در حال ویرایش اتیوپی


'''اِتیوپی''' با نام رسمی '''جمهوری دموکراتیک فدرال اتیوپی'''، کشوری [[کشور محصور در خشکی|محصور در خشکی]] است در [[شاخ آفریقا]] قرار گرفته‌است. این کشور با ۸۲/۵ میلیون نفر جمعیت دومین کشور پرجمعیت و با ۱/۱۰۰ هزار کیلومتر مربع دهمین کشور بزرگ آفریقا است. پایتخت آن [[آدیس آبابا]] است. 

اتیوپی از شمال با [[اریتره]]، از غرب با [[سودان]] از شرق و جنوب شرقی با [[سومالی]]، [[جیبوتی]] در شرق و [[کنیا]] در جنوب همسایه‌است.

اتیوپی از قدیمترین کشورهای مستقل آفریقا و یکی از کهن‌ترین کشورهای جهان است. این کشورپس از [[ارمنستان]] دومین کشوری بود که مسیحیت را دین رسمی خود اعلام کرد. 

همچنین این کشور برای مدت‌های مدید محل تلاقی تمدن‌های [[شمال آفریقا]]، [[خاورمیانه]] و باقی مناطق [[آفریقا]] بوده‌است. بعنوان یک خصوصیت شاخص در میان ملت‌های آفریقائی، اتیوپی هرگز مستعمره کشورهای دیگر نبوده و همیشه استقلال خود را در درگیری‌های سطح آفریقا حفظ نموده‌است. 

در کل، از زمان‌های قدیم، اتیوپی عضو [[سازمان بین‌المللی|سازمان‌های بین‌المللی]] بوده‌است. از جمله: در سال [[۱۹۴۲ (میلادی)|۱۹۴۲]] با امضای [[منشور ملل متحد]] بعضویت [[سازمان ملل متحد]] در آمد. همچنین پس از تأسیس مرکز سازمان ملل در قاره آفریقا، اتیوپی بعنوان پنجاه و یکمین عضو اصلی [[سازمان ملل متحد]] پذیرفته گردید. از سوی دیگر مرکز مدیریت و یکی از بنیانگذاران اصلی [[سازمان اتحاد آفریقا]] که نام فعلی آن [[اتحادیه آفریقا]] است، می‌باشد.

در سده یکم میلادی، [[پادشاهی آکسوم]] توانست منطقه را یکپارچه کند و این پادشاهی به عنوان نیای اتیوپی سده‌های میانه و اتیوپی امروزی شناخته می‌شود. [[مانی]]، دین‌آور ایرانی، آکسوم را همراه با ایران، رم و چین به عنوان یکی از چهار قدرت بزرگ زمان خود برشمرده‌است.<ref>Stuart Munro-Hay, Aksum: A Civilization of Late Antiquity (Edinburgh: University Press, 1991), pp. 13.</ref>

در حدود سال ۱۹۳۶. م [[ایتالیا]] اتیوپی را اشغال کرد تا در سال ۱۹۴۱. م [[ایتالیا]] پس از شکست در [[جنگ جهانی دوم]] اتیوپی و سایر کشورهای آفریقای شرقی را تخلیه کرد.

== وجه تسمیه ==
این کشور سابقهٔ هزاران ساله دارد. [[یونان|یونانیان]] از همان زمان باستان آن را اتیوپی می‌نامیدند و در نزد مسلمانان [[حبشه]] نام داشت. نام اتیوپی از واژه یونانی Αἰθίοψ (آیثیوپس) به معنای «چهره‌سوخته» گرفته شده‌است.<ref>{{cite web|url=http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus:text:1999.04.0057:entry=#2329 |title=Aithiops, Henry George Liddell, Robert Scott, ''A Greek-English Lexicon'', at Perseus |publisher=Perseus.tufts.edu |date= |accessdate=۲۰۰۹-۰۳-۱۶}}</ref>

