حمدان بن اشعث قرمط

حمدان بن اشعث یا فرج بن عثمان و یا فرج بن یحیی ملقّب به قرمط، رئیس فرقه قرامطه است. وی که از تاریخ تولدش اطلاعی در دست نیست، اصالتاً از اهالی خوزستان بوده و در سال 258هـ. ق در اطراف کوفه ظاهر شده و به شهرت مي‌رسد. او که به زهد معروف گردیده بود، پیروان فراوانی یافت که از زمره آن ها ابوسعید جنابی و زکرویه بن مهرویه و علی بن فضل به عنوان داعی بحرین و قطیف و یمن ارسال شده و توفیقاتی به دست آوردند. وی کمتر دارای ترجمه مستقلی است و نام و داستان او را معمولاًً در میان قضایای مهم و طولانی پیروانش مي‌آورند. وی که گاه قِرمِط و گاه قَرمَط خوانده مي‌شود، در سال 293 هجری قمری دستگیر شده و به دستور المکتفی بالله (م: 295هـ. ق) کشته مي‌شود. سبب نامیده شدن وی به قرمط، کوتاهی اندام و پاهای او بوده است. خواجه نظام الملک نام او را «قرمطویه» ضبط کرده است.