در حال ویرایش آگره

{{Infobox Indian jurisdiction
<!-- See [[Wikipedia:WikiProject Indian cities]] for details -->
|native_name = Agra
|other_name         = आगरा{{سخ}}{{Nastaliq|آ گرہ}}
|nickname = [[اکبرآباد]]
|skyline=Taj Mahal, Agra, India edit2.jpg
|skyline_alt=Taj Mahal in Agra
|skyline_caption=Taj Mahal in Agra
|type = city
|locator_position = left
|latd = 27.18|longd = 78.02
|state_name = Uttar Pradesh
|district = [[Agra district|Agra]]
|Mayor = Anjula Singh Mahour ([[حزب مردم هند]])
|altitude = 171
|population_total = 1,686,976
|population_total_city   = <ref name="WorldGazetteerCities"/>
|population_rank         = 19
|population_as_of        = 2010
|population_density_km2      = 8,954
|population_density_city =
|population_metro        = 1,727,275
|population_metro_city   = <ref name="WorldGazetteerMetro">World Gazetteer online "[http://archive.is/20130428163256/http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gcis&lng=en&des=wg&geo=-104&srt=pnan&col=adhoq&msz=1500&va=x&pt=a India: metropolitan areas]". Accessed 25 Mar 2010.</ref>
|population_metro_rank   = 20
|population_urban        = 63.62
|area_magnitude = 6
|area_total = 188.40
|website = agra.nic.in
|area_telephone = 91(562)
|postal_code = 282 X
|footnotes =
}}

'''آگره''' (انگلیسی: Agra، هندی: आगरा) یا '''آگرا''' سومین شهر بزرگ در ایالت [[اوتار پرادش]] در کشور [[هندوستان]] است. این شهر درکنار رودخانه [[یامونا]] (جمنا) قرار گرفته و از [[دهلی]] پایتخت هند، با ماشین تنها دو ساعت و نیم، با قطار ۴ ساعت و با هواپیما ۳۰ دقیقه فاصله دارد. 

نام آگره به شکل «آگرهبانا» نخستین بار در کتاب حماسی [[ماهابهاراتا]] آمده و معناشناسان آن را «پردیس» یا «بهشت» معرفی کرده‌اند.در قرن‌های ۱۶ یا ۱۷ میلادی آگره به راستی تمثالی از پردیس در روی زمین شده بود.<ref name="zamaneh"> گزارش داریوش رجبیان در [http://www.radiozamaaneh.com/dariush/2007/10/post_95.html وبگاه رادیو زمانه] </ref> 
آگره در زمان حکومت [[اکبر]]، [[جهانگیر]] و [[شاه جهان]] اهمیت زیادی یافت. این شهر پایتخت حکومت اکبر، پادشاه بزرگ [[امپراتوری مغولی هند]] یا [[گورکانیان]] بوده و در آن زمان تبدیل به مرکز هنر، فرهنگ، تجارت و یادگیری کشور پهناور هندوستان گردید. از این رو در گذشته این شهر را ''اکبرآباد'' می‌نامیدند.

== جغرافیا ==
مساحت آگره ۱٬۸۰۰ و جمعیت آن بیش از ۱٬۴۰۰٬۰۰۰ نفر (در سال ۲۰۰۱) می‌باشد. ارتفاع آن از سطح دریا ۱۷۱ متر است و در مورد وضعیت کلی آب و هوای شهر آگره می‌توان گفت بهترین آب و هوا را از اکتبر تا مارس دارد و در تابستان هوا حدوداً بین ۲۲ تا ۴۵ درجه و زمستان ۴ تا ۳۱ درجه‌است.<ref name=enwikipedia>{{یادکرد-ویکی|پیوند = http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Agra&oldid=376250765 |عنوان =Agra |زبان =انگلیسی |بازیابی =۵-۸-۲۰۱۰}}</ref>

== تاریخچه ==
[[پرونده:The Panch Mahal in Fatehpur Sikri.jpg|بندانگشتی|140px|پنج محل در[[فاتح پور سیکری]]]]
آگره در سدهٔ ۱۶ میلادی توسط [[سکندر لودهی]] (سلطان دهلی از دودمان [[لودهی]] متوفی به سال ۱۵۱۷) کشف شد. سپس [[بابر]] موسس سلسله [[امپراتوری مغولی هند]] برای مدتی در آگره ماند و ساخت باغ‌هایی چهار گوش به سبک [[باغ‌های ایرانی]] را در آنجا مرسوم کرد. اکبر در این شهر قلعه آگره را ساخت و جهانگیر آن را با کاخ‌ها و باغ‌های بسیار زیبا مزین کرد. همچنین شاه جهان با ساخت تاج محل شهرتی عالمگیر برای این شهر به ارمغان آورد. هم اکنون این شهر از [[مراکز گردشگری هند]] به شمار می‌رود.

آگره با نام «اکبرآباد» پایتخت شاهانی چون اکبر، جهانگیر و شاه‌جهان بوده که زبان مادری‌شان فارسی بود و در گسترش زبان فارسی در [[شبه‌قاره هند]] کوشیدند و کامیار بودند. نخستین باغ معروف به «باغ‌های پارسی» در کرانه رود یامونا در همین شهر شکل گرفت و سازندهٔ آن شاه [[بابر]] بود. نام خاص این باغ ایرانی [[آرام باغ]] است.

