی چون [[ریاض]]، [[لیسبون]]، [[برلین]]، [[بیرمنگام]]، [[لیون]] و [[هامبورگ]] قرار داده‌است، هرچند که همچنان با شهرهایی با جمعیت مشابه خود مانند [[لس‌آنجلس|لس آنجلس]] (با جمعیت حدود ۱۱٫۸ میلیون تن) که تولید ناخالص داخلی آن ۶۳۹ میلیارد دلار است یا [[لندن]] (با جمعیت ۸٫۳ میلیون تن) با تولید ناخالص داخلی ۴۵۰ میلیارد دلار فاصله دارد.<ref name="Servatmandtarin"/>
| |
| − |
| |
| − | بخش خدمات سهمی ۷۸ درصدی در تولید ناخالص داخلی تهران دارد و پس از آن به ترتیب بخش‌های صنعت (۱۴ درصد) و کشاورزی (۸ درصد) قرار دارند. در بخش خدمات در استان تهران، رشته فعالیت‌های [[عمده‌فروشی]] و [[خرده‌فروشی]] با ۲۸ درصد و مستغلات و کسب و کار با ۲۵ درصد بیشترین سهم را در [[تولید ناخالص داخلی]] دارند.<ref name="Fararu1"/>
| |
| − |
| |
| − | فعالیت‌های خدماتی تهران در داخل شهر و فعالیت‌های صنعتی (زمین‌بر) در حومه آن متمرکز هستند. در دههٔ گذشته تراکم بالای جمعیت و گران بودن مسکن در این شهر هجوم تازه‌واردان به درون شهر را محدود کرده و در نتیجه درصد رشد جمعیت آن کاهش یافته‌است اما این امر سبب استقرار آنها در حومه شهر به عنوان مناطق خوابگاهی شده، به طوری‌که درحالی‌که سایر مناطق روستایی کشور با کاهش نسبی جمعیت و مهاجرت به شهرها مواجهند، روستاهای تهران برعکس مهاجرپذیرند و رشد جمعیت آنها از ۵٫۶ درصد به ۶٫۷ درصد رسیده‌است. به همین دلیل سهم جمعیتی شهر تهران نسبت به استان تهران در چند ده گذشته به سرعت کاهش یافته و از ۹۱ درصد در سال ۱۳۵۵ به ۷۲ درصد در سال ۱۳۷۵ و ۵۸ درصد در سال ۱۳۸۵ رسیده‌است؛ بنابراین درکل هرچند که مجموعه شهری تهران همچنان مهاجرپذیرترین مجموعه شهری در کشور است اما این مهاجران به جای خود شهر رفته‌رفته حومهٔ آن را به عنوان مقصد خود انتخاب کرده‌اند.<ref name="Farhang1">{{یادکرد وب|نشانی=http://www.fpm.ir/archive/no_186/farsi/articles/14.htm|عنوان= ارزیابی و تحلیل روند توسعه مجموعه شهری تهران و بازتوزیع جمعیت و فعالیت در سطح منطقه از ۱۳۵۵ تا ۱۳۸۳|تاریخ بازدید=۱ اکتبر ۲۰۰۸|ناشر=مجله فرهنگ و پژوهش}}</ref>
| |
| − | {{-}}
| |
| − | <center>
| |
| − | <gallery widths="160px" heights="250px" perrow="۳">
| |
| − | پرونده:Markazi bank Tehran.jpg|ساختمان [[بانک مرکزی ایران]]
| |
| − | پرونده:Bazar tehran cloth.jpg|[[بازار تهران|بازار سنتی تهران]]
| |
| − | </gallery>
| |
| − | </center>
| |
| − |
| |
| − | == جمعیت‌شناسی ==
| |
| − | تهران تا پیش از بنیان‌گذاری سلسلهٔ قاجار و برگزیده‌شدن به عنوان پایتخت ایران، شهری کوچک با ۱۵٬۰۰۰ تن جمعیت در سال ۱۱۶۴ بود.<ref name="Cartography"/> اما از آن زمان به بعد، جمعیت آن رو به رشد نهاد و در اواسط دورهٔ قاجار به بزرگترین شهر ایران تبدیل شد. بر اساس نخستین سرشماری رسمی که در سال ۱۳۳۵ انجام گرفت، این شهر با ۱٬۵۶۰٬۹۳۴ تن جمعیت، پرجمعیت‌ترین شهر ایران بوده‌است.<ref>{{یادکرد
| |
| − | |نشریه=نشریه نتایج سرشماری‌های مرکز آمار ایران
| |
| − | |تاریخ=۱۳۸۶
| |
| − | }}</ref> همچنین بر پایه آخرین سرشماری رسمی که در سال ۱۳۹۰ انجام گرفت، جمعیت تهران، ۱۲٬۲۲۳٬۵۹۸ تن بوده‌است. توزیع جمعیت در مناطق دارای پراکندگی بسیاری است. غرب تهران با وجود پهناوری بیشتر دارای جمعیت کمتری است. این می‌تواند به علت وجود فرودگاه مهرﺁباد در غرب شهر تهران باشد. همچنین میزان زادآوری در جنوب شهر تهران بیشتر است. خوابگاههای دانشجویی در منطقه ۶ تهران، بافت جمعیتی و اجتماعی این منطقه را کاملاً تحت تاثیر قرار داده است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://www.amar.org.ir/Portals/2/fileExcell/16.pdf|عنوان=مقایسه ویژگی‌های جمعیتی و اجتماعی مناطق ٢٢ گانه شهر تهران بر اساس دادههای سرشماری ١٣٨٥ | ناشر =سازمان آمار |تاریخ = |تاریخ بازبینی=8 دیماه 1392}}</ref>
| |
| − |
| |
| − | زبان اصلی مردم تهران و استان تهران، فارسی‌است. اما در بعضی نقاط زبان‌های محلی نیز دیده می‌شود که در مجموع از لهجه‌های فارسی به شمار می‌آیند. به طور کلی زبان و گویش‌های دیگری مانند ترکی آذری، کردی، گیلکی، لری، مازندرانی و... نیز به دلیل مهاجرت‌ها به آن افزوده شده‌است. جمعیتی از مردم [[زبان عربی|عرب زبان]] نیز که عمدتاً [[لبنانی]] و [[عراقی]] هستند در شهر تهران زندگی می‌کنند.<ref name="w26">{{یادکرد ویکی|عنوان = Tehran|پیوند = http://en.wikipedia.org/w/index.php?oldid=415392993 |زبان =انگلیسی | بازیابی = ۲۶ فوریه ۲۰۱۱}}</ref> بر اساس سر شماری ۱۳۶۵ در حدود ۹۸٫۱ درصد از جمعیت استان به زبان فارسی تکلّم می‌کردند که این نسبت در نقاط شهری ۹۸٫۳ و در نقاط روستایی ۹۶٫۸ درصد بود.<ref>{{یادکرد وب
| |
| − | |نشانی=http://tebyan.net/index.aspx?pid=20842
| |
| − | |عنوان=اطلاعات کلی تهران
| |
| − | |تاریخ بازدید=۱ اکتبر ۲۰۰۸
| |
| − | |ناشر=وبگاه تبیان
| |
| − | }}</ref><ref>{{یادکرد وب
| |
| − | |نشانی=http://www.tttaa.org/detailcity.php?detail=19&cityname=تهران
| |
| − | |عنوان=گردشگری در تهران
| |
| − | |تاریخ بازدید=۱ اکتبر ۲۰۰۸
| |
| − | |ناشر=وبگاه انجمن صنفی دفاتر سفر و گردشگری استان تهران
| |
| − | }}</ref><ref>{{یادکرد وب
| |
| − | |نشانی=http://www.parintravel.com/persian/tehran.asp
| |
| − | |عنوان=معرفی استان تهران
| |
| − | |تاریخ بازدید=۱ اکتبر ۲۰۰۸
| |
| − | |ناشر=وبگاه شرکت خدمات هوایی و جهانگردی پرین
| |
| − | }}</ref>
| |
| − |
| |
