قازان

کازان (تاتاری: خط لاتین Kazan، خط سیریلیک Казан، روسی: Казань) پایتخت جمهوری تاتارستان در فدراسیون روسیه است که براساس سرشماری ۲۰۱۰ روسیه با ۱٬۱۴۳٬۵۳۵ نفر جمعیت، هشتمین شهر پرجمعیت و یکی از مهم‌ترین شهرهای روسیه به شمار می‌رود.

شهر کازان محل تلاقی رودهای ولگا و کازانکا در بخش اروپایی روسیه می‌باشد. کرملین کازان از میراث جهانی یونسکو می‌باشد. یونسکو در سال ۲۰۰۵ میلادی، در مراسمی سالگرد هزارسالگی شهر کازان را به عنوان شهری چند قومیتی و محل زندگی مسالمت‌آمیز مسلمان و مسیحی گرامی داشت. در آوریل ۲۰۰۹ لقب رسمی «پایتخت سوم فدراسیون روسیه» برای این شهر در نظر گرفته شد. و در سال ۲۰۰۹ به عنوان پایتخت ورزشی روسیه انتخاب شد. کازان در سال ۲۰۱۳ میزبان مسابقات المپیاد تابستانی دانشجویی، ۲۰۱۵، میزبان مسابقات جهانی ورزش‌های آبی و یکی از شهرهای میزبان جام جهانی فوتبال ۲۰۱۸ در روسیه می‌باشد.

جغرافیا

پرونده:Kazanmap19century.jpg

کازان در قرن ۱۹ در نقشه امپراطوری روسیه

این شهر در ۷۹۷ کیلومتری شهر مسکو و در بخش شرقی روسیهٔ اروپائی قرار گرفته است. کازان ۱٫۱ میلیون نفر جمعیت دارد که ۴۰٪ آن زیر ۳۰ سال سن دارند.

کازان از مراکز صنعتی، بازرگانی و فرهنگی در مرز اروپا و آسیا است و مهمترین شهر فرهنگی برای تاتارها است. کازان در محل به هم‌پیوستن دو رود ولگا و کازانکا قرار دارد.

شهر اولیه در محل کازان شهر کرمن بود که گفته می‌شود روی تپه‌ای دیگ‌مانند بنا شده بود و واژهٔ کازان در زبان تاتاری به معنای دیگ است.

کازان از سال ۱۸۰۱ دارای دانشگاه شده و از سال ۲۰۰۵ میلادی بزرگترین مسجد روسیه (و احتمالاً اروپا) به نام مسجد قُل‌شریف در آن ساخته شده است. در سال ۲۰۰۵، کازان هزارسالگی خود را جشن گرفت.

کرملین کازان بخش اصلی ارگ‌های تاریخی تاتارستان در شهر کازان است. این ارگ به دستور ایوان مخوف ساخته شد و از سال ۲۰۰۰ به عنوان میراث جهانی یونسکو شناخته می‌شود.

مردم

مردمان کازان را به طور عمده روس‌ها و تاتارها تشکیل می‌دهند که تاتارها ۵۲٪ و روس‌ها ۴۳٪ درصد، اقوام دیگری مانند قوم چواش (قومی ترک‌تبار و نزدیک به تاتارها)، آذربایجانی‌ها، اوکراینی‌ها و یهودیان نیز در این شهر ساکنند. هر دو زبان روسی و تاتاری در جمهوری تاتارستان رسمی است. زبان روس‌تبارها و زبان میانجی در شهر روسی است و بیشتر تاتارها دوزبانه هستند. حدود یک‌سوم از ازدواجها در کازان ازدواجهای مختلط میان روس و تاتار است.

تاریخچه

پرونده:Blagoveštenjski sabor - Kazanj.JPG

مسجد قل‌شریف کازان، بزرگترین مسجد روسیه

شهر کازان را در دوران حکومت بلغارستان ولگا به عنوان دژی در کنار مرز با تیره‌های فنلاندی‌تبار همسایه یعنی ماریها و اودمورتها بنا کردند. تاریخ بنای این شهر چیزی میان آغاز سدهٔ ۱۱ تا پایان سده ۱۳ میلادی گمان زده می‌شود.

قدیمیترین بازمانده‌های شهر کهن کازان در کرملین کازان بدست آمده است.

در سده ۱۳ کازان همچون پناهگاهی برای تاتارهائی شد که شهرهایشان در جریان حمله چنگیزخان مغول ویران می‌شد. پس از آن کازان مرکز یک امارت در قلمرو اردوی زرین شد. پس از سرنگونی اردوی زرین، کازان در ۱۴۳۸ پایتخت خاناتی نیرومند به نام خانات کازان گشت. در ۱۴۸۷ روسها شهر را تصرف کردند ولی بزودی پس نشستند.

تسخیر به‌دست روس‌ها

کازان در ۱۵۵۲ توسط نیروهای ایوان مخوف، تزار روسیه، تصرف شد. شمار زیادی از تاتارهای مسلمان کشته شدند، بقیه نیز یا سرکوب شدند یا ناچار به پذیرش مسیحیت شدند. مسجدها و کاخها نابود شد و پس از تبعید تاتارها به ۵۰ کیلومتری شهر، جمعیت زیادی از روسها برای سکونت به کازان سرازیر شدند.

حمل و نقل

کازان دارای سه فرودگاه به‌نام‌های فرودگاه بین‌المللی کازان، فرودگاه شماره دو کازان و کازان بوریسوگلبسکویه می‌باشد.

ارتباط با ایران

کازان از دیرباز ارتباطاتی ایران داشته، به‌طوری که در آکادمی علوم تاتارستان بخش ایران‌شناسی فعال بوده که خانم آلسو ارسلان اوا آیراتونا ریاست رئیس مرکز ایران شناسی آکادمی علوم تاتارستان برعهده داشته، و آموزش زبان فارسی نیز در دانشگاه اسلامی روسیه انجام می‌گیرد.

در سال ۱۳۸۶ کنسولگری ایران به دلیل همکاری‌های اقتصادی و فرهنگی با منطقه تاتارستان در مقابل ایجاد کنسولگری روسیه در رشت شروع به‌کار کرد .هم اکنون رسول شایان سرکنسول جمهوری اسلامی ایران در کازان می باشند .

دانشگاه

کازان سومین شهر بزرگ علمی روسیه پس از مسکو و سن‌پیترزبورگ می‌باشد، که دانشگاه‌های بزرگی همچون دانشگاه کازان، دانشگاه اسلامی روسیه، دانشگاه فرهنگ و هنر کازان، دانشگاه فنی کازان فعال است.

ورزش

خاستگاه باشگاه فوتبال روبین کازان از تیم‌های متمول و پرافتخار لیگ برتر روسیه، در این شهر می‌باشد.

جستارهای وابسته

• مسجد قل شریف
• دانشگاه اسلامی روسیه

پیوند به بیرون

الگو:ویکی‌انبار-رده شهر کازان و هزارسالگی آن (به فارسی)

منابع

• الگو:یادکرد-ویکی

الگو:کوه‌های ایران