اکبرشاه، نوهٔ بابر، [[قلعه لعل]] را ساخت و آگره را به مرکز هنری، بازرگانی و مذهبی تبدیل کرد. [[شهرک فاتح پورسیکری]] در حومهٔ آگره هم از میراث اکبر است. باغ‌های سبز و انبوه قلعه سرخ بازمانده از جهانگیر، پسر اکبر مغول است.
و اما شاه‌جهان با علاقه‌ای که به هنر معماری داشت، به آگره و هندوستان ساختمانی را تقدیم کرد که همین حالا هم درخشان‌ترین نگین تاج سر هند محسوب می‌شود. شاه‌جهان پایتخت‌اش را به دهلی منتقل کرد؛ اما پسرش [[اورنگ‌زیب]] دوباره به اکبرآباد برگشت و پدرش را به زندان قلعه سرخ انداخت. بعد از مدتی، سال ۱۶۵۳، پایتخت اورنگ زیب به شهر اورنگ‌آباد در فلات دکان هند کوچید و تا پایه‌های امپراتوری بابری یا مغول هند به لرزه افتاد، اکبرآباد تحت نفوذ قوم‌های [[مارات|ماراتها]] و [[جاث]] واقع شد و آگره نام گرفت و از سال ۱۸۰۳ میلادی تسلیم امپراتوری بریتانیا شد.<ref name="zamaneh"/>

== مراکز تاریخی و دیدنی منطقه آگره ==
=== تاج محل ===
[[پرونده:TajMahalbyAmalMongia.jpg|بندانگشتی|140px|[[تاج محل]]]]

[[پرونده:Persian in script tajmahal2.jpg|بندانگشتی|Persian in script tajmahal2]]

{{اصلی|تاج محل}}
این بنای مهم با [[معماری ایرانی]] در خور توجه خود به عنوان مهمترین بنای تاریخی هند و یکی از [[عجایب هفتگانه جدید]] شهرت جهانی دارد. تاج‌محل که بنای یادبود ملکهٔ ایرانی‌تبار [[ممتاز محل]] است، سال ۱۶۴۸ میلادی ساخته شد و خود شاه‌جهان هم در طرح‌ریزی ساختمان آن نقش مستقیم داشت و در نهایت هم همان جا خاک شد.
{{-}}
=== قلعهٔ لعل ===
[[پرونده:AgraFort.jpg|بندانگشتی|140px|[[قلعه آگره|قلعهٔ آگره]]]]
{{اصلی|قلعه لعل}}
[[قلعه آگره|قلعهٔ آگره]] که همچنین به حصار سرخ و لعل قلعه نیز مشهور است - لعل در زبان هندی به معنی قرمز است - توسط اکبر امپراتور بزرگ گورکانی ساخته شد. حیاط پر پیچ و خم، مسجد و تالار اختصاصی قلعه عظمت امپراتوری گورکانیان هند را منعکس می‌کند. [[مسجد موتی]] (موتی به معنی مروارید) و [[برج یاسمین]] نشان دهنده مهارت صنعتگران و معماران آن روزگار هند هستند. این بنا را با قلعه دیگری که به همین نام قلعه سرخ یا ردفورت مشهور است و در دهلی است نباید اشتباه گرفت.
{{-}}
=== فاتح‌پور سیکری ===
[[فاتح‌پور سیکری]] به معنی «شهر پیروزی» شهر متروکه امپراتور اکبر که در نزدیکی آگره واقع است. تالار شنوندگان، مکان‌ها و مسجدها هنوز هم کاملاً سالم و در وضعیت مطلوب هستند که از جمله می‌توان [[پنج محل]] و [[بلنددروازه]] را نام برد. در محوطهٔ مسجد جامع، آرامگاه [[شیخ سلیم چشتی]] واقع است و در واقع، اکبر شاه گورکانی شهر فاتح پور سیکری را به خاطر همین صوفی معروف مکتب چیستی هند پایه گذاشته بود. 

=== سیکاندرا ===
[[پرونده:Akbar-tomb.jpg|بندانگشتی|140px|[[سیکاندرا]] آرامگاه [[اکبرشاه]]]]
{{اصلی|سیکاندرا}}
[[سیکاندرا]] آرامگاه [[جلال‌الدین محمد اکبر]] سومین و بزرگترین پادشاه سلسله [[گورکانیان هند]] است. این بنا با ماسه سنگ قرمز ساخته شده و با مرمر جواهر نشان شده‌است. اکبر به این رنگ از سنگ بسیار علاقه داشت و اغلب بناهای ساخته شده در زمان او با این مصالح ساخته شده‌است.
{{-}}
=== مراکز تاریخی دیگر ===
از دیگر مراکز تاریخی و دیدنی منطقه آگره می‌توان [[آرامگاه اعتمادالدوله]] که ملکه [[نور جهان]] برای پدر خود که صدراعظم دربار جهانگیر بود ساخت، [[مسجد جامع آگره]]، [[چینی کا روضه]]، [[باغ رام]]، [[سوامی باغ صمد]]، [[آرامگاه مریم]] یکی از زنان اکبر و [[باغ مهتاب]] را نام برد.<ref name=enwikipedia/>
{{-}}

== پانویس ==
{{پانویس}}
{{ویکی‌انبار-رده|Agra}}

== پیوند به بیرون ==
[http://www.cgie.org.ir/shavad.asp?id=130&avaid=340 آگره - دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]

{{موضوعات هنرهای تجسمی}}

[[رده:آگره]]
[[رده:پایتخت‌های تاریخی هند]]
[[رده:گردشگری در اوتار پرادش]]
[[رده:مناطق مسکونی بنیان‌گذاری‌شده در ۱۵۰۴ (میلادی)]]