| − | بر پایه بررسی‌های نمونه‌برداری جمعیتی از مردم تهران، بیش از نیمی از ساکنان استان تهران در دو نسل اخیر به این استان مهاجرت کرده‌اند.<ref>{{چپ}}Maziar Ashrafian-Bonab, Lori Lawson Handley,* and François Balloux, [http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?artid=1808191 Is urbanisation scrambling the genetic structure of human populations? A case study], in: Heredity. 2007 March; 98(3): 151–156. Published online 2006 November 15. Theoretical and Molecular Population Genetics Group, Department of Genetics, University of Cambridge.{{پایان}}</ref> بیشترین علت مهاجرت به تهران به دلیل پیروی از خانوار و سپس جستجوی کار بوده است. بیشتر مهاجران از شهرهای شهرستان‌های دیگر در استانهای دیگر به تهران ﺁمده‌اند که بیشتر ﺁن مربوط به شهر تهران است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://www.amar.org.ir/Portals/2/fileExcell/16.pdf|عنوان=مقایسه ویژگی‌های جمعیتی و اجتماعی مناطق ٢٢ گانه شهر تهران بر اساس دادههای سرشماری ١٣٨٥ | ناشر =سازمان آمار |تاریخ = |تاریخ بازبینی=8 دیماه 1392}}</ref>''آذربایجانی‌های تهران'' که عموماً ''ترک‌های تهران'' و ''آذری‌های تهران'' نامیده می‌شوند، دومین گروه بزرگ قومی تهران پس از اقوام [[فارسی‌زبان]] هستند<ref>http://en.tehran.ir/Default.aspx?tabid=98</ref> که جمعیت آذری‌ها در حدود ۲۵٪<ref>{{cite web|url=http://looklex.com/e.o/teheran.htm |title=Tehran |publisher=[[Looklex Encyclopaedia]] |date= |accessdate=2013-07-04}}</ref>–۱/۳<ref name="Library of Congress Iran">"Chapter 2 - The Society and Its Environment: People and Languages: Turkic-speaking Groups: Azarbaijanis" in ''A Country Study: Iran'' Library of Congress Country Studies, [http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/irtoc.html#ir0052 Table of Contents], last accessed 19 November 2008</ref><ref name="Country Study Giude-Azerbaijanis">{{cite news|url=http://books.google.com/books?id=0KOSUrLPC6IC&pg=PA152&dq=majority+of+the+population+of+East+Azarbaijan+and+a+majority+of+West+Azarbaijan.#v=onepage&q=majority%20of%20the%20population%20of%20East%20Azarbaijan%20and%20a%20majority%20of%20West%20Azarbaijan.&f=false |title=Country Study Giude-Azerbaijanis |publisher=STRATEGIC INFORMATION AND DEVELOPMENTS-USA |date= |accessdate=13 August 2013}}</ref> تهران می‌باشد، که در سراسر کلانشهر تهران پراکنده هستند.<ref>{{cite web|url=http://www.minorityrights.org/?lid=5096|title=Azeris|publisher=World Directory of Minorities and Indigenous People |date= |accessdate=2013-07-05}}</ref>
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | {{پاک‌کن}}
| |
| − | {{هرم جمعیتی
| |
| − | |width=۵۰٪
| |
| − | |maxvalue=۵۳۰۰۰۰
| |
| − | |bg=rgb(100%, ۱۰۰٪, ۱۰۰٪)
| |
| − | |border=۰
| |
| − | |عنوان=هرم جمعیتی تهران در سال ۱۳۸۵<ref name="amariran">{{یادکرد وب
| |
| − | |نشانی=http://www.sci.org.ir/content/userfiles/_census85/census85/natayej/township/Os23.xls
| |
| − | |عنوان=نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۸۵
| |
| − | |تاریخ بازدید=۲۳ ژانویه ۲۰۰۹
| |
| − | |ناشر=درگاه ملی آمار ایران
| |
| − | }}</ref>
| |
| − | |barcolor=rgb(۱٪, ۰٪, ۱۰۰٪)
| |
| − | |۶۵+|۲۴۲۳۵۲|۲۲۷۰۴۰
| |
| − | |۶۰-۶۴|۱۱۲۸۴۳|۱۰۴۱۹۶
| |
| − | |۵۵-۵۹|۱۴۷۷۸۰|۱۳۹۶۳۸
| |
| − | |۵۰-۵۴|۲۰۴۴۴۹|۱۹۵۵۲۷
| |
| − | |۴۵-۴۹|۲۴۶۷۸۸|۲۴۶۴۲۵
| |
| − | |۴۰-۴۴|۲۹۰۰۱۱|۲۸۳۵۸۸
| |
| − | |۳۵-۳۹|۳۳۰۲۶۹|۳۱۴۵۲۵
| |
| − | |۳۰-۳۴|۳۴۸۶۵۳|۳۳۰۰۳۰
| |
| − | |۲۵-۲۹|۴۵۵۳۰۳|۴۴۲۲۰۰
| |
| − | |۲۰-۲۴|۵۲۹۵۴۵|۵۰۷۰۰۱
| |
| − | |۱۵-۱۹|۳۹۸۶۶۳|۳۷۲۹۰۴
| |
| − | |۱۰-۱۴|۲۷۵۳۵۶|۲۶۱۷۳۷
| |
| − | |۵-۹|۲۵۴۰۹۲|۲۴۳۲۴۵
| |
| − | |۰-۴|۲۴۱۶۱۵|۲۲۹۹۰۴
| |
| − | }}
| |
| − | {{پاک‌کن}}
| |
| − |
| |
| − | در یک سرشماری رسمی مخصوص شهر تهران که در سال ۱۳۸۹ در ۳۷۴ محله شهر تهران به مرحله اجرا درآمد، ۶۳٪ از پایتخت‌نشینان در تهران متولد شده‌اند، ۹۸٪ آنها قادر به تکلم زبان فارسی هستند، ۱۳٪ یکی از زبان‌های لاتین را می‌فهمند، ۱۰٪ قادرند به یکی از زبان‌های دنیا صحبت کنند و ۶۷٪ تهرانی‌ها فارس و فارسی زبان هستند.<ref>[http://news.veyq.ir/news/114265/طرح-بررسی-ومطالعه-میزان-مصرف-کالاوخدمات-فرهنگی-درشهر-تهران-نشان-داد-67درصد-تهرانی‌ها-فارسی-زبان-هستندهرتهرانی-روزانه-میانگین-حدود4-5-ساعت-اوقات-فراغت-دارد طرح«بررسی ومطالعه میزان مصرف کالاوخدمات فرهنگی درشهر تهران» نشان داد:۶۷درصد تهرانی‌ها فارسی زبان هستندهرتهرانی روزانه میانگین حدود۴/۵ ساعت اوقات فراغت دارد - اخبار اجتماعی<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref><ref>[http://www.tabnak.ir/fa/news/133668 چنددرصد تهرانی‌ها در تهران به دنیا آمده‌اند؟<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref><ref>[http://www.aftabnews.ir/vdchimnzw23nzid.tft2.html آفتاب - ۲٪ تهرانی‌ها فارسی نمی‌فهمند ۱۳٪ انگلیسی می‌فهمند<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref><ref>[http://www.asriran.com/fa/news/147352/چنددرصد-تهرانی‌ها-در-تهران-به-دنیا-آمده‌اند؟ چنددرصد تهرانی‌ها در تهران به دنیا آمده‌اند؟<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref>
| |
| − | در اوایل دهه ۱۹۸۰ به ویژه پس از [[انقلاب ۱۳۵۷ ایران]]، ترکیب قومی-اجتماعی جمعیت ایران دچار تغییر قابل توجهی شد. نتایج اجتماعی، سیاسی و اقتصادی انقلاب باعث شد بسیاری از شهروندان ایرانی به خصوص اهالی تهران، ایران را به مقصد کشورهایی نظیر [[کانادا]]، [[آمریکا]]، [[فرانسه]]، [[سوئد]] و دیگر کشورهای اروپایی ترک کنند. با آغاز جنگ ایران و عراق و به خصوص حملات هوایی عراق به تهران، موج دوم مهاجرت از تهران به شهرها و کشورهای دیگر آغاز گردید، برعکس این قضیه نیز جمعیت زیادی از جنگ‌زدگان غرب و جنوب‌غرب ایران، به تهران مهاجرت کردند.{{سخ}}
| |
| − | شرایط سخت جنگ در کشورهای همسایه ایران یعنی افغانستان و عراق موجی دیگر از مهاجران را وارد شهر تهران کرد. با وجود اینکه بسیاری از مهاجران افغانی و عراقی بعد از بهتر شدن وضعیت کشورشان و با همکاری [[کمیساریای عالی سازمان ملل برای پناهندگان|آژانس کمیساریای عالی سازمان ملل برای پناهندگان]]، ایران را ترک کردند با این حال هنوز جمعیت قابل توجهی از این مهاجران در تهران زندگی می‌کنند و بخشی از مردم تهران شده ند. مردم تهران [[شیعه دوازده امامی]] هستند و ادیان و مذاهب [[اهل سنت|مسلمان (سنی)]]، [[تصوف]]، [[زرتشتی]]، [[بهایی]]، [[یهودی]]، [[مسیحی]] (شامل: [[آشوری|آشوریان]] نسطوری، [[ارمنیان ایران|ارمنی]]، [[کاتولیک]]، ایرانیان [[پروتستان]]، کلیسای خانگی ایرانیان، جماعت مسیحی ربانی، مسیحیان [[ارتودوکس]] روس) و [[خداناباوران]] نیز در اقلیت هستند.<ref name="w26"/>
| |
| − |
| |