== تاریخچه ==
سابقه سکونت انسان در اتیوپی به زمان‌های بسیار دور بر می‌گردد: قدمت استخوان‌های انواع انسان‌های اولیه که در اتیوپی کشف شده‌اند، مربوط به ۸/۵ میلیون سال قبل می‌باشد.<ref> «بقایای انسان‌های اولیه در اتیوپی کشف شد؛ کشف فسیل استخوان‌ها و دندان‌های مربوط به بیش از ۲/۵ میلیون سال قبل» مقاله سایت ساینس دیلی دات کام به گزارش مسائل طبیعی مورخه ۱۲ ژوئیه سال ۲۰۰۱ استناد می‌کند</ref>

سرزمین اتیوپی بهمراه [[اریتره]] و نواحی جنوب شرقی [[دریای سرخ]] در سواحل [[سودان]]، تشکیل دهنده مناطقی هستند که بعنوان سرزمین [[مصر باستان]] و " [[سرزمین پانت|پانت]]" (یا "تا نتجرو"، بمعنی سرزمین خدایان) شناخته می‌شوند. ریشه تاریخی این اقوام را قرن بیست و پنجم قبل از میلاد ذکر کرده‌اند. حدود قرن هجده قبل از میلاد، یک پادشاهی بنام [[Dʿmt]] در نواحی شمالی اتیوپی و اریتره شکل گرفت که پایتخت آن با نام [[یحا]] در اتیوپی شمالی ایجاد شد. اکثر مورخان معاصر این تمدن را اگرچه بدلیل تفوق [[دریای سرخ]] تحت نفوذ [[سبا|صبا]] بود، بومی میدانند،<ref> استوارت مانرو-هی، "اکسام: یک تمدن آفریقائی اواخر عهد عتیق". ادینبورگ: انتشارات دانشگاه، ۱۹۹۱، صفحه ۵۷.</ref> در حالیکه دیگران D`mt را بعنوان نتیجه اختلاط صبائی‌های با "فرهنگ برتر" با مردم بومی می‌دانند؛<ref>تادسی، تامرات، "کلیسا و دولت در اتیوپی۱۵۲۷-۱۲۷۰" (آکسفورد: انتشارات دانشگاه آکسفورد، ۱۹۷۲)، صفحه ۱۳-۵.</ref> اقلیت کوچکی نیز این پادشاهی را کاملاً بعنوان امپراتوری صبائی دانسته و اهالی اتیوپی را نسل حاصل از اختلاط مهاجران باستانی صبا و مردم بومی آفریقا قلمداد می‌نمایند.<ref> مگالوماتیز، محمد کی. پی. "[http://www.buzzle.com/editorials/8-4-2005-74197.asp اجداد مردم یمن در آفریقاست و نه دنیای موهوم "اعراب"]"</ref> بهرحال، شواهد باستان شناسی موجود حاکی از آنست که در یک مقطع زمانی یک منطقه با نام صبا در شمال اتیوپی و [[اریتره]] وجود داشته‌است؛ ولیکن اکثر تحصیل کردگان امروزی این کشور را با نام اتیوپی صبا می‌نامند زیرا این کشور ماهیتی مجزا از منطقه صبا در یمن دارد.

