عبیدالله مهدی

عبدالله سعید که بعدها به عبیدالله المهدی ملقب شد، در سال 259 یا 260 هجری قمری در شهر سلمیه سوریه متولد شد و هشت ساله بود که پدرش درگذشت. در واقع عبیدالله سالهای زیادی را تحت حمایت و سرپرستی عمو و پدرزن آینده خود، محمد بن احمد معروف به سعید الخیر و الحکیم با کنیه ابوالشلغلغ به سر برده، بعد از فوت پدر که در برخی منابع اسماعیلی از او به عنوان الحسین نام برده شده است، عبدالله صاحب امامت شد. او در سلمیه در کسوت یک نفر تاجر ثروتمند زندگی می کرده، در این هنگام با توجه به وضعیت سیاسی جهان اسلام او متوجه شد که کم کم شرایط برای برقراری حکومت مناسب شده است، بدین ترتیب او از میان گزینه هایی که در اختیار داشت در نهایت تصمیم گرفت ضمن خروج از سلمیه به سوی مصر حرکت کند. آغاز این حرکت در سال 289 هجری قمری همزمان بود با فعالیت های گسترده ابوعبدالله شیعی داعی بزرگ فاطمی در مغرب که در نهایت با غلبه ابوعبدالله بر اغالبه و تسخیر شهر رقاده بسیاری از اراضی قلمرو اغلبیان تحت حاکمیت ابوعبدالله درآمد. مهدی در این زمان از مصر به طرابلس سفر کرد و از آنجا به شهر سجلماسه رفت. اما در این شهر شناسایی شد و دستگیر شده و به زندان افتاد. ابوعبدالله با شنیدن این خبر به سرعت به سمت سجلماسه حرکت کرده، شهر را محاصره و تصرف نمود و مهدی را از زندان آزاد ساخت و پس از ورود به شهر رقاده در سال 297 هجری قمری ضمن واگذاری قدرت خویش به عبیدالله مهدی رسماً خلافت فاطمی را اعلام نمود. اگرچه ابوعبدالله و برادرش ابوالعباس برای استقرار خلافت فاطمی تلاش های بسیاری انجام دادند، اما در نهایت میان این دو برادر و عبیدالله مهدی که در این زمان خلیفه و امام فاطمی بود اختلافاتی درگرفت که مهدی در سال 298 هجری قمری دستور کشتن این دو برادر را صادر کرد. در زمان عبیدالله مهدی فعالیت های داعیان طرفدار او در مناطق مختلف از جمله ابن حوشب در یمن، ابن هیثم در سند، ابوحاتم رازی و سجستانی در ایران باعث شد که نفوذ فاطمیان در این مناطق گسترش یابد. مهدی در آغاز از شهر رقاده بر امپراطوری خود حکومت می راند ولی بعدها از قیروان و بالاخره از مهدیه (شهری که او در نزدیکی قیروان بنا نهاد و هم اکنون در تونس است) به حکمرانی پرداخت. او همچنین شهر محمدیه را نیز بنا نهاد. شهر مهدیه نه تنها قلعه محکمی برای فاطمیان بود، بلکه پایگاه دریایی مناسبی هم برای هجوم نهایی به مصر محسوب می شد. مهدی مجبور شد با قبایل بربری که از مرگ ابوعبدالله خشمگین شده بودند کنار بیاید یا به قولی اکثر آنان را سرکوب کرد. او همچنین با قدرت ادارسه مراکش و امویان اسپانیا رودررو شد. چیزی نگذشت که با همه آن ها قرارداد صلح بست. او حکومت خود را در سرتاسر آفریقای شمالی به جز مراکش و مصر توسعه داد و صقلیه (سیسیل) را از دست سلسله اغلبیان گرفت. عبیدالله مهدی اولین خلیفه فاطمی در سال 322 هجری قمری درگذشت و پسرش محمد ملقب به قائم بامر الله جانشین او گردید.