| − | طی پژوهشی که شرکت پژوهشگران خبره پارس به سفارش [[شورای فرهنگ عمومی]] در سال ۸۹ انجام داد و بر پایه یک بررسی میدانی و یک جامعه آماری از میان ساکنان ۲۸۸ شهر و حدود ۱۴۰۰ روستای سراسر کشور، درصد اقوامی که در این نظر سنجی نمونه گیری شد در تهران به قرار زیر بود:<ref>فهرست نویسی پیش از انتشار کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران * شماره کتابشناسه ملّی:۲۸۹۰۶۹۰ *عنوان و نام پدیدآورنده:طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:گزارش‌های پیشرفت طرح‌ها وکلان شهرها/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس</ref>
| |
| − |
| |
| − | {{bar box
| |
| − | |title= اقوام کلانشهر تهران
| |
| − | |titlebar=#ddd
| |
| − | |left1=قومیت
| |
| − | |right1=درصد
| |
| − | |float=right
| |
| − | |bars=
| |
| − | {{bar percent|[[فارس]]|gold|۶۶٫۴}}
| |
| − | {{bar percent|[[ترک]]|red|۲۵٫۲}}
| |
| − | {{bar percent|شمالی|purple|۶٫۲}}
| |
| − | {{bar percent|[[کرد]]|blue|۰٫۵}}
| |
| − | {{bar percent|[[لر]]|green|۰٫۸}}
| |
| − | {{bar percent|دیگر|grey|۰٫۴}}
| |
| − | }}
| |
| − | {{-}}
| |
| − |
| |
| − | == گویش ==
| |
| − | {{اصلی|گویش تهرانی}}
| |
| − |
| |
| − | تهران در تقسیمات کشوری قدیم و پیش از این که پایتخت ایران شود از ملحقات شهر تاریخی [[شهر ری|ری]] بوده است؛ بنابراین گویش مردم این شهر نیز از شعب [[راجی (گویش)|گویش راجی یا رازی]]، همان زبانی که از [[زبان پهلوی]] منشعب و در شمال و شمال غربی و مغرب و جنوب ایران رواج داشته، بوده است. به تصریح [[شمس قیس رازی]] زبان مردم شهر ری و از جمله تهران، حد فاصل زبان دری مشرق و زبان پهلوی مغرب و جنوب ایران محسوب می گردیده است. امروزه از این گویش اثری بر جای نمانده است. این گویش در زبان چند نسل پیش مردم روستائیان مناطق دولاب و [[شمیران]] و [[کن و سولقان]] شنیده میشد.<ref>دوبیتی‌های بومی سرایان ایران، محمد احمد پناهی سمنانی، ۱۳۷۹، انتشارات سروش، شابک: ۹۶۴۴۳۵۴۱۹۲، صفحه 141 و 142، بخش هشتم تهرانی</ref>
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | == موزه‌ها ==
| |
| − | [[پرونده:Contemporary arts tehran2.jpg|بندانگشتی|220px|[[موزه هنرهای معاصر تهران]] که مهمترین و جامع‌ترین مجموعه از هنر معاصر غرب در قارهٔ آسیا را دارا می‌باشد.<ref>گاردین: [http://arts.guardian.co.uk/art/news/story/0,, 2201065, 00.html?gusrc=rss&feed=40 ''The art no one sees: a basement that symbolises cultural isolation'']</ref>]]
| |
| − | [[پرونده:Tehran - Glass ware and ceramics Museum.jpg|بندانگشتی|نمایی از ساختمان [[موزه آبگینه و سفالینه]]]]
| |
| − |
| |
| − | بیش از ۳۰ [[موزه]] در سطح شهر تهران به فعالیت مشغولند که همه روزه تعداد زیادی بازدید کننده به‌سوی خود جلب می‌کنند.
| |
| − |
| |
| − | از جمله:
| |
| − | * [[موزه مردم‌شناسی تهران]]،
| |
| − | * [[موزه ملی ایران]]،
| |
| − | * [[موزه فرش ایران]]،
| |
| − | * [[موزه هنرهای معاصر تهران]]،
| |
| − | * موزه صنایع دستی مجموعه سعدآباد،
| |
| − | * [[موزه آبگینه و سفالینه|آبگینه و سفالینه]]،
| |
| − | * [[موزه جواهرات ملی]]
| |
| − | * [[موزه رضا عباسی]]
| |
| − | * [[کتابخانه ملک|کتابخانه و موزه ملک]]،
| |
| − | * [[موزه ایران باستان|ایران باستان]]،
| |
| − | * [[موزه آثار طبیعی و حیات وحش ایران]]
| |
| − |
| |
| − | و کاخ موزه‌های:
| |
| − | * [[مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد|سعدآباد]]،
| |
| − | * [[کاخ موزه نیاوران|نیاوران]]،
| |
| − | * [[کاخ موزه گلستان|گلستان]]
| |
| − |
| |
| − | و بسیاری از موزه‌های دیگر تهران از جذابیت‌های آن به شمار می‌آیند. از تماشاگه‌های [[تماشاگه تاریخ|تاریخ]]، [[تماشاگه پول|پول]]، و [[تماشاگه زمان|زمان]] نیز می‌توان به عنوان دیدنی‌های تهران یاد کرد.
| |
| − |
| |
| − | == قناتهای تهران ==
| |
| − | قناتهای تهران و ری که دشت ورامین را آبیاری می‌کردند تا سال ۱۳۴۰ جزء پرآب‌ترین [[کاریز|کاریزهای]] دنیا بودند ولی در توسعه شهری و به دلیل تخریب مادر چاه‌ها و نبود لایروبی از رونق افتاده‌اند. حفر کاریزهای تهران به دوره صفوی و قاجاری باز می‌گردد. در تهران نزدیک به ۳۰۰ [[قنات]] وجود دارد که برخی از آنها یکدیگر را بصورت ضربدری قطع می‌کنند و طی نشست‌ها تخریب و در حال حاضر در جنوب شهر به صورت روباز مسیر خود را تا ورامین و یا اطراف شهر ری ادامه می‌دهند. دو عدد از این قناتها در محمودآباد خاوران تهران بدلیل خاکبرداری در سال ۱۳۵۵ به هم وصل شدند و حجم زیاد آب تخریبهای زیادی را بوجود آورد تا اینکه با وسایل مکانیکی این دو[[قنات]] مجدداً از هم جدا و به مسیر اصلی اولیه هدایت شدند در حال حاضر در ایران حدود ۴۰۰۰۰ قنات به طول ۲۷۲۰۰۰ کیلومتر وجود دارد. تهران تا سال ۱۳۲۰ بیشترین شمار قنات را دارا بود به گونه‌ای که هر محله‌ای قنات خاص خودش را داشت. سرچشمه‌های بعضی از قناتها در توسعه شهری از میان رفته و این باعث شده است که زه‌کشی آب تهران در جنوب شهر با مشکل روبرو شود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده =دکتر عجم |نشانی= [http://www.aftabir.com/articles/view/science_education/technical/c3c1183387267p1.php/قنات-میراث-فرهنگی-و-علمی-ایرانیان|عنوان= قنات میراث فرهنگی علمی ایرانیان | ناشر =تارنمای آفتاب (همایش ملی قنات ایران) |تاریخ =۱۳۸۳|تاریخ بازبینی=}}</ref>
| |
| − |
| |
| − | == مکان‌های مذهبی ==
| |
| − | {{اصلی|مکان‌های مذهبی تهران}}
| |
| − | [[مسجد|مسجدها]]، [[حسینیه|حسینیه‌ها]] و [[امامزاده|امامزاده‌ها]] از جمله مکان‌های مذهبی پایتخت هستند که در مجموع ۲٬۰۷۲ مرکز (۱۳۸۷ خ) را شامل می‌شوند. تهران ۱۵۴۶ مسجد، ۴۸۷ حسینیه، و ۳۹ امامزاده دارد. در واقع برای هر ۳٬۵۱۶ تهرانی یک مرکز مذهبی وجود دارد. بیشترین امامزاده‌های پایتخت در منطقه ۲۰ متمرکز شده و بعد از آن منطقه ۲ و ۱ دارای بیشترین امامزاده‌ها هستند. در ۱۲ منطقه هم هیچ امامزاده‌ای وجود ندارد.<ref name="Hidarn">{{یادکرد
| |
| − | |نویسنده=حمید هیدارن
| |
| − | |مقاله=تهران، شهر دوطبقه
| |
| − | |نشریه=همشهری مسافر
| |
| − | |تاریخ=شماره مورخ ۲۶ شهریور ۱۳۸۷
| |
| − | }}</ref>
| |
| − |
| |
| − | == سینما و تئاتر ==
| |
| − | {{اصلی|فهرست سینماهای تهران}}
| |
| − | بیش از صد سالن [[سینما]] در شهر تهران وجود دارد که اکثراً فیلم‌های تولید داخل و تعدادی نیز فیلم‌های خارجی را اکران می‌کنند. بیش از چهل [[آمفی‌تئاتر]] نیز در این شهر فعال هستند که نمایش‌های گوناگونی را به روی صحنه می‌برند. در سال ۱۳۸۹ مسابقات جام جهانی ۲۰۱۰ نیز از بعضی از سینماهای تهران پخش شد.
