نمایش مبدأ برای بِشْريه (از معتزله پیروان بشر بن المعتمر)


[[ابن اثیر]] در [[اللباب فی تهذیب الانساب]] بِشْری را به کسر باء و سکون شین ضبط کرده است. <ref> [[اللباب فی تهذیب الانساب]]، [[ابن اثیر]]، ج1، ص156</ref>

از [[معتزله (معتزله)|معتزله]]. 

ایشان پیروان [[بشر بن معتمر]]، مؤسس معتزله [[بغداد]] می باشند. <ref> [[التبصیر فی الدین]]، [[شهفور اسفراینی]]، ص74 / [[تعریفات العلوم و تحدیدات الرسوم]]، [[سیدعلی جرجانی]]، ص37 / [[الفرق بین الفرق]]، [[عبدالقاهر بغدادی]]، ص170 / [[مفاتیح العلوم]]، [[محمد بن احمد خوارزمی]]، ص45 / [[المواعظ و الاعتبار بذکر الخطط و الآثار]]، [[احمد بن علی مقریزی]]، ج2، ص346 / [[نفائس الفنون فی عرایس العیون]]، [[شمس الدین محمد آملی]]، ج2، ص271</ref>

در نیمه نخست قرن دوم هجری قمری، اندیشه اعتزال در [[بصره]] شکل گرفت، ولی نه در نسل [[واصل بن عطا]] و نه در دوره شاگردان او، نمی توان حضور معتزلیان را در [[بغداد]] مشاهده کرد. اما در نسل سوم با حضور کسانی مثل [[بشر بن معتمر]] (م:210هـ. ق) و [[معمر بن عباد سُلمی]] (م:215هـ. ق) در [[بغداد]] و هم چنین حضور گسیخته [[ابوالهذیل علاف]] و [[نظام]] پیوند عمیقی میان محیط [[بغداد]] و تعالیم [[معتزله (معتزله)|معتزله]] برقرار شده است. در این میان تأثیر [[بشر بن معتمر]] ـ که برخلاف سه نفر دیگر، نه از [[بصره]] که از [[کوفه]] برخاسته بود ـ بیشتر است. و این خاستگاه با در نظر داشتن نزدیکی افکار بشر به [[شیعه]]، در خور ژرف اندیشی بیشتر است. 

تقسیم [[معتزله (معتزله)|معتزله]]، به [[معتزله (معتزله)|معتزله]] [[بغداد]] و [[معتزله (معتزله)|معتزله]] [[بصره]]، از دوره [[بشر بن معتمر]] آغاز شده است. پس از بشر، [[ابوموسی مردار]] (م:226هـ. ق) موجب رونق اعتزال در [[بغداد]] شد. وی اثری مستقل در تبیین اختلافات خود با [[معتزله (معتزله)|معتزله]] [[بصره]] نگاشت. پس از او نیز باید از [[ابوجعفر اسکافی]] (م:240هـ. ق) یاد کرد که در اثری مستقل، به اثبات تفضیل [[امام علی علیه السلام]] پرداخت و کتابی نیز در ردّ [[العثمانیة]] [[جاحظ]] به رشته تحریر درآورد. از معتزلیان [[بصره]] هم چنین باید به [[جعفر بن حرب]]، [[جعفر بن مبشر]]، [[ابومجالد بغدادی]] و [[عبدالرحیم خیاط]] اشاره کرد. [[عبدالرحیم خیاط]] حلقه ای مهم در اتصال پسینیان و پیشینیان اعتزال [[بغداد]] به شمار می آید. پس از [[عبدالرحیم خیاط]] نیز شاگرد او، [[ابوالقاسم بلخی]] به نشر این مکتب پرداخت. 

در دوره یادشده، مکتب [[معتزله (معتزله)|معتزله]] [[بغداد]] راه به سرزمین های دیگر گشود. دوره ای که نمی توان از نقش [[احمد بن ابی دؤاد]]، وزیر مقتدر [[مأمون عباسی]] در آن غافل بود. در اوائل قرن چهارم، ظهور [[ابوبکر بن اخشید]] (م:326هجری قمری) نقطه عطفی در تاریخ اعتزال [[بغداد]] به شمار می آید. وی که با اندیشه [[معتزله (معتزله)|معتزله]] [[بصره]] نیز آشنایی داشت به شدت به آرای [[ابوهاشم جبایی|ابوهاشم]] حمله کرد تا جایی که تاسرحدّ تکفیر وی پیش رفت. از آن پس اختلافات این دو نحله رو به افول نهاده و هم زمان با نزدیک شدن مکتب بصره به اندیشه های بغدادیان در باب امامت، متکلمان [[بغداد]] نیز به آموختن از بصریان روی آوردند، تاجایی که پیروان هر مکتب را می توان در شهر دیگر نیز مشاهده کرد. <ref> [[دائرة المعارف بزرگ اسلامی]]، ج12، ص321</ref>

== پانویس ==