در حال ویرایش بیهق

[[پرونده:مناره خسروجرد.jpg|چپ|بندانگشتی| نمایی از مناره خسروگرد ساخته شده در سده ششم هجری قمری یکی از آثار به جای مانده از بیهق]]
'''بِیْهَق''' نام دیرینه ناحیه‌ای از خراسان بوده است كه   امروزه  آن را سبزوار خوانند.محدوده تقریبی شهرستان كنونی سبزوار در متون كهن ((بیهق)) نامیده شده و مشتمل بر دو شهر به نام‌های ((خسروگرد)) و سبزوار بوده است. بیهق مرکز [[ولایت بیهق]] از شهرهای کهن [[خراسان]] بوده‌است که پیشینهٔ شهرنشینی و شهرت آن با [[تاریخ نیشابور]] در گذشته و [[تاریخ سبزوار]] در دوران تیموری به بعد پیوند دارد.بیهق نام شهر و ناحیه و بخشی از [[ربع نیشابور]] در راه [[نیشابور]] به [[کومش]] بوده که امروزه [[دهستان بیهق]] نام دارد و [[بیهقی]] انتساب به این ناحیه‌است.این شهر زمانی که جزئی از [[ربع نیشابور]] بود رونق داشت. شهر بیهق در اطراف روستای فعلی ''خسروگرد'' واقع در ۶ کیلومتری [[سبزوار]] استقرار داشته‌است، که بعداً رو به ویرانی نهاده و کم کم قصبه سبزوار در محدوده مرکزی شهر سبزوار فعلی رونق گرفته و وسعت و توسعه یافته‌است.

بیهق تنها شهر [[ربع نیشابور]] بوده که اکثریت اهالی آن پیروی مذهب [[تشیع]] بوده‌اند و خاندان‌های بسیاری از سادات و علوی در این ناحیه به سر می‌بردند. در نیمهٔ اول سدهٔ ۲ق [[یحیی بن زید|یحییٰ‌بن‌زید علوی]] پس از ماجراهایی به سبزوار یکی از شهرهای ناحیهٔ بیهق آمد و گروهی از شیعیان به دورش گرد آمدند و او را به خونخواهی پدر و قیام برضد عاملان بنی‌امیه در خراسان تشویق کردند. یحییٰ هم با کمک اینان بر نیشابور دست یافت، ولی سرانجام در جوزجان از نصربن‌سیار شکست خورد و کشته شد.

پس از قدرت گیری [[اسماعیلیان در نیشابور]] در اوایل سدهٔ ۳ق [[محمد تقی|محمد بن علی الجواد]] که برای دیدن پدرش ـ [[علی بن موسی]] ـ از [[مدینه]] رهسپار [[مرو]] و [[نیشابور]] بود، در سر راه خود در ششتمد از دیه‌های ناحیهٔ بیهق اقامت گزید و در آنجا مورد استقبال مردم قرار گرفت.

== مشاهیر ==
* [[ابوالفضل بیهقی]]
* [[ابن فندق بیهقی]]
* [[ابن یمین فریومدی]]

== جستارهای وابسته ==
{{درگاه|نیشابور}}
{{ویکی‌گفتاورد}}
{{پاک‌کن}}

== منابع ==
{{پانویس}}
* [http://www.iranicaonline.org/articles/bayhaq-town BAYHAQ]
* [[تاریخ سبزوار]] از [[سید حسن امین]]

{{شهر نیشابور}}
[[رده:تاریخ خراسان]]
[[رده:سبزوار]]
[[رده:شهرهای باستانی متروک ایران]]
[[رده:شهرهای ربع نیشابور]]