| |
| − |
| |
| − | == ورزش ==
| |
| − | [[پرونده:Dizin.jpg|بندانگشتی|200px|چپ|[[پیست دیزین|پیست اسکی دیزین]]]]
| |
| − | [[فوتبال]] ورزش اول شهر است و بیشترین طرفداران را نیز دارد. در کنار آن [[کشتی]] نیز به طور سنتی بسیار مورد توجه بوده‌است و به عنوان ورزش ملی مورد توجه قرار گرفته‌است. چندین پیست اسکی بسیار زیبا و منحصربه‌فرد<ref>{{یادکرد وب
| |
| − | |نشانی=http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=10000088&sid=aGpcjac1ZTF8&refer=culture
| |
| − | |عنوان=آفتاب ایران...
| |
| − | |تاریخ بازدید=۱ اکتبر ۲۰۰۸
| |
| − | |ناشر=بلومبرگ
| |
| − | |زبان=انگلیسی
| |
| − | }}</ref> از جمله پیست‌های اسکی [[مجموعه ورزشی-تفریحی تله‌کابین توچال|توچال]]، [[پیست دیزین|دیزین]] و [[پیست اسکی شمشک|شمشک]] در نزدیکی شهر قرار دارند که پیست اسکی دیزین جزء معدود پیست‌های اسکی جهان است که در آن امکان اسکی برروی چمن علاوه بر [[اسکی (ابهام‌زدایی)|اسکی]] برروی برف مهیاست. پیست اسکی توچال هم با ارتفاع ۳۷۳۰ متر از سطح دریاهای آزاد پنجمین پیست اسکی مرتفع جهان است و تا تهران تنها پانزده دقیقه فاصله دارد. کوهنوردی و تاحدی صخره‌نوردی<ref>{{یادکرد وب
| |
| − | |نشانی=http://www.rockclimbing.com/routes/Asia/Iran
| |
| − | |عنوان=دربارهٔ صخره‌نوردی در ایران
| |
| − | |تاریخ بازدید=۱ اکتبر ۲۰۰۸
| |
| − | |ناشر=وبگاه صخره‌نوردی
| |
| − | |زبان=انگلیسی
| |
| − | }}</ref> هم از ورزش‌های دیگر شهر است که مخصوصاً در روزهای تعطیل به طور همگانی مورد توجه قرار می‌گیرد.
| |
| − | [[پرونده:Azadi Stadium 1991.PNG|بندانگشتی|200px|[[ورزشگاه آزادی تهران]]]]
| |
| − | فوتبال که پرطرفدارترین ورزش شهر است، هر هفته عدهٔ زیادی را برای تماشای [[جام خلیج فارس|لیگ برتر]] به ورزشگاه آزادی می‌کشاند. دو تیم اصلی تهران [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] و [[باشگاه فوتبال پرسپولیس تهران|پرسپولیس]] هستند که [[شهرآورد تهران|شهرآورد]] بین این دو تیم هر بار تماشاگران زیادی را جذب می‌کند.
| |
| − |
| |
| − | ورزشگاهای فوتبال زیادی در سطح شهر برای برگزاری مسابقات فوتبال وجود دارند. به‌جز [[ورزشگاه آزادی تهران|ورزشگاه یکصد هزار نفری آزادی]] در غرب، می‌توان به [[ورزشگاه تختی تهران|ورزشگاه تختی]] در شرق، [[ورزشگاه شهید شیرودی|شیرودی]] در مرکز و [[ورزشگاه شهید دستگردی|دستگردی]] و [[ورزشگاه راه‌آهن]] در [[شهرک اکباتان]] اشاره نمود.
| |
| − |
| |
| − | از دیگر مراکز ورزشی قهرمانی و یا همگانی شهر تهران می‌توان از [[مجموعه ورزشی انقلاب تهران|مجموعه ورزشی انقلاب]]، [[مجموعه ورزشی-تفریحی تله‌کابین توچال|مجموعه ورزشی-تفریحی توچال]]، [[مجموعه فرهنگی ورزشی شهید چمران|مجموعه ورزشی چمران (بولینگ عبده)]]، [[ورزشگاه آرارات]] و ورزشگاه شهید کشوری (داودیه) نام برد.
| |
| − |
| |
| − | [[پرونده:Tehran 1974 seventh asian games.jpg|بندانگشتی|150px|نماد بازی‌های آسیایی ۱۹۷۴]]
| |
| − | [[بازی‌های آسیایی ۱۹۷۴]] بزرگترین رویداد بین‌المللی ورزشی تاریخ این شهر از ۱۰ تا ۲۵ شهریور ۱۳۵۳ (۱ تا ۱۶ سپتامبر ۱۹۷۴) در تهران برگزار شد. [[مجموعه ورزشی آزادی]] تهران و مجموعه ورزشی تختی تهران برای این بازی‌ها ساخته شدند. این هفتمین دوره بازی‌های آسیایی بود و برای نخستین بار بازی‌های آسیایی در خاورمیانه برگزار میشد. ۳۰۱۰ ورزشکار از ۲۵ کشور در این رویدادچندورزشی شرکت داشتند که رکوردی در زمان خود محسوب میشد.