بعد از سرنگونی حکومت دمت در قرن پنجم قبل از میلاد، این فلات تحت کنترل پادشاهی‌های کوچک‌تر که بعداً ظاهر گشتند، درآمد. این کنترل تا صعود یکی از این سلطنت‌ها بنام [[پادشاهی اکسام]] که نیای اتیوپی قرون وسطی و امروز بحساب می‌آمد، در [[قرن اول قبل از میلاد]] ادامه داشت. این پادشاهی توانست که کل منطقه را مجدداً متحد نماید.<ref> پانکهارست، ریچارد کی. پی."آدیس ترایبیون"، "[http://www.addistribune.com/Archives/2003/01/17-01-03/Let.htm بیائید نظری به دریای سرخ بیندازیم جلد یک]"، ۱۷ ژانویه ۲۰۰۳.</ref> آنها اقدام به ایجاد پایگاه هائی در بخش‌های کوهستانی شمالی [[کوهستان‌های اتیوپی|فلات اتیوپی]] نموده و از آنجا سلطه خود را بسمت جنوب گسترش دادند. شخص مذهبی ایرانی بنام [[مانی (پیامبر)|مانی]] نام [[پادشاهی اکسام|اکسام]] را بهمراه [[روم]]، [[امپراتوری ایران|پارسی]] و [[چین]] بعنوان چهار ابرقدرت زمان خود، مکتوب نموده‌است.<ref> استوارت مانرو-هی، " اکسام: تمدن اواخر عهد عتیق" (ادینبورگ: انتشارات دانشگاه، ۱۹۹۱)، صفحه ۱۳.</ref> اوایل قرن چهارم [[عصر مشترک|پس از میلاد]] بود که یک تبعیدی سوری- [[یونان|یونانی]] بنام [[فرومنتیوس]] را بدادگاه کشانیده و نهایتاً پادشاه [[ازانا]] به کیش [[مسیحیت]] درآمده و این دین بعنوان دین رسمی مملکت اعلام گردید.<ref> تادسی، "کلیسا و حکومت"، صفحه ۳-۲۲.</ref> بخاطر این عمل او لقب ""ابا سلاما"" ("پدر صلح") گرفت. در ازمنه مختلف و از جمله یک دوره پنجاه ساله در [[قرن ششم]]، امپراتوری اکسام کنترل اکثر مناطق [[یمن]] امروزی و بخش هائی از جنوب [[عربستان سعودی]] درست در کنار دریای سرخ همچنین جنوب مصر، شمال سودان، شمال اتیوپی، اریتره، دیجیبوتی و شمال سومالی را بر عهده داشت.<ref> مانرو-هی، "اکسام"، صفحه ۳۶</ref>

رشته سلطنت شاهان اکسام بارها از هم گسیخته گردید: اولین بار توسط یهودیان یا کفار [[گودیت|ملکه گودیت]] در حدود سال‌های [[دهه ۹۵۰|۹۵۰]]<ref> تادسی، "کلیسا و حکومت"، صفحه ۴۱-۳۸.</ref> (یا احتمالاً در حدود سال‌های [[دهه ۸۵۰|۸۵۰]] در تاریخ‌های اتیوپی).<ref> تکستی نگاش،
{{لینک پی دی اف |[ http://www.arkeologi.uu.se/afr/projects/BOOK/negash.pdf " ترجمه مجدد دوران زاگوی: فرهنگ مدنی دوران پس از امپراتوری اکسام در اتیوپی."]}}</ref> این دوران سپس توسط [[سلسله زاگوی]] قطع گردید؛ در طی حکومت این سلسله بود که کلیساهای معروف صخره‌ای [[لالیبلا]] در زمان [[گبری مسکل لالیبلا|شاه لالیبلا]] در داخل کوه ساخته شده و دوره‌ای طولانی از صلح و آرامش را بهمراه داشت.<ref> تکستی،"ترجمه مجدد دوران زاگوی"</ref> در حدود سال [[۱۲۷۰]] میلادی، [[سلسله سلیمانیان]] کنترل اتیوپی را در اختیار گرفت که ادعای وراثت پادشاهان اکسام را داشت. حکام این سلسله خود را "نگوس نگست"("شاه شاهان،" یا [[امپراتور اتیوپی|امپراتور]]) خوانده و اساس ادعاهای خود را بر وراثت مستقیم [[سلیمان]] و ملکه [[شبا]] استوار می‌نمودند.<ref> تادسی، "کلیسا و حکومت"، صفحه ۸-۶۴.</ref>

