نمایش مبدأ برای حمزة بن آترک

حمزه خارجی یا حمزة بن آذرک یا حمزة بن آترک مشهور به حمزة بن عبدالله (م: حدود 213هـ. ق) از رؤسای [[خوارج]] در [[سیستان]] است. در دوره خلافت [[هارون الرشید]]، و در دوره ای که [[علی بن عیسی]] حکومت [[خراسان]] را داشت، به دنبال یک امر به معروف، حمزه بر عامل سیستان خروج کرد (ظاهراً 181هـ. ق)، و ظاهراً خوارج سیستان دور او جمع شدند، و کار او بالا گرفت. و در نتیجه عیسی بن علی که از جانب پدر والی سیستان بود، از او شکست خورد(182هـ. ق). پس از آن، حمزه در سیستان و [[کرمان]] کر و فر بسیار کرد، و پیروان او در شهرها و روستاهای سیستان و خراسان قتل و کشتار بسیار کردند. در نهایت هارون، به قصد دفع حمزه و فرونشاندن اغتشاش خراسان و حل بعضی مشکلات دیگر از [[بغداد]] بیرون آمد(189هـ. ق)، و از [[گرگان]] نامه ای به حمزه نوشت و او را تهدید کرد، اما قبل از آن که در دفع حمزه اقدام کند در [[طوس]] وفات یافت و حمزه نیز به حدود [[کابل]] و [[سند]] تاخت و یک چند در آنچه به جهاد پرداخت. تاخت و تازهای حمزه در این حدود که سبب منقطع شدن اخبار او از خراسان گشت، سبب شد که داستان جنگ های او در سند و [[هند]] با مبالغات بسیار نقل شود و اگر آن گونه که بعضی پنداشته اند، بین داستان حمزه خارجی و حکایات حماسه عامیانه معروف [[امیر حمزه صاحبقران]] ارتباطی باشد، در واقع راجع است به همین جنگ هایی که حمزه در حدود سند و هند کرده است. در باب پایان کار حمزه اطلاعات موثقی در دست نیست، به موجب بعضی روایات، علی بن عیسی او را دنبال کرده در نزدیک [[کابل]] او را کشت. از تاریخ سیستان که در این باب تفصیلات بیشتر دارد، چنین برمی آید که حمزه کشته نشد، بلکه سال ها بعد از آن نیز زیست و عاقبت به اجل خود وفات یافت. به موجب روایت تاریخ سیستان، حمزه خارجی ایرانی بود و نژادش به زوطهماسب می رسید. » <ref>([[دائرة المعارف بزرگ فارسی]]، [[غلامحسین مصاحب]]، ج1، ص866)</ref>


==پانويس==