| |
| − |
| |
| − | == فرهنگ‌سراها ==
| |
| − | {{اصلی|فهرست فرهنگسراهای تهران}}
| |
| − | در تهران مراکزی به نام [[فرهنگسرا]] توسط [[شهرداری تهران]] ساخته شده‌است که وظیفهٔ آنان ارائهٔ خدمات فرهنگی به مردم است. این مراکز مجهّز به سالن‌های سینما، تئاتر، مجموعه‌های ورزشی، [[کتابخانه]]، [[نگارخانه]]، کلاس‌های آموزش رایانه و غیره هستند و نقش مهمی در پرکردن اوقات فراغت جوانان و ارتقای سطح فرهنگ و آموزش آنان داشته‌اند. بیش از ۷۱ [[فرهنگسرا]] و [[خانه فرهنگ|خانهٔ فرهنگ]] در تهران وجود دارد. [[فرهنگ‌سرای بهمن]] که با وسعت ۴۰٬۰۰۰ متر مربع در جنوب تهران قرار دارد، [[فرهنگ‌سرای خاوران]] در جنوب شرقی، [[فرهنگ‌سرای شفق]] و [[فرهنگ‌سرای نیاوران]] در شمال تهران نمونه‌هایی از این مراکز هستند.<ref name="Iranair">{{یادکرد وب
| |
| − | |نشانی=http://www.iranair.com/DesktopDefault.aspx?tabid=650&lang=fa-IR
| |
| − | |عنوان=اطلاعات گردشگری تهران
| |
| − | |تاریخ بازدید=۲۶ سپتامبر ۲۰۰۸
| |
| − | |ناشر=وبگاه هما
| |
| − | }}</ref>
| |
| − |
| |
| − | == نشریات ==
| |
| − | بیش از هزار عنوان نشریّه در ایران منتشر می‌شود که مرکز تعداد زیادی از آنها تهران است. تقریباً مرکز همهٔ روزنامه‌های مهم ایران در تهران است.<ref name="Iranair"/>
| |
| − |
| |
| − | == آموزش و پژوهش ==
| |
| − | === دانشگاه‌ها ===
| |
| − | {{نوشتار اصلی|دانشگاه‌های تهران}}
| |
| − | [[آموزش عالی]] مدرن ایران با تأسیس [[دارالفنون]] (۱۲۳۰ خ) توسّط [[امیرکبیر]] در تهران آغاز شد. پس از آن در سال ۱۳۱۳ خ. در دورهٔ [[رضا شاه|رضاشاه]] به همّت افرادی چون [[محمود حسابی]] و [[علی‌اصغر حکمت]]، [[دانشگاه تهران]] ایجاد شد.<ref>{{یادکرد وب
| |
| − | |نشانی=http://www.ut.ac.ir/fa/contents/About_Un/Background_Un/تاریخچه.html
| |
| − | |عنوان=تاریخچهٔ دانشگاه تهران
| |
| − | |تاریخ بازدید=۲۶ سپتامبر ۲۰۰۹
| |
| − | |ناشر=دانشگاه تهران
| |
| − | }}</ref> هم‌اکنون در فهرست ده دانشگاه برتر [[وزارت علوم]] شش دانشگاه [[دانشگاه تربیت مدرس|تربیت مدرس]]، [[دانشگاه تهران|تهران]]، [[دانشگاه شهید بهشتی|شهید بهشتی]]، [[دانشگاه صنعتی امیرکبیر|صنعتی امیرکبیر]]، [[دانشگاه صنعتی شریف|صنعتی شریف]] و [[دانشگاه علم و صنعت ایران|علم و صنعت ایران]] در شهر تهران قرار دارند.<ref>{{یادکرد وب
| |
| − | |نشانی=http://alef.ir/1388/content/view/45950/
| |
| − | |عنوان=معرفی ۱۰ دانشگاه برتر ایران
| |
| − | |تاریخ بازدید=۲۹ مارس ۲۰۱۱
| |
| − | |ناشر= الف
| |
| − | }}</ref>
| |
| − |
| |
| − | دانشگاه‌های علوم پزشکی دولتی موجود در تهران عبارتند از: [[دانشگاه علوم پزشکی تهران|تهران]]، [[دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی|شهید بهشتی]], [[دانشگاه علوم پزشکی ایران|ایران]]، [[دانشگاه علوم پزشکی بقیةالله|بقیةالله]] و [[دانشگاه علوم پزشکی ارتش]].{{مدرک|منبع؟}}
| |
| − |
| |
| − | [[دانشگاه علامه طباطبایی]] نیز از جمله دانشگاه‌های زیر نظر وزارت علوم است که در این شهر قرار دارد. همچنین [[دانشگاه آزاد اسلامی]] نخستین بار در مرداد ۱۳۶۱ خ. با ایجاد واحد [[دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی|تهران مرکز]] شروع به کار کرد.<ref>{{یادکرد وب
| |
| − | |نشانی=http://www.iauctb.ac.ir
| |
| − | |عنوان=تاریخچهٔ دانشگاه آزاد تهران-مرکز
| |
| − | |تاریخ بازدید=۲۶ سپتامبر ۲۰۰۹
| |
| − | |ناشر=بازیاب
| |
| − | }}</ref> سپس به‌تدریج واحدهای [[دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب|تهران جنوب]]، [[دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال|تهران شمال]]، [[دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شرق|تهران شرق]]، [[دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران غرب|تهران غرب]] و [[دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران|علوم و تحقیقات تهران]] تأسیس شدند. پس از دانشگاه آزاد، دانشگاه پیام نور در مهر ۱۳۶۷ خ. با هدف آموزش عالی از راه دور تأسیس شد.<ref>{{یادکرد وب
| |
| − | |نشانی=http://www.pnu.ac.ir/Portal/Home/Default.aspx?CategoryID=a60e380f-99d7-4f37-823d-4ea444d7720b
| |
| − | |عنوان=تاریخچه و معرفی دانشگاه پیام نور
| |
| − | |تاریخ بازدید=۲۶ سپتامبر ۲۰۰۹
| |
| − | |ناشر=بازیاب
| |
| − | }}</ref>
| |
| − | [[دانشگاه سوره]] (نام پیشین: موسسه آموزش عالی سوره) در بهمن ماه سال ۱۳۷۲ توسط حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی تاسیس شد. پس از دو سال پذیرش آزاد، از سال ۷۴ از طریق سازمان سنجش آموزش کشور پذیرش دانشجوی را در ۱۱ رشته آغاز کرد.<ref>{{یادکرد وب
| |
| − | |نشانی=http://www.soore.ac.ir/?Culture=fa-IR&page=aboutus
| |
| − | }}</ref>
| |
| − |
| |
| − | === مدرسه‌ها ===
| |
| − | [[پرونده:American College Tehran.JPG|انگشتدان|260px|دانش‌آموزان و آموزگاران [[کالج آمریکایی‌ها (تهران)|کالج آمریکایی تهران]] در مقابل سالن مک‌کورمک، ۱۳۰۹ خ.]]
| |
| − | نخستین مدرسه به شیوهٔ مدرن در ایران [[دبیرستان البرز]] بود که در آغاز به عنوان یک دبستان در حوالی [[دروازه قزوین]] در سال ۱۲۵۱ خ. یعنی ۲۱ سال پس از [[دارالفنون]] و ۱۷ سال پیش از [[مدرسه رشدیه|دبستان رشدیه]] توسط [[جیمز باست]]، [[میسیونر]] [[پرسبیتری]] آمریکایی-کانادایی ساخته شد. پس از آن به تدریج مدرسه‌های بسیار دیگری در شهر ساخته شدند.
| |
| − |
| |
| − | هم‌اکنون در شهر تهران ۳٬۰۴۱ مدرسهٔ دولتی با ۳۱٬۹۶۶ کلاس و ۹۳۳٬۹۷۶ دانش‌آموز و ۲٬۱۲۹ مدرسهٔ [[مدرسه غیرانتفاعی|غیرانتفاعی]] با ۹٬۸۵۶ کلاس و ۱۷۲٬۳۸۵ دانش‌آموز وجود دارد.<ref>{{یادکرد وب
| |
| − | |نشانی=http://www.tehranedu.com/TempUpload/AMARKOLI%2088-89.htm
| |
| − | |عنوان=آمار کلی مدرسه‌های شهر تهران
| |
| − | |تاریخ بازدید=۱ اکتبر ۲۰۰۸
| |
| − | |ناشر=سازمان آموزش و پرورش شهر تهران
| |
| − | }}</ref> مدرسه‌های غیرانتفاعی عموماً در مناطق ۱، ۲ و ۳ شهرداری تهران متمرکز هستند. ۶۰ درصد مدارس غیرانتفاعی تهران استیجاری هستند.<ref>{{یادکرد وب