[[پرونده:Cristofano dell’Altissimo, Portrait of Lebnä-Dengel. c. 1552-1568.jpg|بندانگشتی|180px|[[داویت دوم اتیوپی|لبنا دنگل]]]]
در زمان حکومت امپراتور [[یشاق اول اتیوپی|یشاق]]، اتیوپی اولین تماس موفق خود از زمان اکسامیان را با اروپا برقرار نموده و دو فرستاده بنام‌های [[آلفونز پنجم از اراگون]] به اروپا فرستاده شدند. اروپا نیز در مقابل فرستادگانی را به اتیوپی مأمور کردند ولی این فرستادگان موفق به اتمام سفر خود نشدند.<ref> گریما بشاه و مرید ولدی آرگای، "تردید در خصوص وحدت کلیساها در ارتباطات لاسو و اتیوپی (۱۶۳۲ – ۱۵۰۰)" (لیسبون:
Junta de Investigações do Ultramar and Centro de Estudos Históricos Ultramarinos
۱۹۶۴)، صفحات ۴-۱۳.</ref> اولین ارتباط مستمر با اروپا به سال ۱۵۰۸ و با کشور [[پرتغال]] برقرار گردید. در این زمان حکومت در اختیار امپراتور [[داویت دوم اتیوپی|لبنا دنگل]] بود. او نیز حکومت را به تازگی از پدر خود به ارث برده بود.<ref> گریما و مرید، "تردید در خصوص وحدت کلیسا ها"، صفحه ۲۵.</ref> این امر بعنوان پشتوانه‌ای محکم در حالی مطرح گردید که امپراتوری مورد تهاجم [[آدال]] [[ژنرال]] و [[امام]]، [[احمد ابن ابراهیم القاضی]] (ملقب به ""گران"" یا "چپ دست") قرار داشت، پرتغال به درخواست کمک لبنا دنگل پاسخ مثبت داده و با ارتشی متشکل از چهار صد سرباز به کمک پسر او [[گلاودیوس اتیوپی|گلاودیوس]] شتافته و احمد را شکست داده و حکومت او را مجدداً بر سر کار آورد.<ref> گریما و مرید، "تردید در خصوص وحدت کلیسا ها"، صفحه ۵۲ - ۴۵.</ref> بهرحال زمانی که امپراتور [[ساسنیوس اتیوپی|ساسنیوس]] در سال ۱۶۲۴ به دین [[کلیسای رومن کاتولیک|رومن کاتولیکی]] در آمد، سال‌های شورش و نا آرامی‌های مدنی ادامه یافتند که نتیجه آن کشته شدن هزاران نفر بود.<ref> گریما و مرید، "تردید در خصوص وحدت کلیسا ها"، صفحه ۹۱؛ ۱۰۴ - ۹۷.</ref> مبلغان [[جامعه عیسوی|یسوعیون]] به اعتقادات ارتودکس مردم بومی اتیوپی توهین نموده و در ۲۵ ژوئن سال ۱۶۳۲، پسر ساسنیوس امپراتور [[فسیلیدیز اتیوپی|فسیلیدیز]] مجدداً دین رسمی کشور را [[ارتودکس اتیوپیائی کلیسای تیواحدو|مسیحیت ارتودکس اتیوپیائی]] اعلام و مبلغان یسوعیون و دیگر اروپائیان را اخراج نمود.<ref> گریما و مرید، "تردید در خصوص وحدت کلیسا ها"، صفحه ۱۰۵.</ref><ref> وان دانزل، امیری، " فسیلیدیز" در زیگبرت ون اوهلیگ، ائی دی، "دائرةالمعارف آتیوپیکا: دی-ها" (ویسبادن: هاراسویتز ورلگ، ۲۰۰۵)، صفحه ۵۰۰..</ref>

کلیه این موارد مربوط بدوران انزوای اتیوپی از سال ۱۷۵۵ تا ۱۸۵۵ بوده که با نام «[[زمانه میسافینت]]» یا «عصر پرنس ها» شناخته می‌گردد. امپراتوران بصورت حکام دست نشانده تحت نفوذ سپهسالارانی مانند راس [[میکائیل سهول]] از [[استان تیگرای|تیگرای]] و بعدها نیز تحت کنترل [[اورومو]] [[سلسله یججو]] در آمدند.<ref> پانکهارست، ریچارد، «گاهشمار سلطنتی اتیوپی»، (لندن: انتشارات دانشگاه آکسفورد، ۱۹۶۷)، صفحات ۱۴۳ – ۱۳۹.</ref>انزواگری اتیوپی بدنبال ورود هیئت تبلیغی انگلستان و اتحاد دو کشور، خاتمه یافت؛ بهرحال این انزواء تا زمان حکومت امپراتور [[توودروس دوم اتیوپی|توودروس دوم]] که به مدرن سازی اتیوپی و متمرکز نمودن قدرت در امپراتوری پرداخت، ادامه داشت. نتیجه این اقدامات شرکت مجدد اتیوپی در امور بین‌المللی بود.