| |
| − | |نشانی=http://www.jamejamonline.ir/newstext.aspx?newsnum=100942485245
| |
| − | |عنوان=پول، سنگ بنای مشارکت مردمی
| |
| − | |تاریخ بازدید=۱ اکتبر ۲۰۰۸
| |
| − | |ناشر=جام‌جم‌آن‌لاین
| |
| − | }}</ref> تعداد کمی از مدارس تهران دوشیفته بودند و این مدارس نیز در یک برنامه ۴ ساله (تا ۱۳۹۱ خ) تک‌شیفته شد.<ref>{{یادکرد وب
| |
| − | |نشانی=http://www.jamejamonline.ir/newstext.aspx?newsnum=100947706081
| |
| − | |عنوان=کاهش تعداد مدارس دوشیفته استان تهران
| |
| − | |تاریخ بازدید=۱ اکتبر ۲۰۰۸
| |
| − | |ناشر=جام‌جم‌آن‌لاین
| |
| − | }}</ref> دانش‌آموزان در دوره‌های ابتدایی، راهنمایی، و متوسطه شامل متوسطهٔ نظری، هنرستان فنی، هنرستان حرفه‌ای، هنرستان کاردانش و پیش‌دانشگاهی مشغول تحصیل هستند.<ref name="tehranedu">{{یادکرد وب
| |
| − | |نشانی=http://www.tehranedu.com/TempUpload/Amar(87-88).pdf
| |
| − | |عنوان=آمار دانش‌آموزان و کارکنان آموزش و پرورش شهر تهران سال تحصیلی ۸۷-۸۸
| |
| − | |تاریخ بازدید=۱ اکتبر ۲۰۰۸
| |
| − | |ناشر=سازمان آموزش و پرورش شهر تهران
| |
| − | }}</ref>
| |
| − |
| |
| − | === کودکستان‌ها ===
| |
| − | ۳۷٬۳۰۰ نوآموز دختر و پسر شامل ۶۳۴ شیرخوار، ۱٬۳۲۳ نوپا و ۳۵٬۳۴۳ کودک در کودکستان‌های شهر تهران آموزش می‌بینند (۱۳۸۸).<ref name="tehranedu"/> درصد [[مهد کودک|مهدهای کودک]] تهران استیجاری هستند. کیفیت مهدهای کودک با توجه به مربّیان و نوع آموزشی که به کودکان داده می‌شود متفاوت است. برخی از مهدهای کودک آموزش‌های خود را در دو زبان به کودکان ارائه می‌دهند.<ref>{{یادکرد وب
| |
| − | |نشانی=http://www.hamshahrionline.ir/News/?id=32839
| |
| − | |عنوان=شهریه مهدهای کودک به سال ۸۳ بازمی‌گردد
| |
| − | |تاریخ بازدید=۱ اکتبر ۲۰۰۸
| |
| − | |ناشر=همشهری آنلاین
| |
| − | }}</ref> با اجرای طرح ارزیابی و ارتقای کیفیت مهدهای کودک که بر اساس عملکرد آنها صورت می‌گیرد، مهدهای کودک به مهدهای یک، دو و سه ستاره تقسیم خواهند شد. به‌دلیل اینکه بیش از ۹۰ درصد مهدهای کودک خصوصی هستند، هدف اصلی این طرح، ایجاد رقابت در ارتقای سطح کیفیت خدمات است.<ref>{{یادکرد وب
| |
| − | |نشانی=http://www.behzisti.ir/News/Show.aspx?id=6568
| |
| − | |عنوان=طرحی به وسعت تمام مهدهای کودک ایران
| |
| − | |تاریخ بازدید=۱ آوریل ۲۰۱۰
| |
| − | |ناشر=سازمان بهزیستی کشور
| |
| − | }}</ref> همچنین در راستای اجرای اصل ۴۴ مراکز پیش‌دبستانی و مهدهای کودک دولتی به بخش خصوصی واگذار خواهند شد.<ref>{{یادکرد وب
| |
| − | |نشانی=http://www.khorasannews.com/news.aspx?05_17020_N01-_16701.XML
| |
| − | |عنوان=مراکز پیش‌دبستانی و مهدهای کودک دولتی به بخش خصوصی واگذار می‌شوند
| |
| − | |تاریخ بازدید=۱ اکتبر ۲۰۰۸
| |
| − | |ناشر=روزنامهٔ خراسان
| |
| − | }}</ref>
| |
| − |
| |
| − | == حمل‌ونقل ==
| |
| − | [
| |
| − | زیرساخت‌های میان‌شهری:
| |
| − | * دو فرودگاه بین‌المللی [[فرودگاه بین‌المللی مهرآباد|مهرآباد]] و [[فرودگاه بین‌المللی امام خمینی|امام خمینی]]
| |
| − | * چهار پایانه مسافربری [[پایانه مسافربری شرق|شرق]]، [[پایانه مسافربری غرب|غرب]]، [[پایانه مسافربری آرژانتین|میدان آرژانتین]] و [[پایانه مسافربری جنوب|جنوب]]
| |
| − | * تهران حجم بالایی از ترافیک خطوط راه‌آهن کشور را به خود اختصاص داده‌است.
| |
| − | * خطوط راه‌آهن تهران-[[اروپا]] هم بسیار فعّال است.
| |
| − |
| |
| − | === شبکهٔ متروی تهران ===
| |
| − | {{اصلی|متروی تهران}}
| |
| − | سابقهٔ بحث و گفتگو دربارهٔ احداث قطار شهری در تهران به ۱۱۰ سال قبل بازمی‌گردد. تأسیس تراموای شهری از جمله نکات پیش بینی شده در امتیاز نامهای بود که بارون ژولیوس دو رویتر در عهد [[ناصرالدین شاه]] روی کاغذ آمد. در همین سال‌ها یک خط آهن روزمینی بین دروازه شهری [[ری]] ([[حضرت عبدالعظیم]]) و میدان باغ شاه، با نام معروف [[ماشین دودی]]، ساخته شد.<ref name="metrotehran2010">www.tehranmetro.com</ref>
| |
| − |
| |
| − | [[متروی تهران]] در نه خط طراحی شده‌است اما در حال حاضر، پنج خط آن فعال می‌باشد که عبارتند از: خط یک، که از [[ایستگاه تجریش]] تا [[ایستگاه کهریزک]] امتداد دارد، این ایستگاه دارای بیشترین مسافر خطوط مترو تهران است. خط دو، از [[ایستگاه فرهنگسرا]] آغاز و تا [[ایستگاه تهران]] (صادقیه) ادامه دارد. خط سه، که از [[ایستگاه بهشتی]] تا [[ایستگاه آزادگان]] در حال حاضر فعال می‌باشد. خط پنج، از ایستگاه تهران (صادقیه) آغاز و تا [[ایستگاه گلشهر]] (کرج) امتداد پیدا می‌کند. خط چهار نیز از [[ایستگاه اکباتان (ارم سبز)]] تا [[ایستگاه شهید کلاهدوز]] ممتد شده‌است.<ref name="metrotehran2010"/>
| |
| − |
| |
| − | === بزرگراه‌ها ===
| |
| − | {{نوشتار اصلی|بزرگراه‌های تهران}}
| |
| − | [[پرونده:2011-09-28 16-20-06 Iran.jpg|220px|بندانگشتی|نمایی از بزرگراه‌های [[بزرگراه همت|همت]] و [[بزرگراه شیخ فضل‌الله نوری|شیخ فضل‌الله نوری]] در تهران]]
| |
| − |
| |
| − | تهران دارای یک شبکهٔ وسیع و پیچیدهٔ جاده‌ای و خیابانی است، این شهر از آنجا که سال‌هاست با مشکل ترافیک مواجه‌است لذا مدیران این شهر در طول سالهای گذشته به ویژه پس از [[انقلاب اسلامی ایران]] مجبور به طراحی و ساختن [[بزرگراه|بزرگراه‌های]] مختلف شده‌اند تا بتوانند معضل ترافیک را حل نمایند. بزرگراه‌های زیادی در تهران وجود دارند که مهمترین آنها عبارتند از: [[آزادراه تهران کرج]]، [[بزرگراه آزادگان]]، بزرگراه نواب [[بزرگراه اشرفی اصفهانی]]، [[بزرگراه آفریقا]]، [[بزرگراه آیت‌الله کاشانی]]، [[بزرگراه آیت‌الله مدرس]]، [[بزرگراه بسیج]]، [[بزرگراه تندگویان]]، [[بزرگراه جلال آل احمد]]، [[بزرگراه رسالت]]،[[بزرگراه امام علی]]، [[بزرگراه شهید بابایی]]،[[بزرگراه شهید یاسینی]] [[بزرگراه شهید چمران]] ([[پارک‌وی]])، [[بزرگراه شهید حکیم]]، [[بزرگراه شهید همت]]، [[بزرگراه شیخ فضل‌الله نوری]]، [[بزرگراه صدر]]، [[بزرگراه کردستان]]، [[بزرگراه محمدعلی جناح]]، [[بزرگراه مخصوص کرج]]، [[بزرگراه نیایش]]، [[بزرگراه یادگار امام]].
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | == شورای شهر تهران ==
| |
| − | [[پرونده:Members of Tehran Council and Sohrab's Mother.jpg|بندانگشتی|چپ|240px|<small>شورای اسلامی شهر تهران</small>]]
| |
| − | {{اصلی|شورای اسلامی شهر تهران}}
| |
| − | [[شورای اسلامی شهر تهران]] شورایی‌است متشکل از ۳۱ نماینده که بر طبق [[قانون شوراها]] مسئول ادارهٔ شهر تهران است. مهمترین وظایف شورا انتخاب شهردار به مدت چهار سال، نظارت بر عملکرد شهرداری و در صورت لزوم برکناری شهردار، تصویب طرح‌های لازم برای رفاه بیشتر شهروندان و نظارت بر اجرای آنها، تصویب بودجه سالانه شهرداری، تصویب اساسنامه مؤسسات و شرکت‌های وابسته به شهرداری هستند.
| |
| − | .<ref name="Cartography"/><ref>{{یادکرد وب
| |
| − | |نشانی=http://www.shora-tehran.ir/html/vazayefvaekhtiarat.htm
| |
| − | |عنوان=وظایف و اختیارات شورای اسلامی شهر
| |
| − | |تاریخ بازدید=۱ اکتبر ۲۰۰۸
| |
| − | |ناشر=وبگاه شورای شهر تهران
| |
| − | }}</ref>
| |
| − |
| |
| − | پیشینه [[شورای اسلامی شهر تهران|شورای شهر تهران]]، یا به تعبیر آغازین خود بلدیه، به تشکیل نخستین نهاد قانون‌گذاری (مجلس شورای ملی) بازمی‌گردد. در حقیقت یکی از نخستین قوانین مصوب مجلس شورای ملی، «قانون بلدیه» است که در سال ۱۲۸۶ خ. به تصویب رسید و به این ترتیب یکی از آرمان‌های بزرگ انقلاب مشروطه جامه عمل پوشید. در طول ۹۵ سال پس از آن تاریخ تشکیل و دوام شورای شهرها با فراز و فرودهای بسیاری همراه بوده‌است. به طور خلاصه در طی سالهای ۱۲۸۴ تا ۱۳۰۴ در پی [[جنبش مشروطه ایران|انقلاب مشروطه]] نخستین قانون شوراها تصویب شده و به اجرا گذاشته می‌شود. پس از آن از ۱۳۰۴ تا ۱۳۲۰ و پس از کودتای سال ۱۲۹۹ [[رضا شاه|رضا خان]] و پس از آن به قدرت رسیدن وی، قانون بلدیه لغو شد و با تصویب قانونی جایگزین، انتخاب شهردار از وظایف «وزیر داخله» شمرده شد. پس از سقوط رضا شاه و در حالی‌که [[محمدرضا پهلوی|محمد رضا]] تسلط چندانی بر امور کشور نداشت، در ۱۳۲۸ سومین قانون شوراها به تصویب رسید. دوباره بعد از کودتای ۱۳۳۲ و سرنگونی دولت [[محمد مصدق|مصدق]] و تسلط محمد رضا بر امور کشور این قانون لغو شد. پس از پیروزی [[انقلاب ایران (۱۳۵۷)|انقلاب]] تشکیل شوراها به یکی از خواست‌های مردم و [[سید روح‌الله خمینی|روح‌الله خمینی]] تبدیل می‌شود. اما ایجاد شوراها تا زمان روی کار آمدن دولت [[محمد خاتمی|سید محمد خاتمی]] به تأخیر می‌افتد و بالاخره در تاریخ ۹ اردیبهشت ۱۳۷۸ شورای شهرها بر اساس قانون شوراها مصوب سال ۱۳۷۵ [[مجلس شورای اسلامی]] تشکیل می‌شوند.<ref>{{یادکرد وب
| |
| − | |نشانی=http://www.shora-tehran.ir
| |
| − | |عنوان=تاریخچه درآمد شوراها و حقوق شهروندی
| |
| − | |تاریخ بازدید=۱ اکتبر ۲۰۰۸
| |
| − | |ناشر=وبگاه شورای شهر تهران
| |
| − | }}</ref>
| |
| − |
| |
| − | == شهرداری تهران ==
| |
| − | {{اصلی|شهرداری تهران}}
| |
| − | [[شهرداری تهران]] سازمانی غیردولتی‌است که در [[۱۲ خرداد]] [[۱۲۸۶]] خ تأسیس شد و ادارهٔ [[شهر]] تهران را به عهده دارد. مسئولیت ادارهٔ این سازمان با [[شهردار]] تهران است که پیش از این با حکم [[وزیر کشور ایران]] منصوب می‌گردید ولی اکنون با حکم [[شورای اسلامی شهر تهران|شورای شهر تهران]] انتخاب می‌شود. شهرداری تهران شامل [[مناطق شهری تهران|۲۲ منطقه]] است که اداره هر منطقه به عهده شهردار آن منطقه‌است. طرح جامع شهر تهران در زمان شهرداری [[غلامرضا نیک‌پی]] تدوین شد.<ref>{{یادکرد وب
| |
| − | |نشانی=http://tehran.ir/Default.aspx?tabid=464
| |
| − | |عنوان=شهرداران قبلی تهران
| |
| − | |تاریخ بازدید=۱ اکتبر ۲۰۰۸
| |
| − | |ناشر=وبگاه شهرداری تهران
| |
| − | }}</ref> بعد از [[انقلاب ۱۳۵۷ ایران|انقلاب]] نیز [[غلامحسین کرباسچی]] توانست به عنوان اولین شهردار پس از جنگ با بازسازی شهر تهران که در پی سیاست‌های انقباضی دوران [[جنگ ایران و عراق|جنگ]] با مشکلات فراوانی دست و پنجه نرم می‌کرد، از [[طرح انتقال پایتخت]] که هزینه آن در سال ۱۳۶۹ مبلغ ۱٬۲۰۰ میلیارد تومان تخمین زده شده بود جلوگیری کند. در بین دیگر شهرداران اخیر تهران [[محمود احمدی‌نژاد]] قرار دارد که توانست پس از شهرداری تهران، به مقام رئیس جمهوری برسد. شهردار تهران هم‌اکنون [[محمدباقر قالیباف]] است که از شهریور ۱۳۸۴ در این پست قرار گرفته‌است.
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | == غذا و رستوران ==
| |
| − | [[پرونده:Persian sour snacks, Farahzad neighbourhood, Tehran IMG 0351.JPG|بندانگشتی|چپ|240px|<small>انواع خوراکی‌های ترش در منطقهٔ تفریحی [[فرحزاد]] تهران</small>]]
| |
| − | در تهران رستوران‌های مجلّل و نوین متعدّدی وجود دارد، این رستوران‌ها شامل رستوران‌های سنّتی ایرانی و بین‌المللی هستند. با وجود این که محبوب‌ترین غذا در تهران [[چلوکباب]] است، [[غذای فوری|غذاهای فوری]] غربی نیز طرفداران زیادی مخصوصاً در میان جوانان و کودکان دارند. مغازه‌های ساندویچ و پیتزافروشی و همچنین رستوران‌های سنتی که کباب و [[جوجه‌کباب]] تهیه می‌کنند، بیشترین رستوران‌های تهران را تشکیل می‌دهند.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://en.wikipedia.org/wiki/Tehran#cite_note-14| عنوان = Tehran| تاریخ بازدید = اسفند۱۳۸۹| تاریخ = | ناشر = ویکی‌پدیا| زبان = انگلیسی}}</ref> طی سالهای اخیر اماکنی با نام قهوه‌خانه‌های سنّتی نیز در تهران دایر شده‌اند، در این مناطق علاوه بر ارائهٔ غذاهای سنّتی ایرانی نظیر کشک بادمجان، [[آب گوشت]]، [[چلوکباب]]، [[میرزا قاسمی]] و غیره، [[چای]] و [[قلیان]] نیز عرضه می‌شوند. همچنین اخیراً مغازه‌های کوچکی با پخت غذای مکزیکی با نام [[ذرت مکزیکی]] هواخواهانی برای خود پیدا کرده‌اند. استفاده از غذاهای سنتی دررستوران‌ها بسیار مفید است.
| |
| − |
| |
| − | == دیوارنگاری در تهران ==
| |
| − | {{اصلی|دیوارنگاری در تهران}}
| |
| − | دیوارنگاری در تهران شامل انواع و اقسام متنوّعی‌است. تعدادی از آنها شعارنویسی‌ها و نگاره‌های دولتی است و برخی دیگر به وسیلهٔ شهرداری و به منظور زیبایی شهر ترسیم شده‌است. برخی دیگر از دیوار نگاره‌ها به وسیلهٔ جوانان نقّاش انجام شده‌است.<ref>{{یادکرد ویکی|عنوان =Graffiti in Tehran |پیوند = http://en.wikipedia.org/w/index.php?oldid=431635531 |زبان = انگلیسی| بازیابی =۳۰ مه ۲۰۱۱}}</ref>
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | == شهرهای خواهرخوانده ==
| |
| − | شهر تهران نُه [[خواهرخواندگی (شهرها)|خواهرخوانده]] دارد.