[[پرونده:Addis Ababa-8e00855u.jpg|بندانگشتی|180px|هایله سلاسی (۷۴-۱۹۱۶)]]
شاخص دهه ۱۸۸۰ [[درگیری‌های آفریقا]] و مدرنیزه شدن اتیوپی می‌باشد، در این زمان [[ایتالیا|ایتالیائی]] شروع به رقابت با انگلیسی‌ها بر سر کشورهای منطقه نمود. بندر[[اساب]] نزدیک به ورودی جنوبی دریای سرخ توسط یک شرکت ایتالیائی از سلطان [[مردم محلی|محلی]] خریداری و در مارس ۱۸۷۰ بعنوان مستعمره اتیوپی اعلام گردید. بعدها در سال [[۱۸۹۰ (میلادی)|۱۸۹۰]] این محل به کانون قدرت ایتالیا تبدیل و به نام [[اریتره]] خوانده شد. نتیجه در گیری‌های دو کشور به [[نبرد آدووا]] در سال [[۱۸۹۶ (میلادی)|۱۸۹۶]] انجامید که در آن اتیوپیائی‌ها با شکست دادن نیروهای مستعمراتی و حفظ استقلال خود تحت رهبری [[منلیک دوم]]، جهان را بشگفتی وا داشتند. در مورخه [[۲۶ اکتبر]] سال [[۱۸۹۶ (میلادی)|۱۸۹۶]] ایتالیا و اتیوپی یک [[پیمان مشروط]] صلح به امضاء رسانیدند.


در اوایل قرن بیستم، امپراتور [[هایله سلاسی اتیوپی|هایله سلاسی اول]] که متعهد به تسریع در مدرنیزه کردن اتیوپی بود، بحکومت رسید -؛ حکومت او تنها در دوره کوتاه [[جنگ دوم ایتالیا – حبشه|اشغال توسط ایتالیا]] قطع گردید ([[۱۹۳۶ (میلادی)|۱۹۳۶]] -؛ [[۱۹۴۱ (میلادی)|۱۹۴۱]]).<ref> کلپهام، کریستوفر، "Ḫaylä Śəllase" در زیگبرت ون اوهلیگ، ائی دی، "دائرةالمعارف آتیوپیکا: دی-ها" (ویسبادن: هاراسویتز ورلگ، ۲۰۰۵)، صفحه ۳- ۱۰۶۲.</ref> در سال ۱۹۴۱، [[انگلستان|انگلیسی]] و سربازان وطن دوست اتیوپی [[عملیات جنگی شرق آفریقا (جنگ جهانی دوم)|سرزمین مادری اتیوپی را آزاد ساختند]] و بدنبال آن در تاریخ ۳۱ ژانویه ۱۹۴۱، [[پادشاهی]] تثبیت گشته و انگلستان (بدون هیچ امتیاز خاصی برای خود) حق حاکمیت کامل آن را با امضای [[توافقنامه انگلو – اتیوپیائی]] در دسامبر ۱۹۴۴، برسمیت شناخت.<ref> کلپهام، کریستوفر، "Ḫaylä Śəllase" "دائرةالمعارف آتیوپیکا"، صفحه ۱۰۶۳.</ref>

[[پرونده:EPRP.jpg|بندانگشتی|راست|160px]]
حکومت هایله سلاسی در سال [[۱۹۷۴ (میلادی)]] و هنگامی که یک نظامی گری هوادار – [[شوروی]] [[مارکسیسم – لنینیسم|مارکسیست – لنینیست]] [[دیکتاتوری نظامی|حزب]] بنام [[دررگ]] او را سرنگون و حکومت تک حزبی [[کمونیستی]] را بوجود آورد، به پایان رسید. نظام تازه تشکیل شده نیز شاهد چندین [[کودتا|کودتای]] خونین، شورش، [[قحطی|قحطی‌های]] گسترده و مشکل [[پناهندگی|پناهندگی‌های]] وسیع بود. در سال [[۱۹۷۷ (میلادی)|۱۹۷۷]] [[سومالی]] به اتیوپی حمله نمود که باعث بروز [[جنگ اوگادن]] گردید؛ ولی اتیوپی بسرعت آنها را با سیل تجهیزات نظامی [[اتحاد شوروی]] شکست داده و در سال بعد نیز با حضور نظامیان [[کوبا]] و همکاری نظامی با [[آلمان شرقی]] و [[یمن جنوبی]] اتحادی مستحکم را بوجود آورد. 