| |
| − |
| |
| − | {| class="wikitable" style="background:#ffffef; float:right;"
| |
| − | |-
| |
| − | ! style="background:#811541" | <span style="color:white;">تاریخ</span>
| |
| − | ! style="background:#811541" |
| |
| − | ! style="background:#811541" | <span style="color:white;">شهر خواهرخوانده</span>
| |
| − | |-
| |
| − | | ۱۹۶۳
| |
| − | | style="background:#ffffcf;"|{{flagicon|South Korea}}
| |
| − | | [[سئول]]، [[کره جنوبی]]
| |
| − | |-
| |
| − | | ۱۹۷۲
| |
| − | | style="background:#ffffcf;"|{{flagicon|United States}}
| |
| − | | [[لس‌آنجلس|لس آنجلس]]، [[ایالات متحده آمریکا|ایالات متحده]]<ref>[http://sistercities.lacity.org/html/11.htm Tehran, Iran<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref>
| |
| − | |-
| |
| − | | ۱۹۹۳
| |
| − | | style="background:#ffffcf;"|{{flagicon|United Kingdom}}
| |
| − | | [[لندن]]، [[بریتانیا|پادشاهی متحده]]<ref name="london">{{یادکرد وب
| |
| − | | نشانی = http://www.hoteleslondres.org.es/londonhotels/Sister
| |
| − | | عنوان = خواهرخوانده‌های لندن
| |
| − | | تاریخ بازدید = ۱ اکتبر ۲۰۰۸
| |
| − | | ناشر = hoteleslondres.org.es
| |
| − | | زبان = انگلیسی
| |
| − | }}</ref>
| |
| − | |-
| |
| − | | ۲۰۰۱
| |
| − | | style="background:#ffffcf;"|{{flagicon|Cuba}}
| |
| − | | [[هاوانا]]، [[کوبا]]<ref>[http://www.payvand.com/news/01/mar/1053.html Tehran, Havana named sister cities<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref>
| |
| − | |-
| |
| − | | ۲۰۰۲
| |
| − | | style="background:#ffffcf;"|{{flagicon|South Africa}}
| |
| − | | [[پرتوریا]]، [[آفریقای جنوبی]]<ref name="pretoria">{{یادکرد وب
| |
| − | | نشانی = http://www.dfa.gov.za/foreign/Multilateral/profiles/persian.htm
| |
| − | | عنوان = Gulf Region
| |
| − | | تاریخ بازدید = ۱ اکتبر ۲۰۰۸
| |
| − | | ناشر = dfa.gov.za
| |
| − | | زبان = انگلیسی
| |
| − | }}</ref>
| |
| − | |-
| |
| − | | ۲۰۰۴
| |
| − | | style="background:#ffffcf;"|{{flagicon|Russia}}
| |
| − | | [[مسکو]]، [[روسیه]]<ref>[http://el.mos.ru/cgi-bin/pbl_web?vid=2&osn_id=0&id_rub=2368&news_unom=35877]</ref>
| |
| − | |-
| |
| − | | ۲۰۰۵
| |
| − | | style="background:#ffffcf;"|{{flagicon|Venezuela}}
| |
| − | | [[کاراکاس]]، [[ونزوئلا]]
| |
| − | |-
| |
| − | | ۲۰۰۶
| |
| − | | style="background:#ffffcf;"|{{flagicon|Belarus}}
| |
| − | | [[مینسک]]، [[بلاروس]]<ref name="minsk">{{یادکرد وب
| |
| − | | نشانی = http://www.mondo.rs/v2/tekst.php?vest=35911
| |
| − | | عنوان = Minsk i Teheran gradovi pobratimi
| |
| − | | تاریخ بازدید = ۱ اکتبر ۲۰۰۸
| |
| − | | ناشر = mondo.rs
| |
| − | | زبان = صربی
| |
| − | }}</ref>
| |
| − | |-
| |
| − | | ۲۰۰۶
| |
| − | | style="background:#ffffcf;"|{{flagicon|China}}
| |
| − | | [[پکن]]، [[جمهوری خلق چین|چین]]<ref name="beijing">{{یادکرد وب
| |
| − | | نشانی = http://www.danwei.org/archives/001506.html
| |
| − | | عنوان = Tehran-Beijing direct flights
| |
| − | | تاریخ بازدید = ۱ اکتبر ۲۰۰۸
| |
| − | | ناشر = danwei.org
| |
| − | | زبان = انگلیسی
| |
| − | }}</ref>
| |
| − | |-
| |
| − | | ۲۰۱۳
| |
| − | | style="background:#ffffcf;"|{{flagicon|Turkey}}
| |
| − | | [[آنکارا]]، [[جمهوری ترکیه|ترکیه]]<ref name="Ankara">{{یادکرد وب
| |
| − | | نشانی = http://fararu.com/fa/news/173220/تصاویر-تهران-و-آنکارا-خواهر-خوانده-شدند
| |
| − | | عنوان = تهران و آنکارا خواهرخوانده شدند
| |
| − | | تاریخ بازدید = ۲۶ دسامبر ۲۰۱۳
| |
| − | | ناشر = fararu.com
| |
| − | | زبان = فارسی
| |
| − | }}</ref>
| |
| − | |}
| |
| − | {{-}}
| |
| − |
| |
| − | == جستارهای وابسته ==
| |
| − | {{درگاه|تهران}}
| |
| − | {{چندستون}}
| |
| − | * [[جاذبه‌های استان تهران]]
| |
| − | * [[فهرست شهرداران تهران]]
| |
| − | * [[فضای سبز تهران|فهرست پارک‌های تهران]]
| |
| − | * [[فهرست شهرهای ایران بر پایه جمعیت]]
| |
| − | * [[شرق تهران]]
| |
| − | * [[بهشت زهرا]]
| |
| − | * [[مهاجرت داخلی]]
| |
| − | {{چندستون-شکست}}
| |
| − | * [[فهرست فرهنگسراهای تهران]]
| |
| − | * [[فهرست کاخ‌ها و عمارت‌های تهران]]
| |
| − | * [[فهرست گورستان‌های تهران]]
| |
| − | * [[فهرست معابر تهران]]
| |
| − | * [[محله‌های تهران]]
| |
| − | * [[مناطق شهری تهران]]
| |
| − | * [[پایتخت‌های ایران|پایتخت‌های ایران در طی تاریخ]]
| |
| − | {{چندستون-پایان}}
| |
| | | | |
| | == منابع == | | == منابع == |
| | {{پانویس|۳|اندازه=ریز}} | | {{پانویس|۳|اندازه=ریز}} |
| − |
| |
| − | == پیوند به بیرون ==
| |
| − |
| |
| − | {{در پروژه‌های خواهر
| |
| − | |ویکی‌واژه = تهران
| |
| − | |ویکی‌گفتاورد = تهران
| |
| − | |ویکی‌انبار-رده = Tehran
| |
| − | |ویکی‌سفر = تهران
| |
| − | }}
| |
| − | {{مستعد هرزنامه}}
| |
| − | {{Z148}}
| |
| − |
| |
| − | {{جعبه‌های گشت‌وگذار در مقاله‌ها
| |
| − | |title=جعبه‌های گشت‌وگذار در مقاله‌های مربوط به تهران
| |
| − | |list1=
| |
| − | {{محله‌های تهران۲}}
| |
| − | {{منطقه‌های شهرداری تهران}}
| |
| − | {{موزه‌های تهران}}
| |
| − | {{دانشگاه‌های شهر تهران}}
| |
| − | {{موضوعات تهران}}
| |
| − | {{شهرستان تهران}}
| |
| − | {{مراکز استانهای ایران}}
| |
| − | {{پرجمعیت‌ترین شهرهای ایران}}
| |
| − | {{پایتخت‌های ایران}}
| |
| − | {{کلان‌شهرهای ایران}}
| |
| − | {{پایتخت‌های آسیا}}
| |
| − | }}
| |
| − | {{جغرافیای استان تهران}}
| |
| − | {{مراکز شهرستان‌های استان تهران}}
| |
| − | {{محله‌های تهران}}
| |
| − | {{شهرهای جدید ایران}}
| |
| − | {{استان تهران}}
| |
| − | [[رده:تهران|*]]
| |
| − | [[رده:پایتخت‌های آسیا]]
| |
| − | [[رده:جاذبه‌های گردشگری ایران]]
| |
| − | [[رده:شهرهای استان تهران]]
| |
| − | [[رده:شهرهای راه ابریشم]]
| |
| − | [[رده:مراکز استانهای ایران]]
| |
| − | [[رده:مناطق مسکونی در شهرستان تهران]]
| |