علی‌رغم بوجود آوردن یکی از بزرگترین ارتش‌های آفریقا که از کمک نظامی کشورهای بلوک سوسیالیست سود می‌جست، شورش‌های بی پایان در استان‌های اریتره و تیگرای در سال ۱۹۸۵ منجر به قحطی گسترده و تغییرات حکومت در رژیم تحت حمایت بلوک سوسیالیست گردید. بدنبال آن در سال [[۱۹۹۱ (میلادی)|۱۹۹۱]] حکومت دررگ از جبهه آزادی خلق اریتره (ائی پی ال اف) در مناطق شمالی شکست خورده و در مناطق دیگر نیز مغلوب [[جبهه انقلابی دمکراتیک خلق اتیوپی]] (ائی پی آر دی اف) که ائتلافی از نیروهای نظامی شورشی و عمدتاً شامل جبهه آزادیبخش خلق تیگرائی بود، گردید. 

در سال [[۱۹۹۳ (میلادی)|۱۹۹۳]]، و بدنبال برگزاری همه پرسی، استان [[اریتره]] استقلال خود از اتیوپی را بدست آورده و به بیش از بیست سال در گیری نظامی، یکی از بزرگترین نمونه‌های قاره آفریقا، خاتمه داده شد. در سال [[۱۹۹۴ (میلادی)|۱۹۹۴]]، قانون اساسی پذیرفته گردید که به برگزاری اولین انتخابات چند حزبی اتیوپی در سال بعد از آن انجامید. در ماه می [[۱۹۹۸ (میلادی)|۱۹۹۸]] اختلافات بر سر مرزهای اریتره باعث بروز [[جنگ اریتره – اتیوپی]] گردید که تا ژوئن سال [[۲۰۰۰ (میلادی)|۲۰۰۰]] بدرازا انجامید. این جنگ باعث مشکلات اقتصادی ملی شد ولی در عین حال تقویت ائتلاف حاکم را بدنبال داشت. در تاریخ [[۱۵ می]] سال [[۲۰۰۵ (میلادی)]] اتیوپی [[انتخابات عمومی سال ۲۰۰۵ اتیوپی|انتخابات چند حزبی دیگر]] را برگزار نمود که نتیجه آن بازگشت مناقشه انگیز ائی پی آر دی اف بقدرت بود. در اوایل ماه ژوئن و سپس در ماه نوامبر، پلیس تحت فرمان ائی پی آر دی اف بسوی تظاهر کنندگان آتش گشوده و ۱۹۴ نفر کشته و هزاران نفر (شامل رهبران شاخص مخالف) را که معترض به انتخابات و مدعی تقلب در آن بودند، را بازداشت نمود.

== پانویس ==
{{پانویس|اندازه=کوچک|۲}}

== منابع ==
* پانکهارست، دکتر ریچارد. {{یادکرد وب | عنوان = تاریخ اتیوپی شمالی – و تأسیس مستعمره ایتالیا یا اریتره | کار = کتابخانه مجازی وبز سیویک | آدرس اینترنتی =
http://www.civicwebs.com/cwvlib/africa/ethiopia/pankhurst/history_of_northern_ethiopia.htm | تاریخ بازدید = ۲۵ مارس | سال بازدید = ۲۰۰۵}}
* {{یادکرد-ویکی|پیوند = http://en.wikipedia.org/wiki/Ethiopia|عنوان = Ethiopia|زبان = انگلیسی|بازیابی = ۱ آوریل ۲۰۰۹}}
* [http://www.hamshahrionline.ir/News/?id=50680 همشهری آنلاین]



[[رده:اتیوپی|اتیوپی]]
[[رده:امپراتوری‌های گذشته]]
[[رده:جمهوری‌های فدرال]]
[[رده:شاخ آفریقا]]
[[رده:کشورهای آفریقا]]
[[رده:کشورهای درحال توسعه]]
[[رده:کشورهای عضو اتحادیه آفریقا]]
[[رده:کشورهای عضو سازمان ملل متحد]]
[[رده:کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی]]
[[رده:کشورهای محصور در خشکی]]